iQwqF-vfrF-smF-muhUrq afid dy Brm qy gurmiq
( gursLrn isMG ksyl, knyzf)
akfl purK sfry bRihmMz nUM bxfAux aqy nfsLvfn krn vflf isrP
afp hI hY . Aus dy brfbr dI hor koeI vI qfkq nhIN hY. ies jgq ivwc jo kuJ vI
huMdf hY Aus dy hukm ivwc hI huMdf hY. Auh hr vyly hr jgHf huMdf hY. afpxy bxfey
hoey sMsfr nUM vyKdf hY, pr asIN jIv Aus nUM kol hox dy bfvjUd vI nhIN vyK skdy.
ies bfry gurU sfihb ieMj smJfAuNdy hn:
ijv iqsu
BfvY iqvY clfvY ijv hovY Purmfxu]
Ehu vyKY Enf ndir n afvY bhuqf eyhu ivzfxu]( jpu jI sfihb)
akfl purK dI bxfeI byaMq rcnf ivwc sUrj, cMd, DrqI aqy hor
nkqR (nKqR) hn. ijhnF dy awgy ipwCy hox nfl idn, rfq aqy ruwqF afidk bxdIaF hn.
asIN ieh vI afK skdy hF ik akfl purK ny isrP idn, rfq aqy vwK vwK mOsm hI bxfey
hn. hryk dysL dy rihx vfly vsnIkF ny afpxy jIvn nUM inXm bMd krn vfsqy smyN nUM
sfl, mhIny, imqI, idn,GMty, imMt aqy sikMt afid ivwc vMizaf hoieaf hY .
iensfn afpxy jIvn dy vrqmfn aqy BivwK bfry KLfs krky icMqk
hY. ies krky ijs kol KusLIaF hn Auh afAux vfly smyN ivwc ieh KusLIaF Kus nf jfx
jF BivwK ivwc duwK nf shfrny pYx bfry icMqq hY. ijhVy duwK ivwc jIvn bqIq kr rhy
hn, Auh duwKF qoN Cutkfrf pfAux leI qy suwKF dI pRfpqI vfsqy XqnsLIl huMdy hn.
dUjy pfsy jo mfnisk qOr qy kmjor lok huMdy hn Auh iksy gYbI
sLkqI dI Bfl ivwc huMdy hn, jo AuhnF dIaF mn dIaF KLfihsLF pUrIaF kr sky. kuJ
sLYqfn soc vfly mnuwK jo afp hwQIN imhnq nhIN krnf cfhMudy Auh ies qrFH dy
iensfnF dI mfnisk kmjorI df lfB AuTfAuNdy hn. AuhnF nUM iQwqI, (qrIk) vfr,
sMgrFd, miswaf, puMinaf, sLwuB-asLwuB muhUrq, mMglvfr, vIrvfr, sLnIcrvfr dy nFvF
nfl aqy smyN dI vMz dy vihmF BrmF aqy aMD-ivsLvfsF ivwc pf ky AuhnF dI kmfeI ‘qy
afp aYsL krdy hn.
Auh ivakqI sfry hI vihmF BrmF qoN mukq ho skdf hY jykr
"sLbd gurU" nUM afpxy ihrdy ivwc vsf lvy; ikAuNik iek "sLbd
gurU" hI hmysLF rihx vflf hY. ieh jo iQwqI, vfr hn ieh qF afAux jfx vfly
hn; pr ieh gwl "sLbd gurU" nUM isr arpx krn qoN ibnF aMdroN nhIN
inkldI. gurU amr dfs jI iQwqF vfrF dy vihmF BrmF ivwc nf pYx bfry smJfAuNdy hn
:-
iQqI vfr siB sbid suhfey]
siqguru syvy qf Plu pfvy]
iQqI vfr siB afvih jfih]
gur sbdu inhclu sdf sic smfih]
iQqI vfr qf jf sic rfqy ]
ibnu nfvY siB Brmih kfcy ](m: 3, pMnf 842)
gurU pfqsLfh ny iswKF nUM qrIkF, vfrF, sMgRFdF afidk dy
sLwuB-asLuwB vfly cwkr ivwc nf Psx dI soJI dyx leI do vfrI sRI gurU gRMQ sfihb
jI ivwc bfrF mfh ilwKy hn. gurU nfnk pfqsLfh vwloN pMnf 1107 ‘qy hY, aqy
pMjvyN pfqsLfh vwloN pMnf 133 ‘qy hY. pr sfzy ies smyN dy kuJ pRcfrk ijhVy
mhMq qy pUjfrIaF df hI bdilaf hoieaf rUp Dfrn kr cuwky hn, Auh iswKF nUM
sLuB-asLuB aijhy idnF vfrF ivwcoN inklx hI nhIN dy rhy. Auh sLYqfn lok gurbfxI
qoN anjfx sMgq nUM afpxI loV muqfbk arQ dws ky afpxy ihwq leI vrqI jf rhy hn.
hflFik gurU arjn dyv pfqsLfh ny bVy srl qy spsLt gurvfk rfhIN jfgrUk kIqf hY ik
akfl prK dy ismrn krn nfl sfry kfrj rfs ho jFdy hn. ijs ‘qy Aus pRBU dI imhr
huMdI hY, Aus vfsqy sfrf hI smF sLuB hY. ijvyN gurU-sLbd hY:-
kUV gey
duibDf nsI purn sic Bry ]
pfrbRhmu pRBu syvdy mn aMdir eyku Dry ]
mfh idvs mUrq Bly ijs kAu ndir kry ]
nfnku mMgY drs dfn ikrpf krhu hry]( m: 5, pMnf 136 )
ijvyN iswKF nUM ies vyly kuJ aKOqI sMqF sfDF ny iQwqI vfrF
afidk aqy keI qrFH dy ivKfvy vfly krmkFzF ivwc pfieaf hoieaf hY. iesy qrFH
qkrIbn pMj-Cya sO sfl pihlF vI afpxy afp nUM DrmI dws ky lokfeI nUM luwtx vfilaF
df koeI hwd bMnfH nhIN sI. Aus smyN Bgq kbIr jI vrgy mhfpurKF ny jnqf nUM vihmF
BrmF vfly jIvn ivwcoN kwZx leI Xqn kIqy sn. Bgq kbIr jI ny lokfeI nUM smJfieaf
ik mukqI iQwqI vfrF nUM pUjx nfl nhIN, sgoN isrP akfl purK nUM mn ivwc vsfAux
nfl hI hfsl kr skogy :
slok:
pMdRh iQMqI sfq vfr]
kih kbIr Aurvfr n pfr]
sfiDk isD lKY jAu ByAu]
afpy krqf afpy dyAu ]( pMnf 343 )
iswKF ivwc gurbfxI nUM afp nf pVHn qy ivcfrn dI Gft dy kfrn
hI keI aKOqI pRcfrkF qy sfDF afid ny vfrF afid bfry vI Brm BulyKy pfey hoey hn.
ijvyN afm hI afKdy hn ik vIrvfr kysI nhIN nhfAuxf. iesy qrFH hI mMglvfr,
sLnIcrvfr afidk vfrF nfl qrFH-qrFH dy vihmF BrmF ivwc afpxy afp nUM keI
aMimRqDfrI isMGF ny vI jkiVaF hoieaf hY. iksy vfr nUM sLwuB mMndy hn aqy iksy
nUM asLwuB.
gurbfxI vfrF bfry ieh soJI dyNdI hY ik somvfr vI dUsry vfrF
vrgf hI hY. ijhVf iensfn sLbd gurU dI rfhIN hr smyN akfl purK dI Xfd ivwc juiVaf
rihMdf hY Aus df muwl nhIN pfieaf jf skdf. Aus df jIvn Aucwf ho jFdf hY. Aus nUM
afqimk mOq nhIN afAuNdI; pr afpxIaF koisLsLF nfl surq joVn vfly isPqF afK afK ky
Qwk jFdy hn. akfl purK igafn ieMdiraF dI phuMc qoN pry hY. iensfn Aus ivwc gurU
dy sLbd rFhIN hI lIn rih skdf hY.
somvfir sic rihaf smfie]iqs kI kImiq khI n jfie]
afiK afiK rhy siB ilv lfie]ijsu dyvY iqsu plY pfie]
agm agocru liKaf n jfie]gur kY sbid hir rihaf smfie]( m:3,
pMnf 841 )
ievyN hI gurU sfihbfn mMglvfr bfry afKdy hn ik akfl purK ny
afp hI mfieaf df moh pYdf kIqf hY aqy hryk jIv nUM mfieaf dy DMdy ivwc lfieaf
hY. ijs mnuwK nUM afp soJI bKLsLdf hY AuhI ies Kyz nUM smJdf hY. gurU dy sLbd dI
brkq nfl Aus nUM pRBU df dr Gr ids pYNdf hY. AuhI mnuwK pRym nfl pRBU dI BgqI
krdf hY aqy sLbd dI brkq nfl afpxy aMdroN hAumYN aqy mfieaf dI mmqf sfV lYNdf
hY. gurU Purmfn hY:
mMgil
mfieaf mohu Aupfieaf]afpy isir isir DMDY lfieaf]
afip buJfey soeI bUJY ]gur kY sbid dru Gru sUJY ]
pRym Bgiq kry ilv lfie ]hAumY mmqf sbid jlfie ]
gurU sfihbfn ievyN hI vIrvfr bfry soJI dyNdy hn ik, hy akfl
purK ! jIvF nUM qyrf hI afsrf hY.Auh mnuwK hI qYnUM imldf hY, ijs nUM qUM afpxy
nfl afp imlFdf hY. hryk ivwc qUM afp hI hY:
vIrvfir vIr Brim Bulfey]pRyq BUq siB dUjY lfey]
afip Aupfey kir vyKY vykf]sBnf krqy qyrI tykf ]
jIa jMq qyrI srxfeI ]so imlY ijsu lYih imlfeI ]
gurU sfihb sLnIcrvfr dy lokfeI ivwc pfieaF BulyiKaF bfry
smJfAuNdy hn; ik vihmF ivwc pfAux vfly joiqsL afidk ivcfrdy rihxf vI hAumNY ivwc
Btkxf hI hY. aijhf mnuwK isrP ivkfrF dIaF swtF hI KFdf hY. isrP AuhI mnuwK afnMd
mfxdf hY, ijhVf gurU dy rfhIN pRBU ivwc surq joVI rwKdf hY:
CinCrvfir
sAux sfsq bIcfru ]hAumY myrf BrmY sMsfru]
mnmuKu aMDf dUjY Bfie ] jm dir bfDf cotf Kfie ]
gur prsfdI sdf suKu pfey] scu krxI sfic ilv lfey]( m: 3, pMnf
841 )
gurU pfqsLfh vfr vfr lokfeI nUM smJfAuNdy hn ik ijvyN iQwqF,
vfrF, mhIny, ruwqF, rfq, idn afidk muV muV afAuNdy rihMdy hn, ievyN sMsfr dy jIv
df jnm mrn df gyV bxfieaf hoieaf hY. hmysLF rihx vflf isrP akfl purK hI hY .
gurU dy snmuK rihx vflf mnuwK sLbd gurU nUM mn ivwc vsf ky ies gwl nUM smJdf hY:
pMdRh
iQqI qY sq vfr]mfhf ruqI afvih vfr vfr]
idnsu rYix iqvY sMsfru ]afvfgAuxu kIaf krqfir ]
inhclu sfcu rihaf kl Dfir ]nfnk gurmuiK bUJY ko sbdu
vIcfir](m:3, pMnf 841)
gurbfxI hryk iQwqI vfr afidk nUM akfl purK vwloN ieko ijhf
dwsdI hY, cMgf jF mfVf mnuwK afpxy krmf nfl bxfAuNdf hY; Bfv ik jdoN Auh akfl
purK dI Xfd nUM Buwl ky hAumYN, hMkfr ivwc huMdf hY AuhI iQwqI qy vfr mfVf hY .
ievyN hI hryk smyN bfry gurbfxI sfnUM sucyq krdI hY ik koeI vI smf afpxy afp
ivwc sLwuB- asLwuB nhIN hY.
gurU sfihbfn PurmfAuNdy hn ik AuhI smF swB qoN mfVf hY jdoN
mYNnUM myrf mflk pRBU Buwl jFdf hY. Aus vyly myrI ijMd afqimk mOqy mr jFdI hY.
gur-sLbd hY ik:
gux gfvf
inq inq sd hir ky mnu jIvY nfmu suix qyrf]
nfnk ijqu vylf ivsrY myrf suafmI iqqu vylY mir jfie jIAu
myrf]( m:4, pMnf 562)
gurU pfqsLfh afKdy hn ik Auh vylf hI myry vfsqy swB qoN cMgf
hY, jd mYN pRBU dy dr qy af igaf hF. jdoN pRBU myry qy idafl hoey qy mYNnUM pUrf
gurU iml ipaf.
kurbfxu jfeI Ausu vylf suhfvI ijqu qumrY duafrY afieaf ]
nfnk kAu pRB Bey ikRpflf siqguru pUrf pfieaf]( m:5, pMnf 749)
gurbfxI ivwc vyly (smyN) bfry bhuq sLbd hn. gurU sfihb lokfeI
nUM ieh hI smJfAuNdy hn ik isrP AuhI vkq suhxy hn jd sfnUM akfl purK mn ivwc
ipafrf lgy. gur-sLbd hY :
vylf vKq
siB suhfieaf ]
ijqu scf myry min Bfieaf]( m: 3, pMnf 115 )
kuJ pKMzI sMqF sfDF qy tyvf pwqrI, ivafh df cMgf mfVf muhUrq
afidk dy nFa hyT lokfeI nUM Twgx vfilaF vwloN vI gurU sfihbfn ny jfgrUk kIqf hY.
gurbfxI rfhIN Aus pMzq (ies smyN kuJ iswKI rUp ivwc vI bx bYTy pujfrI) nUM sucyq
krdy hn:
hy pMzq ! qUM ivafh afidk simaF qy afpxy jjmfnF vfsqy swB lgn
muhUrq igxdf hY, pr qUM ieh ivcfr nhIN krdf ik sLuB smF bxfAux qy nf bxfAux vflf
isrP pRBU afp hY. ijs mnuwK nUM swcf gurU iml pvy AuhI jfxdf hY ik ivafh afidk
df smF iks ZMg nfl sLuB bx skdf hY.
afpxy afp nUM akfl purK dI soJI smJx vfly pFzy! qUM afpxI
rojLI rotI dI KLfqr afpxy jjmfnF nUM piqafAux vfsqy ivafh afidk simaF qy sLuB
muhUrq lwBx df JUT nf bol, swc bolxf cfhIdf hY. jdoN gurU dy sLbd ivwc juV ky
hAumNY dUr ho jFdI hY qF Auh Gr lwB pYNdf hY ijQoN afqmk qy sMsfrk sfry hI pdfrQ
imldy hn.
ikvyN pMzq joiqsL dy lyKy igx igx ky iksy dI pwqrI bxfAuNdf
hY; pr aslIaq nUM nhIN pCfxdf. sLuB -asLuB afidk dIaF sfrIaF hI ivcfrF qoN Aupr
ivcfr iehI hY ik iensfn gurU dy sLbd nUM afpxy mn ivwc vsfey. gur sLbd dy tfkry
qy sLuB -asLuB muhUrq qy jnm-pwqRI afidk iksy hor gwl dI pRvfh nhIN krnI cfhIdI:
sfhf gxih n krih bIcfru]
sfhy AUpir eykMkfru ]
ijs guru imlY soeI ibiD jfxY ]
gurmiq hoie q hukm pCfxY ]
JUTu n boil pfzy scu khIaY]
hAumY jfie sbid Gru lhIaY ]rhfAu ]
gix gix joqku kfzI kInI]
pVY suxfvY qqu n cInI]
sBsY Aupir gur sbdu bIcfru]
hor kQnI bdAu n sglI Cfru ]( m: 1, pMnf 904 )
sfnUM gurbfxI qF vfr vfr ieh hI soJI dyNdI hY ik koeI vI vylf
(smf) mfVHf jF cMgf nhIN huMdf. Auh hryk vylf hI BfgF vflf hY; Auh GVI BfgF vflI
hY jd akfl purK dI Xfd mn ivwc hY. so, gurU pfqsLfh ieh ivsLvfs duvfAuNdy hn ik
ijs ny vI hr vyly pRBU nUM ismiraf hY, jmdUq Aus dy nyVy nhIN afAuNdf; Bfv Aus
iensfn nUM afqmk mOq nhIN afAuNdI. gurU rfmdfs jI PurmfAuNdy hn:
sf vylf so mUrqu sf GVI so muhqu sPlu hY myrI ijMduVIey ijqu
hir myrf iciq afvY rfm] jn nfnk nfmu iDafieaf myrI ijMduVIey jm kMkru nyiV n
afvY rfm]( m:4,pMnf 540)
iesy qrFH keI lok bodI vfly qfry (DUmkyqU) dy cVHn qy asq nfl
vI sLuB-asLuB smyN dI ivcfr krdy hn. gurmiq ivwc ivsLvfs rwKx vfly vfsqy ieho
ijhy iksy vI qfry (gRih) dI koeI ivcfr nhIN hY. iswKF ivwc ieh Brm gurmiq qoN
anjfx pRcfrkF jF iswKF nUM aMD-ivsLvfsLF ivwc pf ky lotU pRcfrkF vwloN kIqf jFdf
hY. jnqf nUM aijhy ivhmF BrmF ivwc gurU nfnk pfqsLfh vyly vI pfieaf jFdf sI.
gurU nfnk pfqsLfh ny jnqf nUM smJfieaf ik akfl purK hI sfry jgq ivwc afpxf hukm
clf irhf hY. gurU jI PLurmfAuNdy hn ik ijvyN bodI vflf qfrf rfq nUM idKfeI dyNdf
hY aqy sUrj dy inklx nfl alop ho jFdf hY. iesy qrFH gurU dI isiKaf rfhIN hI akfl
purK dI soJI sLbd gurU qoN pRfpq huMdI hY. gurU jI ny Aus smyN jnqf nUM ies
aMD-ivsLvfs ivcoN kwZx leI ieh sLbd Aucfiraf :
qfrf
ciVaf lMmf ikAu ndir inrfilaf rfm]
syvk pUr krMmf siqguir sbid idKfilaf rfm] ( m: 1, pMnf 1110)
ijhVf iensfn sRI gurU gRMQ sfihb dy lV lg ky afpxI ijMdgI nUM
isrP iek akfl purK dI isPq sflfh df afsrf hI smJdf hY aqy afpxy srIr dy aMdr aqy
bfhr hryk jgfH akfl purK dI hoNd nUM jfx jFdf hY. Auh ivKfvy vfly krmkFz qy
aMD-ivsLvfs krn qoN hwt jFdf hY . Aus nUM iQwqI, vfr, smyN, sLwuB-asLwuB muhUrq
afidk df Brm nhIN rihMdf. Auh afpxy jIvn ivwc kdy vI iQwqI, vfr, sMgRFd qy
mwisaf vrgy idnF nUM KLfs pivwqr hox dI mhwqqf nhIN dyNdf. aijhf mnuwK iksy vI
nvyN kMm nUM sLurU krn vfsqy koeI muhUrq kZfAux vfly vihmF BrmF dy cwkrF ivwc
nhIN pYNdf. sRI gurU gRMQ sfihb jI dy iswK aKvfAux vfilaF nUM hmysLF hI gurbfxI
nUM afpxy mn ivwc vsf ky isrP iek akfl purK ‘qy hI Et rwKxI cfhIdI hY. gurU
nfnk pfqsLfh ny ieh hI smJfieaf hY:
by ds
mfh ruqI iQqI vfr Bly ]
GVI mUrq pl sfcy afey shij imly]
pRB imly ipafry kfrj sfry krqf sB ibiD jfxy]
ijin sIgfrI iqsih ipafrI mylu Bieaf rMgu mfxY]
Gir syj suhfvI jf ipir rfvI gurmuiK msqik Bfgo]
nfnk aih inis rfvY pRIqmu hir vru iQru sohfgo]( m: 1, pMnf
1109 )
sRI gurU gRMQ sfihb qF sfnUM vfr-vfr soJI dyNdy hn ik KLfs
KLfs iQwqI, vfrF afidk nUM cMgy jfx ky nf Btkdy iPro. ieh iQwqI qy vfr mnfAuxy
qF isrP moh mfieaf hI vDfAuNdy hn. gurU dI sLrn afAux qoN ibnHF mnuwK afqmk jIvn
vwloN aMnf hoieaf rihMdf hY. mUrK lok hI iQwqI, vfr mMnfAuNdy hn qy smyN dy
sLuwB-asLwuB vfly cwkrF ivwc pey rihMdy hn. gurU dI sLrn pY ky ijhVf mnuwK ieh
smJ lYNdf hY Aus nUM afqmk jIvn dI sUJ af jFdI hY. (tIkfkfr: pRo sfihb isMG
zI[ilwt[)
afpy pUrf kry su hoie ]
eyih iQqI vfr dUjf duie ]
siqgur bfJhu aMDu gubfru ]
iQqI vfr syvih mugD gvfr]
nfnk gurmuiK bUJY soeI pfie]
iekqu nfim sdf rihaf smfie ]( m:3, pMnf 842 )
asIN " sLbd gurU" dy iswK aKvfAux vfly sRI gurU
gRMQ sfihb jI dI ‘dyh’ dy rUp ivwc qF pUjf bhuq krdy hF; pr " sLbd
gurU" sfnUM jo AupdysL dyNdy hn, Aus nUM asIN afpxy jIvn ivwc iblkul hI
lfgU nhIN krdy. ies smyN iswK Drm dI inwGr cuwkI hflq df iek muwK kfrn ieh vI
hY.
akfl purK ikRpf kry, iswK sRI gurU gRMQ sfihb jI nUM ‘isrP
pUjx’ qoN Aupr AuT ky afp pVHn qy ivcfrn dI afdq pfAux aqy gurbfxI dI isiKaf
anusfr afpxf jIvn Zflx dI koisLsL krn. asIN qd hI gurU pfqsLfh dy spUq aKvfAux
df mfx hfsl kr skdy hF.