mflf qy ismrinaF df Brm qy gurmiq
(gursLrn
isMG ksyl, knyzf)
ijQy iek pfsy dunIaF ivwc kuJ rwb dy ipafry mhfpurK, gurU,
Bgq jF hor nfvF nfl jfxy jFdy mnuwKqf dI syvf krn vfly iensfn hoey hn, AuQy hI
kuJ ByKDfrI vI hoey hn. jo isrP bfhrI idKfvy vflf Dfrimk pihrfvf pf ky hI jnqf
dI hwk hlfl dI kmfeI ‘qy aYsLF krdy af rhy hn.
gurU sfihbfn ny aijhy ByKI lokF qoN jnqf nUM rfhq duvfAux,
mnmuK qoN gurmuK bxfAux, bRhm qy bRihmMz dI soJI dyx Kfqr bfxI rcI aqy AuhnF
BgqF dI bfxI vI iekwTI kIqI ijhVy hryk mnuwK ivwc iek akfl purK dI joq smJdy sn.
gurbfxI hryk mnuwK leI iek cfnx munfrf hY, jo swcf suwcf jIvn jIx leI rosLnI
idMdI hY. ieh awj dy sfieMs vfly Xug ivwc vI EnI hI pRmfixk hY, ijMnI gurU
sfihbfn dy smyN sI. kmI hY, ies nUM ‘pVHn qy suxn’ qoN Aupr AuTky ivcfr krn
dI. iesy kmI dy kfrn hI sfzy kol ‘sLbd gurU’ dy rUp ivwc igafn df vwzmulf
BMzfr huMidaF hoieaF vI asIN AuhnF ByKIaF dy jfl ivwc Pws jFdy hF ijhVy qrFH
qrFH dy bfhrI ByK Dfr ky Dfrimk ibrqI vfly hox df ZONg krdy hn. ijs ivwc mflf qy
ismrny Pyrn df ZONg vI hY.
mflf qy ismrny Pyrn bfry sRI gurU gRMQ sfihb ivwc kfPI sLbd
hn. ijMnF qoN ieh spsLt huMdf hY ik gurU sfihbfn dy smyN vI mflf qy ismrinaF df
pfAuxf qy PyrnF jLorF qy sI. ieh sfD /sMq rUp ivwc iPrdy bnfrs dy TwgF dy bfxy
df aihm ihwsf sI. gurU sfihbfn dy ienFH ByKIaF bfry kI ivcfr sn; ieh jfxn leI
sRI gurU gRMQ sfihb jI ivwc sLusLoBq sLbdF qoN jfxkfrI lYNdy hF ik Auh mflf qy
ismrinaF bfry iswKF nUM kI AupdysL dyNdy hn. afE gurbfxI nfl juVIey:-
piV
pusqk sMiDaf bfdM ]isl pUjis bgul smfDM]
muiK JUT ibBUKx sfrM] qYRpfl iqhfl ibcfrM]
gil mflf iqlku illftM ] duie DoqI bsqR kpftM]
jy jfxis bRhmM krmM] siB Potk inscAu krmM]
khu nfnk inhcAu iDafvY] ivxu siqgur vft n pfvY]2](m[1,
pMnf 470)
arQ:- ( pMzq vyd afidk Dfrimk) pusqkF pVH ky sMiDaf krdf hY
aqy ( hornF nfl) crcf CyVdf hY, mUrqI pUjdf hY aqy bgly vFg smfDI lFdf hY; muKoN
JUT boldf hY; (hr rojL) iqMn vyly gfXqRI mMqr nUM ivcfrdf hY; gl ivwc mflf rwKdf
hY, qy mwQy Auqy iqlk lFdf hY;, (sdf) do DoqIaF pfs rwKdf hY qy (sMiDaf krn
vyly) isr Auqy iek vsqr Dr lYNdf hY. pr jy ieh pMzq rwb (dI isPLiq-slfh) df kMm
jfxdf hovy, qd inscf kr ky jfx lvo ik, ieh sB kMm Poky hn. afK, hy nfnk !
(mnuwK) srDf Dfr ky rwb nUM ismry-kyvl ieho rsqf guxkfrI hY, (pr) ieh rsqf
siqgurU qoN ibnF nhIN lwBdf.
DoqI AUjl iqlku gil mflf ]aMqir koRDu pVih nft sflf]
nfmu ivsfir mfieaf mdu pIaf] ibnu gur Bgiq nfhI suKu QIaf](
m[1,pMnf 832)
arQ:-ijhVy mnuwK icwtI DoqI pihndy hn (mwQy Auqy) iqlk lFdy
hn, qy (vyd afidkF dy mMqR) pVHdy hn pr AunFH dy aMdr kroD pRbl hY AunFH df
Audwm ieAuN hI hY ijvyN iksy nft-Gr ivwc nft-ivwidaf dI isKlfeI kr rhy hn.
ijnFH mnuwKF ny prmfqmf df nfm Bulf ky mfieaf (dy moh) dI
sLrfb pIqI hoeI hovy, (AuhnF nUM suK nhIN hoN skdf) gurU qoN ibnF pRBU dI BgqI
nhIN hoN skdI, qy BgqI qoN ibnf afqmk afnMd nhIN imldf.
sflgRfm
ibp pUij mnfvhu suikRqu qulsI mflf]
rfm nfmu jip byVf bfDhu dieaf krhu dieaflf](m[ 1, pMnf 1171 )
arQ:- hy bRfhmx ! pRmfqmf df nfm ismr ky (sMsfr smuMdr dIaF
ivkfrF dIaF lihrF ivwcoN pfr lMGx leI) ieh byVf iqafr kro, (sdf pRmfqmf dy dr qy
ardfs kro qy afKo) hy idafl pRBU ! (myry Auqy) dieaf kr (qy mYnUM afpxy nfm dI
dfq dyh ) hy bRhfmx ! Aus dieafl pRBU dI pUjf kro, Aus nUM pRsMNn kro, iehI hY
sflgRfm (dI pUjf) nyk afcrn bxfE, ieh hY qulsI dI mflf.1.
scu vrq sMqoKu qIrQ igafn iDafnu iesnfnu]
dieaf dyvqf iKmf jpmflI qy mfxs prDfn]
jugiq DoqI suriq cAukf iqlku krxI hoie]
BfAu Bojnu nfnkf ivrlf q koeI koie]1](m[ 1, pMnf 1245 )
arQ:-ijMnHF mnuwKF ny swc nUM vrq bxfieaf (Bfv ,sc Dfrn krn
df pRfx ilaf hY), sMqoK ijMnNFH df qIrQ hY, jIvn –mnorQ dI smJ qy pRBU-crnF
ivwc icwq joVn nUM ijnFH ny qIrQF df iesLnfn smiJaf hY; dieaf ijnFH df iesLt –dyv
hY, (dUijaF dI vDIkI) shfrn dI afdq ijnFH dI mflf hY, (sucwjf jIvn) jIAUx dI jfc
ijnFH leI (dyv-pUjf vyly pihnx vflI) DoqI hY, suriq (nUM pivRq rwKxf) ijnFH df
(suwcf) cONkf hY, Auwcy afcrn df ijnFH dy mwQy Auqy iqlk lfieaf hoieaf hY, qy
pRym ijnFH (dy afqmf) dI KLurfk hY, hy nfnk! Auh mnuwK sB qoN cMgy hn, pr ieho
ijhf mnuwK hY koeI ivrlf.
aAuDU shjy qqu bIcfir ] jf qy iPir n afvhu sYsfir]]1]rhfAu.
jf kY krmu nfhI Drmu nfhI nfhI suic mflf ]
isv joiq kMnhu buiD pfeI siqgurU rKvflf]2] ( m[1,pMnf 1328 )
arQ:- hy jogI ! (qUM Gr bfr Cwz ky ipMzy qy suafh ml ky hI
ieh smJI bYTf hYN ik qUM jnm mrn dy cwkr ivwcoN inkl igaf hY; qYnUM BulyKf hY)
azol afqmk avsQf ivwc itk ky pRBU dI isPLq sflfh ivc suriq joV. (iehI qrIkf hY)
ijs nfl qUM muV jnm mrn dy gyV ivwc nhIN afvyNgf.1. rhfAu.
( hy jogI!) jo bMdy sLfsqRF df dwisaf hoieaf koeI krm Drm
nhIN krdy, ijnFH cOky afidk dI koeI suwc nhIN rwKI, ijMnFH dy gl ivc (qulsI
afidk dI) mflf nhI, jdoN AuhnF df rfKf gurU bx igaf, AuhnF nUM kwilafx-rUp
inrMkfrI joiq pfsoN (Aus dI isPLiq sflfh ivwc juVn dI) akl iml geI.2.
gurU amr dfs jI mflf bfry sfnUM AupdysL dyNdy hn:-
ihrdY jpnI jpAu guxqfsf]
hir agm agocru aprMpr suafmI jn pig lig iDafvAu hoie dfsin
dfsf]1]rhfAu](pMnf 841 )
arQ:- hy BfeI ! mYN (afpxy) ihrdy ivc guxF dy KLjLfny
(pRmfqmf dy nfm) nUM jpdf hF (iehI hY myrI) mflf. pRmfqmf aphuMc hY, pry qoN pry
hY, sB df mflk hY, Aus qk igafn –ieMidRaF dI phuMc nhIN ho skdI. mYN qF sMq
jnF dI crnIN lwg ky sMq jnF dy dfsF df dfs bx ky Aus nUM ismrdf hF .1. rhfA.
gurU rfmdfs jI df mflf bfry PLurmfn hY:-
suikRqu
krxI sfru jpmflI ]ihrdY Pyir clY quDu nflI ]1]
hir hir nfmu jphu bnvflI]
kir ikrpf mylhu sq sMgiq qUit geI mfieaf jmjflI]1]rhfAu (pMnf
1134)
arQ:- hy BfeI ! sdf pRmfqmf df nfm jpdy irhf kro (qy, ardfs
kiraf kro-hy pRBU ! sfnUM sq sMgiq ivc imlfeI rwK) ijs nUM qUM ikrpf kr ky sfD
sMgiq ivc rwKdf hYN, Aus dI mfieaf dy moh dI afqmk mOq ilafAux vflI PfhI tuwt
jFdI hY .1.rhfAu
hy BfeI ! (pRmfqmf df nfm afpxy ihrdy ivc) sMBfl rwK, iehI hY
sB qoN sRysLt krn-jog kMm,iehI hY mflf. (ies hir-nfm ismrn dI mflf nUM afpxy)
ihrdy ivc Pyiraf kr. ieh hir-nfm qyry nfl sfQ krygf.1.
gurU arjn dyv jI PLurmfAuNdy hn:-
hir hir aKr duie ieh mflf] jpq jpq Bey dIn dieaflf]1] krAu
bynqI siqgur apunI ]kir ikrpf rfKhu srxfeI mo kAu dyhu hry hir jpnI]rhfAu] hir
mflf Aur aMqir DfrY ] jnm mrn kf dUKu invfrY ]2] (pMnf 388)
arQ:- hy siqgurU ! mYN qyry awgy afpxI ieh arjL krdf hF ik
ikrpf kr ky mYnUM afpxI srn ivwc rwK qy mYnUM ‘hir hir’ nfm dI mflf dyh.1.
rhfAu. (hy BfeI ! myry pfs qF) ‘hir hir’-ieh do lPLjF dI mflf hY, ies
hir-nfm nUM jpidaF kMgflF Auwqy BI pRmfqmf dieafvfn ho jFdf hY .1 .ijhVf mnuwK
hir-nfm dI mflf afpxy ihrdy ivwc itkf ky rwKdf hY, Auh afpxy jnm mrn dy gyV df
duwK dUr kr lYNdf hY .2.
Ktu krmf
aru afsxu DoqI] BfgiT igRih pVY inq poQI]
mflf PyrY mMgY ibBUq ] ieh ibiD koie n qirE mIq ]3]( m[5,
pMnf 888)
arQ: (afqmk jIvn vloN aMnHf mnuwK sLfsqRF dy dwsy hoey) Cy
Dfrimk kMm krdf hY, (dyv-pUjf krn vfsqy Aus ny Auwn afidk df) afsx (BI rwiKaf
hoieaf hY, pUjf krn vyly )DoqI (BI pihndf hY),iksy DnfZ dy Gr (jf ky) sdf (afpxI
Dfrimk) pusqk BI pVHdf hY, (Aus dy Gr bYT ky) mflf Pyrdf hY, (iPr Aus DnfZ
pfsoN) Dn –pdfrQ mMgdf hY-hy imwqr!ies qrIky nfl koeI mnuwK kdy sMsfr-smuMdr
qoN pfr nhIN lMiGaf.
ikn hU
GUGr inriq krfeI ]ikn hU vrq nym mflf pfeI ]
ikn hI iqlku gopI cMdn lfieaf]moih dIn hir hir hir
iDafieaf]5]( m[ 5,pMnf 913)
arQ:- (hy BfeI !) iksy ny GuMGrU bMnH ky (dyviqaF awgy) nfc
sLurU kIqy hoey hn, iksy ny (gl ivwc) mflf pfeI hoeI hY aqy vrq rwKx dy nym Dfry
hoey hn. iksy mnuwK ny (mwQy Auqy) gopI cMdn df itwkf lfieaf hoieaf hY; pr mYN
grIb qF isrP prmfqmf df nfm hI ismrdf hF.5]
kMT rmxIX rfm rfm mflf hsq AUc pRym DfrnI]
jIh Bix jo Auqm slok AuDrxM nYn nMdnI ]32] ( m[5, pMnf 1356)
arQ:- ijhVf mnuwK (gly qoN) pRmfqmf dy nfm dy Aucfrn nUM gly,
dI suMdr mflf bxFdf hY, (ihrdy ivwc) pRym itkfx nUM mflf dI QylI bxFdf hY, ijhVf
mnuwK jIB nfl isPLiq slfh dI bfxI Aucfrdf hY, Auh mfieaf dy pRBfv qoN bc jFdf hY
.
Bgq kbIr jI PLurmfAuNdy hn:-
vfhu vfhu ikaf Kubu gfvqf hY ]
hir kf nfmu myrY min Bfvqf hY]1]rhfAu]
kMTy mflf ijhvf rfmu] shMs nfmu lY lY krAu slfmu
]3] (pMnf 478 )
arQ:- (myrf mn) ikaf suhxI isPLiq slfh kr irhf hY ( aqy) hrI
df nfm myry mn ivwc ipafrf lwg irhf hY (qF qy iehI mn myrf qIrQ qy iehI myrf hwj
hY) .1.rhfAu. jIB Auwqy rfm df ismrn hI myry gl ivc mflf (ismrnI) hY, Aus rfm
nUM ( jo myry mn-qIrQ aqy jIB Auwqy vws irhf hY) mYN hjLfr nfm lYY lY ky pRxfm
krdf hF.3.
BUKY
Bgiq n kIjy]Xh mflf afpnI lIjY]
hAu mfgAu sMqn rynf ]mYN nfhI iksI kf dynf]1]
mfDo kYsI bnY qum sMgy]afip n dyhu q lyvAu mMgy]rhfAu] (pMnf
65 6)
arQ:-hy pRBU ! qYQoN sLrm kIiqaF nhIN inB skdI; so, jy qUM
afp nFh dyvyNgf, qF mYN mMg ky lY lvFgf. rhfAu.
jy mnuwK dI rotI vloN hI iqRsLnF nhIN muwkI, qF Auh pRBU dI
BgqI nhIN kr skdf, iPr Auh BgqI ivKfvy dI hI rih jFdI hY. (pRBU ! iek qF mYNnUM
rotI vloN by –iPkr kr,dUjy) mYN sMqF dI crn-DUV mMgdf hF, qfik mYN iksy df
muQfj nFh hovF.1.
jb kI mflf leI inpUqy qb qy suKu n BieE] rhfAu](pMnf 856)
arQ:-sfzI kul ivwc kdy iksy ny prmfqmf df Bjn nhIN sI kIqf.
jdoN df myrf aONqrf (puwqr) BgqI ivwc lwgf hY, qdoN qoN sfnUM koeI suK nhIN
irhf. rhfAu.
mfQy iqlku hiQ mflf bfnf] logn rfm iKlfAunf jfnf]1]
jAu hAu bAurf qAu rfm qorf] logu mrmu kh jfnY morf]1]rhfAu] (
pMnf 1158)
arQ:- mYN koeI ByK nhIN bxFdf, mYN mMdr afidk ivwc jf ky iksy
dyvqy dI pUjf nhIN krdf, lok mYNnUM pfgl afKdy hn; pr hy myry rfm ! jy mYN (
lokF dy Bfxy) pfgLl hF, qF BI (mYnUM ieh TMz hY ik) mYN qyrf (syvk) hF. dunIaF
Blf myry idl df Byq kIh jfx skdI hY ? .1. rhfAu.
kbIr jpnI kfT kI ikaf idKlfvih loie]
ihrdY rfmu n cyqhI ieh jpnI ikaf hoie]75](pMnf 1368)
arQ:- hy kbIr ! qUM qulsI ruwdRfK afidk dI mflf (hwQ ivwc lY
ky) ikAuN lokF nUM ivKFdf iPrdf hYN ? qUM afpxy ihrdy ivwc qF pRmfqmf nUM Xfd
nhIN krdf, (hwQ ivwc PVI hoeI) ies mflf df koeI lfB nhIN ho skdf.
kbIr bYsno hUaf q ikaf Bieaf mflf mylI cfir]
bfhir kMcnu bfrhf Biqir BrI BMgfl]145](pMnf 1372)
arQ: hy kbIr ! ( pRBU df ismrn Cwz ky inrf Dn kmfx vfly Aumr
ajLfeI gvFdy hn ikAuNik Dn ieQy hI ipaf rihMdf hY . pr inry ByK nUM BgqI-mfrg
smJx vfly vI kuJ nhIN Kwt rhy) jy iksy mnuwK ny iqlk cwkr lf ky aqy cfr mflf pf
ky afpxy afp nUM vYsLnv Bgq aKvf ilaf. Aus ny BI kuJ nhIN Kwitaf. (ies Dfrimk
ByK dy kfrn) bfhroN vyKx nUM BvyN sLuwD sonf idsy, pr Aus dy aMdr Kot hI Kot hY.
mflf qy ismrinaF bfry Bgq rivdfs jI ieh ivcfr dsdy hn:-
nfmu
qyro afrqI mjnu murfry]hir ky nfm ibnu JUTy sgl pfsfry] rhfAu]
nfmu qyro qfgf nfmu Pul mflf Bfr afTrh sgl juTfry]
qYro kIaf quJih ikaf arpAu nfmu qyrf qUhI cvr Zolfry]( pMnf
694)
arQ: hy pRBU ! (aMÖfx lok mUrqI dI afrqI krdy hn, pr myry
leI) qyrf nfm (qyrI) afrqI hY, qy qy qIrQF df iesLnfn hY. (hy BfeI !) pRmfqmf dy
nfm qoN KuMJ ky hor sfry aMzbr kUVy hn] rhfAu]
qyrf nfm hI mYN Dfgf bxfieaf hY, nfm nUM hI mYN PuwlF dI mflf
bxfieaf hY, hor sfrI bnfspqI (ijs qoN lok Puwl lY ky mUrqIaF awgy Byt Drdy hn;
qyry nfm dy tfkry qy) jUTI hY. (ieh sfrI kudrq qF qyrI bxfeI hoeI hY) qyrI pYdf
kIqI hoeI ivwcoN mYN qyry awgy kIh rwKF ?(so) mYNN qyrf nfm cOr hI qyry Auqy
JlfAuNdf hF.3.
mflf pf ky DrmI hox df ZONg krn vfly mnuwKF bfry Bgq byxI jI
ieh PLurmfAuNdy hn:-
imRg afsxu qulsI mflf] kr AUjl iqlku kpflf]
irdY kUVu kMiT rudfRKM] ry lMpt ikRsLnu aBfKM](pMnf 1351)
arQ:- hy ivsLeI mnuwK ! (pUjf pfT vyly) qUM ihrn dI Kwl df
afsx (vrqdf) hY, qulsI dI mflf qyry pfs hY, sfPL hwQF nfl qUM mwQy Auwqy iqlk
lFdf hY; gl ivwc qUM mflf pfeI hoeI hY, pr qyry ihrdy ivwc TwgI hY . (hy lMpt!
ies qrFH) qUM hrI nUM ismr nhIN irhf hY.4.
tIkfkfr: poR[ sfihb isMG zI[ilt
hux vyKdy hF sRI akfl qKq vwloN pRvfinq iswK rihq mrXfdf ivwc
mflf bfry kI ApudysL hY:
2[ gurmiq dI rihxI: ( s ) jLfq-pfq, CUq-Cfq,jMqR-mMqR, sLgn,
iqwQ, mhUrq, gRih, rfsLI, rfsLI, sLrfD, ipqwl, iKafh, ipMz, pwql, dIvf, ikiraf
krm, hom, jwg, qrpx, isKf, sUq, Bwdr, iekfdsI, pUrnmfsLI afid dy vrq, iqlk,
jMJU, qulsI, mflf, gor, mwT, mVI, mUrqI pUjf afid Brm-rUp krmF Auqy
insLcf nhIN krnf.
sRI gurU gRMQ sfihb jI dI bfxI dy Aupwr idwqy anykF pRmfxF
qoN ieh isD huMdf hY ik gurU sfihbfn aqy BgqF ny mflf jF ismrinaF df ijkr pKMzI
nUM smJfAux, AuhnF nUM isDy rsqy pfAux jF jnqf nUM Dfrimk hox df Zog krn vfly
ilbfs pfAux vfilaF qoN sucyq krn vfsqy kIqf hY. pr awj qF asIN gurU sfihbfn dIaF
mflf ismrny pfey vflIaF mnoklpq qsvIrF bxf ky AuhnF nUM vI mflfDfrI iswD krn
lwgy hoey hF; ies pfsy vI sfnUM ivcfrn dI loV hY . ies dy nfl hI ieh vI ivcfrn
vflI gwl hY ik jdoN mflf jF ismrny nUM gurU sihbfn ny rwd kIqf hoieaf hY qF iPr
sfD bfxy ivwc ivcrdy ivakqI jo glF ivwc qy hwQF ivwc mflf, ismrny PVI iPrdy hn,
kI Auh guriswK hn, gurmiq pRqI aigafnI hn jF bnfrs dy Twg ?
akfl purK isrP bfhrI Dfrimk pihrfvy nfl nhIN rIJdf; Aus dI
Xfd nUM ipafr qy sLrDf nfl afpxy mn ivwc ismrnf (Xfd krnf) cfhIdf hY aqy afpxy
mn nUM pivqwr (ivkfrF qoN rihq) krn leI gurbfxI qo imldy AupdysL anusfr afpxI
jIvn jugqI nUM Zflx dI koisLsL krnI cfhIdI hY . ijvyN gurbfxI soJI dyNdI hY :
nfmf khY iqlocnf muK qy rfmu sMmfHil ]
hfQ pfAu kir kfmu sBu cIqu inrMjnu nfil ]( kbIr jI, pMnf 1376
)
kFieaf sfDY AurD qpu krY ivchu hAumY n jfie ]
aiDafqm krm jy kry nfmu n kbhI pfie]
gur kY sbid jIvqu mrY hir nfmu vsY min afie ]( m: 3,pMnf 33 )
ies qrFH mflf jF
ismrinaF qoN bgYr hI jpidaF sMsfr ivwc afpxI hwk hlfl dI kmfeI kridaF, hwsidaf,
KyzidaF hI mukqI pRfpq ho skdI hY. gurU pfqsLfh PLurmfAuNdy hn:
nNfnk
siqguir ByitaY pUrI hovY jugiq ]
hwsidaf KylMidaf pYnMidaf KfvMidaf ivcy hovY mukiq ]( m: 5,
pMnf 522 )
afE, iswKI srUp ivwc mflf qy ismrny pihn ky ijhVy ivakqI DrmI
hox df ZONg rcfeI iPrdy hn AuhnF qoN afp bcIey qy hornF nUM vI bcfeIey .