inMdf BlI iksY kI nfhI…[[
ieh qF hr koeI afKdf hY, iksy dI inMdf nhIN krnI cfhIdI pr,
iPr vI ieh smfj ivwc pUry jLorF sLorF nfl ho rhI hY. BfvyN koeI smfgm rfjnIqk jF
Dfrimk hovyy, KusLI df jF gmI df hovy; hryk jgHf inMidaf dI Brmfr huMdI hY. afm
hI afKdy hn ik dUsiraF dI inMdf krn nfl inMdy jfx vfly dy pfp lih jFdy hn aqy
inMdf krn vfly dy isr pY jFdy hn. aijhIaF keI kQf khfxIaF sfzy Dfrimk pRcfrkF ny
vI joVIaF hoeIaF hn.
inMdf iks nUM afKdy hn? kI ByKI dI aslIaq dwsxI inMdf hY ?
dysL jF kOm dy gdfr nUM gdfr kihxf inMdf hY ? iksy dI kIqI glqI nUM vIcfr ky sbk
lYxf hor gwl hY pr Ausdf mOjU AuzfAuxf inMdf krnI hY. inMdf dy kuJ vwKry vwKry
nukiqaF bfry vIcfr krn dI koisLsL krdy hF.
pMQ dy mhfn ivdvfn BfeI kfnH isMG nfBf dy mhfn kosL
anusfr inMd df arQ: iDwkfrnf, dosL lfAuxf, bdnfmI krnI. inMdf: guxf ivwc dosL
Qfpx dI ikRXf nUM afKdy hn. (m:, ko[708)
swB qoN pihlF qF ieh vIcfr krdy hF ik iensfn iksy dI inMdf
ikAuN krdf hY. afm qOr ‘qy inMdf asIN dUsry nUM afpxy qoN nIvF idKfAux leI
krdy hF.
gurU sfihbfn ny lokfeI nUM ijQy cMgy Bly purK dI inMidaf krn
qoN vrijaf hY, AuQy pKMzI, DoKybfjL aqy jLflm ivakqIaF qoN lokfeI nUM sucyq vI
kIqf hY . sRI gurU gRMQ sfihb ivwc ‘inMdf’ sLbd 113-vfrI, ‘inMdAu’
8-vfrI qy ‘inMidaf,’ 3-vfrI afieaf hY. gurbfxI DrmI hox df ByK krn vfilaF dy
pfj vI KoldI hY:
Bsm cVfie krih pfKMzu ] mfieaf moih shih jm zMzu ]
PUtY Kfpru BIK n Bfie ] bMDin bfiDaf afvY jfie]( m: 1, pMnf 903)
sloku ] kUVu boil
murdfru Kfie ] avrI no smJfvix jfie ]
muTf afip muhfey sfQY ] nfnk aYsf afgU jfpY ]( m: 1, pMnf 140)
sbdu n jfxih sy aMny boly sy ikqu afey sMsfrf ]
hir rsu n pfieaf ibrQf jnmu gvfieaf jMmih vfro vfrf ]
ibstf ky kIVy ibstf mfih smfxy mnmuK mugD gubfrf ]( m: 3, pMnf 601
)
ijs no prqIiq hovY iqs kf gfivaf Qfie pvY so pfvY drgh mfnu ]
jo ibnu prqIqI kptI kUVI kUVI aKI mItdy Aun kf Auqir jfiegf
JUTu gumfnu ]( m: 4, pMnf 734 )
hir pfKMzu n kIjeI bYrfgIaVy ] pfKMiz rqf sBu loku vxfhMbY ]
iqRsnf pfsu n CozeI bYrfgIaVy ] mmqf jfilaf ipMzu vxfhMbY ]
(Bgq kbIr jI, pMnf 1104)
gj sfZy qY qY DoqIaf, iqhry pfiein qg ] glI ijnÙf jpmflIaf,
loty hiQ
inbg
] Eie hir ky sMq n afKIaih, bfnfris ky Tg ] (Bgq kbIr, pMnf 476)
kI asIN gurbfxI dy Auprokq sLbdF anusfr gurU sfihbfn nUM
inMidaf krdy afKFgy ? nhIN, Auh scfeI dws rhy
hn. ievyN hI gurU sfihbfn lokfeI ‘qy Dwky jLorI krn vfilaF
nUM afKdy hn:
rfjy sIh
mukdm kuqy ]( m:1, pMnf 1288)
jYsI mY afvY Ksm kI bfxI qYsVf krI igafnu vy lflo ]
pfp kI jMÖ lY kfblhu Dfieaf jorI mMgY dfnu vy lflo ]
srmu Drmu duie Cip Kloey kUVu iPrY prDfnu vy lflo ]
kfjIaf bfmxf kI gl QkI agdu pVY sYqfnu vy lflo ]( m: 1, pMnf
722 )
awj iswKF nUM aKOqI sMqF bfibaF vwloN gurbfxI ivwc afey sLbd
‘sMq’ dI inMidaF vflIaF pMgqIaF pVH ky zrfieaf jFdf hY . socx vflI gwl ieh
hY ik, kI awj hryk bixaF iPrdf sMq-sfD vfikaf hI gurbfxI ivwc afey sLbd ‘sMq’
dwsx vflI ksvwtI ‘qy pUrf Auqrdf hY. vyKdy hF gurU sfihbfn ‘sMq’ dI
pRBfsLf kI dwsdy hn:
sloku] mn sfcf muiK sfcf
soie ] avru n pyKY eyksu ibnu koie ] nfnk ieh lCx bRhmigafnI hoie ] (vyKo:
suKmnI sfihb astpdI 8-vIN pMnf 272 )
afT phr inkit kir jfnY ] pRB kf kIaf mITf mfnY ]
eyku
nfmu sMqn afDfru]hoie rhy sB kI pg Cfru]1] sMq rhq sunhu myry BfeI ] Auaf kI
mihmf kQnu n jfeI ]1] rhfAu ] vrqix jf kY kyvl nfm ] and rUp kIrqnu ibsRfm ]
imqR sqRü jf kY eyk smfnY ]pRB apuny ibnu avru n jfnY ]2] koit koit aG kftnhfrf
] duK dUir krn jIa ky dfqfrf sUrbIr bcn ky blI ] kAulf bpurI sMqI ClI ]3] qf kf
sMgu bfCih surdyv ] amoG drsu sPl jf kI syv ] kr joiV nfnku kry ardfis ] moih
sMqh thl dIjY guxqfis]( m:5, pMnf 392)
arQ:—hy myry vIr! (prmfqmf dy) sMq dI jIvn-jugqI sux (Aus
df jIvn ieqnf AuWcf hY ik) Aus df vzwpx ibafn nhIN kIqf jf skdf .1.rhfAu.
prmfqmf df Bgq prmfqmf ƒ awTy pihr afpxy nyVy vwsdf smJdf hY, jo kuJ prmfqmf
krdf hY Aus ƒ imwTf kr ky mMndf hY . (hy vIr!) prmfqmf df nfm hI sMq jnF (dI
ijLMdgI) df afsrf (bixaf rihMdf) hY . sMq jn sBnF dy pYrF dI DUV bxy rihMdy hn
.1.
(hy BfeI! sMq Auh hY) ijs dy ihrdy ivc isrPL hir ismrn df hI
afhr itikaf rihMdf hY, sdf afnMd rihx vfly prmfqmf dI isPLiq sflfh hI (sMq dI
ijLMdgI df) shfrf hY . (hy BfeI ! sMq Auh hY) ijs dy mn ivc imwqr qy vYrI
ieko ijhy (imwqr hI) lwgdy hn (ikAuNik sMq sB jIvF ivc) afpxy pRBU qoN ibnf iksy
hor ƒ (vwsdf) nhIN smJdf .2.
(hy BfeI ! prmfqmf df sMq hornF dy) ko®VF hI pfp dUr
krn dI qfkq rwKdf hY . (hy BfeI !) prmfqmf dy sMq (dUijaF dy) duwK dUr krn
jogy ho jFdy hn Auh (lokF ƒ) afqmk jIvn dyx dI smrQf rwKdy hn . (pRBU dy sMq
ivkfrF dy tfkry qy) sUrmy hMudy hn, kIqy bcnF dI pflxf krdy hn . (sMqF dI ingfh
ivc ieh mfieaf BI inmfxI ijhI jfpdI hY) ies inmfxI mfieaf ƒ sMqF ny afpxy vws
ivc kr ilaf hMudf hY .3. (hy BfeI !) prmfqmf dy sMq df imlfp afkfsLI dyvqy
BI loVdy rihMdy hn . sMq df drsLn ivarQ nhIN jFdf, sMq dI syvf jLrUr Pl dyNdI hY
. (hy BfeI !) nfnk (dovyN) hwQ joV ky arjLoeI krdf hY—hy guxF dy KLjLfny
pRBU ! mYƒ sMq jnF dI syvf dI dfiq bKLsL . tIkfkfr: pRo[ sfihb isMG
zI[ilwt[
jykr kwl nUM myry vrgf
afpxy nFa nfl sMq jF sfD lf ky aqy afm girsQIaF nfloN vwKrf pihrfvf pf lvy, qF
kI Ausny sMq jF sfD bx jfxf hY ? aijhf ByK krn krky dunIaF AusnUM ByKI jF Twg qF
krygI hI ? AusnUM ByKI jF Twg kihx nfl iksy df mUMh kflf nhIN hoxf aqy nf hI,
" dustf nfil dosqI nfil sMqf vYru krMin ] afip zuby kutMb
isAu sgly kul zobMin] inMdf BlI iksY kI nfhI mnmuK mugD krMin ] muh kfly iqn
inMdkf nrky Goir pvMin ]( m: 3, pMnf 755") vflIaF gurbfxI dIaF ieh
pivwqr pMgqIaF Ausdf ByK jLfihr krn vfly Auqy hI ZuwkdIaF hn. gurU sfihbn aijhy
mnuwKF bfry ieAuN PurmfAuNdy hn:
aMqir kptu BgAuqI khfey ] pfKMiz pfrbRhmu kdy nf pfey ] pr
iNnMdf kry aMqir mlu lfey ] bfhir mlu DovY mn kI jUiT nf jfey ] sq sMgiq isAu
bfdu rcfey ]( m: 3, pMnf 88)
iswK Drm anusfr ijQy inMdf krn dI sKq mnfhI hY, AuQy iksy dI
JUTI KusLfmd jF Ausqq krn dI vI mnfhI hY. ies bfry vI gurbfxI sfnUM sucyq krdI
hY
:
Ausqiq inMdf doAU iqafgY KojY pdu inrbfnf ]
jn nfnk iehu Kylu kTnu hY iknhUM gurmuiK jfnf ]( m: 9, pMnf
219)
iesy qrFH ijQy iksy dI inMdf qy JUTI isPq krn dI sKq mnfhI
hY, AuQy inMidaf suxn dI vI mnfhI hY. jdoN iksy ivakqI dI inMdf dUsry ivakqI kol
krIey qF suxn vfly ivakqI dy mn ivwc ijs dI inMdf kIqI jf rhI hY Aus pRqI mfVy
ivcfr pYdf ho jFdy hn; BfvyN ik Auh ivakqI cMgf hI hovy. gurU sfihbfn
inMdf suxn vfly nUM ieh icqfvnI dyNdy hn:
pr iqRa rUpu n pyKY nyqR ] sfD kI thl sMq sMig hyq ]
krn n sunY kfhU kI inMdf ] sB qy jfnY afps kAu mMdf ] ( m:
5,pMnf 274)
mnuwK df suuBfa hY ik Auh isrP afpxI isPq hI suxnf cfhuMdf hY
. BfvyN ik Aus dI afqmf dI avfjL af rhI huMdI hY ik qUM ies dy kfbl nhIN hY.
jdoN ik Aus dI ho rhI JUTI isPq AusnUM afpf suDfrn ivwc koeI mdwd nhIN krdI. ies
dy Ault iksy dUsry vwloN kIqy Ausdy glq kMmf dI insLfn dyhI AusnUM afpxf jIvn
cMgf bxfAux ivwc mdwdgfr bxdI hY; ikAuNik Auh ies qrFH afpxIaF ho rhIaF glqIaF
vwl iDafn dyNdf hY . jykr Auh glq nhIN hY qF AusnUM inMdf krn vfly dI koeI pRvfh
nhIN hMudI.
isafixaF dI khfvq hY: dosq Auh jo burfeIaF dwsy; pr asIN isrP
isPq hI suxnf cfhuMdy hF. iksy vwloN sfzI dwsI glqI suxky ijQy awj dy myry vrgy
bxy ilKfrI, pRcfrk qy afpxy afp nUM sMq mhfqmf aKvfAux dy cfhvfn gusy ivwc lfl
pIly ho jFdy hn, AuQy swcy ivakqI Aus inMdf ivwcoN sbk iswKdy hn. afE Bgq kbIr
jI dy ies sLbd qoN vI kuJ iswKIey:
inMdAu inMdAu mo kAu logu inMdAu ] inMdf jn kAu KrI ipafrI ]
inMdf bfpu inMdf mhqfrI ]1] rhfAu ] inMdf hoie q bYkuMiT jfeIaY ] nfmu pdfrQu
mnih bsfeIaY ] irdY suD jAu inMdf hoie ] hmry kpry inMdku Doie ]1] inMdf krY su
hmrf mIqu ] inMdk mfih hmfrf cIqu ]inMdku so jo inMdf horY ] hmrf jIvnu inMdku
lorY ]2] inMdf hmrI pRym ipafru ] inMdf hmrf krY AuDfru ] jn kbIr kAu inMdf sfru
] inMdku zUbf hm Auqry pfir ]( pMnf 339 )
sLbd df Bfv:—jy koeI mnuwK TMZy ijgry afpxy aYb nsLr huMdy
suxy, qF Auh sgoN ies qrHF afpxy aMdroN Auh aYb dUr kr skdf hY, qy afpxf jIvn
pivwqr bxf skdf hY . pr, dUijaF dy aYb Prolx vflf afpxy aMdr kdy JfqI nfh mfrn
krky afp hI AuhnF aYbF ivc zuwb jFdf hY . so, prmfqmf dI bMdgI vfly bMdy afpxI
inMidaf qoN Gfbrdy nhIN hn.
gurbfxI dy hryk sLbd ivwc jo iliKaf hY Auh awtl scfeI hY .
sfzy smJx vflI ieh gwl jLrUrI hY, ik gurbfxI sfnUM iks ivsLy bfry smJf rhI hY.
kI iswKI isDFq anusfr swc bolxf nhIN hY ? jy swc bolxf iswK df PLrjL hY qF iPr
iksy pKMzI sMq-sfD nUM pKMzI afKxf inMdf ikvyN hoeI ? iksy nsLeI, juafrI jF DoKy
nfl ivafh krn vfly bfry, AusdI aslIaq lVkI vfilaF nUM dws ky iksy dI DI BYx dI
ijMdgI bcf dyxf kI inMdf krnI hY ?
jnqf nUM luwtx vfilaF qoN sucyq krnf inMidaf nhIN hY. iksy
cMgy Bly Auqy jfxbuJ ky ieljLfm lgfAuxy jF afpxy afp nUM cMgf dwsx krky dUsry
bfry mfVI gwl nUM vDf-cVf ky dwsxf afidk inMidaf hY. Twg nUM Twg kihxf qy ByKI
nUM ByKI kihxf inMidaf nhIN hY .
afm hI vyKx ivwc afAuNdf hY sRI gurU gRMQ sfihb dI hjLUrI
ivwc kuJ ivakqIaF dI KusLfmd krn Kfqr AuhnF dI JUTI Ausqq kIqI jFdI hY aqy afpxy
ivroDIaF dI inMdf. kfsL ! gurU dy iswK aKvfAux vfly ies vwD rhy mfVy ruJfn vwl
vI iDafn dyx.
akfl purK sfzy ‘qy myhr kry ! asIN iksy dI koeI aijhI gwl
nf krIey, ijhVI asIN Aus ivakqI dy sfhmxy nhIN afK skdy; ies qrFH krn nfl asIN
inMdf krn qoN kuJ guryjL kr skdy hF. gurU sfihb vwloN agly slok ivwc idwqy gey
idRsLtFq nUM apnfAuxf hI sfzy jIvn df insLfnf hoxf cfhIdf hY.
pRQmy
CozI prfeI inMdf ] Auqir geI sB mn kI icMdf ]
loBu mohu sBu kIno dUir ] prm bYsno pRB pyiK hjUir ]
aYso iqafgI ivrlf koie ] hir hir nfmu jpY jnu soie ]1] rhfAu
]( m: 5, pMnf 1147 )
gurU pMQ df dfs,
gursLrn isMG ksyl
knyzf