kysF ibnF
jLIro
ipMsIpl
igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI
kOx jfxdf sI AusdI ijLMdgI ivc kdy eyzf vWzf pltf af jfvygf…
isafxy afKdy hn ‘quKm-ey-qfsIr, soBq-ey-asr’ Bfv bwcy
Aupr sMgq df bVf pRBfv huMdf hY aqy ijs pRkfr dI sMgq hovy, Auho ijhf hI Aus df
suBfv bx jFdf hY. gurU pfqsLfh ny iesy gwl nMU "jyhf vyKih qyhf
vyKu" (pM:
466)
vI kih ky smJfieaf hY.
mfVI sMgq ny Aus nMU igrfvt dy zMUGy toey ivc suWt idqf sI.
ieh kusMgq df hI asr sI ik Auh acfnk hI aWj kysF nMU kWql krvf afieaf sI. gurU
pfqsLfh vloN bKsLI apxy srUp dI ivlWKxqf vI Es awj afpxI hwQIN guaf leI sI.
iswKI bfry soJI qF Aus aMdr pihlF hI nhIN sI-isKI dI ivlwKxqf Auh ikvyN jfxdf?
pr aWj qF afpxf sLyrF vflf ichrf vI Aus kol nhIN sI rih igaf.
kukrm qF Auh kr hI cuWkf sI,
pr mn krky Auh ajy keIN guMNJlF ivc Pisaf ipaf sI. kdy kusMgIaF df iDafn afAuNdf
qF mn nMU Zfrs afAuNdf ‘clo kys vfDU df Bfr sn, kMm muWkf’[[[[[ jy afpxy Gr
df iDafn afAuNdf qF afpxy pRvfr df zWr aqy ivsLysL krky afpxy ipqf jI df zWr. Gr
ivc BfvyN isWKI dI koeI hor gWl hY sI jF nhIN pr srUp dI kfiemI df iPkr qF pWkf
sI. ‘aj ipqf jI ny Gr nhIN vWVx dyxf<<<<<<
clo koeI gl nhIN, iek-do idn gWl cWlU, afpy muWk jfAU, dyKI jfvygI.’’ ZITqf
vWDdI geI.
kusMgIaF ivc puWjf qF
AuhnF
ny mubfrkF idWqIaF, cfh pfrtIaF hoeIaF, sLfm iPlm sLo aqy iPr iksy cMgy hotl qy
izWnr-kYbry df pRogrfm vI, iesy KusLI ivc Aus dy kusMgIaF ny cfk-aAut kr idWqf
sI.
isWKI dI sLfn
‘kysF’
nMU iqlFjlI dyx dI jurWaq qF Aus kr hI leI sI pr Aus df apxf mn ajy keI
AuqfrF-cVHfvF ivc hI gyVHy kWt irhf sI. qF hI jF ieWqny nMU Aus dy iek kusMgI ny
Aus vl jgq jUT isgrtF dI zWbI vDFdy hoey ikhf,‘‘lY Xfr aWj ies df mjLf vI
cWK lY, nsLf af jfvygf.’ ---- ‘pI
lY, kI hoieaf, KusLbU qF qYnMMU rojL hI iml jFdI sI, aj suafd vI cWK lY.’ dUjy
ny afiKaf.
‘pI lY beI, kI hoieaf, ieh bVI cMgI cIjL af. hux ikhVf qUM
iswK eyN, sfzy vrgf eI eyN. hux sLrm kfhdI, ijs dI sLrm sI Auh qF qUM nfeI kol
Cwz afieaf eyN’. qIjy ny afiKaf.
kysF dI AuWcqf bfry Aus nMU kuJ pqf qF hY hI nhIN sI. pqf
lgdf vI ikvyN? kusMgIaF ny qF Aus nMU dWsxf hI nhIN sI. apxy afp nMU Auh bVf
isafxf, smJdfr aqy pqf nhIN kI kI smJdf sI. aMgRyjLI vI PWr-PWr bol lYNdf sI,
izWgrI vI Aus kol zWbl aYm[ ey[ sI. pMjfbI pVHx dI qF Aus kdy loV hI nhIN sI
smJI-ies nMU qF Auh BfeIaF, gRMQIaF dI BfsLf kihMdf huMdf sI. iPlmF bfry Aus
koloN BfvyN iksy iPlm stfr bfry puCo Auh sB jfxdf sI ik iks df romFs iks nfl cl
irhf hY. hor keI pWKF qoN vI Aus nMU kfPI igafn sI, pr ijnHF kysF dI loV nMU
smJx vfsqy Aus kdy pMj imMt df smF vI nhIN sI lfieaf AuhnF bfry jfxdf vI ikvyN?
jy kdy koeI pMQ drdI Aus nMU Aus dI ies kmI bfry iDafn
duafAuNdf qF bVf duKI ho ky Aus qoN ipWCf CuzfAuNdf; smJdf Aus nMu bor kIqf jf
irhf hY. jy mlo mlI Aus nMu koeI iltrycr hI pVHx vfsqy dy dyNdf qF mUMh rWKx nMU
lY qF lYNdf pr byloVf smJ ky ieWDr-AuDr rK dyNdf jF iPr apxIaF pusqkF ivc sB qoN
QWly krky rK dyNdf. iksy gurisWK ny Aus dIaF anykF huWjqF dI pRvfh nf krdy hoey
vI, KihVy pY ky Aus nMU mfVI-motI pMjfbI jLrUr pVHvf idWqI sI, bWs hor kuJ nhIN.
‘‘KusLbU qF rojL hI iml jFdI sI awj suafd vI cWK lY aqy
pI lY … sfzy vrgf eI eyN, … ijs dI sLrm sI Auh qF qUM nfeI kol CWz afieaf
eyN …afid ’’ ies sfry qoN Aus dy aMdr bcI KucI axK qy BrvIN swt vwjI
sI.
kusMgIaF dy Auprokq lPjL Aus dy kMnF ivc gUMjx lg pey, Aus
nMU smJ af geI ik ijhVf isgrtF df DMUaF jfx buJ ky Aus Aupr rojLfnF suitaf jFdf
sI Aus ivc iek koJI cfl sI pr Eh qF ies nMU apxy ilbrl (KulHy iKaflF vflf) hox
dI pihcfx hI smJdf sI.
isgrt Aus ny ajy qIk nhIN sI pIqI pr aWj pihlI vfrI Aus
mihsUs kIqf ik ieh kysF dI hI vfV sI ijs kfrn Auh nfm DrIk isWK huMdf hoieaf vI
ies burfeI qoN aWj qIk bicaf irhf sI.
‘‘sLrm qF qMU nfeI kol Cwz afieaf eyN.’’ iehnF
lPLjF ivcoN Aus nMU awj pihlI vfrI kusMgq dI bdbU afeI sI. Aus ny pihlI vfrI
mihsUs kIqf ik ijhVy iexy-igxy pr iswK srUp ivc huMdy hoey vI isgrt mMUh nMU lf
ky afpxI bysLrmI aqy nIcqf df sbUq dyNdy hn, AuhnF nMU ies bysLrmI dI Kwz ivc
suwtx vfly AunHF dy vWzy dusLmn-ieho ijhy kusMgI hI huMdy hn. awj Aus nMU iehnF
kusMgIaF ivc iCipaf hoieaf asl rfksL kuJ-kuJ sfPL idKfeI dyx lg ipaf sI.
cfa pfrtIaF aqy mubfrkF ho cuWkIaF, isgrtF rfhIN huWjqF ny
Aus aMdroN guafcI axK nMu kuJ tuMibaf sI. ies qoN bfad rfq df hotl df izWnr aqy
sLfm dI iPlm, aWj dy ieh pRogrfm ajy bfkI sn.
‘‘myrf ajy mUz TIk nhIN, mYN sLfm pMj vjy qIk quhfzy kol
ipWkcr vfsqy puwj jfvFgf, ikwDry jLrUrI jfxf ey" kih ky iZwlf ijhf
hoieaf-hoieaf, Ausny apxy ‘kusMgI dosqF’ pfsoN ivdf leI.
ikWDry pujx vfsqy Aus iek bWs Aupr cVHnf sI. bWs Aupr bVf
DWkf qy BIV sI! BIV kfrn jdoN rqf gyt ivc aWtk igaf qF ipCoN iksy iKWJ ky
afiKaf, ‘cl lflf agy ho, dUijaF vI qF cVHnf hY, qUM rsqf hI rok ilaf ey’ …[[…ieh
lPLjL AusnMU mfno KMjr dI qrHF lWgy. aWj pihlI vfrI iksy ‘srdfr jI’ nhI,
blik ‘lflf’ kihky AusnMU bulfieaf sI.
‘lflf’ dy arQ qF gulfm huMdy hn, Aus nMU cMgI qrHF pqf
sI. Aus aMdr srdfrI vfly koeI gux qF nhIN sn, isWKI bfry Aus nMU kuJ pqf vI nhIN
sI, iPr vI Aus nMU aj qIk ‘srdfr’ krky hI bulfieaf jFdf sI. Auh sWtptf
AuiTaf.
"mUMh sMBfl ky gwl kr, mYN srdfr aF, lflf qF qUM ey,
apxI sLkl…" agoN Ausdy bfkI lPLjL Aus dy mUMh aMdr hI ruky rih gey.
"srdfr aKvfAux df sLok heI qF sfzy vrgf bx, lfilaF nMU
qF koeI lflf hI afKygf" koloN do iswK nOjuafnF ny Aus dI gwl nMU kwitaf.
ieh Aus dI suWqI hoeI jLmIr qy qfbV qoV hmly sn. Auh GWbrf
AuiTaf. AusnMU smJ af geI, kys Aus nMU ikQoN-ikQoN bcfeI bYTy sn. ‘‘isWKI
kysF ivc hI hY kysF qoN ibnF koeI isWK nhIN ho skdf’’- Aus df mn Aus nMU kih
irhf sI
<<<<<bMgflI
bfbU ieMdU BUsLn bYnrjI dy lPLjLF dI aWj pihlI vfrI Aus nMU smJ afAux lg peI
ijhVy ik kdy iksy isWK vIr ny Aus nMU dWsy sn :-
"iksy ivcfrDfrf df afpxy afp ivc mhfn hoxf hI kyvl Aus
dI mhfnqf nhIN blik ies qoN vWzf kMm hY Aus dI mhfnqf nMU sMBflx df AuWdm. gurU
nfnk pfqsLfh dI vwzI mhfnqf hY ik ijWQy AuhnF dI ivcfrDfrf mhfn hY AuQy AuhnF ny
Aus ivcfrDfrf nMu kWpVy vI puaf idWqy"
ieh kWpVy puafAuxy kI sn? mnuWK nUM ieh kysF vflf srUp-bKLsLx
df hI dUjf nfAuN sI. iek gYr isWK bMgflI nMU qF ies sWcfeI dI smJ af geI pr mYN
isWK pRvfr ivc jMm-pWl ky vI kysF dI aslIaq nf smJ sikaf, Aus nMU afpxy afp qoN
sLrm af rhI sI.
Aus PYslf kr ilaf "aj Auh apxI ivWgVI hoeI sLkl lY ky
apxy Gr nhIN prqygf, iksy nvIN QF qy clf jfvygf, sMgqF dI syvf krygf, gurbfxI dI
pVHfeI krygf, iswKI nMU smJx df jWqn krygf aqy aMq muV sfbq sUrq pfhulDfrI ho ky
hI Gr idaF nMU mUMh idKfvygf" apxy Gr Aus icwTI ilKI:-
"mYnMU ZUMzx df jWqn nhIN krnf. kusMgq ivc pY ky mYN
piqWq ho igaf hF. siqgurF ny bKisLsL kIqI hY ‘qy hux pfhul pRfpq krky hI
sfiraF dy drsLn krFgf"
mn hlkf krn vfsqy pihlF Ausny gurduafry jf ky gurU sfihb qoN
iKmf mMgxI cfhI. gurduafry phMuicaf qF agy ieWk imsLnrI vIr df BfsLn sI,
"isMGo! awj df nOjuafn DVfDWV piqWq ho irhf hY, ikAuNik iswKI AusnMU GroN
mF-bfp jF pRvfr qoN vI nhIN iml rhI—Ausdy apxy aMdr vI iswKI bfry jfnx df koeI
AuWdm nhIN-skUlF ivcoN-BfvyN Auh KLflsf skUl hn, jF kflj, grftF dy lflc ny AuhnF
aMdroN iswKI vflI gwl mukf idWqI hY hoeI hY— AunHF dI rihMdI ksr AunHF Aupr
Cfey hoey jWPymfrF nUM pUrI kIqI hoeI hY. pRcfrk anpVH hY aqy smfj ivc vI iswKI
ivroDI qwq Cfieaf ipaf hY. iswKI dy afgU vI jF qF AunHF aMdr isWKI dI soJI hI
nhIN jF Auh vI GUk suWqy pey hn, AuhnF nMU qF kyvl lIzrI ‘qy cODr dI pwkV ny
dboicaf hoieaf hY— isWKI AuhnF kol vI nhIN"
"kuJ kihMdy hn, iswKI mn dI hoxI cfhIdI hY-asl ivc Auh
iswKI df A…a… vI nhIN jfxdy. jy sWcmuc hI AuhnF nMU iswKI afcrx df rwqf vI
pqf huMdf qF AuhnF dy mnF aMdr kysF vfly srUp df siqkfr vWDxf sI. Auh qF kyvl
KflI BFzy hn, kyvl afpxI kmjLorI nMU CupfAux vfsqy ‘isWKI mn dI hoxI cfhIdI hY’
dI rWt lgfkyy afpxI mUrKqf df sbUq dyNdy hn.
"ieh KflI BFzy aYvyN KwV-KwV krdy hn iksy ny iehnF aMdr
durmWq-hUVmWq-anmWq-bRfhmx mWq dI ivsLtf Br idWqI hY aqy iksy ny
gurUzMm-zyrfvfd. sWcmuc ijs dy aMdr iswKI hY Auh kysF ivruWD, isWKI srUp ivruD,
iek sLbd kihxf-sunxf qF dUr, aijhI gwl soc vI nhIN skdf, kysF dI byadbI nhIN
shfr skdf"
"kysF ivruD koeI ap-sLbd qF hI mUMhoN inkldf hY jdoN
aMdr iswKI huMdI hI nhIN. Xfd rKo! iswKI qF imlxI hY gurbfxI igafn aqy isiKaf
ivcoN pr sfnMU iswKI pRvfr ivc, iek dUjy dy nyVy ilafAuxf hY—kysF vfly sohxy
srUp ny. AuNJ vI rWb ny mnuWK df jo srUp GiVaf hY, Auh kysF vflf hY, kyshIn
nhIN. asF pihlF mnuwK bxnf hY, apxI mnuWKF vflI sLkl df vfirs bxnf hY-Drm vflI
gl qF ies qoN bfd sLurU huMdI hY. jdoN asIN ajy mnuWK hI nhIN bxy, DrmI hoxf qF
bVI dUr dI gl hY"
"cyqy rKo! kys iswKI nhIN pr kysF vfly srUp qoN ibnF,
koeI iswK aKvfAux df vI hWk nhIN rKdf. kyshIx sLrDflU qF ho skdf hY pr isWK
nhIN. kys iswKI dI jfn hn, iswKI dI pihcfx hn aqy iswK iehnF qoN ibnF jLIro
hY, kyvl jLIro, qy hor kuJ nhIN" Auh kih irhf sI:-
"ijhVy nfsmJ awj ieh kihMdy hn ik koeI mnuWK kysF qoN
ibnF vI iswK ho skdf hY aqy kysF dI kI loV hY, jy sWcmuc sfry hI Aus dI qrHF
socx lg pYx, aMdfjLf lgfE, qF iPr iswK imlygf hI ikQy? Aus dI qF hoNd dI Kqm ho
jfvygI. ieh qF pfqsLfh dI bKisLsL hY ijQy mnuwKqf dI srdfrI vfsqy sfnMU gurbfxI
vrgI dfq imlI hY AuQy kysF kfrx srUp vI inafrf aqy mnuKF vflf pRfpq hoieaf hY.
ieh vWKrI gl hY jdoN iksy dy jIvn aMdr gurbfxI isiKaf df vfsf afAuNdf hY qF Auh
srUp ivc vI af jFdf hY—iesy qrHF jdoN iksy dy jIvn aMdr siqsMg kfrn, gurbfxI
dI KusLbU pYdf huMdI qF AusnUM apxy mfqf-ipqf qoN pRfpq ies srUp nfl ipafr vWDdf
hY; sfnMU apxy afp nMU aqy apxy isWKI afcrx nUM smJx dI loV hY"
ieh qF Aus BfsLn dy kyvl kuJ aMsL hI sn, pr ieWDr sWt ajy
iblkul qfjLI hI sI ijs krky Aus sWt dI drd vI ajy bhuq qyjL sI. imsLnrI vIr dy
ies Coty jhy BfsLn dy iek tuWkVy ny hI Ausdy kpft Kol idWqy. AusnUM smJ af geI,
pfqsLfh ny gurbfxI rUp ivc sfnMMU igafn df pujfrI bxfieaf hY, qfik asIN sMsfr
nMU aigafnqf ivcoN kWZ skIeyy. iesy df nfm hY—-sMsfr Br dy mnuWKF dI srdfrI—-sWcmuc
jdoN sfzy aMdr gurbfxI jIvn hY qF asIN srdfr hF. ‘gurbfxI’ igafn df mfrg hY
aqy igafn-stWzI aqy jIvn ivc vsfAux qoN ibnF pRfpq nhIN huMdf. aj AusnMU afpxy
aMdr dI aslI kmjLorI dI pUrI qrHF smJ af cukI sI.
iesqrHF kyvl aWT mhIny bfd jdoN Auh Gr priqaf qF sfbq sUrq
pfhulDfrI nOjuafn sI.
040s83.6s050
Including this Gurmat Lesson No 29
"kysF ibnF jLIroy"
For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh
Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily
available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of
Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in
rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat
Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S
Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808
web site-
www.gurbaniguru.com