qrlocn isMG cyarmYn minAurtI kimsLn dy nfm iewk Kq!! (iksLq
pihlI)
ienkI kQf inrfrI ry- iganI sMq isMG mskIn- df jvfb.
13[05[2005 nUM qrlocn isMG, cyarmYn minAurtI kimsLn, vloN
torFto dy aKbfrF ivc iek icwTI CfpI geI ijs ivc qrlocn isMG jI ny JUT nUM imTy
lypx lf ky ies qrIky pysL kIqf ik iswKI qoN hr nf-vfikP iswK hr hflq ivc ieh swc
hI mMnygf ik mskIn jI vfikaf hI swcy sucy iswK qy iswK pMQ dy mhfn kQfkfr sn.
ies qoN pihlF torFto qoN pUrn isMG pFDI jI ny vI afpxI imTI imTI bolI ivc mskIn
jI dy pYrF dI Kfk JfVI. asl ivc mskIn jI kuwJ hor hI sn. afE qrlocn isMG dI
icwTI df ivsLlysLx krIey
qrlocn isMG jI qusIN ilKdy ho ik BgqF dI bfxI ivc rfm qy
ikRsLn (ihMdU avqfr) dI Ausqq kIqI hY jdoN ik gurUu gRMQ sfihb muqfbk aslIaq ies
dy Ault hY
DnfsrI bfxI BgqF kI iqRlocn
ÃÄ siqgur pRsfid ] nfrfiex inMdis kfie BUlI gvfrI ]
duik®qu suik®qu Qfro krmu rI ]1] rhfAu ] sMkrf msqik bsqf, sursrI iesnfn ry ]
kul jn mDy imil´o sfrgpfn ry ] krm kir klµku mPItis rI ]1] ibsÍ kf dIpku
sÍfmI, qf cy ry suafrQI, pMKI rfie gruV qf cy bfDvf ] krm kir arux ipMgulf rI
]2] aink pfiqk hrqf, iqRBvx nfQu rI, qIriQ qIriQ BRmqf, lhY n pfru rI ] krm kir
kpflu mPItis rI ]3] aMimRq, ssIa Dyn liCmI klpqr isKir sunfgr ndI cy nfQM ] krm
kir Kfru mPItis rI ]4] dfDIly lµkf gVu, AupfVIly rfvx bxu, sil ibsil afix,
qoKIly hrI ] krm kir kCAutI mPItis rI ]5] pUrblo ik®q krmu n imtY, rI Gr gyhix,
qf cy moih jfpIaly rfm cy nfmM ] bdiq iqRlocn rfm jI ]6]1] {pMnf 695}
arQ :—hy BuwlV mUrK ijMdy ! qUM prmfqmf ƒ ikAuN
dos dyNdI hYN ? pfp puMn qyrf afpxf kIqf hoieaf kMm hY (ijs dy kfrn
duwK suK shfrnf pYNdf hY) .1.rhfAu.
(hy myrI ijMdy !) afpxy kIqy krmF dy kfrn (cMd®mf df)
dfgL nfh ht sikaf; BfvyN Auh isLv jI dy mwQy AuWqy vwsdf hY, inwq gMgf ivc
iesLnfn krdf hY, qy Ausy dI kul ivc ivsLnU jI ny (ikRsLn-rUp Dfr ky) jnm ilaf
.1.
(hy Gr-gyhix !) afpxy krmF krky arux ipMglf hI irhf,
BfvyN sfry jgq ƒ cfnx dyx vflf sUrj Aus df suafmI hY, Aus sUrj df Auh rQvfhI
hY, qy, pMCIaF df rfjf gruV Aus df irsLqydfr hY .2.
(bRhm-hwiqaf dy) kIqy krm anusfr (isLv jI dy hwQ nfloN) KoprI
nfh lih skI, BfvyN (isLv jI) sfry jgq df nfQ (smiJaf jFdf) hY, (hor jIvF dy)
anykF pfpF df nfs krn vflf hY, pr Auh hryk qIrQ AuWqy Btkdf iPiraf, qF BI (Aus
KoprI qoN) KLlfsI nhIN sI huMdI .3.
(hy myrI ijMdy !) afpxy kIqy (mMd-krm) anusfr (smuMdr
df) Kfrf-pn nhIN ht sikaf, BfvyN Auh sfrIaF ndIaF df nfQ hY qy Aus ivcoN aMimRq,
cMd®mf, kfmDyn, lwCmI, klp-rwuK, swq-mUMhf GoVf, DnMqrI vYd (afidk cOdF rqn)
inkly sn .4.
(hy Gr-gyhix !) afpxy kIqy krmF dy aDIn (hnUmfn dy BfgF
ivcoN) Aus dI inwkI jhI kwC nfh ht skI, BfvyN Aus ny (sRI rfm cMd® jI dI KLfqr)
lMkf df iklHf sfiVaf, rfvx df bfgL AujfV idwqf, swl dUr krn vflI bUtI ilaf ky
rfm cMd® jI ƒ pRsMn hI kIqf .5.
hy myrI ijMdy ! ipClf kIqf koeI krm (avqfr-pUjf,
qIrQ-iesLnfn afidk dI rfhIN) imtdf nhIN; qfhIeyN mYN qF prmfqmf df nfm hI ismrdf
hF . iq®locn afKdf hY ik mYN qF ‘rfm rfm’ hI jpdf hF (Bfv, prmfqmf dI Et hI
lYNdf hF qy afpxy iksy kIqy krm kr ky afey duwK qoN pRBU ƒ dos nhIN dyNdf)
.6.1.
jLrUrI not :—Bgq iq®locn jI jfiq dy bRfhmx sn .
bRfhmx-afgUaF dI clfeI hoeI prpftI anusfr lok avqfr-pUjf ƒ hI sRysLt BgqI mMn
rhy sn; aqy dfn-puMn qIrQ-iesLnfn afidk kMmF ƒ pfpF dI inivrqI qy surg afidk
suKF dI pRfpqI df sfDn smJdy sn . pr ies sLbd dI rfhIN Bgq jI ny iehnF dohF kMmF
df KMzn kIqf hY . ijnHF dyviqaF qy avqfrF dI pUjf KLfs pRclq hY, AuhnF df ijLkr
sLbd dy chuMaF bMdF ivc kr ky afKdy hn :—
1[ qusI ivsLnU dI (ik®sLn-mUrqI dI) pUjf krdy ho qy gMgf ivc
iesLnfn krn ƒ puMn-krm smJdy ho . pr qusI ieh BI dwsdy ho ik afpxI iesq®I
ahwilaf dy sMbMD ivc goqm ny cMd®mf ƒ dfgL lf idwqf sI, ieh dfgL cMd®mf dy
mwQy Auqy Aus dy kukrm df klMk hY . inwq df gMgf df iesLnfn qy ivsLnU jI df
(ik®sLn rUp Dfr ky) cMd®mf dI kul ivc jMmxf BI cMd®mf dy Aus klMk ƒ ajy qk
dUr nhIN kr sky . dwso; gMgf dy iesLnfn nfl qy ik®sLn-mUrqI dI pUjf kr ky
quhfzy pfp qy kukrm ikvyN Dup jfxgy ?
2[ qusI gruV ƒ pMCIaF df rfjf mMndy ho, qy, dusihry vfly idn
Aus df drsLn krn leI dOVdy iPrdy ho; sUrj ƒ dyvqf jfx ky hr sMgRFd ƒ Aus dI
pUjf krdy ho . vyKo, qusI ipMguly arux ƒ sUrj df rQvfhI mMndy ho, qy; gruV df
irsLqydfr smJdy ho . jy gruV afpxy irsLqydfr df; qy, sUrj afpxy rQvfhI df ajy qk
ipMgulf-pn dUr nhIN kr sky, qF ieh dovyN quhfzf kIh svfrngy ?
3[ qusI iek ttIhrI dy bwicaF dI krxI suxf ky dwsdy ho ik
ttIhrI dy bwicaF ƒ roVH lY jfx dy aprfD ivc smuMdr awj qk Kfrf cilaf afAuNdf hY
. pr nfl hI qusI ieh BI afKdy ho ik smuMdr ivcoN cOdF rqn inkly sn ijnHF ivc
kfmDyn qy klp rwuK BI sn, qy, smuMdr ivc hI qusI ivsLnU jI df invfs BI dwsdy ho
. pr jy ieh ivsLnU jI kfmDyn qy klp ruwK ajy qk smuMdr dy aprfD df asr nhIN imtf
sky, smuMdr df Kfrfpn nhIN dUr kr sky, qF qusI iesy ivsLnU jI dI pUjf ivcoN iks
lfB dI afs rwKdy ho ? qusI puMn-dfn dy afsry surg ivc awpV ky iesy kfmDyn
qy klp ruwK qoN mn dIaF murfdF ikvyN pUrIaF krf lvogy ?
4[ qusI sRI rfm cMdR jI dI mUrqI pUjdy ho, qy afp hI afKdy ho
ik hƒmfn ƒ iehnF dI aqwut syvf krn qy BI iek inwkI ijhI kwC hI imlI . kI qusI
sRI rfm cMd® jI ƒ hƒmfn nfloN vDIk pRsMn kr lvogy ?
5[ ijs isLv jI ƒ blI dyv smJ ky mMdrF ivc itkfey isLv dI
pUjf krdy ho, Ausy bfbq ieh BI afKdy ho ik jdoN bRhmf afpxI hI lVkI Auqy moihq
ho igaf, qF isLv jI ny Aus df iek isr kwt idwqf, qy, ieh isr isLv jI dy hwQ nfl
juV igaf . keI qIrQF qy Btkdy iPry, isr isLv jI dy hwQ nfloN lihMdf hI nhIN sI .
dwso, jo isLv jI afp ieqny afqur qy duKI hoey, quhfzf kIh svfrngy ?
afpxI Gr-gyhix ƒ, ijMd ƒ sMboDn kr ky avqfr-pUjf ƒ smJFdy
hoey iq®locn jI aKLIr qy afKdy hn ik iewk prmfqmf dI BgqI hI ipCly kukrmF dy
sMskfr imtfx dy smrwQ hY .
iq®locn jI dy ies sLbd ƒ gurmiq nfl ajuVvF smJ ky Bgq bfxI
dy ivroDI swjx ies bfry ieAuN ilKdy hn—"ies sLbd ivc purfxk gwlF ilK ky
krmF ƒ pRbl mMinaf hY, prMqU isLv jI dIaF jtF ivc dI gMgf df afAuxf aqy cMd®mf
df mwQy qy hoxf aqy gruV Auqy ivsLƒ dI svfrI hoxI afid dwisaf hY. ieh sB iKLafl
isRsLtI-inXm qoN iblkul Ault hY .
gAuVI ] lK cAurfsIh jIa join mih BRmq nµdu bhu Qfko ry ]
Bgiq hyiq avqfru lIE hY Bfgu bzo bpurf ko ry ]1] qum ju khq hAu nµd ko nµdnu
nµd su nµdnu kf ko ry ] Drin akfsu dso ids nfhI qb iehu nµdu khf Qo ry ]1]
rhfAu ] sMkit nhI prY join nhI afvY nfmu inrMjn jf ko ry ] kbIr ko suafmI aYso
Tfkuru jf kY mfeI n bfpo ry ]2]19]70] {pMnf 338-339}
arQ :—hy BfeI ! (qusI afKdy ho ik jdoN) cOrfsI
lwK jIvF dIaF jUnF ivc Btk Btk ky nMd bhuq Qwk igaf (qy Aus ƒ mnuwKf jnm imilaf
qF Aus ny prmfqmf dI BgqI kIqI), Aus dI BgqI qy pRsMn ho ky (prmfqmf ny Aus dy
Gr) jnm ilaf, Aus ivcfry nMd dI bVI iksmq jfgI .1.
pr, hy BfeI ! qusI jo ieh afKdy ho ik (prmfqmf nMd dy Gr
avqfr lY ky) nMd df puwqr bixaf, (ieh dwso ik) Auh nMd iks df puwqr sI ? qy
jdoN nfh ieh DrqI aqy nfh akfsL sI, qdoN ieh nMd (ijs ƒ qusI prmfqmf df ipE afK
rhy ho) ikQy sI .1.rhfAu.
hy BfeI ! (asl gwl ieh hY ik ijs pRBU) df nfm hY inrMjn
(Bfv, jo pRBU kdy mfieaf dy asr hyT nhIN af skdf), Auh jUn ivc nhIN afAuNdf, Auh
(jMmx mrn dy) duwK ivc nhIN pYNdf . kbIr df suafmI (sfry jgq df) pflxhfr aYsf hY
ijs dI nf koeI mF hY, qy nf ipE .2.19.70.
jdoN qusIN ieh kihMdy ho ik BgqF dI bfxI ihMdU avqfrF dI
Ausqq krdI hY qF tyZy ZMg nfl qusIN iehI kih rhy ho ik gurU gRMQ sfihb ivc ihMdU
avfqrF dI Ausqq hY. jy quhfzI ieh gwl TIk hY ik gurU gRMQ sfihb ivc ihMdU avqfrF
dI Ausqq kIqI hY qF BfeI gurdfs glq ho jfxgy. ikAuNik Auh qF ieh ilKdy hn ik
"mfiraf iskf jgiq ivic nfnk inrml pMQu clfieaf". vMngI mfqr gurbfxI
ivcoN vI sbdF dIaF AudfhrxF mOjUd hn.
BYrAu mhlf 5 Gru 1
ÃÄ siqgur pRsfid ] sglI QIiq pfis zfir rfKI ] astm QIiq
goivMd jnmfsI ]1] Brim BUly nr krq kcrfiex ] jnm mrx qy rhq nfrfiex ]1] rhfAu ]
kir pMjIru KvfieE cor ] Ehu jnim n mrY ry sfkq Zor ]2] sgl prfD dyih loronI ] so
muKu jlAu ijqu khih Tfkuru jonI ]3] jnim n mrY n afvY n jfie ] nfnk kf pRBu rihE
smfie ]4]1] {pMnf 1136}
arQ :—Btkxf dy kfrn kurfhy pey hoey hy mnuwK !
qUµ ieh kwcIaF gwlF kr irhf hYN (ik prmfqmf ny BfdroN vdI asLtmI ƒ ik®sLn-rUp
ivc jnm ilaf) . prmfqmf jMmx mrn qoN pry hY .1.rhfAu.
hy BfeI ! (qyrI ieh kwcI gwl hY ik) prmfqmf ny hor
sfrIaF iQwqF lFBy rihx idwqIaF, aqy (BfdroN vdI) asLtmI iQwq ƒ Aus ny jnm ilaf .1.
hy BfeI ! pMjIr bxf ky qUµ lukf ky (afpxy vwloN prmfqmf
ƒ ik®sLn-mUrqI dy rUp ivc) KvFdf hYN . hy rwwb qoN tuwty hoey mUrK !
prmfqmf nfh jMmdf hY nfh mrdf hY .2.
hy BfeI ! qUµ (ik®sLn-mUrqI ƒ) lorI dyNdf hYN (afpxy
vloN qUµ prmfqmf ƒ lorI dyNdf hYN, qyrf ieh kMm) sfry aprfDF (df mUl hY). sV
jfey (qyrf) Auh mUMh ijs dI rfhIN qµU afKdf hYN ik mflk-pRBU jUnF ivc afAuNdf
hY .3.
hy BfeI ! nfnk df prmfqmf sB QfeIN ivafpk hY, Auh nfh
jMmdf hY nfh mrdf hY, nfh afAuNdf hY nfh jFdf hY .4.1.
hux svfl ieh pYdf huMdf hY ik ijs Bgvfn nUM asIN pMgUVy ivc
pf ky lorI dy skdy hF Auh Bgvfn iksy df kI svfr skdf hY? iesy krky hI gurbfxI
aYsy BgvfnF dI hoNd nUM nhI mMndI. gurbfxI qF isrP srb-ivafpk rfm nUM hI mMndI
hY qy dsLrwQ df puqr rfm cMdr srb-ivafpk nhI. ies krky gurbfxI ivc ies rfm bfry
ieAuN iliKaf hY:
sloku mÚ 1 ] shMsr dfn dy ieMdRü roafieaf ] prs rfmu rovY
Gir afieaf ] ajY su rovY BIiKaf Kfie ] aYsI drgh imlY sjfie ] rovY rfmu inkflf
Bieaf ] sIqf lKmxu ivCuiV gieaf ] rovY dhisru lµk gvfie ] ijin sIqf afdI zAurU
vfie ] rovih pFzv Bey mjUr ] ijn kY suafmI rhq hdUir ] rovY jnmyjf Kuie gieaf ]
eykI kfrix pfpI Bieaf ] rovih syK msfiek pIr ] aMiq kfil mqu lfgY BIV ] rovih
rfjy kMn pVfie ] Gir Gir mfgih BIiKaf jfie ] rovih ikrpn sMcih Dnu jfie ] pMizq
rovih igafnu gvfie ] bflI rovY nfih Bqfru ] nfnk duKIaf sBu sMsfru ] mMny nfAu
soeI ijix jfie ] aAurI krm n lyKY lfie ]1] {pMnf 953-954}
arQ :—(goqm irsLI ny) hjLfr (BgF) df zMn dy ky ieMdr
ƒ ruaf idwqf; (sRI rfm cMd® qoN afpxf bl Kuhf ky) prs rfm Gr af ky roieaf .
rfjf ajY roieaf jdoN Aus ƒ (ilwd dI idwqI) iBwiKaf KfxI peI, pRBU dI hjLUrI
ivcoN ajyhI hI sjLf imldI hY .
jdoN rfm (jI) ƒ dys-inkflf imilaf sIqf lCmx ivCuVy qF rfm jI
BI roey . rfvx, ijs ny sfDU bx ky sIqf (curf) ilaFdI sI, lMkf guaf ky roieaf .
(pMjy) pFzo, ijnHF dy pfs hI sRI ik®sLn jI rihMdy sn (Bfv, ijnHF df pwK krdy
sn), jdoN (vYrft rfjy dy) mjLUr bxy qF roey . rfjf jnmyjf KuMJ igaf, (18 bRfhmxF
ƒ jfnoN mfr bYTf, pRfsLicq vfsqy ‘mhfBfrq’ suixaf, pr sLMkf kIqf, ies) iek
gLlqI dy kfrx pfpI hI bixaf irhf (Bfv, koVH nfh hitaf) qy roieaf .
sLyK pIr afidk BI roNdy hn ik mqF aMq dy smyN koeI ibpqf af
pey . (BrQrI gopIcMd afidk) rfjy jogI bx ky duKI huMdy hn jdoN Gr Gr jf ky
iBwiKaf mMgdy hn . sLUm Dn iekwTf krdy hn pr roNdy hn jdoN Auh Dn (AuhnF pfsoN)
clf jFdf hY, igafn dI QuV dy kfrn pMizq BI KLuafr huMdy hn . iesq®I roNdI hY
jdoN (isr qy) pqI nfh rhy . hy nfnk ! sfrf jgq hI duKI hY .
jo mnuwK pRBU dy nfm ƒ mMndf hY (Bfv, ijs df mn pRBU dy nfm
ivc pqIjdf hY) Auh (ijLMdgI dI bfjLI) ijwq ky jFdf hY, (‘nfm’ qoN ibnf) koeI
hor kMm (ijLMdgI dI bfjLI ijwqx leI) sPl nhIN huMdf .1.
qrlocn isMG jI Auh ivdvfn aKOqI nhI jo ihMdU avqfrF dI hoNd
nUM nhI mMndy sgoN Auh ivdvfn aKOqI hn jo ienHF dI hoNd nUM svIkfr krdy hn.
awj-kwlH qF sgoN ihMdU ivdvfn afp svIkfr krdy hn ik rfm jF ikRsLn koeI avqfr
hoey hI nhI. ies krky quhfnUM myrI bynqI hY ik qusIN afpxI kursI dI Kfqr ienHF
avfqrF nUM iswKF dy gl nf mVHo jI ikAuNik iswK qF pihlF hI bfby nfnk dI iswKI
qoN munkr hn? bfibaF dI iswKI pRPulq hI iesy krky ho rhI hY ikAuNik afm lok gurU
gRMQ sfihb qoN iblkul nf-vfikP hn. quhfzy kol, BgqF dI bfxI ivcoN, jo gurU gRMQ
sfihb ivc drjL hY, koeI aYsI Audfhrx hovy ijs ivc avqfr-vfd dI pRsMsf kIqI hovy
qF jLrUr ilKxf myry vfsqy lfhuvMd sfbq hovygf.
gurU pMQ dy dfs,
isMG sBf ieMntrnYsLnl kYnyzf,
gurcrn isMG (ijAux vflf) brYNptn