. |
|
BfeI gurisWKo, afpxy pRCfvyN qoN agFh vI kuwJ isWKo
ies hPqy ihMd srkfr vloN isWKF nUM sbk isKfAux leI kIqy
gey 1984 dy hmly, ‘nIlf qfrf’ df iekIvF sfl mnfieaf jf irhf hY.
aKLbfrF, rYzIE, tYlIvIjLn, ieMtrinWt aqy gurduafiraF ivc KUb mn df gubfr
kwiZaf jf irhf hY. aqy ies qrHF krnF koeI glq vI nhIN, pr jo glq hY, Auh
ieh hY ik ies dy kfrx kI sn? ienHF kfrxf bfry socx dI bhuq hI Gwt koisLsL
kIqI hY. bhuqf kuwJ jLjLbfqF aqy aMDivsLvfsLI ivc hI iliKaf aqy boilaf jf
irhf hY. ipCly 20-22 sflF df koeI lyKf joKf nhIN kIqf ik asIN ienHF sflF
ivc kI Kwitaf aqy kI gvfieaf hY? ivdysLF ivc rihx vfly isWKF nUM qF ies
gwl df jrUr ielm hovygf ik hryk sfl hr dysL dI kyNdr srkfr qoN lY ky iek
ipMz dI pMcfieq qwk aqy iek Coty ijhy vpfr qoN lY ky vwzy vpfr qwk, ipCly
sfl df lyKf joKf kIqf jFdf hY ik kI Kwitaf aqy kI gvfieaf hY? ies vfDy
Gfty nUM muwK rwK ky agly sflF leI ivAuNq bMdI kIqI jFdI hY. kI isWKF ny
ipCly 20-22 sflF df koeI lyKf joKf kIqf hY? kI ijs afqm hwiqaf vfly rfh qy
asIN qury hoey hF ies df isWKI nUM koeI Pfiedf hoieaf hY?
gurbfxI dI glq vrqoN-
jLjLbfq BVkf ky glLq pfsy qurn aqy qorn leI asIN keI bfrI gurbfxI dI glq
vrqoN krn qoN vI sMkoc nhIN krdy. imsfl dy qOr qy, ‘jy jIvY piq lQI jfie’
vflI pMgqI dy arQ qF kuwJ hor hn pr asIN joVdy hor pfsy hF. ieh pUrf sLbd
aqy ies dy arQ jo pRo: sfihb isMG jI dy kIqy hoey hn ies qrHF hn-
m: 1 sloku ] so jIivaf, ijsu min visaf soie ] nfnk avru
n jIvY koie ] jy jIvY, piq lQI jfie ] sBu hrfmu jyqf ikCu Kfie ] rfij
rMgu, mfil rMgu, rMig rqf, ncY nMgu ] nfnk Tigaf muTf jfie ] ivxu nfvY piq
gieaf gvfie ]1] {pMnf 142}
arQ :-(asl ivc) Auh mnuwK jIAUNdf hY, ijs dy mn ivc
prmfqmf vws irhf hY . hy nfnk ! (bMdgI vfly qoN ibnf) koeI hor jIAUNdf
nhIN hY . jy nfm-ivhUxf (vyKx nMU) jIAUNdf (BI) hY qF Auh iewjLq gvf ky
(eyQoN) jFdf hY, jo kuJ (eyQy) KFdf pINdf hY, hrfm hI KFdf hY . ijs mnuwK
df rfj ivc ipafr hY, mfl ivc moh hY, Auh ies moh ivc msiqaf hoieaf by-sLrm
ho ky nwcdf hY (Bfv, mwcdf hY, afkVdf hY) . hy nfnk ! pRBU dy nfm qoN
swKxf mnuwK Twigaf jf irhf hY, lwuitaf jf irhf hY, iewjLq gvf ky (ieQoN)
jFdf hY .1.
ies slok ivc gwl vfihgurU dy nfm dI hY, ik nfm ivhUxy
dI koeI iejLq nhIN. ies nUM asIN iKWc DU ky duinafvI by-iejLqI jF iksy
srkfrI Dwky-sLfhI nfl joVdy hF aqy Aus dy shI hwl dI QF mrn-mfrn nUM qrjIh
idMdy hF. PrFs ivc dsqfr dy msly dI hI gwl lY lE. kI ieh koeI by-iejLqI
qoN Gwt hY? lg-pg iek sfl ho cwilaf hY PrFs dy isWKF nUM jlIl huMidaF nUM.
kI Auh sfry hux hrfmI bx ky hrfm df hI KFdy hn? kI AunHF nUM hux
ey-ky-sSqflI cuwk ky mfr mrfeI sLurU kr dyxI cfhIdI hY jF iPr koeI akl qoN
kMm lYxF cfhIdf hY?
ies gwl ivc qF koeI sLwk nhIN ik isWK akl qoN kMm hI
bhuq Gwt lYNdy hn. ieh pihlF qF socxf jfxdy hI nhIN ikAuNik gurduafiraF dI
cODr aqy ienFH ivcly lVfeI JgiVaF ivcoN hI ivhl nhIN. jdoN hosL ivc af ky
socx lgdy hn qF AudoN nUM kfPI dyr ho cuwkI huMdI hY. XUrp aqy nfrQ amrIkf
ivc rihx vfilaF isWKF nUM ieqnI ku soJI qF hovygI hI ik ienHF dysLF ivc
knUMn dI mhfnqf Drm nfloN vI Aupr smJI jFdI hY aqy kortF dy PYsly srkfrF
vloN bxfey kfnUMn anusfr hI kIqy jFdy hn. jdoN PrFs ivc isr Zkx bfry knUMn
bx irhf sI qF isWK kbUqr vFg awKF mIt ky bYTy rhy ik ibWlI df koeI Kqrf hI
nhIN aqy jdoN awK KuwlI qF bhuq dyr ho cuwkI sI.
zyiraF dI isWKI-
kihx nUM qF BfvyN isWK jo mrjLI khI jfx ik sfzf gurU gRMQ sfihb hY pr amlF
ivc 95% qoN ijafdf isWKF dy gurU, zyiraF vfly sfD hn. AunHF dI gwl nUM
gurU nfloN vI ijafdf aihmIaq idMdy hn. koeI zyry vflf sfD BfvyN 20 ku sfl,
pihly sfD bfry lgfqfr JUT bol irhf hovy pr aMD-ivsLvfsLIaF leI Auh iPr vI
bRhm igafnI mhF pursL hY. ieh sfD lfxf gurbfxI qoN Ault jo mrjI krm kFz qy
pKMz krn, aMD-ivsLvfsLIaF nUM sB pRvfn hn ikAuNik dsmyN gurU jI ny ienHF
nUM ies qrHF krn df sInF-bsInF Tykf jU idwqf hoieaf hY. sfkf nIlf qfrf dy
1984 dy atYk qoN bfad ienHF ny Dwky nfl gurduafiraf qy kbjLy krky krm kFzF
vflI sfD mrXfdf lfgU kIqI. akfl qKLq qy vI iehI kuwJ kIqf igaf. zFg dy
jLor nfl nklI srbwq KLflsy swdy gey.
‘isWK mfrg’ inrol Dfrimk sfeIt hY aqy ieh imsLnrI
soc nfl sMbMDq gurU bfxI dy swc nUM pRsfrn leI hY nf ik zyrfvfd nUM. asIN
iksy vI zyry vfly sfD nUM nhIN mMndy. aqy muafP krnF, QoVf ijhf hor vI
hfjLm kr lYxF ik mYN iBMzrF vfly nUM vI iswKI leI AuqnF hI Gfqk mMndf hF
ijqnF ik isafsI lIzrF (bfdl, tOhry) vrigaF nUM. myrI Aus nfl koeI inwjI
dusLmxI nhIN pr ieh sfrf kuwJ gurbfxI dy swc nUM sfhmxy rwK ky kih irhf
hF. ijs qrHF dy iKafl hfly vI afm isWKF dy hn, 1983 ivc myry vI Ausy qrHF
dy sn. myry leI tohVf, lONgovfl aqy iBMzrFvlf isWKI dy swcy ihqYsLI lIzr
sn, tOhVf sfihb afm bVHk mfiraf krdy sn ik sfzy kol do sMq hn, iek mflf
vflf aqy dUjf KUMzy vflf. aqy asIN ienHF nUM ieWQoN morcy dOrfn kfPI pYsy
vI Byjy sn. lONgovfl nUM qF kuwJ sYNkiVaF dy ihsfb nfl pr iBMzrFvfly nUM
qF hjLfrF dy ihsfb nfl iekwly-iekwly ny idwqy sn. jdoN koeI Aus smyN
iBMzrFvfly nUM glq kihMdf qF mYnUM vI kuwJ burf lgdf sI. kfrx ieh sI ik nf
qF Aus vyly gurmiq dI koeI bhuqI sUJ sI aqy nf hI ieMzIaf dy isafsI lIzrF
dIaF isafsI sfijsLF dI. ipRM: hirBjn isMG jI cMzIgVH vfly vI 1983 dOrfn hI
ieWQy knyzf dy dOry qy vYnkUvr afey hoey sn. myrI AunHF nfl pihlF koeI vI
jfx pCfx nhIN sI, isrP AunHF dIaF kuwJ ikqfbF hI pVHIaF hoeIaF sn. mYN
afpxy Krcy qy gurduafrf kmytI rfhIN AunHF nUM afpxy sLihr mMgvf ky hPqf ku
afpxy kol rwK ky gurduafry lYkcr krvfey sn. Aus vyly myry isr ivc Kfilsqfn
(asl ivc pfiglsqfn) df BUq vI svfr sI jo ik keI icr irhf. gurmiq dIaF gwlF
qoN ibnF keI vfrI ienHF gwlF vfry vI QoVI ijhI vIcfr AunHF nfl krdf sI pr
Auh bhuqI gwl nhIN sI krdy. iek idn iBMzrFvfly bfry vI AunHF dy vIcfr puwC
bYTf jo ik AunHF ny iJjkdy hoey dwsy qF ik mqF mYN guwsy hI nf ho jfvF.
kihx lwgy ik mYnUM qF ies qrHF lgdf ik ies bMdy ny sfry ihMdosqfn ivc vsdy
isWKF dI iejLq rol dyxI hY. mYN puwiCaf ik qusIN AunHF nUM kdy imly sI,
koeI gurmiq dI vIcfr vI kIqI sI? kihx lwgy ik hF kIqI sI. "kihMdy ik
myry nfl keI pVHy ilKy myry stUizMts vI sn. gwlF-gwlF ivc gwl rfgmflf bfry
cwl peI qF iBMzrFvflf kihx lwgf ik jy kr akfl qKLq qy rfgmflf pVHI jfvy qF
morcf Pqy ho jfvygf. mYN ikhf ik jy kr nf hoieaf qF iPr? iPr kihMdy ky Aus
ny iek hor vwzI PVH mfr idWqI, jd dlIl bfjI huMdI geI qF kihMdy ky Auh hor
loh-lfKf huMdf igaf. ieqny nUM iksy ny af ik ikhf ik jy kr BlI cfhuMdy ho
qF ieWQoN iKsk jfE, nhIN qF ieh quhfnUM kuwJ vI kr skdf hY."
isWKF ny jy kr isWKI df koeI Blf krnf hY qF zyrfvfd
vflI isWKI iqafg ky gurU nfnfk dI isWKI apxfAuxI pYxI hY, jo ik qRYkfl swc
aqy bRhmMzI hY. gurbfxI dy swc qy prK ky hI glq aqy TIk df inrxf krnf pYxf
hY. krm aqy hukm dy isDFq ivc afpxI soc nUM zbo ik ieh lwBxF pYxf hY ik
kox ikqnf glq hY.
isWK ies vyly sfrI dunIaF ivc vsy hoey hn aqy AunHF
dIaF afpxIaF vwKrIaF vwKrIaF musLklF hn. keI vfrI iek dysL ivc rihMdy hoey
aqy iek hI Drm nUM mMnx vfly vI vwKry sUby ivc vsx vfly dy isafsI aqy
afriQk ihq vwKry huMdy hn. pMjfb aqy hirafxf dI gwl hI lY lE, hirafxy vfly
isWK afpxI KyqI leI ilMk nihr dI AusfrI dy hwk ivc hn pr dUjy pfsy pMjfb
dy isWK ies dy ivruwD morcy lfAuNdy hn. jy kr hirafxy dy isWK hr gwl pMjfb
dy akflIaF dI mMnx, sfry gurduafiraF df cVHfvf vI sLRomxI kmytI nUM dyx
ijhVI ik iek isafsI lIzr dI hwQ TokI hI hY. iPr kI ieh AunHF dy afpxy ihqF
nfl aqy afpxy sUby nfl gLdfrI nhIN mMnI jfvygI? ies krky vI AuQy vwKrI
kmytI dI mMg AuT rhI hY.
isWKI df Blf AudoN hI hovygf jdoN koeI dUr aMdysL socxI
vflf piVHaf iliKaf, gurmiq df igafqf, inzr lIzr gurbfxI dy swc dI lIk
iKwcy, ijhVf ik ivkfAu jF doglf nf hovy aqy Aucy suwcy jIvn vflf hovy.
ienHF zyiraF vfly sfDF aqy isafsI lIzrF ny, nf hI isWKI df kuwJ svfiraf hY
aqy nf hI koeI afs rwKxI cfhIdI hY hor nuksfn BfvyN kr dyx. keIaF nUM afs
hY ik sLfied jy kr bfdl df jwPf sLRomxI kmytI qoN htf ik ismrnjIq isMG mfn
dy nUM sONp deIey qF Auh jrUr kuwJ kr ivKfvygf. ieh kr ky dyK lE ieh bfdl
qoN vI ijLafdf isWKI df Gfq krygf. ieh qF igafnI pUrn isMG nUM htfAux vyly
kihMdf sI ik iek bhuq vwzy ivdvfn nfl Dwkf hoieaf hY. pUrn isMG Auh hI hY
ijhVf kihMdf sI ik isWK lAu kusUL dI aOlfd hn aqy ieh pUrn isMG afr[ aYWs[
aYWs[ dIaF mIitMgF qy vI jFdf sI. ieh mfn sfihb iek 20 sfl JUT bolx vfly
sfD qoN Dfrimk syD lYx bfry kihMdf huMdf sI. hvn krky clIhf kwtx vfly
zyrfvfdI df hr hukm mMnx leI kihMdf sI, ieh qF pqf nhIN ik afp ies qy hfly
aml kIqf hY ik nhIN.
aMq ivc asIN iKmF dy jfck hF ik sfnUM ies hPqy keI lyK
imly sn ijhVy ik zyrfvfd nfl sMbMDq sn aqy asIN Auh Cfp nhIN skdy. isK
ivrsy vfly df lyK jrUr kuwJ vjLn rwKdf sI pr dUjy qF keI zyrfvfd dI
cfplUsI vfly hI sn. srkfrF afpxy inwjI ihWqF leI sdf hI Dwkf krdIaF rhIaF
hn. gurU sfihb vyly vI huMdf irhf hY aqy hux vI ho irhf hY. asIN socxf ieh
hY ik ies df mukfblf gurmiq anusfr ikvyN krnf hY. jy kr koeI sfzy koloN
gurmiq dy ivruwD koeI kMm krvfAuxF cfhy qF Aus nfloN dUrI hI cMgI hY. ieh
myry gurU (sLbd gurU igafn) df hukm hY. ies qy ijqnF vI aml ho sky krn dI
koisLsL krdy hF.
ivxu siqgur ky hukmY, ij gurisKF pfshu kMmu krfieaf loVy iqsu gurisKu
iPir nyiV n afvY ] pMnF 317]
mwKx isMG puryvfl,
jUn 05, 2005[
|
. |