Auh kOmF KusLnsIb huMdIaF hn ijnF dI afpxI invyklI, inafrI
aqy svqMqr pihcfx hMudI hY. iswK Drm vI AunF ivcoN hI iek aYsf Drm hY ijsdI
afpxI invyklI pihcfx aqy isDFq hn. iswK Drm dUijaF DrmF qoN svqMqr, pRBuqf smpwn
aqy afpxy vKry aDXfqimk PlsPy leI pUry jgq ivc mMinaf aqy pihcfixaf jFdf hY.
lyikn 535 viraF qNo asIN ibkRmI jMqrI (jo cMdRmF aqy sUrj dI klf Auqy aDfirq
kYlMzr hY.) nUM mMnx leI mjbUr sI, ikANuky sfzy kol ajyhf koeI hor kYlMzr mOjUd
nhI sI ijs nMU aDfr bxf ky asI afpxy Dfrimk aqy ieiqhfsk idn idhfVy aqy gurpurb
insLicq kr skdy. ieh ibkRmI kYlMzr sUrjI jF iPr cMdR sfl dI lMbfeI Aupr aDfirq
hY. ies ibkRmI kYlMzr ivc keI iksm dIaF qruwtIaF hn jo afAux vfly smyN aMdr
iswKI nUM bhuq vwzf nuksfn phMucfx vflIaF sn, Audfhrx vjoN:
1- Kfs qOr qy cMdR sfl anusfr insLicq kIqy gurpUrb sfl dy 365
idnF ivc iksy pwkI qfrIK Aupr afAux dI bjfey awgy ipwCy huMdy rihMdy sn. gurU
goibMd isMG jI df pRkfsL Auqsv (poh sudI 7) keI vfr sFJy sfl ivc do vfr qy keI
vfr Aukf hI nhI afAuNdf sI, jo iswKF leI bVI hI asmMjs dI siQqI pYdf kr dyNdf
sI.
2-kihNdy hn ky iksy kOm nMU Kqm krnf hovy qF Aus dy ieiqhfs,
sMskRqI, aDXfqimk isDFqf aqy AusdI phcfx (srUp) nMU nsLt jF ivkrq kr dyAu, Auh
kOm hOlI hOlI afpy hI Kqm ho jfvygI. iswK Drm aqy smfj leI ieh ibkRmI kYlMzr iek
miDm jLihr dy rUp ivc ieho ijhf Kqrnfk kMm jfny anjfny kr irhf sI, ijs qoN Boly
Bfly iswK anjfx sn.
ieh ibkRmI kYlMzr jo ‘ihMdU kYlMzr’ vI kihlFdf hY, ivc
pUrnmfsLI, misaf, eykfdsLI, pMcmI, aqy sMgRFd afidk anykF ibprvfdI idhfiVaF df
ijkr hUMdf hY. ieh idhfVy jo ihMdU mq aqy Drm nfl sMbMiDq hn aqy ienF df isK Drm
aqy gurmiq nfl dUr dUr df vI koeI lYnf dynf nhI hY, iswK jgq nUM ‘ibpRn kI rIq’
vl pRyirq kr rhy sn. kwcI iswK soc ienF idhfiVaF nMU apxI Dfrimk afsQf df ihwsf
bxf ky ies dI igRPq ivc pUrI qrF af cUkI hY. iswK jgq df iek vwzf vrg ies jMqrI
rfhI ‘ibpRn kI rIq’ df isLkfr ho cuwkf hY. ieQo qk ik sfzy gurduvfry aqy
Dfrimk asQfnF qy ienF idhfiVaF nUM Aucycy ZMg nfl iliKaf aqy mnfieaf jFdf hY. jd
ky sfP qOr qy ‘iswK rihq mirXfdf’ ivc ienF idhfiVaF nUM mnfAuxf, gurmiq aqy
iswK isDFqF df AulMGx mMinaf gieaf hY. apxy mUl iswKI isDFqF qoN Ault iek iswK
ienF rIqF df isLkfr ies ibkRmI kYlMzr dy kfrx ho irhf sI.
3-jy asI ies ibkRmI jMqrI df iesqymfl hor kuJ sdIaF krdy
rihNdy qF iswK ivroDIaF nUM iek hor suinihrf mOkf hQ lg jFxf sI. afAux vflIaF
sdIaF ivc AunF sfzy gurU AupdysLf Auqy vI Brm pYdf kr dyxy sn, ikAU ky ies
ibkRmI jMqrI anUsfr, kuJ sdIaF bfd afsfV ijhf grm aqy qwpn vflf mhInf akqUbr
ijhy TMz vfly mhIny ivc clf jfx vflf hY. Aus vyly gurUbfxI df ieh vfk iknf kU
sfrQk lgdf:
afsfV qpMdf iqs lgY, hir nfhu n ijMnf pfis]
jF
cyq bsMq Blf Bvr suhfvVy]
bn PUly mMiJ bfr mY ipr Gr bfhuVy]…
ies ibkRmI jMqrI anusfr qy afsfV ijhf grm aqy qpdf mhInf qy
TMzf ho jfx vflf hY. iPr gurbfxI jo sdIvI swc hY, BrmF nfl pVI jfxI sI.
knYzf invfsI s[ pfl isMG puryvfl jo kYlMzr ivigafn dy bhuq
vzy ivdvfn hn, ny afpxI aQwk koisLsL nfl ies kYlMzr nUM hoNd ivc ilaFdf . keI
pRkfr dy ivroDF aqy ies kYlMzr ivroDI sfjsLF df sfhmxf kridaf vfihgurU jI dy
hukm aqy asLIrvfd nfl 14 apRYl 2003 nUM lfgU kr idqf igaf.
nfnk sLfhI klMzr iswKI dI sLfn hY, jo iswK ivroDIaF dI ihwk
qy cwkI dy puV vFg BfrI pY gieaf hY, ieh ‘iswKI dI sLfn’ qoN kfPæI prysLfn
hn. nfnk sLfhI kYlMzr df pRcfr sLRomxI gurduafrf pRbMDk kmyytI aqy idwlI iswK
gurdvfrf pRbMDk kmytI, bhuq hI lgx aqy cMgy ZMg nfl kr rhI hY. ies ivc koeI sLwk
nhIN lyikn ies glqPhmI ivc sfnMU hrigj pYx dI loV nhI ky sfzf ieh kMm
isry cV cukf hY. kwtV bRfhmxvfdI sMgTn ijMnF dI awK ivwc ieh kYlMzr nfsUr bx
cukf hY aqy iBafnk pIV pYdf kr irhf hY, apxf sfrf itwl lf rhy hn ik iks qrF ies
klMMzr nuM asPl kIqf jfvy, ijs ivc sfzy pMQ dy kuJ log vI sLfml hn. dUjy pfsy
afm iswK ies klMMzr bfry hflI cMgI qrF jfxdf vI nhIN hY. iswK pMQ dy kuJ BuwlV
ivdvfn aqy vrglfey log aigafnqf vws ies df ivroD krdy vI vyKy gey hn. sfzIaF kuJ
Auwc Dfrimk sMsQfvF ivc ies kYlMzr dy Ault dsLm ipqf df pRkfsL idvs ibkRmI jMqrI
anUsfr jfx buJ ky mnfieaf jf irhf hY. jo nfnk sfhI kYlMMzr dy mMqv nUM bhuq vwzf
nuksfn phMucf irhf hY.
kuJ pMQk log aqy pRkfsLk pYsy dy lflc ivc pY ky BFq BFq dIaF
‘jMqrIaF’ pRkfisLq kr rhy hn. ieh jMqrIaf ‘nfnk sLfhI kYlMzr’ dy mUl
AudysL qoN pMQ nMU BtkAux df kMm kr rhIaF hn. ienF jMqrIaF ivc ‘sMmq sfkf’,
‘sMmq Kflsf’ afidk dy mhqv nMU vI spsLt n kridaf ienF nMU Cfipaf gieaf hY.
iehnf iswK ieiqhfsk idhfiVaF df mhwqv iswK Drm ivc spsLt hY. lyikn iehnF
idhfiVaF nMU sMmq (nvyN sfl df afrMB) df drjf dyxF ‘nfnk sLfhI sMmq df mjæfk’
nhIN qF hor kI hY. jy kr ‘sMmq sfkf’, ‘sMmq Kflsf’ afidk sMmq (nvyN sfl
df afrMB) hn iPr ‘nfnk sLfhI sMmq’ df mhwqv hI kI rih jFdf hY. ies qrF qy
iswK ieiqhfs df hr mhwqv pUrn idhfVf iek nvF sMmq bx jfeygf. kI afAux vfly smyN
aMdr iswK pMQ nMU ‘afprysLn nIlf qfrf sMmq’, ‘sMmq vzf GwlUGfrf’, sMmq
Cotf GwlLUGfrf, sMmq nvMbr 1984 GwlUGfrf’ jyhy anigxq ‘sMmqF’ nfl joiVaf
jfvygf?
‘nfnk sfhI klMzr’ dy hoNd ivc afAux qoN bfad, iswK pMQ df
sMbMD kyvl qy kyvl ‘nfnk sLfhI sMmq’ dy nfl hY.‘nfnk sLfhI sMmq’ dy nfl
‘sMmq sfkf’, ‘sMmq Kflsf’ afidk sMmqf df vyrvf dyky ieh ‘jMqrIaF’
pMQ nUM BUlyiKaf ivc pfAux df kMm kr rhIaf hn . pMQk pRkfsLkF nMU ienF sMmqF aqy
idhfiVaF vflI ‘jMqrI" Cfpx dI kI loV sI? qulnfqmk jfxkfrI leI qF hor
dujIaF bhuq sfrIaF jMqrIaF mOjUd hn.
jy ieh pRkfsLk pMQ dI shI syvf hI krnf cfhuMdy hn qF ies dI
QF inrol "nfnk sLfhI klMzr" jo iswKI dI sLfn hY nMU pRkfisLq aqy
pRcfirq kr gurU Gr dIaF KUsLIaF prfpq krn. ies qrF Drm pRcfr kmytI, aYs[ jI[ pI[
sI[ sRI aMimRqsr aqy idwlI gurdvfrf pRbMDk kmytI vloN vzy pwDr qy Cfpy jf rhy
"nfnk sLfhI klMzr" dy pRcfr ivc BfgIdfr bnx .
awj kuJ nfnk sLfhI kYlLMzr dy ivroDI ieh kihMdy suxy jFdy hn
ik "afKr sfzy ieiqhfsk gRMQF ivc vI bhuqIaF qfrIKF ibkRmI sMmq dIaF hI hn……iPr
ibkRmI jMqrI df ivroD ikAu?. AunF df ieh qrk qF kyvl ‘nfnk sLfhI kYlMzr’
ivryDI mfniskqf df hI pRgtfvf krdf hY. jy AunF dy ies qrk nUM mMn ilaf jfvy qF
iPr "nfnk sLfhI klLMzr’ df mMqv hI bymfny sfbq ho jfvygf. ieh pRsLn kwcI
soc vfly iswKF nUM BulyKy ivc pfAux leI kIqf jFdf hY. ieh qF kuJ ies qrF dI gl
hoeI ky jy sfzy purvj bYl gzIaF qy sPr krdy sn qy asIN ikANu hvfeI jhfj dI Xfqrf
krIey? sfzy purvj jy ngfry vjf ky afpxy sMdysL iek QF qoN dUjy QF qy phMucFdy sn
qF asI ikAu mobfeIl Pon iesqymfl krIey? jy sfzy purvj kbUqrF rfhI icwTIaF Byjdy
sn, qF asIN ikAu ieMtrinWt qy eI myl df pRXog krIey? nvIN, afDuink aqy lfBkfrI
qknIk nUM Cz , rUVIvfdI qknIk dy ipCy ipaf rihx vflf kdI vI cVdI kwlf df hkdfr
nhI ho skdf. jykr iswK ieiqhfskfrF kol ibkRmI klMzr mojUd sI qF Auh Aus df pRXog
krdy rhy, hux Aus df kI kMm?
apny afp nUM ivdvfn smJx vfly ies dy kuJ ivroDI ieh qrk vI
dyx df Xqn krdy hn ik iksy vI kYlMzr dI arMBqf iksy mhfpurK dy jnm idhfVy qoN
hUMdI hY nfnk sLfhI kYlMzr gurU nfnk sfihb jI dy jnm idhfVy (kqk dI pUrnmfsLI)
qoN sLurU ikNAu nhI hUMdf? AunF dI jfxkfrI leI ieqnF hI kihxf Auicq hoeygf ik
nfN qy muslmfnF df kYlMzr mhMmd sfihb jI dy jnm idhfVy qoN sLurU huMdf hY, aqy
nF hI eIsfeIaF df kYlMzr eIsfmsIh dy jnm idhfVy vfly idn qoN sLurU hUNdf hY .
iPr gurU nfnk sfihb jI df pRkfsL idhfVf qy pMQ dy bhUqy ivdvfnF aqy pMQ ny 1 cyq
hI minaf hY. gurU nfnk dyv jI dy pRkfsL idvs nUM kwqk dI pUrnmfsI nUM mnAux dI
pRQf iek alwg ivsLf hY.
nfnk sLfhI kYlMzr ‘iswKI dI sLfn’ hY aqy hr iswK df Prj
hY ik pMQ dI BlfeI leI ies df ivroD krn vfilaF nMU pihcfx ky AunF dI iswK ivroDI
soc nMU nfkfm kIqf jfey. ieh iek ivigafn aDfirq kYlMzr hY jo qrwUtIaF qo rihq
hY. awj sfzf pMQ Aus ibpRvfdI jMqrI df mohqfj nhI ijsdy asI 535 vry mohqfj rhy.
awj sfzy kol afpxy gurpurb aqy idn idhfiVaF dy insLicq idn sfnUM pqf hn, ijnF
nuM ibkRmI pcFg bxfAux vfly pMizq insLicq krdy sn. sfzI afAux vflI pIVI leI ieh
kYlMzr iek bhumulI ivrfsq bxygf.
ieMdr jIq isMG, kfnpur
133/246-ey, trFsport ngr, kfnpur 208023
tylIPon nM[ 94150 50309