. |
|
KMzy dI
pfhul (aMimRq CWkxf)
sMbMDI sLMikaF dy AuWqr
ipRMsIpl
igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI
rihq bVI aAuKI hY, ikvyN
rKIey? rihq qF aAuKI nhIN. asl ‘c
rihq qF bVI sOKI hY. sgoN ies rihq nfl qF sfzf jIvn sAuKf ho jFdf hY. rihq df
arQ hY anusLfsn, izispiln jF nIXmbWD hoxf. dunIaF dI hr cIjL pRBU dy nIXm ‘c
bwJI hoeI hY. ies dy Ault iensfn dIaF sfrIaF prysLfnIaF df kfrn Ausdf by-nIXm
hoky clxf hY. skUl ‘c anusLfsn hY aqy anusLfsn ‘c nf clx vfly df hfl dyiKaf
jf skdf hY. pRvfr iksy Coty-vwzy dy inXm ‘c hI cl irhf hY. sfzy srIr dy sfry
aMg, pRBu dy bKsLy izispln ‘c cl rhy hn. iksy kfrn jdoN sfzf koeI aMg TIk kMm
nhIN krdf qF srIr dI kImq pqf lg jFdI hY. iesyqrHF Drm aqy Kfs qOr qy gurU nfnk
pfqsLfh df swcf suwcf Drm; jykr srIr nMU mfmUlI ijnHF rihq dy nIXm ‘c ilafAux
nfl, sfzy jIvn ivwcoN sfrI gMdgI kwZ ky sfnMU cMgf-sucWjf-ieWjLqdfr iensfn bxf
dyvy, qF ieh ikMnf sOKf hY? krky qF dyKo. mn dI rihq aqy srIr dI rihq, donF df
mWqlb smJxf sfzy vfsqy bhuq jLrUrI hY.
rihq qoN kI Bfv
hY?- rihq do qrHF dI huNdI hY - srIr dI
rihq aqy mn dI rihq. srIr dI rihq qoN Bfv hY bfhrI –kysfDfrI srUp, kiChrf,
ikrpfn, kVf aqy kysF ‘c kMGf. mn dI rihq qoN Bfv hY, jIvn ‘c gurbfxI dI
isiKaf nMU vsfAuxf. jo krxI jF rihxI-guurbfxI isiKaf anusfr nhIN AusnMU iqafgdy
jfxf. asIN ijMnf bfxI dy nyVy afvFgy AunF hI cMgy mnuWK bxdy jfvFgy. burfeIaF dI
sfnMU smJ afAuNdI jfvygI. inwqnym dIaF bfxIaF df, nIXm nfl pfT-bfhrmuKI rihq vI
hY aqy gurbfxI dy nyVy hoky jIAUx vfsqy cyqfvnI vI Bfv aMdr dI rihq vI.
keIaF ny rihq vI rwKI
hY, iPr vI hyrf-PyrI, TwgI, DoKf krdy hn sLrfbF pINdy, ivWBcfr krdy hn, ikAuN?
pfhul lYx df kI lfB?-asl ‘c aijhy
swjxF ny rihq df jF qF mWqlb hI nhIN smiJaf jF iPr iksy injI lfB vfsqy rihq rwKx
df idKfvf kr rhy hn. bfhr dI rihq qF AunHF rWK leI, pr gurbfxI dI rihq ijMny
AunHF dy jIvn nMU sohxf bnfxf sI, AusnUM smJx df jwqn hI nhIN kIqf. ies ivwc
rihq jF pfhul df kI ksUr? pfhul lY leI pr aml nhIN kIqf. skUl ‘c dfKl qF ho
gey, pVHfeI nhIN kIqI, qF pfs ikvyN hoxf hY? ies ‘c skUl jF pVHfeI df kI ksUr?
pfhul lYx df mWqlb sI, gurU gRMQ sfihb jI dI isWiKaf ‘qy afigaf ‘c clx df
pRx. pfhul lY leI pr nf kdy bfxI suxI nf smJI. jIvn ikvyN bdldf? ies ‘c pfhul
df qF koeI dosL nhIN.
KMzy dI pfhul lYx
(aMimRq Cwkx ) df kI mqlb hY? pfhul lYx
df mWqlb hY, gurU gRMQ sfihb jI nMU apxf jIvn gurU Dfrn krnf. apxy mn nMU
gurbfxI dI afigaf ‘c ilafAux df pRx. iehI hY isWK vfsqy ‘gurU dIiKaf’ lYxI
jF ‘nfm lYxf’ vI. isWK Drm ‘c ieh nIXm gurU nfnk sfihb qo hI arMB kr idWqf
igaf sI. BfeI mrdfnf, alHfXfrKF, BfeI mMnsuK sfry pfhul pRfpq gurU ky iswK sn.
Aus smyN ies df nfm ‘crxpfhul’ sI Bfv jWigafsU jF sLrDflU nUM bfxI dy crxF
nfl joVxf. ivsfKI sMn 1699 nMU
dsmysL jI ny ieh ZMg ‘KMzy dI pfhul’ ‘c bdl idWqf pr mqlb AuhI sI. sfzy
nfvF nfl isMG ‘qy kOr joV ky sfnMU iek pRvfr df rUp dy idWqf. sfzy ivco AuMc
nIc df BulyKf pfAux vfly, jfqF pfqF dy Prk dwsx vfly kohV nUM Kqm kr idWqf. sB
qoN vwzI gl pfhul CWkfAux aqy gurbfxI anusfr pMQ dI juWgq nUM vrqfAux dI
ijLmyvfrI pfhul pRfpq pMj ipafiraF dy rUp ‘c pMQ Aupr pf idWqI. ieiqhfs ‘c
iesy nUM ‘pMQ sfjxf’ vI ikhf jFdf hY.
‘crxpfhul’ aqy
KMzy dI pfhul ‘c kI Prk hY?-gurU kIaF
sMgqF coN ijhVy sWjx isWK Drm ‘c pRvysL krn dy cfhvfx hMudy sn AunHF vfsqy ‘crxpfhul’
lYxI jLrUrI huMdI sI Bfv gurbfxI dy crxF ‘c jIvn jIAux df pRx. ‘akflpurKu
bKsLy kysF-dfVHy vfly pUrn mnuWKI srUp ‘c rihNdy hoey bfxI dI isiKaf ‘c clx
df pRx. ieh pRx, gurU nfnk sfihb dy smyN qoN hI, gurU jI afp jF aiDkfrI sWjx
duaFdy sn. iesqrHF isWK pihly jfmyN qo hI sMpUrx kysfDfrI, kMGfDfrI, kiChrfDfrI
sn. gurbfxI isiKaf hI AunHF df jIvn gurU sI. ivsfKI 1699
nUM dsLmys jI ny nMgI qlvfr dI Dfr qy
pMQ df ieimiqhfn lYx ApRMq, pfhul CWkfAux vflI ijLmyvfrI smUhk qOr qy pMj
pfhulDfrI sWjxF dy rUp ‘c, hmysLF leI pMQ nUM sOp idWqI. iesdy nfl hI ‘crxpfhul’
vfly ZMg nUM ‘KMzy-bfty dI pfhul’ df rUp dy idWqf; mWqlb AuhI sI jo pihlF
qoN sI, bfxI dy crxF Bfv bfxI dI isWiKaf nUM jIvn arpx krnff.
purfqn
smyN qoN ‘crxpfhul’ df arQ, sfDF rfhIN apxy pYr Doky ipafAuxf irhf hY-kI
gurU jI vI iehI krdy sn? nhIN
jI! gurbfxI nUM smJky pVHo! gurU jI ny hr iek purfqn lPLj nUM nvF arQ idWqf hY.
nfm, ismrn, gurU, aMimRq aqy hor hjLfrhF lPjL, gurbfxI KjLfny ‘c apxy nvyN
arQF ‘c afey hn. gurU jI ny qF syhq leI hfnIkfrk (non-hygienic
& non medicated)
ZMgF df bfxI ‘c BrvF ivroD kIqf hY. qFqy crx Doky ipafAux vflI gLlIc prIpftI
ieQy apxy afp hI muWk jFdI hY. gurUdr qy ‘crxpfhul’ df arQ kyvl aqy kyvl ‘nfm
aMimRq-bfxI’ dy crxF nfl juWVxf hY. bfxI dI afigaf ‘c clx vfsqy, bfxI dy
crxF nfl juVx vflI sLbdfvlI qF bfxI coN hI anykF vfrI smJI jf skdI hY.
aMimRq Cwk ky, aMimRq dI
byadbI ho jfvygI?- nhIN jI, pfhul lYxI
qF cMgy jIvn vfsqy pRx hY. aMimRq qF bfxI hY, iesdI byadbI qF ho hI nhIN skdI.
pfhul nf lYky byadbI qF asIN apxy jIvn dI krdy hF. ‘aMimRq ryKf’ Bfv bfxI
aMimRq dI isiKaf qF sfnMU anykF burfeIaF aAugxF qoN bcf lYdI hY. pfhul qoN ibnF
sfzf jIvn JUT, Pryb, ivwqkry, ivkfrF, DoKy, TwgIaF, hyrf PyrIaF df puqWlf bxky
rih jFdf hY. iesnUM qF mnmWqF, durmWqF, anmWqF, hUVmWqf hI qbfh krky rWK dyNdIaF
hn. awj iswKF ivwc inwq PYl rhI kysF-dfVHI-BrvitaF-srUp dI kwt-vWz,
topIaF-hYlmYtF dy rog, sLrfb-ivWBcfr dI pWkV ’qy eyzjL vfly lf-ielfj rog-KMzy
dI pfhul nf lYx kfrn hI af rhy hn. afE! apxy sohxy jIvn nUM ‘KMzy dI pfhul’
lYky gMdf hox qoN bcf leIey. pfhul ibnF qF sfnUM isWK aKvfAux df vI hwk nhIN.
ikRpfn pfAuxI
aAuKI lgdI hY- sLsqR qoN ibnf mnuWK Byz
dy smfn aqy sfhswq hIx huMdf hY. sLsqR qF mnuWKf srIr df awq loVINdf aMg hn.
bfkI rhI aAuKI lgx dI gwl, ijnHF df suBfa, ikRpfn pfAux df bixaf hoieaf hY,
AunHF lKF ‘coN qF kdy iksy ny nhIN ikhf-ikRpfn pfxI aAuKI hY. ieh gwl kyvl Auh
lok hI kihMdy hn, ijnHF df ies bfry ajy suBfa nhIN bixaf. bwcy nUM kpVy pfAuxy
bVy aAuKy lgdy hn, pr AusnUM sohxy-sohxy, AusdI mnpsMd dy kwpVy dWsky jdoN Ausdf
suBfa bx jFdf hY. jdoN kpVy AusdI smfjk ‘qy srIrk loV bx jFdy hn qF koeI vI
nMgf nhIN GMumdf. ijnHF df dWsqfr sjfAux df suBfa nhIN bixaf, aMdr sLONk vI
nhIN, AunHF nUM dWsqfr sjfAux ‘c vI ZuwcrF hn. jdoN suBfa bx jFdf hY, iPr nMgy
isr nhIN rihMdy. Auh vI hn ijnHF nMU kysF ‘c kMGf krnf vI aAuKf lgdf hY, pr
jdoN donoN vwkq kMGf krn df suBfa bx jfvy, qF guMJldfr vflF nfl AunHF nMU vI
idwkq mihsUs huMdI hY. gl kyvl suBfa bnx dI hY. ikRpfn pfAuxI qF PwKr dI gl hY.
aMimRq Cwkx leI
mfpy nhIN mMxdy-ies ‘c ksUr mfipaF df
Gwt qy kwcy-anaiDkfrI pRcfrkF df vwD hY. AunHF pRcfrkF df ijnHF vloN pfhul
(aMimRq) nMU lMmy smyN qoN hAuaf bxf ky pysL kIqf hY. swcfeI ieh hY ik iswK df
mwqlb hI iehI hY ik Auh ingurf nhIN. AyuJ qF sfry sMsfr df pr mUl rUp ‘c sfzf
gurU qF kyvl bfxI hI hY. jdoN pfhul lYx bfd gurU dy Et-afsry asIN gurbfxI dy
inrml BAu ‘c afvFgy, gurU sfzy qy bKisLsL krygf qF XkIxn asIN cMgy iensfn bx
skFgy. iesqrHF mfipaF df BulyKf vI inklygf. ies vfsqy sfnMU pfhul lYx ‘c kdy
iZwl nhIN krnI cfhIdI. kuJ mfpy Auh vI hn jo afp hI sLrfbF afid dI gMdgI ‘c
zuWby huMdy hn. quhfzf pfhul lYxf, AunHF vfsqy vI lfBkfrI bx skdf hY. jdoN koeI
cMgy kMm qoN mnHf kry qF AusnMU glqI df aihsfs, cMgf kMm krky hI krvfieaf jf
skdf hY.
bfad ivwc Cwk
lvFgy- bfad ‘c kdoN? ijMdgI df Tykf
qF iksy kol hY hI nhIN? mnuWK df jIvn qF iewko sfh qy KlOqf hY. aglf sfh imlxf
hY jF nhIN. mOq sfhmxy iksy leI bwcf jF buwZf hox df koeI sMbMD nhIN. iPr apxy
jIvn vfsqy bfad ivwc Cwkx dI ijLmyNvfrI asIN ikvyN lY skdy hF? ieh socxf hI apxy
afp nMU DoKf dyxf aqy apxy mnuWKf jnm nfl mjLfk krn dy quWl hY. mnuWK df mqlb hI
ieh hY ik Aus aMdr mnuKWqf dy gux njLr afAux. pfhul lYx df mWqlb hI iehI hY ik
gurbfxI aMimRq dy rsqy cl ky sfzy aMdr iensfnIaq vfly cMgy gux af skx. gurbfxI
isWiKaf qF hY hI iensfnI guxF df somF.
pfT (inWqnym) krn
vfsqy tfeIm nhIN imldf-ieh AWqr iesqrHF
hY ijvyN koeI afKy ik mYnUM mOq vfsqy tfeIm nhIN imldf. pr mOq qF kdy iksy koloN
puWCky nhIN afAuNdI. sfry tfeIm Dry Drfey rih jFdy hn ‘qy bMdf imwtI df Zyr ho
jFdf hY. jdoN qoN dunIaF bxI hY tfeIm, sB kol idn ‘qy rfq dy AuhI cOvI GMty
hn. iksy kol vWD jF dUjy kol Gwt nhIN. bMdf qfsL Kyz irhf hy, gWpF mfr irhf hY,
ipwkcrF qwk irhf hY, sLrfb ‘c zWubf hY, jUey Kfny (kYsIno) ‘c bYTf hY-pr
Ausny ijs loV nMU smiJaf hI nhIN AuQy iehI khygf, tfeIm nhIN imldf. hflFik Auh
tfeIm nMU hI qF vfDU kMmf ‘c Krfb kr irhf hY. blik puCo qF khygf ‘tfeIm pfs
kr irhF hF’. swcfeI ieh ik tfeIm kdy iksy kMm leI Aunf icr iksy nUM imldf hI
nhIN ijMnf icWr Aus kMm dI loV jF mhwqv df AusnUM pqf nf hovy. inwqnym-ijnHF df
jIvn bx cuWkf hY, kdy nhIN kihxgy ik inwqnym leI tfeIm nhIN imldf. pqf lg jFdf
hY ik suafl tfeIm imlx jF nf imlx df nhIN, blik nf-smJI nMU smJ mMn bYTx df hY.
gurU gRMQ sfihb
‘c aMimRq Cwkx vfsqy nhIN iliKaf-
sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI sfrI mfnvqf dy sdIvI, jugo jug atwl aqy aBuWl
siqgurU hn. sRI gurU gRMQ sfihb jI aMdr drj hriek sLbd, eyQoN qIk ik mUl mMqr
vI, ingury dI hfmI nhIN Brdf aqy gurU nMU Dfrn krn dI ihdfieq kr irhf hY. ‘bfxI’
dy gurU hox dI gwl vI, bfxI ‘c hI bfr bfr dirV krvfeI geI hY. pfhul lYxf qF
gurbfxI nUM gurU Dfrn krn vfsqy imiQWaf igaf, iek ZMg hY. ies leI ‘ZMg’ gurU
dy aMdr jF gurU ivWc drj ikvyN ho skdf hY? ‘ZMg’ qF sdf bfhroN hI GiVaf jFdf
hY, ‘ZMg’ kdy aMdr nhIN huMdf. asl ‘c, ieh suafl hI gLlq hY. ‘pfhul lYxf’
qF ZMg hY, gurU gRMQ sfihb ivwcly ‘nfm aMimRq’ nfl, jIvn dI sFJ pfAux df.
vYsy vI, ‘aMimRq nfm’ nfl juVx vfsqy, pfqsLfh rfhIN bKsLy hoey ies ZMg df
asl nfm "KMzy dI pfhul" lYxf hY. gl apxy afp smJ ‘c af jfvygI.
bwcf bhuq Cotf hY
ies leI rihq nhIN rwK skygf- awj dy
juWg ivwc nrsrI-kyjI df bwcf vI ikqfbF nfl lwidaf huMdf hY. iPr-AuQy vI iewk
bWcf, dUjy qoN agy inkl irhf hY. pfhul qF 10-12
sfl dI Aumr ‘c lYxI hY jdoNik Auh sWqvI-aWTvIN df ividafrQI hY. AusnMU Cotf jF
nfsmJ khI jfxf Aus aMdr hIx Bfv Brx quWl hY. pyV nUM iswDf rKx leI, afsrf dyxf
jLrUrI huMdf hY. tyVHf vwD cuWkf pyVH, bfad ‘c kdy iswDf ho hI nhIN skdf. smfj
nMU cMgf mnuWK dyx leI Ausdy bWcpx nUM sMBflxf jLrUrI hY. sLrq hY, ajyhI soc
vfly mfpy pihlF afp pfhulDfrI ‘qy sMBlo hoey hox. jy nhIN qF Gto-GWt bWicaF
nUM ies vfDU soc df isLkfr qF nf hox dyx.
ibjLins ‘c aVcx
pY jfvygI, AuyQy JUT bolxf hI pYNdf hY-ieh
kyvl vfDU dI Gbrfht hY. anykF JUT jo pfhul hIxy hox kfrx asIN lfprvfhI ‘c bolI
jFdy hF, sfzf jIvn gMdf krdy hn. pfhul lYx AuprMq, jdo asIN sucyq ho jFdy hF, qF
anykF JUT, ijnHF dI loV nhIN huMdI, AunHF qoN apxy afp hI bwc jFdy hF. ieMnf hI
nhIN-kuJ glF sLkl qF ijnHF dI JUT huMdI hY, asl ‘c gfhk ‘qy dukfndfr ivwckfr
pVHdf hI hMudf hY, JUT nhIN huMdf; AusqoN zrn dI loV nhIN. pVHdf qF ijLMdgI dy
hr Kyqr ‘c hI iek jF dUjI sLkl ivwc huMdf hY. kyvl ibjLins ivwc hI nhIN. zfktr
‘qy mrIjL ivwckfr, mfipaF ‘qy bwicaf ivwckfr. ieh smfjk bxqwr df, bhuq
jLrUrI aMg hY, ieh JUT nhIN huuMdf. ijLMdgI dy hr Kyqr ‘c, ienHF pVHidaF df
ivWgiVaf rUp hI JUT bx jFdf hY, ijsqoN sfnUM bcx dI loV hY. pfhul lYxf, AuQy vI
sfzI rfKI krdf hY. jdoN sfnUM aihsfs ho igaf ik asIN pfhul leI hY ‘qy JUT nhIN
bolnf qF Aus jLrUrq nUM kyvl jLrUrI pVHdy dI sImF qIk hI sImq rKFgy, vfDU JUT vl
nhIN vDFgy.
pVHdy vflI gl sfzI smJ ‘c nhIN afeI, cMgf hovy jy iesnUMy
koeI ibjLins dI hI imsfl dy ky smJf sko qF- TIk hY lAu suxo. imsfl dy qor qy
quhfzy kol iek gRfhk KVf hY aqy kihMdf hY ik amuWkI vWsq df mul qusIN apxy khy
muWl qy nhIN blik ‘[[[[[’ muWl qy dyvo. pr qusIN vI apxI bxI hoeI afdq
muqfbk JWt kih dyNdy ho ‘nhIN jI, mYN quhfnUM ieMny dI ‘ikvyN dy dyvF, ieh
qF mYnuM KuWd nUM hI ‘ [[[[’ jF ‘ieMny dI hI afAuNNdI hY’. jdik ieh iek
icWtf JUT sI. iesdy Ault jy qusI ies pKoN sucyq ho cuWky ho qF qusI kuWJ iesqrHF
kvogy ‘nhIN jI! mYnUM ieMny dI vfrf nhIN KFdI’. hux dyKo! qusF gl vI pUrI
kih idWqI pr JUT vI nhIN boilaf.
isWKI qF mn dI
hoxI cfhIdI hY, srUp jF pfhul lYky kI krnf hY? mn
dI iswKI qF gurbfxI dI isiKaf qy clxf hY. gurbfxI isWiKaf anusfr mnuWK ny pRBu
BKsLy sMpUrx kysfDfrI srUp dI kWt-vWZ nhIN krnI. ies sohxy mnuWKI srUp nUM
aKAuqI sMqF, sfDF, bYrfgIaF nFigaF, ibBUq DfrIaF, jogIaF, sMinafisaF afid dy
ByKF ‘c nhIN AulJfxf. sUrj inklx qoN pihly jfgxf, iesLnfn, nfm-bfxI df aiBafs,
moh-mfieaf ‘c Kwcq n hoxf, sLrfb-ivWBcfr qoN dUrI, sMqoKI-propkfrI jIvn, jfqF
pfqF, sgnF-rIqF, iQqF vfrF ‘c nhIN AulJxf afid; ieh hn mn dI isWKI dy kuJ aMg.
asl ‘c aAuKI qF mn dI isWKI ‘qy AusnUM kmfAuxf hY ijsdy leI jIvn dy suafs
suafs nUM sMBflx dI loV hY. BUqry mn nUM isWDy rsqy pfAux vfsqy hI qF pfhul vflf
pRx hY. qMn dI isWKI qF kyvl srUp hY, ijnUM qusIN aAuKI kih rhy hY. blik ieh qF
sB qoN sAuKI hY. srUp qF jnm qo afpy hI iml jFdf hY. jykr sBqoN sAuKI cIjL nUM
hI qusIN nhIN sMBfl skdy qF mMn dI isWKI-gurU dI isiKaf qy aml ikvyN kr skogy?
dfKly qoN ibnF qF izWplomf-izWgrI-srtIPIkyt vI nhIN imldy. srUp jF pfhul qF
dfKlf hY, gurbfxI qoN pRfpq,-mn dI iswKI kmfAux vfsqy. ajyhy suafl qF "mn
hrfmI hujwqF Zyr" vflI gl hn. srUp dI qF kyvl sMBfl hI krnI hY. srUp qF
pRBu dI rjLf ‘c clx ‘qy DrmI hox leI pihlI pAuVI hY. DrmI hoxf qF iesqoN bfd
dI gl hY. iehI kfrx hY ik sMsfr Br ‘c sWcy Drm dy rfhI, srUp ‘c apxy afp hI
af jFdy hn. AunHF nUM pRBu dI ieh dfq hor vWD ipafrI huMdI hY.
pfhul lY ky iksy
df jUTf nhIN Kfxf. ies qrHF pRvfr-smfj ‘c Prk afAuNdf hY-
iek dUjy dI jUT qF zfktrI ‘qy syhq dy inXmF dy vI ivruD hY. jUT koeI cMgf
suBfa qF hY nhIN. iPr ijsny pfhul pRfpq krky bfxI aMimRq nUM apxf jIvn arpx kIqf
hYY, ajyhy pfhulDfrI vfsqy qF ieh vrdfn vI hY. pfhul hIxy (byaMimRqIey) nfl jUT
vfly prhyjL dy, do vwzy lfB hn. pihlf-quhfzy
srIr aMdr iksy sLrfbI, nsLfbfjL, ivWBcfrI dy gMdy iktfxU (jrmjL) nhIN jFdy. dUjf-
iesqrHF apxy srIr nUM bfhrI rogF qoN bwcfAux vfsqy sOKf rsqf iml jFdf hY, idwkq
qF huMdI hI nhIN. vYsy vI iksy dI ‘jUT qoN bcxf’ kyvl iek prhyjL hY, kurihq
nhIN. ies nfl pfhul (aMimRq) KMzx nhIN huMdI, pfhul DfrIaF dy afpsI sFJ-ipafr
‘c vI vfDf huMdf hY.
afpsI sFJ !!! jy kr
dyiKaf jfvy qF aWj dUijaF nflooN vWD pfVf qF pfhulDfrIaF dy apxy ivWckfr hY, ieh
ikAuN? ies pfVy df muWK kfrx ‘KMzy dI
pfhul’ nhIN, ieh dosL qF AunHF sWjxF dI injI soc df hY. pfhul df mWksd qF ieko
hI hY-gurU-gurbfxI dI isWiKaf qy clx df pRx. jykr Auh sWjx iksy ‘sMq’,
mhfqmf, mhfpursL, mhfrfj jI jF iksy imsLnrI kfilj afid nUM kyvl iek sfDn mMnx,
pr jIvn rfh AuhI lYx, ijhVf gurU-gurbfxI qoN imldf hY qF ieh EkWV kdy pYdf hI nf
hovy. asl ‘c aj bhuqf krky iesdy Ault ho irhf hY. ieWQy ‘Drm nfloN DWVf
ipafrf’ hoieaf ipaf huMdf hY. AunHF ‘coN bhuqy isWKI kmffAux smyN, sfDn nUM
hI-gurU jF gurU qoN vI vWD mMn lYNdy hn, sfry ivWgfV dI jVH ieQo hI hY. kyvl ‘qy
kyvl gurbfxI dI isWiKaf qy clx vfly, afp qF afp-dUijaF dy jIvn ‘c vI ipafr qy
sFJF pYdf kr skdy hn. iesdy Ault jo aWj ho irhf hY iesy df nqIjf hY ik
sfDn-pUjfrIaF dI rihxI nUM qWkky, dUijaf dy mnf ‘c pfhul leI sLONk dI bjfey
ivroD, sLMky ‘qy suafl pYdf huMdy hn. dosL ‘KMzy dI pfhul df nhIN. pfhul qF
bfxI isWiKaf qy clx leI BUqry, afphuWdry, ieafxy mMn nUM gurU dy inrml BAu ‘c
kfbU krn df ZMg hY.
anpVH bMdf inwqnym ikvyN kry? inwqnym qF jLrUrI hY-
awj ielYktRfinks df juwg hY. jy pVH nhIN skdy qF typ lf ky sunx df AuWdm qF kIqf
jf skdf hY. itkfa qy AuWdm dI loV hY. sihjy sihjy pfT Xfd hoxf vI sLurU ho
jfvygf. bfkI ‘vfihrur’U jfp kr lvo. sulJy ivdvfnF qoN gurbfxI isiKaf pRfpq
krn dI koisLsL kro. kuirhqF qoN bWcxf aqy gurbfxI anusfr jIvn nUM Zflxf, iehI qF
hY pfhul lYx df asl mWksd. anpVH ho ky vI jykr gurbfxI jIvn ‘c af gey, kuirhqF
qoN bcy rhy, DrmI iensfn qF bx hI gey.
kuirhqF kI hn?
CWkI hoeI ‘KMzy dI pfhul’ df (aMimRq ) KMzx kdoN hMudf hY? kI pfhulDfrI mfs
Kf skdf hY? sRI akfl qKLq sfihb qoN pMQ
pRvfxq rihq mirafdf anusfr pUrn kysfDfrI srUp, iswKI df mUl isDFq hY. kysF,
BWrvitaF, dfVHI dI kwt-vwZ krn vflf piqwq huMdf hY. pr iesqRI-pr purK df gmx,
qmfkU afid nisLaF dI vrqoN aqy muslmfnI sLrHf muqfbk bixaf hlfl mfs nhIN Kfxf.
isWK rihq mirXfdf ‘c iesnMU ‘kuwTf nhIN Kfxf’ krky iliKaf hY aqy ies bfry
PLuWt not dyky iesnUM spWsLt vI kIqf hY. qFqy Jwtkf mfs Kfx krky ‘KMzy dI
pfhul’ df (aMimRq) KMzx nhIN hMudf. AuWJ mfs df Cwkxf jF nf Cwkxf iksy dI apxI
loV ‘qy mrjLI qy inrBr hY. ienHF cfrF kuirhqF ivwcoN koeI kuirhq hox nfl
dobfrf pfhul lYxI huMdI hY ‘qy pihlF leI hoeI, KMzx ho jFdI hY. ‘pfhul’
kwcf Dfgf nhIN ijhVf kWdm kWdm qy tuWtdf jF KMzx huMdf jfvy, vfDU Brm dI loV
nhIN. asl ‘c qF gurbfxI isiKaf nUM apxf jIvn dyx leI, gurU gRMQ sfihb jI dI
hjLUrI ‘c pMj ipafiraf dy rUp ‘c pMQ ‘qy gurU sfhmxy ieh sffzf pRx hY.
bMglf sfihb,
drbfr sfihb aMimRqsr afid dy jl aMimRq hn, qF iPr hor aMimRq Cwkx dI kI loV?
bMglf sfihb, drbfr sfihb aMimRqsr afid dy jl, sfnUM ieiqhfsk pRyrxf dyNdy hn.
AunHF nMU aMimRq jF crxfimRq mMn lYxf sfzI BuWl hY aqy apxy afp nMU DoKf dyx
vflI gwl hY. sMn 1469 qoN
ivsfKI 1699
qIk 230 sfl
lgfqfr iswK Drm ‘c pRvysL Bfv gurbfxI nUM jIvn gurU Dfrn krn df pRx ‘crxpfhul’
rfhI sI. ivsfKI sMn 1699
nUM dsmysL jI ny ies ‘crxpfhul’ vfly ZMg nMU ‘KMzy dI pfhul’ dy ‘c bdl
idWqf. AuprMq isWK Drm ‘c pRvysL df ZMg kyvl ieko hI hY-‘KMzy dI pfhul’
(aMimRq Cwkxf). hor koeI vI ZMg pRvfn jF iesdf bdl nhIN, aqy nf hI koeI hor ‘aMimRq’
jF ‘nfm lYxf jF dyxf’ hI hY.
gurbfxI ‘c qF ‘aMimRq’
sLbd nfm jF gurU gRMQ sfihb vfsqy hI afieaf hY qF iPr ieQy ‘aMimRq Cwkx’ df
mqlb hor ikAuN hY? ies ivc koeI sLk
nhIN ik gurbfxI ‘c ‘aMimRq’ df arQ iek vfrI nhI blik hjLfrF vfrI kyvl aqy
kyvl ‘aMimRq nfm’ aQvf ‘gurbfxI’ vfsqy hI hY, hor koeI dUjf nhIN. mUl
rUp ‘c sfrI mfnvqf df aqy Gto GWt iswK df qF gurU kyvl ‘gurbfxI’ hI hY.
‘aMimRq Cwkx’ df mWksd aQvf mnorQ vI gurbfxI rUpI ‘aMimRq nfm’ dI
isWiKaf nMU jIvn ‘c Zflxf hI hY, iBMn nhIN. iek ‘pRx’ hY dUjf ‘mWksd’.
dovyN iek dUjy qoN vwK nhIN. qFqy "aMimRq Cwkky" asF gurbfxI ‘aMimRq
nfm’ nfl hI qF juVxf hY. ‘aMimRq CWkxf’ rsqf hY, aMimRq nfm nUM pRfpq krn
df. iek rsqf hY dUjf mMijLl.
‘aMimRq Cwkxf’
aqy ‘KMzy dI pfhul’ ‘c kI Prk hY? isWK
Drm ‘c pRvysL vfly ZMg df asl nfm ‘KMzy dI pfhul’ pRfpq krnf hI hY. pfhul
pRfpq krky jIvn Br, suafs-suafs gurbfxI vfly ‘aMimRq’ nUM Cwkx leI hI qF ieh
pRx hY. gurU nfnk pfqsLfh dy smyN qoN ies df nfm ‘crx pfhul’ sI. Bfv jigafsU
qoN gurbfxI dy crxF nfl juVy rihx df pRx lYky isWK Drm ‘c pRvysL krvfAuxf
(iksy dy pYrF nUM Doky ipafAuxf nhIN). ivsfKI 1699 nUM,
isWK Drm ‘c pRvysL vflI ijLmyvfrI pMQ nUM sONpx smyN dsmysL jI ny iesnUM
"KMzy dI pfhul" ‘c qbdIl kr idWqf. agy jfky lgBg sMn 1760
qoN bfd ies df nfm ‘aMimRq Cwkxf’ pRclq ho igaf. gurU pfqsLfh rfhIN bKisLaf
pRvysL vfly ies ZMg df asl nfm ‘KMzy dI pfhul’ pRpq krnf hI hY.
arjLoeI-
gurU pMQ dy crxF ‘c arjLoeI hY ik pMQ nUM ies ivsLy vl ivsLysL iDafn dyx dI
loV hY. kyvl iesy iek lPLjL dI adlf-bdlI df vwzf nuksfn ieh ho irhf hY ik, asIN
jdoN ‘KMzy dI pfhul’ lYky hI mMn lYNdy hF ik asF ‘aMimRq Cwk ilaf’ qF
sfzI ‘aMimRq CWkx’ dI sImF kyvl kkfrDfrI jF inwqnymI hoxf hI rih jFdI
hY-jIvn Br bfxI isiKaf nfl sfzf irsLqf juVdf hI nhIN. bfxI rfhIN jIvn sMBfl vflI
loV qF muwk hI jFdI hY. dUjy lPLjLF ‘c jdoN iesy nUM ‘asF aMimRq CWk ilaf’
mMn ilaf qF sfzy aMdr ijLMdgI Br bfxI aMimRq nUM CWkx vflI soc pYdf hI nhIN
huMdI. iesdy Ault jykr sfnUM pqf hY ik asF qF ajy ‘KMzy dI pfhul’ leI hY
qfik bfxI vfly ‘nfm aMimRq’ nUM suafs suafs CWk ky apxy jIvn nUU sPLl kr
skIey-qF sfzI soc hI sfzy leI mMijLl vl agy vWDx df kfrn bx jFdI hY. ies nfl
sfnMUU ieh vI cyqf rihMdf hY ik ‘crxpfhul’ hI ‘KMzy dI pfhul’ df arMB
sI. iesqrHF sfzf ieiqhfs acfnk ivsfKI sMn 1699
qoN nhIN blik ivsfKI sMn 1469 qoN
sLurU huMdf hY, gurU nfnk pfqsLfh dy afgmn qoN. asIN apxy asl aqy sMpUrx ieiqhfs
dy nyVy afAuNdy hF. aj qF kyvl ies ieko hI ieiqhfsk imlfvt kfrn axjfxy ‘c asIN
afp hI apxy 230
sflF dy amuly ieiqhfs nMU qbfh krn df kfrn bxy bYTy hF. ies Aupr hor vyrvy leI
gurmWq pfT nM: 92
‘nfnk aMimRq eyku hY dUjf aMimRq nfih’(pMnF
1239) sMgqF
vfsqy pRfpq hY. 014s94.11s050
Including this Gurmat Lesson No 14
KMzy dI pfhul (aMimRq CWkxf)
sMbMDI sLMikaF dy AuWqr
For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani
Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the
writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with
an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs
200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies .
(+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address-
J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell
9811292808
web site- www.gurbaniguru.com
|
. |