lMmy smyN dy kfrj AulIkx leI iqafr nhIN hY. kuwJ iewk jQybMdIaF qy zyrydfr bVI
lf juafb dlIl GVI GVfeI gwl krn vfly dy mwQy kwZ mfrdy hn.`` dyKo jI ieh pfvn
gurbfxI scKMz ivwcoN, bfbf nfnk jI ny ilaFdI hY. AuØWcy ggn mMzlF dIaF ies ivwc
ivwcfrF hn. ies ƒ kOx smJ skdf hY ? kOx iesdy arQ krn dI smrwQf rwKdf hY ? ieh
qF bs gfAux leI qy anMd lYx leI hY.`` kI mYN puwCx dI gusqfKI kr skdf hF ik ieh
bfxI bfbf nfnk jI ny DrqI qy afky hI ikAuN ilKI ? jy swcKMz dI vsqU hY qF Aupr
ikqy sMBfl rwKdy, DrqI Aupr afAux dI kI loV sI ? ieh bfxI AuhnF bolIaF ivwc ilKI
geI hY, jo ies BUKMz qy pRcwlq sn. ies bfxI ivwc DrqI qy bxy mMdrF df iËkr hY,
msijdF df iËkr hY. ndIaF dirafvF (gMgf jAu godfvir
jfeIaY, kuMiB jAu kydfr nHfeIaY. gomqI shs gAu dfnu kIjY 973``) pÈUaF,
pMCIaF, ruwKF, ibrKF, aMn dfxy qwk dy nfm mOjUd hn. jogI, jYnI, boDI, ihMdU,
muslmfn, AuhnF dy pUjnIk dyvqy, afidk df gurU gRMQ sfihb jI ivwc BrpUr iËkr
imldf hY. hvf, pfxI, imwtI, smuMdr, cMd sUrj (jo DrqI qoN nËr afAuNdy hn)
qfiraF df nfm bfr bfr afAuNdf hY. jy ieh bfxI mnuwK mfqr (Kfs kr iswK pMQ) leI
nhIN hY, iPr iesdI rcnf krn dI ËrUrq hI koeI nhIN sI. jy bfxI ƒ koeI smJ nhIN
skdf qF ies asUl df inrxf ikvyN hovygf ik gurmwq kI hY qy mnmq kI hY ? ijhVy lok
ies qrHF mUrKqf vflf pRcfr kr rhy hn Auh inrml inafry Kflsf pMQ ƒ bRfhmxI Kfry
sfgr ivwc zob rhy hn. kuwJ sfD lfxf jo anpV hox krky gurbfxI ivcly ‘‘swc``
ƒ smJx qoN asmrQ hox krky, afpxI km aklI ƒ CupfAuNdf hoieaf ieh afKky pwlf
Cuzf lYNdf hY ‘‘jI bfxI ƒ kOx smJ skdf hY ? gurU kI gq gurU jfxy, asIN gurU
dI bRfbrI ikvyN kr skdy hF ?
ieh Aupr vrixq ivcfr df iewk pwK hY. dUjf pwK ieh BI hY ik
sfzy sfry pRcfrk, Dfrmk styj qy hfËrI luafx vfly, iswK rfjsI afgU, kvI, rfgI,
ZfzI afidk, sfry hI iehnF kuwJ ku bcnF ƒ bfr bfr duhrfAuNdy suxy jf skdy hnØ
‘‘ieh ielfhI bfxI hY, Dur kI bfxI hY, siqgur sihbfn dy ihrdy ivwcoN pRgt
hoey arÈI bcn hn. jugo jug atwl gurU gRMQ sfihb jI, dsF pfiqÈfhIaF dI afqmk
joq hY. Èbd gurU hY, cOr qKq dy mflk, ÈihnÈfhF dy ÈihnÈfh[[[[.`` ies qoN
pRgt hoieaf awj df ielfhI ierÈfd, rwbI Purmfn, awj df mhFvfk drbfr sfihb qoN
bKiÈÈ hoieaf ‘‘aMimRq vyly`` df hukmnfmf[[[[``. pfTk jno! qusIN ies qrHF
df pRcfr iswKF dIaF Dfrmk styjF qoN huMdf anyk vfrI suixaf hovygf. ijMny
ivÈyÈx gurU gRMQ vfsqy vwD qoN vwD vrqy jf skdy sn sfry vrqy jf rhy hn. hux
Ërf gOr nfl dubfrf iDafn kyNdrq krky soco. ijMnI vizafeI gurU gRMQ sfihb jI dI
jbfnI klfmI kIqI jf rhI hY, kI swc muwc ies qrHF svIkfiraf BI jf irhf hY ? iswKF
dI ÈrDf muqfbk qF sfrI gurbfxI hI siqgurU jI df hukmnfmf hY. iPr iewk Èbd df
hukmnfmf ikAuN ? KYr iewk Èbd agr ‘‘hukmnfmf`` hY, qF kI hukm dI AulMGxf BI
kIqI jf skdI hY ? Gr ivwc bwcy mfqf ipqf df hukm nF mMnx qF kI Auh ipafr pRfpq
kr skxgy ? adflqF vwloN idwqf igaf ‘‘hukm`` koeI plt ky vyKy! qurMq sIKF
ipwCy bMd hovygf. hukm vwizaF vwloN idwqf jFdf hY, qy Aus ivwc CoitaF dI BlfeI
CupI hoieaf krdI hY. ijhVy mYNbr Gr dy vwzy df hukm nF mMnx, afp hudrIaF krn iPr
AuhnF ƒ KuafrI, brbfdI qoN koeI nhIN bcf skdf.
iswK bulfry qy iswKF dy cODrI styj qy nftk bVf vDIaf krdy af
rhy hn. pr nftk qF kyvl bxfvtI gwl hI hoieaf krdI hY, Aus ivwc hkIkq qF koeI
huMdI hI nhIN. dunIafdfrI dy ivhfr ivwc, Èfied nftk kIqf cwl jfvy, pr swcy
siqgurU nfl BI Cl nftk ? kI ieh gurmuKqfeI afKI jf skdI hY ? inrMkfr df ielfhI
‘‘hukm`` jdoN jfrI huMdf hY Ausƒ dunIaF dI koeI qfkq nhIN rok skdI. smuMdr
AØuWCl ky DrqI vwl cVH pey qF qbfhI kr idMdf hY. Bucfl, bfrÈF, qUPfn afidk
jdoN kihr vrqfAuNdy hn, koeI nhIN rok skdf. jdoN KuÈIaF KyiVaF vfly sfjgfr mOsm
cldy hn, qF lihrF bihrF ho jFdIaF hn. ivÈyÈx qF gurU gRMQ sfihb ƒ dy idwqy
sfry, bhuq vwzy, pr hukm Ausdf asl ivwc ikqy BI nhIN cldf. styjI Cl, nftk ƒ Cwz
ky Ërf aslIaq ivwc Auqr ky vyKo. iswK pMQ dI qrjyL iËMdgI kI gurU gRMQ sfihb
jI dy ‘‘hukm`` muqfbk hY ? jdoN iswK aKvfx vfly hI siqgurU jI df ‘‘hukmnfmf``
mMnx leI iqafr nhIN iPr KuafrI qy brbfdI hI pwly pYxI hoeI. sMsfr Br ivwc
aMdfËn do lwK gurdvfry hn. AuhnF sfiraF QfeIN swcI bfxI df hr roË keI keI vfr
‘‘hukmnfmf`` pVH ky suxfieaf jFdf hY. borz qy ilK idwqf jFdf hY qF ik hr
koeI pVH sky. duKI mn nfl ilK irhf hF ik Aus ‘‘hukmnfmy`` ƒ rsm pUrqI vFg
piVHaf suixaf jf irhf hY. Ausƒ smJx vfsqy koeI jqn nhIN kIqf jFdf. sMgqF ƒ
smJfAux df koeI pRbMD nhIN kIqf igaf. jo kIrqnIey kIrqn krdy Aumr ibqf idMdy hn,
bfxI bhuq sfrI Xfd BI kr lYNdy hn. AuhnF ƒ Kud pqf nhIN huMdf ik asIN jo gf rhy
hF, ies df arQ kI hY. siqgurU kI ‘‘hukm`` dy rhy hn. pfTI pfT kridaF buwZy
ho jFdy hn, iewk mÈIn dI inafeI. kI pVH rhy hn, kI AupdyÈ hY pfvn bfxI df kuC
pqf nhI. siqgurU gRMQ sfihb dI god ivwc bYT ky, vfijaF icmitaF vfly, lMmy
JuwigaF vfly, ‘‘sRI mfn 1008, sMq, bRhm igafnI`` hox df Zol ipwtx vfly
‘‘swcf hukm nfmf`` (gurbfxI) iqafg ky, afpxy joVy hoey iGsy ipty totky,
(kivqfvF) BolIaF sMgqF ƒ hykF lf lf ky, sMG pfV pfV ky suxfey jf rhy hn. Boly
ÈrDflU mnmqI kUVf krkt mn dy BFzy ivwc ÈrDf sihq puaf rhy hn. bdly ivwc iehnF
pfKMzI sfDF ƒ lok[ mfieaf dy vwzy gwPy Byt krdy hn. iehnF gurbfxI nfloN qoVky
zyiraF nfl joVn vfilaF dI ‘‘crnF qy isr rwKky`` pUjf BI krdy hn.
akfl qKq dy muwK syvfdfr (jQydfr) dI
hfjrI ivwc iewk Gfg zyry dfr bfr bfr sMgqF df mUMh icVFdf irhf, gurmirafdf dIaF
DwjIaF AuzfAuNdf irhf, gurU gRMQ sfihb dI qOhIn krdf irhf. ‘‘jQydfr `qy
sMgqF bybs hoey nIvIaF pfeI ies sfD dIaF bVHkF rwbI hukm mMn ky suxdy rhy. styj
qy afAux qoN pihlF ies sfD ƒ guriswKF vwloN ikhf igaf, ‘‘sMq jI ikrpf krky
styj qy kyvl gurbfxI gfeI, suxfeI jfvy, kwcI bfxI nhIN.`` ‘‘sMq ny PuMkfrf
mfiraf, qyvr iqwKy hoey awKF dy zory lfl ho gey. aMdry aMdr ËihrI nfg vFg Ëihr
GolidaF, sMq jI ny swqbcn afK ky isr ihlfieaf. agly hI pl ies sMq ƒ styj qoN
ieAuN bVHkidaF sfry sux rhy sn smyq ‘‘jQydfr`` akfl qKq joigdr isMG
vydFqI.`` sMq jI swco swc bKfn rhy sn- mYƒ ikhf igaf hY ik styj qoN isrP pwkI
bfxI (gurbfxI) pVHI jfvy. kwcI bfxI nF pVHI jfvy. iesdf mqlb ik jo kuwJ gurU
gRMQ sfihb ivwc drj hY AuhI pwkf (TIk) hY bfkI sB kwc ipl hY , quhfƒ gsIaF
pYxgIaF myrIaF swcIaF gwlF suxky, lE suxo - cfry sfihbËfidaF df gurU gRMQ ivwc
koeI iËkr nhIN hY, quhfzy cfry sfihbËfdy kwcy! bolo vfihgurU. quhfzy pMjF
ipafiraF df gurU gRMQ ivwc koeI hvflf nhIN iesdf mqlb pMj ipafry kwcy! bolo
vfihgurU. cfr gurUaF df nfm qy bfxI gurU gRMQ ivwc nhIN hY. smJo quhfzy cfry
gurU kwcy! bolo vfihgurU. ÈhIdF murIdF df, KMzy dI pfhul df koeI iËkr nhIN,
ieh BI sfry kwcy ipwly. bolo vfihgurU[[[[.`` GMtf Br ieh bUbnf sfD sfiraF dy isr
suafh pfAuNdf irhf iksy dI ihMmq nf peI ik ies dI Ëbfn bMd krvf sky. CyvyN
pfiqÈfh dy sfjy qÉq df ‘‘jQydfr`` ‘‘sMq jI dy ieh pRvcn aMimRq jfx ky
suxdf irhf. sMgqF vfihgurU vfihgurU jpdIaF rhIaF. pRbMDk nIvIaF pfeI itkitkI
lfky golk ivwc zflr pYNdy vyKdy rhy. igxqI dy syvk kcIcIaF vwtdy rhy. ‘‘sMq``
jI afpxy AupdyÈ sRvx krvf ky TfT nfl iksy ÈrDflU dy Gr puwj gey.
iewk Ëmfnf sI gurbfxI dy swc qy pihrf idMidaF, siqgurU jI dy
AupdyÈ muqfbk jIvn ijAuNidaF, guriswK isr dI bfjI lf idaF krdy sn. iewk Ëmfnf
sI jdoN iswKF dy duÈmx BI iswK ikrdfr dy gux ÌKr nfl ibafn kiraf krdy sn. iewk
smF sI prAupkfr ihwq iswK bhfdr afpxy sfry suwK iqafg idaf krdy sn. Auh BI vkq
sI pUjf dy Dfn (gurU nimq mfieaf qy pdfrQ) ƒ Ëihr vq jfixaf krdy sn. awj iswK
ikrdfr ikMnf rsfql ivwc izwg ipaf hY, (ivrilaF ƒ Cwzky) ibafn kridaF hI Èrm
nfl pfxI ho jfeIdf hY. siqgurU jI df Purmfn hY Ø
iDRgu iqnf kf jIivaf ij iliK iliK vycih
nfAu..
KyqI ijn kI AujVY KlvfVy ikaf QfAu..
(1245)
iewQy ieh nf smJ lYxf ik Dfgy qvIq mMqr qy muwl dy pfTF qwk
hI gwl sImq hY. nhIN, sgoN lflc vs, KudgrjIaF ivwc ruVHky Drm dy asUl vyc dyxy,
Drm iemfn qy ËmIr vyc dyxI. Dfrmk smfjk qy rfjsI sOdybfjI ivwc inwj df Pfiedf
hI pRmuwK rwKxf. gurU GrF ƒ cODrF cmkfAux dy awzy bxf lYxf. gurU gRMQ sfihb jI
dI AuWqm iswiKaf qy nf cwlky kyvl bfxI dI afV ivwc mfieaf dy aMbfr iekwTy krny.
aijhy sfry lokF vfsqy hI AupRokq pMkqIaF hn. iewk AurdU dy Èfier ny bVf kmfl df
iÈar ies prQfey iliKaf hY :Ø
Kudfieaf hvs ky bMdy vPf ko byc dyqy hY.
Kudf ky Gr kI ikaf khIey iXh Kudf ko byc dyqy hY.
awj afm iswKF dI gwl qF bhuq ipCFh rih geI hY, pMQ dy vfihd
lIzr kOzIaF dy Bfa ivkdy nËr af rhy hn. jQydfrF dy GroN (qy idloN) iswKI AuØWz
cuwkI hY. ‘‘sfD sMq`` sMgqF ƒ BrmF ivwc pfky dony hwQIN luwt rhy hn. iqafgI
bRhmcfrI aKvfAux vfly ‘‘mhFpurK`` aflIÈfl mihl Ausfr cuwky hn. kroVF arbF
dIaF ËmInf jfiedfqF bxf cuwky hn. afm iswK gurbfxI igafn qoN korf nËr afAuNdf
hY. afpxI imhnq dI kmfeI lutyry lIzrF qy rfjsI afgUaF awgy ZyrI kr rhy hn. DrmI
coilaF ivwc ilpty lutyry sfDF sMqf dy crnF ivwc arpx kr rhy hn. ies afs nfl ik
mfieaf idwiqaF sfry duwK klyÈ Kqm ho jfxgy.
sfzf byVf grk krn leI ieqny kfrx kI kfPI nhIN hn? ies leI hI
sfzf byVf zuwbdf jf irhf hY. kfÈ koeI mlfh bx ky cwpU lf dyvy.