rfibMdr isMG
BMvrf dy ax-aqolvyN JUT lokl tI[ vI[ qy (iksLq pihlI)
iswK Brfvo dusLmn iswKI dy mihl nUM afpxy srUp ivc af ky nhI
Zfhvygf. Auh ies mihl nUM quhfizaF koloN hI Zuhfvygf qy pqf vI nhI lwgx dyvygf.
Auh iek idn blzojLr nfl ies mihl nUM nhI Zfhvygf. Auh quhfizaF koloN hI ies dI
iewk iewk iewt nUM kZf ky ies nUM mlIaf-myt krygf. Auh ieh vI cfhvygf ik ijvyN
awj iswK gurU gRMQ sfihb nUM mUrqI vFg hI pUj rhy hn ieh vI Cwz ky iswDf mUrqI
nUM hI pUjx lwg pYx qFik hmysLF hmysLF df JgVf Kqm kIqf jf sky. vIro isafxy
afKdy hn ik ‘qkVf mfrdf vI hY qy rox vI nhI idMdf’ ieh gwl awj iswK kOm nfl
vfpr rhI hY.
ribMdr isMG BMvrf jI kOx hn? 1984 qoN agly keI sflF qk BMvrf
jI aqy sR[ bldyv isMG jI ny inAUXfrk styt ivcly ieko iek gurdvfry, Aus smyN,
ircmuMz ihl, nUM bilkul KMzrfq bxf idwqf qy iehI iek gurdvfrf sI ijQoN iswKF dy
hwk ivwc iblkul zwt ky bulMd avfjL inkldI sI. iPr kuwJ smF BMvrf jI cup rhy. iPr
do-cfr sflF bfad inAUXfrk dy iewk hor gurduafrf sfihb ivc nfm ismrn df BulyKf pf
ky afpxy pYr lfAuxy sLurU kIqy pr suihrd iswKF df jLor vwDx krky ienHF nUM afpxf
Zwm-Zmf bMd krnf ipaf. hux ienHF ny syvf isMG qrmflf dy kMDyVIN cwVH ky
kYlyPornIaf ivc iek gurdvfrf KrId ilaf hY qy keI hor gurduafry KrIdx df pRogrfm
hY qFik hry hry zflrF df cMgf inG mfixaf jf sky. ieh iswKI qoN pYsy dI KUsLbo
nfl iqlkfey gey iswK hn qy iswK BrfvF qy BYxF nUM ienHf dIaF khIaF gwlF qy Aukf
hI ivsLvfsL nhI krnf cfhIdf ikAuNik ieh iswKI ivc Xog-mwq vfVnf cfhuMdy hn jdoN
ik iswKI Xog-mwq df ivroD/KMzn krdI hY. iswKI ivc idmfg nUM hI dsm duafr mMinaf
igaf hY jdoN ik ieh dsm dvfr nUM iksy swqvyN akfsL ivc Kulxf qy bMd hoxf mMndy
hn jo ik gurmiq anusfr nhI. gurU nfnk sfihb df Purmfx ies qrHF hY:
sUhI mhlf 1 Gru 7
ÃÄ siqgur pRsfid ] jogu n iKMQf jogu n zMzY jogu n Bsm
cVfeIaY ] jogu n muMdI mUMiz muzfieaY jogu n isMÕI vfeIaY ] aMjn mfih inrMjin
rhIaY jog jugiq iev pfeIaY ]1] glI jogu n hoeI ] eyk idRsit kir smsir jfxY jogI
khIaY soeI ]1] rhfAu ] jogu n bfhir mVI msfxI jogu n qfVI lfeIaY ] jogu n dyis
idsMqir BivaY jogu n qIriQ nfeIaY ] aMjn mfih inrMjin rhIaY jog jugiq iev pfeIaY
]2] siqguru BytY qf shsf qUtY Dfvqu vrij rhfeIaY ] inJru JrY shj Duin lfgY Gr hI
prcf pfeIaY ] aMjn mfih inrMjin rhIaY jog jugiq iev pfeIaY ]3] nfnk jIviqaf mir
rhIaY aYsf jogu kmfeIaY ] vfjy bfJhu isMÕI vfjY qAu inrBAu pdu pfeIaY ] aMjn
mfih inrMjin rhIaY jog jugiq qAu pfeIaY ]4]1]8] {pMnf 730}
ies slok ivc gurU nfnk sfihb jog mwq dy sfry dy sfry sfDnF,
iKMQf-godVI, zMzf, sLrIr qy imtI mlxI-Bsm, muMdI-mMudrF, mUMiz- isr dy vfl lfh
dyxy, isMÕI vjfAuxI afid dI igxqI krky ieh dwsdy hn ik pRmfqmf nUM imlx dy ieh
sfDn nhI hn. jy koeI mfieaf ivc rihMdf hoieaf vI inrlyp rhy aqy swcy igafn nUM
pRfpwq kr lvy qF Ausdf iPkr muwk jFdf hY qy afpxy aMdr bYTY pRmfqmf nUM pf skdf
hY. ies qrHF krky Xog mwq dI hor vI bhuq sfry slokF ivc KMznf kIqI hoeI hY.
ikAuNik asIN gurU gRMQ sfihb nUM pVH ky vIcfrdy hI nhI ies krky hr jxf-Kxf ijhVf
ds pMgqIaF jLbfnI Xfd kr lYNdf hY asIN Aus nUM bhuq vwzf igafnvfn smJx lwg pYNdy
hF qy ieho hI sfzI vwzI glqI hY qy iesdf hI PfeIdf AuTfAuNdy hoey ieh DfVvI lok
sfnUM ipCly hjLfrF sflF qoN lutdy af rhy hn kdy pMizq dy rUp ivc , kdy mOlvI dy
rUp ivc qy hux jwQydfr aqy BfeI/pujfrI dy rUp ivc, bhuq sfry sfDF qy hux syvf
isMG qrmflf dy rUp ivc.
rfibMdr isMG BMvrf df qIrQ bfry vIcfr?
DnfsrI mhlf 1 CMq
ÃÄ siqgur pRsfid] qIriQ nfvx jfAu qIrQu nfmu hY] qIrQu sbd
bIcfru aMqir igafnu hY]
ies slok dI pihlI pMgqI nUM lY ky rfibMdr isMG jI ny gurU
sfihb dy hukm dI adUlI kr idwqI jdoN ienHF ny nfm jpx nUM hI qIrQ bxf Diraf.
hflFik pihlI pMgqI ivc pRgtfey gey iKafl df Auqr gurU sfihb afp hI dUsrI pMgqI
ivc idMdy hn qy PurmfAuNdy hn ik gurU dy sLbd nUM vIcfr ky afpxy mn ivc (aMqr
igafn) igafn df pRgfs krnf hI qIrQ hY. syvf isMG qrmflf aqy AunHF dy hor sfQI
ijnHF ivc rfibMdr isMG BMvrf jI iek hn, bhuq lokF nUM gurU jI dy igafn dy Ault
rsqy qy leI jf rhy hn. ienHF qoN bwcx dI loV hY.
qIrQ: srovr ivc iesLnfn krn df mqlb hY afpxy mn ivc brfbrqf
pYdf krnI, AUc-nIc Kqm krnI, swB nUM brfbr smJ ky swB nfl ipafr pfAuxf qy iPr
brfbrqf dI Bfvnf aDIn kMm krnf afid. nhI qF gurU gRMQ sfihb ivc bhuq sfry slok
hn jo qIrQ- srovr ivc iesLnfn krky afpxy afp nUM pivqR smJ lYxf df KMzn krdy hn.
Audfhrx mfqr:
jyqy ry qIrQ nfey ahMbuiD mYlu lfey Gr ko Tfkuru ieku iqlu n
mfnY] kid pfvAu sfD sMgu hir hir sdf afnµdu igafn aMjin myrf mnu iesnfnY]4] sgl
asRm kIny mnUaf nh pqIny ibbykhIn dyhI Doey] koeI pfeIaY ry purKu ibDfqf pfrbRhm
kY rMig rfqf myry mn kI durmiq mlu Koey ]5] {pMnf 687}
ies slok ivc gurU nfnk sfihb PurmfAuNdy hn ik qIrQF qy nhfAux
nfl mnuwK dy mn nUM sgoN hor mYlL lwg jFdI hY qy Gr- ies sLrIr ivc bYTf mflk
pRBU iek iql ijnHF vI KusL nhI huMdf. ijnHIaF vI QFvF qy mnuwK jFdf hY Aus nfl
Ausdf mn nhI iqRpq huMdf sgoN mUrK mnuwK hI ies dyhI nUM ies qrHF qIrQF qy Doh
Doh ky pivqR hox df Brm pfldf hY.‘igafn aMjin myrf mnu iesnfnY’ gurU jI swc
dI sMgq ivc jf ky igafn ivc mn df iesLnfn krvfAux dI qfgId krdy hn.
suixaf mMinaf min kIqf BfAu ]
aMqrgiq qIriQ mil nfAu ]
arQ :- (pr ijs mnuwK ny akfl purK dy nfm ivc) surq joVI hY,
(ijs df mn nfm ivc) pqIj igaf hY[ (aqy ijs ny afpxy mn) ivc (akfl purK df) ipafr
jmfieaf hY, Aus mnuwK ny (mfno) afpxy aMdrly qIrQ ivc ml ml ky iesLnfn kr ilaf
hY (Bfv, Aus mnuwK ny afpxy aMdr vws rhy akfl purK ivc juV ky cMgI qrHF afpxy mn
dI mYl lfh leI hY).
BMvrf jI! ikDr qIrQ dI gwl ikDr nfm jwpx dI gwl? sLfied
quhfnUM nfm jpx df vI pqf nhI ik Auh kI cIjL hY. iksy iek lPjL jF iksy iewk
sLlok df rtn krnf nfm jpxf nhI. aYsy nfm jpx nUM gurbfxI ivc QF QF KMzn kIqf
hoieaf hY qy asl ivc nfm jpx kI hY:
kfhy eyk ibnf icqu lfeIaY] AUTq bYTq sovq jfgq sdf sdf hir
iDafeIaY ]1] rhfAu ]m:5, pMnf 379]
afsf mhlf 5] AUTq bYTq sovq iDafeIaY] mfrig clq hry hir
gfeIaY ]1] sRvn sunIjY aMimRq kQf ] jfsu sunI min hoie anµdf dUK rog mn sgly
lQf ]1] rhfAu ]pMnf 386
]
pRmfqmf dI hoNd nUM hr vkq Xfd rwK ky afpxf kMm kfr krI jfxf,
suikRq- swcI ikrq krI jfxI, loVvMdF dI mwdd leI iqafr rihxf pRmfqmf df ismrn hY.
Auh kMm ijs df smfj nUM koeI PfeIdf nf hovy nfm ismrn nhI ho skdf.
qy jy ismrn nUM iksy smyN nfl vI joV idwqf qF ieh ies slok df
ivroD hY:
isrI rfgu mhlf 3 ] jy vylf vKqu vIcfrIaY, qf ikqu vylf Bgiq
hoie ] anidnu nfmy riqaf scy scI soie ] ieku iqlu ipafrf ivsrY Bgiq iknyhI hoie
] mnu qnu sIqlu sfc isAu, sfsu n ibrQf koie ]1] myry mn, hir kf nfmu iDafie ]
sfcI Bgiq qf QIaY jf hir vsY min afie ]1]rhfAu]
pRmfqmf nUM iksy vyly vI nf Bulxf, hr vyly Xfd rwKxf hI swcI
BgqI hY. sfrI idhfVI qrmflf jI qy juMzlI dy bfkI dy sfQI ieh socdy hn ik ienHF
dIaf jybF KflI ikvyN kIqIaF jfx pr Brm BulyKf iehI pfieaf jFdf hY ik asIN nfm
jpf jpf ik lokF df jIvn sPlf kr rhy hF. hF lokF df jIvn sPlf hovy jF nf pr lokF
dy pYsy nfl afpxf jIvn qF sPlf hoieaf hI.
kir ikrpf pRB apnI dfiq] nfnk nfmu jpY idn rfiq] 4]65]134]
{pMnf 192}
sfjnu mIqu sKf kir eyku] hir hir aKr mn mih lyKu] 3] riv
rihaf srbq suafmI] gux gfvY nfnku aMqrjfmI] 4]62]131] {m:5, pMnf 192}
BMvrf jI gurU arjn dyv jI qF ieh smJf rhy hn ik pRmfqmf df
nfm idn aqy rfq- 24 GMty, jpxf hY qy pRmfqmf df nfm mn ivc ilKx df mqlb hY
pRmfqmf nUM afpxI ijLMdgI df hI ihsf bxf lY. ies krky ijhVy nfm jpfAux dI qusIN
gwl krdy ho gurU gRMQ sfihb anusfr nhI. rojLmrf dI ijLMdgI ivc koeI dusmx nf
idsxf hY
"sfjnu mIqu
sKf kir eyku". ieh qusIN svyry svyry
iewk awKr df rtn krdy smyN jLF iksy iewk slok df rtn krdy smyN nhI kr skdy. bfxI
bxnf nfm jpxf hY. gurU jI df hukm hY: siqgur
kI bfxI siq srUpu hY gurbfxI bxIaY pMnf 304]
BMvrf jI df anhdnfd.
ieQy lokl tI[ vI[ qy bolidaF BMvrf jI anhdnfd df mqlb ieh
dwsdy hn ik pRmfqmf dy muWK qoN inkilaf bol joo hfly vI Ausy hI qrHF gUMjL irhf
hY. mhfn kosL anusfr anhd/anhq :ibnf afGfq, ibnf cot lfey jo pYdf hovy. AunHF dI
ies ivafiKaf bfry myry hyT ilKy svfl hn:
- jo bol/avfjL/ gUMjL pRmfqmf dy muwK qoN inlkI qy hfly vI akfsL ivc mOjLUd
hY qF pRmfqmf nUM sLrIrk rUp Dfrx krnf ipaf hoxf hY. sLrIr hY qF idsdf vI
hovygf qF iPr sLrIr buwZf ho ky mr vI igaf hovygf ikAuNik bfxI df Purmfx hY
‘jo
dIsY so ivxsxf sB ibnis ibnfsI ] iQru pfrbRhmu prmysro syvku iQru hosI ]18]
{pMnf 1100}’
jo AupijE so ibnis hY pro
afju kY kfil ] nfnk hir gun gfie ly Cfiz sgl jMjfl ]52] (pMnf 1429)
pr jdoN pRmfqmf dy "iQr
prbRhmu prmysro syvku iQru hosI" dI
gwl hY qF pRmfqmf inrMkfr mqlb Aus df koeI akfr nhI qF avfjL jF bol koeI nhI.
iksy avfjL nUM lgfqfr kfeIm rwKx leI Ausdy ipCy hor Ausy qrHF dI avfjL
kwZxI pvygI nhI qF pihlI kwZI avfjL Kqm ho jfvygI ieh kudrq df inXm hY.
iesdf mqlb ieh hoieaf ik pRmfqmf nUM hor koeI kMm nhI Auh ikDry bYTf Aus
qrHF dI avfjL hI kwZI hf irhf hY. jo gurmiq ankUlL nhI ikAuNik Auh iksy
sLrIr ivc nhI afAuNdf sgoN Auh qF kx kx ivc rimaf hoieaf hY.
"qUM Gt Gt aMqir srb inrMqir jI hir eyko purKu smfxf
]pMnf 11]" aqy
" ijs qy AupjY iqs qy ibnsY Git Git scu BrpUir ] pMnf
20]"
ies krky pRmfqmf dy mUMh qoN
inklI avfjL vflI gwl qF mUloN hI JUT hY.
qIsrf svfl ieh hY ik iksy nUM ikvyN pqf cwilaf ik iehI avfjL hY jo pRmfqmf
dI hY ikAuNik asmfn ivc keI iksm dIaF avfjLF hn. kYlyPornIaf ivc izjLnIlYNz
ivc qusIN sLtl dI rfeIz lEgy qF iek awD imMt bfad quhfnUM iek spYsLl iksm dI
avfjL suxfeI dyvygI. puwCx qy ieh pqf cwilaf ik asmfn ivc ies qrHF dI gUMjL hY
jo keI iksm dIaF avfjLF qoN rl ky pYdf huMdI hY. BMvrf jI rwb koeI aYsI cIjL
nHI jo ikDry swqvyN asmfn ivc bYTf avfjLF hI pYdf krI jf irhf hY. sgoN rwb jI
qF kx kx ivc vwsdy hn. isrP quhfnUM njLr hI nhI af rhy. ies krky rwb nUM imlx
df jo qrIkf qusIN dwsdy ho Auh vI inrf JUT hI hY.
BMvrf jI dy kuwJ hor ax-aqolvyN JUTF df vyrvf agly lyK ivc
dyvFgf.
gurU pMQ df dfs,
isMG sBf ieMntrnYsLnl kYnyzf brYNptn
gurcrn isMG (ijAux vflf)