. |
|
jIvn JWlk qIjy pfqsLfh
sfihb sRI gurU amrdfs jI
ipRMsIpl
igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI
afgmn aqy pRvfr-
qIjy pfqsLfh, sfihb sRI gurU amrdfs jI
df afgmn 5 meI
sMn 1479 ipMz
bfsrky, aMimRqsr, pMjfb ivKy hoieaf. afp dy ipqf sRI qyjBfn jI aqy mfqf sulKnI
jI sn. afp dy iqMn hor BfeI vI sn. Aumr ivc afp gurU nfnk pfqsLfh qoN kyvl 10
sfl Coty sn. afp df anMd kfrj BfeI dyvI
cMd dI spuWqRI, bIbI rfm kOr jI nfl 23
sfl dI Aumr ivc, sMn 1502
‘c hoieaf. bfbf mohn jI, bfbf mohrI jI afp dy do spuWqR aqy do hI spuWqRrIaF
bIbI BfnI jI (bfd ivc pMjvyN pfqsLfh dy mfqf jI) aqy bIbI dfnI jI sn.
qIKx buDI vfly-
isWK Drm ‘c pRvysL qoN pihlF, afp
kWtV snfqnI ivcfrF dy sn. iek vfrI afp afpxy iksy bjLurg dy PuWl ivsrjn krn
vfsqy hrduafr gey. afp bVy qIKn buWDI dy mfilk aqy GoKI suBf dy sn. GoK krn qy,
idWqy geyy ivsLvfsF anusfr pqf lgf ik jy mrn qoN bfd, iksy dIaF hWzIaF (Pul)
gMgf ivc puWj jfx qF bMdf isWDf surg nUM jFdf hY. soicaf mYN qF ajy jINdf hF,
ikAuN nf ijAuNdy jI hI gMgf iesLnfn krdf rvF, iesqrHF surg qF hor vI pWkf
imlygf. Aus smyN jdoN ik ajy afvfjfeI dy sfDn vI mOjUd nhIN sn. ibWKVy pYNzy,
kfPly bxfky dUr-duryzy jfxf huMdf sI. bfbf amrdfs jI nIXm nfl lgfqfr 21
sfl gMgf iesLnfn leI hrduafr jFdy rhy. ieQoN ieh vI pqf lgdf hY ik Drm pKoN afp
vWzI idRVqf ‘qy ivsLvfs vfly sn. spWsLt hY ik afp sMiDaf-qWrpx, afrqI, mUrqI
pUjf, iQWq-vfr, qIrQ-iesLnfn, vrq nym, suWc-iBWt, vrx-vMz afid dy vI pUrI qrHF
pfbMd sn.
isWK Drm ‘c
pRvysL- akflpurKu dI krnI, iekIvyN sfl
gMgf iesLnfn qoN vfpsI smyN afp jI dy kfPly ‘c iek bRhmcfrI vI sI. Auh afp
aMdr rcy-imcy Dfrmk jIvn qoN bVf pRBfvq hoieaf. afp rfhIN iqafr Bojn hI CWkxf
psMd krdf. gWlbfq qoN jdoN AuhnMU pqf lgf ik ajy qIk afp ingury hn qF sWt-ptf
AuiTaf "myrf qF qusF Drm hI BRsLt kr idWqf" ies GWtxf ny afp dy mn ‘qy
bVf gihrf pRBfv pfieaf. socx lWgy-kI aWj qIk dy myry sfry Drm-krm, gMgf, iesLnfn
vI mYnMU kuJ nhIN dy sky? myrI Aumr dy 62
vrHy eYvyN bykfr hI cly gey? jykr ieh sB Drm krm nhIN sn, qF ieh kI sn, iPLr asl
Drm hY kI?
Gr phMucy, mn dI soc hI bdl cuWkI sI. kuJ hI smF pihlF, dUjy
pfqsLfh dI spuqRI bIbI amro jI dI sLfdI afp dy BqIjy nfl hoeI sI. pRBU vloN,
buWDI qF qIKx pRfpq hI sI pr mn ajy ikWDry hor ruWJf hoieaf sI. bfxI qF agy vI
kMnIN pYNdI hI sI pr bdlI hoeI mfnsk avsQf ivc, jdoN srgI vyyly bIbI amro jI dy
muKoN bfxI dI imWTI DuMn kMnF ‘c peI qF aj Aus bfxI df rWs hI anUTf sI. puWCx
qy jdoN pqf lgf ik ieh rWbI bfxI qF gurU nfnk pfqsLfh dI hY. ieh vI pqf lgf ik
aWjkl Ausy hI gWdI dy vfirs, gurU aMgd pfqsLfh hI hn. mMn drsLnF nMU AumWz ipaf.
bIbI jI nMU nfl lY ky afp KzUr sfihb jf puWjy. irsLqy vjoN gurU aMgd pfqsLfh,
sWiqkfr leI agy vDy, qF bfbf amrdfs jI Aultf AunHF dy crxF qy Zih pey. bynqI
kIqI "pfqsLfh! mYN BuWlf sI, mYnMU afpxy crxF ivc invfs bKsLo". pfhul
pRfpq krky isWK Drm ivc pRvysL kIqf. Gfl kmfeI ‘c juWt gey aqy iPLr Gr nhIN
prqy. Aus smyN gurU aMgd sfihb dI Aumr kyvl 36
sfl sI.
byaMq Gfl kmfeI- 62
sflF dI vWzyrI Aumr afrfm krn dI, pr mn
aMdr sWcf AuWdm qF hux hI pYdf hoieaf sI. "gurmuiK buZy kdy nfhI ijnÙf
aMqir suriq igafnu ] sdf sdf hir gux rvih aMqir shj iDafnu" (pM:1418)
afpjI inqf pRqI pihr rfq rihNdI jfgdy. nIXm nfl rojLfnf ndI qy jFdy, pihlF afp
iesLnfn krdy. iPLr gfgr Br ilafAuNdy aqy gurdyv nMU iesLnfn krvfAuNdy. lgfqfr 12
sflF dI axQWk syvf. sfl ‘c anykF vfrI JWKV, quPLfn ‘qy hnyrIaF. idsMbr-jnvrI
‘c kVfky dI srdI vflIaF TMzIaF kflIaF rfqF. iesqy aigafnI lokF vloN huWjqF,
qohmqF ‘qy TWTy. ieh sB vI afp aMdroN, gurU syvf vflI idRVqf-lgx nUM nf Gtf
sky. pRBfqy dI kfr, iPr sfrf idn lMgr ‘c BFzy mFjx dI syvf, sMgqF dI syvf, nfl
nfl hrsmyN gurbfxI df jfp. Aucycy gurbfxI siqsMg ‘c hfjLrI aqy gurbfxI
vIcfr-boD, ieh sI afp df inWq df nym.
bfxI soJI ibnF jIvn
nhIN bx skdf- ieh iek sWcfeI hY ik jIvn
qF gurbfxI soJI aqy Aus Aupr aml rfhIN hI sucWjf ‘qy guxvfn ho skdf hY, hor
koeI dUjf rfh hY hI nhIN. gurUdr qy kIqI koeI vI syvf, bfxI dI sFJ-soJI aqy
Aus Aupr aml qoN ibnF kyvl lok idKfvf hI huMdI hY, ies qoN vWD hor kuJ nhIN;
ieh PYslf vI gurbfxI df hI hY. Purmfn hY "sf syvf kIqI sPl hY ijqu
siqgur kf mnu mMny ] jf siqgur kf mnu mMinaf qf pfp ksMml BMny ] Aupdysu ij idqf
siqgurU so suixaf isKI kMny ] ijn siqgur kf Bfxf mMinaf iqn cVI cvgix vMny ] ieh
cfl inrflI gurmuKI gur dIiKaf suix mnu iBMny" (pM:314)
ijsdf spWsLt Bfv iehI hY ik gurUdr qy syvf kyvl AuhI pRvfx hY ijhVI gurU dI
isWiKaf ‘qy afigaf dy dfiery ivc afAuNdI hovy. apxI mnmrjLI jF hUVmWq ‘c
kIqI iksy vI syvf rfhIN asIN apxy mn dI qsWlI qF BfvyN kr lvIey ik asF gurUdr dI
bVI syvf kIqI hY jF krdy hF pr gurUdr Aupr qF kyvl AuhI syvf pRvfx hY ijhVI ik "Aupdysu
ij idqf siqgurU so suixaf isKI kMny ] ijn siqgur kf Bfxf mMinaf iqn cVI cvgix
vMny". dUjy kPLjLF ivc ieAuN vI ikhf jf skdf hY ik duinafvI bolI ivc
‘syvf’ df BfvyN asIN koeI vI mqlb lY lYNdy hF pr gurdr qy syvf dy dfiery ivc
AuhI krnI afAUNdI hy ijhVI ik gurbfxI isWiKaf dy dfiery ‘c afAuNdI hovy. ieh
vI sWcfeI hY ik gurbfxI isWiKaf Aupr aml, mnuWK nMU sWcf ‘qy nroaf iensfn bxf
dyNdf hY. afp aMdr gurbfxI isiKaf leI ikWqnI lgx sI iesdf sbUq, gurU pWd dI
pRfpqI AupRMq, afp rfhIN rcI bfxI ivcoN spWsLt hY. sWcmuc gurbfxI soJI ‘qy Aus
Aupr aml, iek ajyhf jfdU aqy krfmfq hY jo mnuWK dy aMdroN sB qrHF dy mfnsk ‘qy
srIrk vihm-Brm-BulyKy-afDIaF-ivafDIaF-aigafnqf, rog-duWK-ivWqkry,
BydBfv-CWl-kWpt aid sB qrHF dtÖy Kqm kr dyNdI hY.
gurgWdI pRfpqI-
kmfl dI sI Gfl kmfeI bfbf amrdfs jI dI. 73
virHaF dI ibrD avsQf, jnvrI sMn 1552;
Bry dIvfn ivc, gurU aMgd pfqsLfh ny,
afp nUM gurgWdI sOMpxf df ielfn kr idWqf. BrI sBf ‘c acfnk hI gurbfxI df sfrf
KjLfnf afp dy supurd krky, afpjI aWgy mWQf tyk idWqf. nfl hI bcn kIqy
"amrdfs inmfixaF df mfn, inQfivaF df QFv, inAuitaF dI Aut" aqy hor
bhuq kuJ. ies supurd kIqy bfxI vfly KjLfny ‘c dUjy pfqsLfh dI afpxI rcI bfxI, 15
BgqF dI bfxI smyq gurU nfnk pfqsLfh qoN pRfpq bfxI vI sLfiml sI.
asIm sihnsLIlqf- dUjy
pfqsLfh dy hukm nfl, afp jI ny goieMdvfl sfihb vsfieaf sI. gurU aMgd pfqsLfh dy
joqI joq smfAux AuprMq afp jI ny isWKI pRcfr df qIjf kyNdr, KzUr sfihb qoN bfd
goieMdvfl vI Kol idWqf. jfq aiBmfnI aqy doKIaF dy cWuk cukf qy, dUjy pfqsLfh dy
sfihbjLfdy dfqU jI ny apxy afp dy gurU hox df ielfn kr idWqf. sMgqF ivc jfgirqI
sI, dfqU jI nUM iksy mMUh nf lfieaf. jdoN iesqrHF vI dfl nf glI qF
jfq-aiBmfnIaF, doKIaF vloN lMgr ‘c inWq ivWGx pfAuxy sLurU kr idWqy gey. inWq
dy pfey jf rhy ienHF ivGxF kfrx afp jI iek idn, ibnF dWsy bfsrky cly gey qfik
sMgqF ivWckfr iKWcfqfx nf vDy. nqIjf hoieaf ik ivroDIaF-pfKMzIaF dy ieQoN vI
pUrI qrHF pYr AuKV gey. iKmF-jfcnf vfsqy gurdyv dI Bfl sLurU hoeI. bfbf buWZf jI
dI agvfeI ‘c ajoky gurduafrf sMn sfihb, bfsrky, aMimRqsr dy sQfn qoN gurdyv
nMU pRgt kIqf igaf. sMgqF ‘c muWV AuhI cfE qy AumMg isLWKrF qy sI.
gurduafrf sMn sfihb- iDafn
rhy! iesqrHF pRgt kIqy gey sQfn qy ajkl gurduafrf sMn sfihb mOjUd hY. ieQy sMgqF
qo, idvfr ivWclI iek morI ‘coN inklky cOrfsI kwtx df krmkFz krvfieaf jFdf hY.
gurUdr nfl ies krmkFz df AuWkf koeI sMbMD nhIN. isWKI jIvn qF kmfeI aqy Gflxf df
jIvn hY ijvyN ik qIjy pfqsLfh dy jIvn ivcoN asF drsLn vI kr cuWky hF. isWK Drm
iksy morI ivcoN inkl ky cOrfsI kWtx dy PLokt ivsLvfsF vflf krmkFzI mfrg nhIN.
bfAulI sfihb aqy mn
dI cOrfsI?- drasl ‘gurU ky lMgrF’ vfsqy
jl bfhroN KUhIaF qoN ilafAuxf huMdf sI. hor koeI pysL nf geI qF jfq aiBmfnI
suWc-iBWt, vrx-vfd, CUq-Cfq dy muWdieaF ny, KUhIaF qoN jl dI syvf krn vflIaF
sMgqF nUM prysLfn krnf sLurU kr idWqf. pfqsLfh ny sMgqF nUM vrijaf ik ienHF lokF
nfl JWgVf nhIN krnf ikAuNik ieh aigafnI hn. smJ afAux qy ieh vI apxy afp sMgqF
‘c sLfiml huMdy jfxgy. AuMJ jl qF nyVy diraf qoN vI mMgvfieaf jf skdf sI pr
gurdyv df pRogrfm kuJ hor hI sI. pfqsLfh ny iek bfAulI dI KuWdfeI vfsqy sMgqF
nUM hukm kr idWqf ‘qy Aus nUM iqafr vI krvfieaf.
iesqrHF bfAulI Kudvfky pfqsLfh ny, Kloqy pfxI dy sFJy iesLnfn
df vI afrMB krvf idWqf. Kloqy pfxI dy iesLnfn nfl purfny smNy qoN jfq-pfq,
bRfhmx-sLUdr, suarn-aCUq, suWc-iBWt, pWrCfvyN-tUxy afid dy anykF vihm joVy gey
sn. iesqrHF bfAulI dI sQfpnf krky gurUdr ny sMsfr nMU sMgq-pMkq qoN bfd sFJy
iesLnfn vflI iek nvIN aqy qIjI sMsQf vI bKsL idWqI. afp ny hukm kIqf ijsny myry
drsLn krny hn, pihlF bfAulI ‘c iesLnfn kro aqy qF hI myry drsLn ho skxgy. apxy
ies hukm qy idRVqf nfl aml krvfky, lokF nMuU jhflqF vflI cOrfsI ‘coN kWiZaf.
iesqrHF afpny krmkFzIaF jfq-aiBmfnIaF df Kloqy jl vfsqy pfieaf iek hor vWzf Brm
vI qoV idWqf. iesy hI bfAulI ny cOQy jfmyN smyN srovrF df rUp Dfrn kIqf.
84 pfT ‘qy 84
iesLnfn- "mnhiT iknY n pfieE sB Qky
krm kmfie" (pM: 593) bfxI df
PLYslf hY ik hWT krmF rfhIN pRBU pRmfqmf dI pRfpqI nhIN ho skdI. iesdy Ault
mhMqF-pujfrIaF smyN ies bfAulI sfihb nfl vI krmkFz ‘qy hWT krm joV idWqy gey.
msLhUr kr idWqf igaf ik gurU sfihb df hukm hY ik ijhVf mnuWK ienHF 84
pAuVIaF qy lgfqr 84
iesLnfn ‘qy hriek iesLnfn dy nfl nfl, ieWk ieWk krky 84
jpujI dy pfT krygf AusdI 84
kWtI jfvygI. TIk AusyqrF, ijsqrHF sMn sfihb vflI gl sI. suafl pYdf huMdf hY ik
Br grmI, meI jUn ‘c vI jykr koeI mnuWK lgfqfr corfsI iesLnfnf qy corfsI pfTF
vfly hWTkrm nUM krnf cfhy. iPLr ieMnf hI nhIN iPLr BfvyN bfxI isDFq-siqkfr
ivruD, jykr koeI ikMnI vI spIz nfl pfT ‘qy iesnfn kr lvy qF vI ajyhf hWTkrm
mOq nUM sWdy dy quWl hY. iPLr jdoN AuQy nyVy hI kyvl iek morI ‘coN inkl ky vI
cOrfsI kWtI jf skdI hY qF ienyN rWPVy ‘c pYx dI loV hI kI? ikAuNik mWksd ‘qy
pRfpqI vI AuhI hY pr PLrk vzf hY. iek pfsy cldy iPLrdy kyvl do imMt df kMm qy
dUjy pfsy mOq qIk nUM sWdf. qF iPLr ikAuN nf sOKf kMm kIqf jfvy?
drasl isWK Drm aqy isWKI jIvn nfl ienHF krmkFzF-hWT krmF ‘qy
vihmF-BrmF df dUr df vI sMbMD nhIN. sMgqF nUM ienHF glF qoN pUrI qrHF sucyq hoky
bfxI vfly amlI jIvn nUM sMBflx dI loV hY.
gurU ky cWk
(aMimRqsr) vfsqy jLmIn KrIdxI- qIjy
pfqsLfh ny isWK Drm dy inWq dy vfDy nUM dyKdy hoey, iek hOr nvF pRcfr kyNdr
kfiem krn df mMn bxf ilaf. mfJy ‘c DrqI dI cox krky, Aus nUM ‘gurU kf cWk’
nfm bKisLaf. ies DrqI dy vsfAux dI syvf BfeI jyTf jI dy ijLmyN lgfeI geI aqy
bfbf buWZf jI nUM nfl Byijaf. kMm df arMB aqy pfxI dIaF loVF vfsqy BfeI jyTf jI
(bfd ‘c gurU rfmdfs jI) ny sMn 1570 ivc
isWK ieiqhfs dy sB qoN pihly srovr dI KuWdfeI df arMB krvfieaf. ies srovr nUM
‘sMqoKsr’ df nfm idWqf igaf. iehI ‘gurU kf cWk’ bfd ivc ‘cWk rfmdfs’
jF ‘rfmdfs pur’ aqy iesqoN agly srovr aMimRqsr kfrn ies ngrI df nfm hI
aimRqsr krky sMsfr Br ‘c pRisD ho igaf.
sqI-ivWDvf ‘qy
GuMuz pRQf df aMq- ieWsqRI vrg dI hmysLf
qoN ho rhI sMsfr Br ‘c avhylnf pRqI gurU nfnk pfqsLfh ny bfxI rfhIN pUry sMsfr
nMU vMgfiraf sI. ieWsqRI jgq dy Aucy suWcy srUp ivc byby nfnkI aqy mfqf sulKxI
jI nMU sMsfr sfhmxy pysL kIqf sI. dUjy pfqsLfh ny mfqf KIvI jI nMU lMgr df
ieMcfrj bxf ky bIbIaF nUM bfkfiedf Drm pRcfr dy Kyqr ‘c agy afAux df sWdf vI
dy idWqf. mfqf KIvI jI ny gurUdr qy, gurU nfnk pfqsLfh rfhIN arMB ies lMgr vflI
sMsQf rfhIN iesdIaF DuWmF sMsfr Br ivc pf idWqIaF. iesy df nqIjf sI ik ies ‘gurU
ky lMgr’ ny smfj ‘c DWs cuWkIaF jfq-pfq, CUq-Cfq dIaF idvfrF nMU ihWlf ky rK
idWqf. iesny gurUdr dI sLoBf aqy isWKI-syvkI nMU dUr-dUr qIk PYlfieaf.
gurU amrdfs jI ny ieWsqRI vrg Aupr lMmyN smyN qoN QopIaF
geIaF sqI pRQf, ivWDvf pRQf ‘qy GMuz dI ibmfrI dy iKlfP jLbrdsq afvfjL AUTfeI.
sqI pRQf qF Auh jLflmfnf pRQf sI ijs anusfr, pqI dI mOq AuprMq, kl dIaF
ivafhIaF, jINdIaF jfgdIaF ivWDvf iesqRIaF nUM vI, icWqf ivc Ausdy pqI dy nfl hI
sfV idWqf jFdf sI. gurdyv ny smF bnx qy aWkbr pfsoN, sqI pRQf nMU kfnMUnx bMd
krvfieaf. ieh vI hukm kIqf ‘jykr pqI kflvs ho jfvy qF loV anusfr pWqnI vI dUjf
ivafh kr skdI hY. iksy ivWDvf iesqRI Aupr ivWDvf afzMbr nf Qopy jfx’. afpjI df
ieh vI Purmfn sI ‘koeI vI bIbI, gurU drbfr ‘c GMuz kWZky nhIN afvygI’.
ikAuNik GuMz ieWsqRI jfq df apmfn hY. ieQy hI bWs nhIN, agy jf ky jdoN afp ny 22
mMjIaF (pRcfrk) Qfpy qF AunHF dI mdd
vfsqy ijhVy 52
pIVHy Qfpy, AunHF pIiVHaF ‘c bhuqf krky bIbIaF hI sn. iesqrHF iek pfsy afp ny
Drm pRcfr dy Kyqr ‘c ieWsqRI vrg nMU Xog sQfn aqy sWiqkfr bKisLaf, nfl ieh vI
sfbq kr idWqf ik ieWsqRI vrg nMU ipWCy CWzky, Drm df pRcfr kdy vI sMBv nhIN.
kfsL! aWj isWK bIbIaF apxy PrjL nMU smJ skx aqy nfl hI Auh
gurUdr vloN pRfpq, apxy vfsqy pUrn sWiqkfr qy PWKr kr skx. aWj dunIaF Br ivc
ieWsqRI vrg apxy hWkF ‘qy siqkfr vfsqy jUJ irhf hY. iesdy Ault ieh kyvl
gurUnfnk pfqsLfh df hI dr hY, ijWQy iesqRI vrg dI sMBfl ‘qy smfj ‘c AusnUM
Ausdf Xog sWQfn duafAux vfsqy sB qoN pihlF afvfjL hI nhIN AuTfeI blik ies pfsy
Aucycy kWdm vI cuWky. sMsfr Br ‘c ieh kyvl gurU nfnk pfqsLfh df hI dr hY ijWQy
iesqRI nUM jnm qoN hI sfry aiDkfr pRfpq hn. loV qF hY gurbfxI afDfr qy isWK
sMgqF rfhIN ies sWcfeI nUM pihcfnx aqy apnfAux dI. ieWQy iesqRI jF purK hox
kfrx, iek df sWiqkfr vWD aqy dUjy df AusqoN GWt nhIN.
pRcfrk Qfpy jFdy sn- BfeI
mnsuWK qoN lYky hux qIjy pfqsLfh vyly mMjIaF-pIVHy Qfpx qoN ieh gl vI pUrI qrHF
spWsLt ho jFdI hY ik isWK Drm ivc pihly jfmyN qoN hI Xogqf dy afDfr qy pRcfrkF
nUM Qfipaf jFdf sI, nf ik aWj dI qrHF afp bxy pRcfrk hMudy sn. aWj isWK Drm dI
aDogqI df mUl kfrx bhuqf krky aXog ‘qy ax-aiDkfrI pRcfrk jF iPLr coxF rsqy
kfibjL hoey AunHF Aupr afp-huWdry pRbMDk hI hn. sfzy ajoky pRcfrkF qy Kfskr
pbMDkF ivcoN bhuiqaF nUM qF gurbfxI-gurmWq df A, a vI pqf nhIN. pMQ nMU smUWcy
qOr qy ies msly vl ivsLysL iDafn dyx dI loV hY. ies ivsLy Aupr gurmWq pfT nM: 42
‘qy 28 krmvfr ‘isWK styj df siqkfr’ ‘qy igurduafiraF df mnorQ aqy asIN:
pRfpq hn.
aWkbr bfdsLfh pRBfvq-
jdoN jfq-aiBmfnIaF, doKIaF dIaF sB cflF
qihs-nihs ho geIaF, qF AunHF ny gurUdrbfr ivruWD aWkbr dy kMn Bry. bfdsLfh dy
bulfvy qy gurdyv ny (gurU) rfmdfs jI nMU ivcfr-ivtFdry leI Byijaf. (gurU) rfmdfs
jI ny gurUdr dI ivcfrDfrf nMU ajyhy sucWjy qrIky pysL kIqf ik doKIaF nMU AuQy vI
BFj KfxI peI. Aultf aWkbr dy mn ivc gurUdrbfr vfsqy hor sWiqkfr vWiDaf. ijsdf
vWzf sbUq hY ik Aus smyN ihMdUaF Aupr ‘ihMdU iqAuhfr tYks’ lgdf sI pr isWKF
qy ieh tYks lfgU nhIN sI hMudf. aWkbr nfl gurUdrbfr dI iesy imlxI df nqIjf sI ik
gurdyv ny jdoN ihMdUaF dy ‘aBIc purb’ smyN, BuWlI lokfeI nMU ajyhy vfDU
krmkFzF ‘coN sucyq krn vfsqy kurUKyqr ‘qy hrduafr afid dy vWzy pRcfr dOry df
pRogrfm bxfieaf qF gurU sfihb dI isPfrsL qy ihMdUaF nMU vI Aus smyN vfsqy Aus
iqAuhfr tYks qoN Cot pRfpq ho geI. ies sfrI GWtxf df ijLkr cOQy pfqsLfh ny pMnf
nMbr 1186 qy afpxI bfxI ivc bVy vyrvy sihq kIqf hY ijvyN "qIrQ Audmu
siqgurU kIaf sB lok AuDrx arQf[[[[[[[ jfgfqI imly dy Byt gur ipCY lµGfie
dIaf" Bfv gurdyv ny lokfeI dy AuDfr vfsqy qIrQF df dOrf kIqf [[[[[ gurUu
sfihb dy kfrn, nfl afey (ihMdUaF nUM vI) tYks (jfgfqI) qoN Cot iml geI aqy
gurdyv dy nfl AunHf nUM vI lMGf idWqf igaf.
ieQy ieh ivsLf vI ivsLysL iDafn mMgdf hY ik isWKI ivc pRvysL
qoN pihlF AuhI gurU amrdfs jI, gMgf iesLnfn nMU hr sfl afp jfieaf krdy sn. aj
isWKI kmfAux ‘qy gurU pWd dI pRfpqI AuprMq afpjI ny ajyhy PLokt krm kyvl
iqafgy hI nhIN, blik lokfeI nMU AunHF BrmF ivcoN kWZx vfsqy ihMdUaF dy hI sB qoN
vWzy aBIc purb smyN 19 sflF
bfd kyvl pihlI vfrI afp sMgqF smyq AuQy puWjy. Auh vI lokfeI dy AuDfr vfsqy.
iesyqrHF lfhOr qoN idWlI jFdy sMn 1560
‘c aWkbr, goieMdvfl sfihb, gurdyv dy drsLnF vfsqy hfjLr hoieaf. ieQy srb sFJy
mnuWKI ipafr qoN bhuq pRBfvq hoieaf. Ausny pMkq ‘c bYT ky pRsLfdf vI CWikaf
aqy gurdyv dy drsLn vI kIqy. Ausny gurUdrbfr dy nfm jfgIr lfAuxI cfhI. jfgIr
vfsqy gurdyv ny ieh kih ky mnHF kr idWqf "gurUdr dI jfiedfd kyvl sMgqF dI
iqWl-PuWl Bytf nfl hI bxdI hY". qF Ausny siqkfr vjoN ieh jfgIr, bIbI BfnI
jI dy nfm ieh kihky lgvf idWqI ik "AusnUM mYN apxI spuqRI mMinaf hY".
vr-irsLqy dI cox- apxI
spuqRI bIbI dfnI jI vfsqy afpny BfeI rfmF jI nUM cuixaf ijhVy ik afm ikrqI pr
sfdy ‘qy Aucy-suWcy jIvn vfly gurisWK sn. iesyqrHF apxI spuqRI bIbI BfnI df vr
ZUMzx smyN vI afp ny iek XWqIm, BfeI jyTf jI (bfd ‘c coQy pfqsLfh gurU rfmdfs
jI) nMU cuixaf. jyTf jI XWqIm sn aqy Aus smyN AunHF df koeI hor vflI-vfirs,
kfr-ivhfr jF jfiedfd vI nhIN sI. BfeI jyTf jI kyvl GuMgxIaF vycky zMg tpfAuNdy
sn. ieh vWKrI gl hY ik jyTf jI ipWCly bfrHF sflF qoN gurdyv dy apxy sMprk ivc
sn. iesy krky gurdyv BfeI jyTf jI dy sucWjy, Aucy-suWcy, syvf-Gflxf ‘qy bfxI
ivcfr vfly jIvn qoN pRBfvq sn. iesqrHF gurdyv ny sfnMU ieh jfc vI isKfeI ik
vr-irsLqy dI Bfl smyN koTIaF, jfiedfdF jF ruWqibaF dI nhIN; blik cMgIaF rUhF dy
imlfp dI loV hMudI hY. ieQy sdfcfrk aqy AuWcy suWcy jIvn vfly ivakqIaF dI jLrUrq
huMdI hY, qfik BivWK ‘c Auh lok apxf iek afdrsLk igRhsQ vsf skx.
joqI joq smfAuxf-
gurU amrdfs jI pihlI isqMbr sMn 1574
nMU 95 sfl dI
sMsfrk afXU Bog ky joqI joq smf gey. gurdyv ny gurU nfnk gWdI dI ijLMmyvfrI apxy
juafeI (gurU) rfmdfs jI (BfeI jyTf jI) nMU sONp idWqI. ies smyN, afpjI ny gurU
nfnk pfqsLfh qoN cldI afrhI mrXfdf anusfr jyTf jI agy mWQf tyikaf. afp ny apxI
rcI hoeI bfxI dy nfl-nfl, pihlIaF gurU ivWakqIaF aqy BgqF dI bfxI df KjLfnf vI
gurU rfmdfs jI dy spurd kr idWqf. AuprMq apxy pRvfr sMbMDIaF-imWqrF qoN vI AunHF
agy mWQf itWkvfieaf. ies sfrI GWtxf df ijLkr rfmklI rfg ‘c bfxI ‘sdu’ dy
isrlyK hyT pMnf 923-24 qy
drj hY. ies rcnf dI pMjvI pAuVI ivc ieh vI spWsLt kr idWqf igaf hY ik gurgWdI
sONpxf-bfxI dy KjLfny nfl kIqI jFdI sI. ajyhy smyN nfrIal-iqlk afid dIaF glF qF
kyvl bfd dIaF imlfvtF hn. gurbfxI jIvn jF gurbfxI isiKaf-isDFq nfl ienHF glF df
AuWkf hI koeI myl nhIN. ajyhI iksy vI GWtxf ivc iksy ‘dWsqfrbMdI’ df vI kdy
koeI ijLkr nhIN ijvyN ik bfd ‘c pMcm pfqsLfh dy smyN ajyhI iek hor gl vI isWK
ieiqhfs ‘c joV idWqI. iesqrHf iKWc-DU krky isWKF ivWckfr ies ‘dsqfrbMdI’
jF ‘rsm pWgVI’ nUM vI lY aFdf igaf. ieh sWBkuJ mnGVMq aqy inrol bRfhmxI
rIqF-imlfvtF hn. isWK sMgqF nUM gurbfxI igafn rfhIN jfg ky clx dI loV hY qF hI
ienHF krmkFzF qoN bicaf jf skdf hY. sWcfeI nUM smJx vfsqy ieWQy asIN gurgWdI
sOMpxf nfl sMbMDq gurbfxI pMkqIaF dy drsLn vI krny cfhFgy. ieh pMkqIaF ies pRkfr
hn: "siqgurU prqiK hodY bih rfju afip itkfieaf ] siB isK bMDp puq BfeI
rfmdfs pYrI pfieaf [[[[[[[[ rfmdfs soZI iqlku dIaf gur sbdu scu nIsfxu
jIAu" (pMnf 923)
ho skdf hY ik sfzy hI kuJ ilKfrIaF-pRcfrkF ny ienHF pMkqIaF ivc vrqy gey lPLjL
iqlk qoN ajyhf BulyKf Kfdf hovy jF iPLr ivroDIaF ny, gurbfxI igafn qoN dUr ho
cuWkI isWK kOMm nUM gumrfh krn vfsqy ajyhI sLrfrq df arMB kr idWqf hovy. jo kuJ
hovy sfnUM ieh smJx dI loV hY ieWQy iqlk df arQ mWQy qy lgx vflf bRfhmxI iqlk
nhIN blik iqlk df arQ hY ‘ijLmyvfrI’. ieMnF hI nhIN ies lPLjL nUM agy
"gur sbdu scu nIsfxu jIAu" kihky bfxI ‘c pUrI qrHF Kol vI idWqf igaf
hY.
sdu bfxI rfhIN sMgqF nUM vsIaq-
pihly pfqsLfh ny pMnf 358
rfg afsf ivWcly sLbd "dIvf myrf eyku nfmu…" aqy bfxI ivc hI
hor vI keI QfeIN sMgqF nMU-bRfhmx vrg rfhIN mry pRfxI nfl joVy gey anykF krmkFzF
ijvyN roxf-ipWtxf-isafpy, dIvf-vwtI, bybfx kWZny, ikiraf krm, Pul (asQIaF) cuxny
jF iPLr AunHF PulF (asQIaF) nUM hrduafr afid phuMcfxf jF Aucycy pRXfg-bnfrs afid
jf ky mrnf, srfD-vrHIny afid qoN pUrI qrFH vrijaf hY.
qIjy pfqsLfh ny afpxy aMqm smyN vWzf smfgm krky isWK sMgqF
nMU ies ivsLy qy bfkfiedf iek vsIaq vI kr idWqI. ieh vsIaQ ijhVI ik mUl rUp ivc
vfrqk sI, afp dy pVpoqy bfbf suMdr jI ny Aus nMU kfiv df rUp idWqf. aMq sfihb
sRI gurU gRMQ sfihb jI dI sMpfdnf smyN, pMjvyN pfqsLfh ny iesnMU rfmklI rfg ivc
bfxI ‘sdu’ dy isrlyK hyT, isWK sMgqF vfsqy drj kr idWqf. duWK qF ies gl df
hY ik ajyhy simaF qy bfr bfr ies bfxI jF iPLr sm-arQI bfxI ‘alHfxIaF’ df pfT
kr-kr ky vI, gurU kIaF sMgqF ‘qy sfzy isWK sWjx vI, pfqsLfh vloN vrjWq sfry
bRfhmxI krm (ivWprn dIaF rIqF) krI jf rhy hn. blik pfqsLfh dI hjLUrI ivc hI
bYTky, ieh sWB krvf rhy hn sfzy hI pRbMDk, rfgI, pRcfrk ‘qy kQfvfck. afiKr kOx
socygf isWKF dI ies bWd-iksmqI bfry? sMsfr nUM ikQoN pqf lgygf isWKF dy inafrypx
df? 054s91.7s050
Including this Gurmat Lesson No 54
qIjy pfqsLfh sfihb sRI
gurU amrdfs jI
For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani
Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the
writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with
an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs
200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies .
(+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address-
J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell
9811292808
web site- www.gurbaniguru.com
|
. |