. |
|
jIvn JWlk-sWqvyN pfqsLfh
gurU hirrfey sfihb
ipRMsIpl
igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI
sWqvyN pfqsLfh sfihb
sRI gurU hir rfie jI, CyvyN pfqsLfh sfihb sRI gurU hir goibMd sfihb dy poqy aqy
bfbf guridWqf jI dy supuqR sn. gurU hirgoibMd jI dy pMj supuqR sn ijnHF ivcoN
bfbf guridWqf jI sB qoN vWzy aqy nOvyN pfqsLfh sfihb sRI gurU qyg bhfdr jI sB
qoN Coty sn.
afgmn aqy
anMdkfrj- afp
df afgmn mfqf inhfl kOr jI dI kuKoN 16
jnvrI sMn 1630
muqfbk mfG sudI qyhrvIN sMmq 1687
idn snIcrvfr nMU kIrqpur sfihb, ijLlf huisLafrpur ivKy hoieaf. afp df anMd kfrj
sLihr anUp, ijLlf bulMd sLihr (AuWqr pRdysL) invfsI BfeI dieaf rfm jI dI supuqRI
bIbI ikRsLn kOr jI nfl hoieaf ijnHF qoN bfbf rfmrfie aqy aWTvyN pfqsLfh sRI
(gurU) hirikRsLn sfihb sn.
guuirafeI-
bfbf guridWqf jI dy do supuqR sn DIrml
aqy (gurU) hir rfie sfihb. iqMn mfrc sMn 1644
nMU gurU hirgoibMd sfihb joqI joiq smfey aqy Xog jfxky guirafeI dI ijLmyvfrI
afp, apxy poqry hir rfey jI nUM bKLsL gey. guirafeI dy nfl 2200
sLsqrDfrI GoVsvfr Poj, joik CyvyN
pfqsLfh ny kfiem kIqI sI, AusdI ijLmyvfrI vI afp jI nMU hI pRfpq hoeI. iesdy nfl
hI CyvyN pfqsfh ny ieh vI hukm kIqf, ik ies Poj nMU qoiVaf nhIN jfvygf ikAuNik
agy jLrUrqF vWDxIaF hn. guirafeI smyN afp dI Aumr kyvl codHF sfl hI sI.
byhWd mnuWKI
ipafr aqy nrm suBfa - afp
df suBfa ieWqnf nrm sI-ijLkr afAuNdf hY ik iek vfrI afp jdoN dfdf gurdyv nfl
bfgL ‘c sYr kr rhy sn qF afp dy ‘klIaF vfly coly’ nfl atk ky iek PuWl tuWt
igaf, afp qoN ieh bRdfsLq n hoieaf. ikAuNik ieh PuWl, iksy Pul dI loV vfsqy
nhIN, blik ajLfeIN tuWtf sI. afp nMU Audfs dyK ky gurdyv ipWqf ny Purmfieaf
"bytf! vWzf cogf pfky, vWzI ijLmyNvfrI vI jLrUrI hY". ies gWl ipWCy
BivK leI vWzf Byd Cuipaf hoieaf sI. iesdf mqlb sI ik afp Aupr vWzIaF ijLmyvfrIaF
afAux vflIaF hn ijnHF vfsqy dUraMdysLI aqy sihj suBfa dI vWzI loV hY. ies pKoN
iZWl nuksfn vI kr skdI hY. AusqoN bfd afp jI ny aijhI gLlqI jIvn Br nhIN hox
idWqI.
afp dy nrm suBfa dIaF hor imsflF vI imldIaF hn. afp isLkfr dy
bVy sLokIn sn pr ibnF loV jfnvr df isLkfr nhIN sn krdy jF iPLr ijAUNdy jfnvrF
nUM kfbU kr lYNdy sn. afp ny apxy gurgWdI kfl ‘c bVf vDIaf icWVIafGr vI bxf
rWiKaf sI ‘qy AunHF jfnvrF dI syhq-syvf df pUrf iDafn vI kIqf jFdf sI. ies
icWVIafGr ‘c jfnvrF dI ieMnI dyKBfl huMdI, mfno ieh AunHF df surg sI.
pMjfb ‘c aOV qy kfl-
gurgWdI pRfpqI AupRMq sMn 1646
‘c pMjfb ivc bVf BfrI kfl pY igaf. srkfr vloN kyvl 40
hjLfr ruipaf KLrc krky 10
lMgr Kulvfey gey ijhVy ik jLrUrq pKoN nf dy brfbr sn. gurUdr df qF afDfr
hI mnuWKI ipafr sI. "sB mih joiq joiq hY soie ] iqs dY cfnix sB mih
cfnxu hoie" (pM:12)
aqy "PrIdf Kflku Klk mih Klk vsY rb mfih" (
pMM:1381).
jfq vrx dIaF vMzIaF qoVky, mnuwKI ipafr dy ajyhy swcy mfrg qF cflU kIqy hI
gurdrbfr ny sn. pihly jfmyN qoN ijhVf AudWm ho irhf sI Ausdf mUl kfrn qF sI hI
mnuWKI hmdrdI aqy sMBfl. cyck, hYjLf, igWltI qfp aqy aOVF, kfl afid dIaF kuWdrqI
afPLqF smNy, pMjvyN pfqsLfh lfhor aqy CyvyN pfqsLfh ksLmIr sMgqF smyq lok syvf
vfsqy sdf puWjdy rhy sn. ieMnf hI nhIN, ajyhy simNaF qy sfrf dsvMD vI lok BlfeI
dy ienHF kfrjF Aupr hI Krc huMdf sI. aWj sWqvyN pfqsLfh ny vI lokfeI nMU ies kfl
dy kihr qoN bcfAux aqy duWKF-musIbqF ‘c Psy lokF dI mdd vfsqy dsvMD dy mMUh
KolH idWqy, sMgqF nUM nfl lYky, ies lok syvf ivWc idn-rfq iek kr idWqf. Aus smyN
dfrf isLkoh pMjfb df gvrnr sI, Aus Aupr gurUdrbfr dy ies mnuWKI ipafr df bhuq
cMgf pRBfv ipaf aqy Auh gurUdr df vWzf sLrDflU bx igaf.
"srb rog kf aAuKdu nfmu"- (pM:
274) sWcfeI
ieh hY ik mnuWK dIaF lgBg 99%
srIrk ‘qy mfnsk ibmfrIaF, kyvl pRBU nUM ivsfrx aqy sMsfr dI moh mfieaf ivc
KWcq hox kfrn, mnuWK ny afp pYdf kIqIaF hoeIaF huMdIaF hn. ieh rog Aus nUM krqy
ny nhIN idWqy huMdy aqy nf hI rog pRBu dy Bfxy jF rjLf ivc hI huMdy hn. bfxI dI
ies bfry spWst syD hY "prmysr qy BuilaF ivafpin sBy rog"(pM:135)
gurbfxI dIaF AucfeIaF aqy rjLf-Bfxy dy jIvn kfrn jdoN sfzf mfnsk sMquln bixaf
rihMdf hY qF mnuWK ienHF vfDU rogF aqy AunHF dy kupRBfvF qoN kuWdrqI qor qy hI,
apxy afp bicaf rihMdf hY. iPLr ieh vI iek sWcfeI hY ik mnuWK, pRBu dI ies
rjLf-Bfxy vflI avsQf ivc puWjdf vI sfDsMgq ivc afky, Aus krqy dI bKisLsL nfl hI
hY, apxy AudWm nfl nhIN. ies dy nfl asF ies sWc nUM vI smJxf hY ik sfrI dunIaF
qF jIvn dI ies avsQf qIk phuMc vI nhIN pFdI. iesy kfrn aigafnqf ‘c zuWby lgBg
hriek mnuWK nUM srIr dy ielfj dI loV peI hI rihNdI hY. kyvl Auh jIAUVy
ijhVy sfDsMgq ‘c afky gurU dI isiKaf ‘qy aml vl tuWr pYNdy hn AunHF dy kyvl
srIrk rog hI nhIN blik mfnsk rog vI apxy afp hI GWtxy ‘qy muWkxy sLurU ho jFdy
hn.
spWsLt hoieaf ik sMsfr aMdr ijMny vI duWK klysL, ibmfrIaF,
lVfeIaF-JgVy, kqlo-gfrq, aYksIzYNt-mukWdmybfjLIaF aqy hor anykF vfDy-Gfty hn,
ienHf ivcoN lgBg 99%
aigafnI mnuWK dI apxI krnI (Humen Error) dI
hI Aupj aqy pRBu qoN dUr rihn kfrv hn-nhIN qF akflpurKu kdy iksy nUM duWK nhIN
dyNdf. iesy kfrn bfxI ivc pfqsLfh ny jdoN krqy dy byaMq guxF dI gl kIqI hY qf
krqy nUM anykF vfrI suK inDfn, srb suKF kf dfqf, suKdfqf ijvyN "suKdfqf
BY BMjno iqsu afgY kir ardfis" (pM: 44)
afid kihky vI sMboDn kIqf hY.
dvfKfnf aqy
gurUdrbfr- ies qrHF gl smJ ivc afAuNdI
hY ik mnuWK dy srIrk, mfnsk, ihrdy-pyt dy rogF df blik bhuqy aYksIzYNtF-lVfeI
JWgiVaF qIk df mUl kfrx Ausdf apxf mfnsk qnfv (Mental
worries) hI hY jo Ausdy pdfrQvfd ‘c
KWcq hox ‘qy pRBU nMU Bulx kfrx, afp-huWdrypx dI Aupj hn. iesy kfrn gurU
pfqsLfh ny pihly jfmyN qoN hI iesdf ielfj (Aupcfr) gurbfxI dIaF sWcfeIaF aqy
rjLf Bfxy df jIvn bKsL ky kIqf. pr iesdy nfl-nfl srIrk Aupcfr nMU vI aWKoN Auhly
nhIN kIqf. BfvyN ieiqhfs dI sMBfl nhIN hoeI iPLr vI kuJ tUkF qF iml hI jFdIaF
hn. ieWk kohVI ijs nMU pRvfr smfj aqy sLihr ivWcoN kyvl ies vfsqy kWiZaf jf
cuWkf sI, ikAuNik lokfeI, kohV dI ibmfrI nMU, CUq dI bImfrI mMndI sI. aWDI rfq
df vWkq, bIafbfn jMgl ‘c apxI ijLMdgI qoN pRysLfn Aus kohVI dI JuWgI df
drvfjLf Auycycy puWjy qy jf KVkfieaf, gurU nfnk pfqsLfh ny. AusnUM hWQIN iesLnfn
krfieaf aqy Aus leI lMgr pfxI iqafr kIqf. sfbq kIqf ik koVH-CUq dI bImfrI nhIN,
ies rog ‘c qF ibmfr nUM, ipafr, hmdrdI aqy ielfj dI loV hY. AupRMq pMjvyN
pfqsLfh ny qrnqfrn vsfAux dy nfl-nfl AuQy iek kohVIaF df hWspqfl vI kfiem kIqf
ijMnUM isWKF ny sMBfilaf nhIN.
lfhOr ivKy, cyck Puwtx qy, pMjvyN pfqsfh ny sMgqF nUM nfl
lYky, AunHF lokF dI syvf-sMBfl ‘qy ielfj apxI hQIN afp kIqf. ies kfrj Aupr,
gurU df sfrf dsvWD vI JoNk idWqf. ienHF hI nhIN lok BlfeI nUM muWK rKdy hoey afp
ny, apxy ieklOqy ‘qy sihkvyN zyVH sfl dy hrgoibMd dI ijLMdgI dI vI pRvfh nhIN
kIqI. jd ik brsfqI mOsm ‘c hox vflI CUq dI, ies ibmfrI df mfrU asr bicaF qy
bhuq jldI huMdf hY. afp ny, lgfqfr aWT mhIny ies kuWdrqI afPLq qoN lokfeI dy
bcfa ‘c idn-rfq iek kr idWqf. KUbI ieh ik BuWlV, vihmI,y jhflqF ‘c PLsy lok,
cyck nMU mfqf df pRkop mMxdy ‘qy iesdf ielfj krn qoN vI GbrFdy sn.
spWsLt hY ik jy kr koVH, sIqlf qIk dy ielfj vl pihly jfmyN
qoN hI iDafn dyx dI gWl afAuNdI hY qF bfkI srIrk ibmfrIaF vfsqy vI gurUdr qy
ivsLysL pRbMD pihly jfmyN qoN hI sn. ies df ieWk hor vWzf sbUq, sWqvyN pfqsLfh
dI jIvn lIlf ivcoN vI imldf hy. aorMgjLyb jdNo ajy bfdsLfh qF nhIN sI bixaf,
apxy ipqf sLfhjhF df bhuqf Jukfa afpxy vWzy Brfqf dfrf isLkoh vWl qWk ky Ausny
iksy qrHF dfrf nMU sLyr dI muWC df vfl Kuaf idWqf, ijs nfl dfrf dI mOq insLcq
sI. sLfhI hkImF anusfr, Auh qF hI bWc skdf sI jykr ieWk qoly df loNg, 10
qoly dI hWrV ‘qy sMjIvnI dI jVH Bfv rfjmoqI-ieh iqMn vWsqF pRfpq ho skx. sLfhI
dvfKfinaF smyq jdoN ieh cIjLF sfry Bfrq ivcoN, ikqoN vI pRfpq nf hoeIaF qF ieh
sB kuJ pRfpq hoieaf, gurU pfqsLfh dy dvfKfny ivcoN. ies qoN pqf lWgdf hY
gurUdrbfr df dvfKfnf ikMnf amIr sI. nqIjf-dfrf bWc igaf aqy bfd ‘c suLkrfny dy
qOr qy gurU crxF ‘c hfjLr hoieaf. kuJ jfgIr vI gurUdrbfr nfl lgfAuxI cfhI pr
gurdyv ny ieh kihky mnHF kr idWqf ik gurUdr dI sMpqI sMgqF dI syvf aqy iqWl-PuWl
nfl hI bxdI hY.
aMimRqsr PyrI ‘qy
pRcfr dOry- gurU
hirgoibMd sfihb ny sMn 1630
‘c aMimRqsr CWizaf sI aqy AusqoN 24
sflF bfd sMn 1654
ivc gurU hirrfie sfihb apxy pRcfr dOry dOrfn aMimRqsr afey ‘qy Cy mhIny ieQy
itky. sMgqF dUroN dUroN drsLnF nMU afeIaF, aMimRqsr qoN afp krqfrpur vfps cly
gey. mflvy dy pRisWD pRcfrk BfeI BgqU vI ieWQy afey pr clfxf kr gey. pfqsLfh ny
AunHF dy supuqR BfeI jIAUx jI nMU Xog jfxky mflvy df nvF pRcfrk Qfipaf.
PulkIaF irafsqF;
pitaflf, nfBf, jINd- AupRMq nUrmhl,
zrOlI, BfeI rUpf, kFGV afid qoN hMudy gurdyv ipMz mrfJ puWjy. ieQoN df coDrI,
BfeI kflf gurUdr df ainMn syvk sI. Ausny pfqsLfh aqy sMgqF dy nfl hoky gurUdr dI
bhuq syvf kIqI. gurdyv Aus kol lgBg 15
idn itWky. iek idn Auh afpxy XqIm BqIijaF PUl
‘qy sMdlI
nMU lY ky gurU sfihb dy hjLUr puWjf.
bWcy kfPI pRysLfn aqy iZWzF qy hWQ PLyr rhy sn. gurdyv ny kfrx puWiCaf qF cODrI
ny ikhf, "pfqsLfh! iek qF ieh XqIMm hn dUjf BuWK dy duWKoN pRysLfn
hn". ieh vI ikhf ik ies pRvfr nMU CyvyN pfqsLfh ny KLusLhflI df vrdfn vI
idWqf sI. sWqvyN pfqsLfh muWskrfey qy kihx lgy ienHF dI sMqfn qF sWqluj-jmnf
ivWckfr rfj krygI.
dUjy idn apxI vhutI dy isKfx-pVHfx qy cODrI kflf, afpxy donF
puWqrF nMU vI lY afieaf. AunHF vI Ausy qrHF hI kIqf, jdoN ik pihly bWicaF dI
krnI kuWdrqI sI. cODrI ny gurdyv nMU sfrI gWl sWco-sWc dWs idWqI. gurdyv ny
Purmfieaf-QuVH qF ienHF nMU vI nhIN rhygI. mgroN jfky gurUdr qoN vrosfeIaF iehI
PulkIaF irafsqF-pitaflf, nfBf, jINd hoNd ‘c afeIaF. mUl rUp ‘c ‘PUl-kIaF’
irafsqF df Bfv hY ‘PUl dI sMqfn dIaF irafsqF’. AuprMq iesy ‘PUl’ pRvfr
ivWcoN hI mhfrfjf aflf isMG ny sMn 1753
ivWc pitaflf dI nINh rWKI. ieQy iklHf aqy sLihr vI vsfieaf. ieh Ayusy aflf isMG
dI hI ‘pWtI’ Bfv ielfkf sI, ies vfsqy iesdf nfm vI ‘pWtI+aflf’ Bfv ‘pitaflf’
ipaf.
mMidrF dy Zfhux bfry
sLfhI Purmfn- (sMn
1654 qoN 1658)
sLfhjhF ny sfry nvyN bxy mMdrF nMU Zfhux df hukm jfrI kr idWqf ‘qy aWgoN qoN
mMdrF dy bxfAux qy vI pfbMdI lgf idWqI. ies nfl ihMdUaF ivWckfr sihm ‘qy
GWbrfht mWc geI. vYsy qF gurUdrbfr, bRfhmxI krmkFzF aqy buWqpRsqI dy hWk ivWc
kdy vI nhIN sI. gurUdr df sunyhf qF lokeI nUM iek akfl purK dI pUjf nfl joVxf
aqy dyvI, dyviqaF, kWbrF, mVHIaF afid dI pUjf coN kWZxf hI hY. ies gWloN, ieh
Purmfn gurUdr dy anusfrI vI sI. pr ies ivWc jLor jLbrdsqI aqy jLulm df jo pWK
sI, gurUdr dy mnuWKI ipafr vfly pWK nfl Auwkf myl nhIN sI KFdf. gurUdr df nIXm
qF ipafr-pRcfr nfl lokF dy mnF nUMu bdlxf hY. iksy dy Drm sQfnF nMU Zfhuxf, rWb
dy bMidaF nUM sqfAuxf, AunHF nfl jLulm-DWkf krnf, ies sfryy leI gurudr kdy
iejfjLq nhIN sI dyNdf. ‘zrxf jF zrfAuxf’-zrx vflf kfier hMudf hY aqy zrfAux
vflf jLfbr-jLflm. gurUdr df insLfnf lokF qoN jLulm nUM rokxf aqy AunHF nMU
kfierqf aqy sihm dy jIvn coN kWZxf hY. iesyqrHF jLfbr nMU Ausdy jLulmI suBfa qoN
sucyq krnf ‘qy vrjxf vI hY. ieho jhy kfrnfmy qF inrf ‘bldI aWg nfl Kyzx’
quWl aqy iksy mrd-sUrmyN dy vWs dy hI hn, hr iksy dy nhIN.
kyvl ieMnf hI
nhIN-ienHF mMdrF nUM Zfhux dy hukm ivc
gurduafiraF nUM ZfAux vflf qF koeI hukm hY hI nhIN sI. sRI drbfr sfihb aimRqsr,
akfl buMgf (qKLq), qrnqfrn sfihb afid qF ajy nvyN kfiem hI hoey sn. mfJy-mflvy
‘c keI nvyN gurduafry bx vI rhy sn pr ies sLfhI Purmfn df ienHF nfl koeI qfluk
nhIN sI ikAuNik gurUdr qy qF iksy mUrqI pUjf jF buWq pRsqI nMU koeI QF hY hI
nhIN. iPr vI mfnvqf dy sWcy drdI gurdyv ny sMn 1654
qoN 1658 qIk
lgfqfr cfr sfl, sihmy ihMdUaF nMU shfrf dyx leI aqy gurU nfnk dI isWKI dy
AuWcy-suWcy pRcfr leI kIrqpur dy coigrdy aqy mflvy-mfJy afid dy ielfikaF df BrvF
dOrf kIqf.
byaMdfjL mnuWKI
drd aqy sUrmqfeI dI imsfl- sLfhjhF dy
buZfpy kfrx Ausdy cohF puWqrF ivWckfr qWKLq leI dOV BWj lWg geI. aorMgjLyb ny
apxy ipAu nMU afgry dy jylH ‘c bMd kr idWqf aqy iek-iek krky apxy iqMnf BrfvF
nMU mfr mukfAux leI apxI kmr kWs leI. dfrf isLkoh mn krky gurUdr df sLrDflU qF
sI hI aqy pMjfb df gvrnr rihky Ausny nyknfmI vI bVI KWtI sI. AusdI Aus nyknfmI
df mUl kfrx vI Aus df gurUdr nfl ipafr aqy Aus aMdroN jLulmI qbIaq df KLWqm ho
jfxf hI sI. AuMJ sLfhjhF df JuWkfa vI apxy iesy puWqr vWl sI. iesy kfrx Ausny
ipWqf-purKI KLjLfnf, PojF sB iesy dy aDIn kr rKIaF sn. ies dI sB qoN vWzI
kmjLorI iehI sI ik suBfa krky ieh bVI zrpok qbIaq df sI. bcWpx qoN ipAu df bhuqf
lfzlf hox kfrx, aorgjLyb vI dfrf nUM hI apxf vWzf dusLmn mMxdf sI. iesnUM, sLyr
dI muWC df vfl vI Ausy ny hI Kuaf ky mfrn df jWqn kIqf sI. aorMgjLyb ny, apxy
ipWqf nMU afgry dy iklHy dI kYd ‘c suWt ky, dfrf df ipWCf kIqf.
sWqvyN pfqsLfh ijWQy suBfa dy ieMny nrm sn ik ibnF kfrx iek
PuWl df tuWtxf vI brdfsLq nhIN sn kr skdy. ieQoN qIk ik AuhnF rfhIN kfiem kIqf
icWVIafGr mfno jfnvrF df bihsLq sI. dUjy pfsy, srIrk bhfdurI ‘c vI Auh mhfn
XoDy sn. sIs qy klgI sjfAuNdy, GuWVsvfrI krdy, 2200
sLsqRDfrI PojF dy afp jrnYl vI sn. dyKn dI gl hY, sLfhI PojF df llkfrdf kfPlf,
ijsdy isr qy KUn svfr sI-dfrf qF AuhnF sfhmxy, Aus smyN kyvl iek hfiraf BgOVf hI
sI. pfqsLfh rWqI Br nhIN GWbrfey, n zry. goieMdvfl qoN lMGdy dfrf aqy AusdIaf
PLOjF nMU qF iksLqIaF rfhIN aWgy inkl jfx df mOkf dy idWqf. pr Ausdy bfd jdoN
AurMgjLyb dIaF PLOjF dI vfrI afeI qF apxI 2200 GuVsvfr
PojF rfhIN ibafs diraf qoN sfrIaF byVIaF kfbU kr leIaF. ies df nqIjf ieh hoieaf
ik aorMgjLyb dIaF PojF ipWCy aWtkIaF rhIaF ‘qy dfrf bhuq agy inkl igaf.
iesqrHF pfqsLfh dI dUraMdysLI ‘qy mhfn sUrmqfeI df isWtf hI sI ik afp ny ies
Brf mfrU lVfeI ‘c hox vfly, iek vWzy KUn Krfby nMU bcf ilaf. ieh kMm apxy afp
‘c kyvl jurWq df hI nhIN blik smyN dy jyqU aqy kl dy bfdsLfh aorMgjLyb nfl
isWDI dusLmxI lYx dy qul vI sI.
idWlI qoM bulfvf-
aorMgjLyb 15
jUn 1659 nMU
idWlI dy rfj qKLq qy bYTf Ausdy mn ‘c gurUdrbfr vfsqy mUloN qF siqkfr sI pr
ivroDI vI sI. AusnMU rWVkf sI ik dfrfisLkoh, gurU pfqsLfh kfrx hI Ausdy hWQoN
bWc inkilaf sI. ieMnf hI nhIN, rfjsI jLulmF ‘qy bRfhmxI luWt KsuWt qoN qMg
afey ihMdU aqy sLUdr vI, muslmfn bxn dI bjfey apxy afp isWK hI sWj rhy sn.
ikAuNik isWK sWjx nfl, ihMdUaF ‘c AunHF dy pihly irWsLqy vI bxy rihMdy sn aqy
jIvn pltf vI af jFdf sI. ieh gl hkUmq nMU kdy psMd nhIN sI. hriek aOV-kfl-iBafnk
ibmfrIaF dy PYlx smyN vI gurUdrbfr hI lokfeI dI syvf-hmdrdI vfsqy sfhmxy afAuNdf
sI. hkUmq dy jLulmF dy iKLlfP mjLlUmF aqy ihMduaF nMU Zfrs aqy ihMmq dyx vflf vI
gurUdrbfr hI sI. ies vfsqy bhuqI lokfeI dI hmdrdI vI gurU drbfr nfl hI sI. huxy
qfjLy-qfjLy mMidrF ivruWD inkly sLfhI Purmfn dy ivroD dI dlyrI vI gurUdrbfr ny
hI kIqI sI, iksy hor ny nhIN.
gurU hirrfey sfihb vI pihly gurU sfihbfn dI qrHF arMB qoN hI
mnuWKI sMBfl aqy isKI pRcfr vfsqy hr smyN zWty rihNdy sn. CyvyN pfqsLfh ny hkUmq
dy jLulmF ivruWD aihMsk-n-imlvrqn lihr cflU kIWqI sI aqy ielfn kIqf sI ik jWdoN
qIk hkUmq jLulm df rWsqf nhIN CWzdI AusnMU mMUh nhIN lfAuxf. Bfrq dy ieiqhfs ‘c
ieh sB qoN pihlI aihMsk-n-imlvrqn lihr sI. AuMJ aorMgjLyb vI gurUdrbfr nfl isWDI
tWkr lYx dI ihMmq nhIN sI rWKdf. CyvyN pfqsLfh smyN cfr jMgF ‘c hkUmq nMU imlI
hfr, lokfeI df gurUdr vl byaMq Jukfa qy ipafr; rfj pft vfsqy apxy hI pRvfr dy
jIaF, muslmfn aPLsrF aqy byaMq PLOjF dy lhU nfl Aus rfhIN KyzI geI holI kfrx
KuWd muslmfnF ivWckfr AusdI ho rhI bdnfmI; iesdy nfl hI gurUdr vloN clfeI jf
rhI-Ausdy jLulmF ivruWD nfimlvrqn lihr-ies sfry ny Ausdf lWk qoV idWqf sI. Auh
ies ijLWlq ‘coN inklx dy rsqy ZMUz irhf sI. aorMgjLyb ny pfqsLfh nMU glbfq
vfsqy idWlI bulf Byijaf. pfqsLfh ny afp qF AusnMU imlx qoN ienkfr kr idWqf pr
Ausdy sLMky dUr krn vfsqy apxf ieWk zYputysLn apxy vWzy puWqr rfmrfey dI pRDfngI
hyT ivsLysL ihdfieqF dyky Byj idWqf, ijs ‘c kuJ msMd aqy ivcfrvfn vI nfl sn.
gurbfxI df siqkfr
AuWqm hY, puwqr nhI- jdoN rfmrfie jI
nMU pfqsLfh ny idWlI Byijaf qF pfqsLfh qoN pRfpq QfpI sWdkf Auh aorMgjLyb dy
sLMky dUr krn ‘c bhuq ‘c sPl hoieaf. iesqrHF bfdsLfh aMdr gurUdr df siqkfr
hor vI bhuq viDaf. ieh gWl drbfr ‘c jnMUnI muslmfnF nMU rfs n afeI. AunHF ny
aorMgjLyb nMU BWVkfieaf ik bfxI ivWcly ‘imtI muslmfn kI’ vfly slok ‘c
muslmfn mWq dI qOhIn kIqI geI hY. jykr rfmrfie jI vI, gurU bKisLsL dy afsry cldy
rihMdy qF ies gurbfxI sWc bfry smJfAuxf AunHF vfsqy koeI vWzI aAuKI gWl nhIN sI.
pr bx cuWkI apxI vfh! vfh! kfrx iQWVk gey. Auh ies vfh! vfh! nUM apxI isafxp smJ
bYTy. AunHF ny cfplUsI df rWsqf apxf ilaf jF GWbrf gey ik ikWDry myrI ieh bxI
hoeI vfh! vfh! hI nf jFdI rvy. kih idWqf, Auh qF iksy ny bfd ‘c gLlqI nfl ilWK
idWqf hovygf; asl lPjL qF ‘imtI byeImfn kI …’ hY. jdoN pfqsLfh qIk ieh gWl
puWjI qF pfqsLfh ny apxy puWqr nMu vI mUMh lfAux qoN ienkfr kr idWqf, ikAuNik
AuhnF ny gurbfxI dI byadbI kIqI sI. ies qrHF AunHF ny ijWQy arQF df anrQ kIqf
AuQy gurbfxI isDFq dI avWigaf vI hoeI sI.
aj dy sfzy rfgI,
ZfzI, kWQfvfrk ‘qy pRcfrk vI jfgx-
socx df mukfm hY ik jy kr bfxI dI ajyhI byadbI kfrx gurU pfqsLfh apxy hI jfey,
lWKqy ijWgr, supuWqR nMU vI Cyk skdy hn qf aWj jdoN asIN gurbfxI pVHx, pRcfrn
smyN jo ieMnIaF afphudhIaF aqy byadbIaF-gusqfKIaF kr rhy hF qF gurU pfqsLfh nMU
asIN ikvyN pRvfn ho skdy hF? kuJ igxy cuxy rfgI, pRcfrkF nMU CWz ky aj sfzy
bhuqy rfgI sWjx anMd kfrjF, clfxy afid ‘qy hor smfjk-pRvfrk smfgmF smyN keI
vfrI Aucycy qOr qy bVy hlky pRBfv ‘c gurbfxI sLbdF df gfiex krdy suxy jFdy hn,
ijnHF df mWksd bhuqf krky dUijaF dI cfplUsI krky vWD qoN vWD notF-zflrF ‘qy
pONzF afid dy btorx dI dOV hI huMdI hY. bdly ‘c bfxI isDFq, arQ boD dI BfvyN
ikMnI hI byadbI ho rhI hovy AusdI AunHF nUM koeI icMqf nhIN huMdI. iehI hfl sfzy
bhuqy kWQfvfckF, ivafiKafkfrF, lYkcrfrF aqy ZfzI sWjxF df vI hY. keI vfrI qF
gurU gRMQ sfihb jI dI hjLUrI ‘c bYT ky pUrI dI pUrI gurmWq iPlfsPI hI Aultf
dyNdy hn. sfzy kuJ kIrqnI sWjxF/ivafKfkfrF df qF aj sfrf jLor hI PokI vfh!vfh!
aqy ieh dWsx vfsqy huMdf hY ik sfzy nfm qy ikMnI sMgq juWVdI hY aqy ikWnI-ikWnI
dUroN lok afAuNdy hn. dUjy pfsy, ajyhy sWjx gurU-akflpurKu dy ikMny dyxdfr bxdy
jf rhy huMdy hn, Auprokq sfKI qoN smJdy dyr nhIN lWgdI. iPr ieh sB asIN kr rhy
hF Aus srIr vfsqy ijs vfsqy rfmrfie ny ieh sB kIqf. gurU supuWq hox dy bfvjUd
aWj ieiqhfs ivWc AuhnF nMU ikvyN Xfd kIqf jFdf hY, ies pfsy iDafx dyx dI loV vI
hY.
eyQy hI bWs nhIN, ieiqhfs ‘c sWqvyN pfqsLfh bfry ieQoN qIk
ijLkr afAuNdf hY ik afp dy ihrdy aMdr bfxI df ieMnf vWD siqkfr sI ik jy ikWDry
sLbd-kIrqn krdIaF bfhroN kuJ mMzlIaF jF sWjx af jFdy qF afp isMGfsn, afrfm kr
rhy hox qF apxf mMjF iqafg dyNdy aqy aWgy ho ky siqkfr krdy.
pRcfr ivWvsQf aqy
kyNdr- cOQy
pfqsLfh rfhIN arMB kIqI msMd pRQf nMU afp ny hor mjLbUq kIqf aqy nvyN msMd vI
Qfpy. iqMn pRcfrk zyryH ijnHF nMU Aus smyN dI bolI ‘c DUnIey afKdy hn, sQfpq
kIqy. (pihlf) BfeI BgqU, krqfpur sfihb afp dy drsLnF nMU afieaf aqy AuQy hI
clfxf kr igaf. Ausdy spuWqr BfeI jIAuxf nMU bfkfiedf Aus pRcfr kyNdr dI spurdI
kIqI. (dUjf) BfeI PyrU jI nMU pRcfrk Qfp ky lMmy dys Bfv ksUr afid dysF ‘c
Byijaf. (qIjf) boD gXf df sMinafsI mhMq Bgvfn igrI afp dy drsLnF nMU afieaf ‘qy
isWK sWj igaf. gurdyv ny AusnMU boD gXf dy ielfky ivWc hI pRcfr dI ijLmyvfrI
sONpI. Aus prgny ‘c Ausdy afpxy hI 360
zyrHy sn.
iDafn krn dI gl qF ieh vI hY ik smyN dI loV nfl gurU sfihbfn
pRcfrk Qfpdy rhy pr ieh kdy vI KfndfnI zyrHy jF gWdIaF nhIN sn huMdIaF. sfzI hI
aigafnqf kfrx bfd ‘c ienHF ivcoN bhuiqaF dy keI gWdIdfr ‘qy vfirs bx bYTy,
iesqrHF AunHF ny apxIaF apxIaF gWdIaF qy zyry kfiem kr ley, ieh gWl gurmWq
isDFqF nfl myl nhIN KFdI, sMgqF nUM ies pKoN sucyq rihx dI loV hY.
joqI joq smfAuxf aqy
gurgWdI sONpxf- 6 akqUbr
sMn 1661 nMU
gurdyv ny apxy joqI joiq smfAux qoN pihlF, gurgWdI dI ijLmyvfrI apxy Coty supuqr
(gurU) hirikRsLn jI nMU soNp idWqI. Aus vWkq afp jI dI sMsfrk Aumr kyvl 31
sfl 8 mhIny 22
idn sI. afp dy jIvn kfl ivWcoN anykF sfKIaF imldIaF hn jo sfbq krdIaF hn, afp
mhfn jrnYl, mjLlUmF dy rfKy, dilqF-kmjLorF dI bFh PVky AunHF nMu Aupr cuWkx vfly
vI sn. #56s92.6s06#
Including this Self Learning Gurmat Lesson No 56
jIvn JWlk-sWqvyN pfqsLfh
gurU hirrfey sfihb
For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani
Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the
writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with
an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs
200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies .
(+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address-
J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell
9811292808
web site- www.gurbaniguru.com
|
. |