cfr juWgF
vflf bRfhmxI qol-mol
kUVu agY rQvfhu
ipRMsIpl
igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI
bRfhmx mWq anusfr DrqI dI iek Aumr imWQI hY aqy ieh Aumr
43,20,000
sfl dWsI hY. iPLr ies Aumr nUM agy juWgF ‘c vMizaf hY.
ieh jug igxqI ‘c cfr dWsy hn. ieh hn-
sWqjug, q®yqf, duafpr qy kljug. iesy qrHF hryk jug dI Aumr kRm anusfr 17,28,000,
12,96,000, 8,64,000 aqy 4,32,000
sfl (mnuwKF dy sfl) dWsI hY. ieh sfrf
smF kul imlfky 43,20,000 sfl
bxdf hY. iesnUM cOMkVI jF ‘mhf jug’ vI ikhf hY. hryk jug dI Aumr qWrqIb-vfr
GWtdI dWsI hY. kfrn idWqf hY ik hr iek juWg anusfr iehnF jugF dy jIvF df srIrk
bl qy afcrn kmjLor huMdf jFdf hY, ies krky Ausy ihsfb nfl ienHF dI Aumr BI nflo
nfl GWtdI jFdI hY.
gurmWq ny nf hI qF iksy ajyhI
smyN jF juwg vMz nUM hI pRvfx kIqf hY aqy nf hI krqf pRBu, AusdI rcnf jF AusdI
rcnf dy iksy aMg Aupr igxqI-imMxqI dIaF lkIrF pfAux vflI iksy soc nUM hI pRvfn
kIqf hY; PLurmfn hY "aMqu n vyKix suxix n aMqu ] aMqu n jfpY ikaf min
mMqu ] aMqu n jfpY kIqf afkfru ] aMqu n jfpY pfrfvfru" (bfxI jpu pAu:24)
blik gurbfxI df spWsLt PLYslf hY ik krqf jF AusdI rcnf dy iksy vI aMg df aMq
nhIN pfieaf jf skdf. ieQoN qIk ik ajyhI soc vfly iensfnF nUM pfqsLfh ny Dfrmk
afgU nhIN, AunHF vfsqy qF "qf ilKIaY isir gfvfrf gfvfru" (bfxI
jpu) Bfv ‘mUrKF qoN vI vWzy mUr’ ikhf hY.
pRBu qoN ivsfr ky jIxf hI hY asl kljug-
gurmWq
anusfr bRfhmxI kljug nUM kljug nhIN blik pRBu qoN ivWCVky
aqy krqy nUM ivsfr ky jIAUxf hI asl kljug hY; PLurmfn hY iek
GVI n imlqy qf kiljugu hoqf" (pM:96) aqy
"afKf jIvf ivsrY mir jfAu" (pM:9). ies qoN bfd ijs DrqI dI Aumr
dWs ky bRfhmx vIr ies dI Aumr nUM jugF ‘c vMz irhf hY aqy Aus qNo bfd iekdm
prlo qy iPLr nvyN isirE sqjuWg lgx dIaF glF smJf irhf hY. ies sfry dy Ault bfxI
df PLYslf hY ik ieh rcnf vI Ausy hI krqy dI hY. ies bfry ajyhIaF iQAurIaF kyvl
mnuWK nUM BrmfAux aqy apxI dukfn clfAux leI hn; PLurmfn hY ""ijv
iqsu BfvY iqvY clfvY ijv hovY Purmfxu ] Ehu vyKY Enf ndir n afvY bhuqf eyhu
ivzfxu" (bfxI jpu pAu:30). ijs krqfr dI ieh byaMq rcnf hY, Auh qF
ijsqrHF AusnUM cMgf lgdf hY Auh afp hI iesnUM clf irhf hY pr ijnHF lokF ny ‘iek
mfqf rfhIN sMsfr dI rcnf’ DrqI hyTF bYl dy isMgF vflIaF jF sLysLnfg
vflIaF glF, iesy qrHF ieh jugF aqy juWg-vMz jF isRsLtI dI Aumr vflIaF ieh by isr
pYr dIaF glF GWV-GWV ky sMsfr nUM AulJfieaf hY asl ‘c AunHF nUM krqf Builaf
hY. blik ajyhy lokF nUM qF krqfr dI smJ hI nhIN afeI. DrqI kdoN bxI? ikvyN bxI?
iksqrHF bxI? iesdI ikMnI Aumr hY? ies df aMq kdoN hoxf hY" prlo kdoN hoNxI
hY, hoxI vI hY, jF ik hoxI hI nhIN hY? ieh sfrIaF glF mnuWK dy pWDr dIaF nhIN
blik bnfAux vfly Bfv akflpurKu dy pWDr dIaF hn. gurdyv ies bfry PLYslf dy rhy hn
"iqsu BfvY qf kry ibsQfru ] iqsu BfvY qf eykMkfru" (pM:284) aqy
"hrn Brn
jf kf nyqR Poru ] iqs kf mMqRü n jfnY hour" (pM:284). Bfv
ijs krqy dI ieh rcnf hY AusdI soc ies bfry kI hY, ieh qF kyvl AuhI jfxdf hY
ikAuNik "iqs kf mMqRü n jfnY hour" jy cfhy qF PLYlfa vDFdf
jfvy jF sfrf smyt dyvy. ieh qF sfrI AusdI apxI Kyz hY. kyvl ieh DrqI hI nhIN
blik AusdI bxfeI sfrI rcnf nUM hI Kqm krnf vI kyvl Ausdy iek PLurny df hI kMm
hY. ies krky AusdI rcnf leI ieh bRfhmxI dfavy jF juWgF vflI PLokt vMz
AuQy kI kImq rKdI hY, smJdy dyr nhIN lgdI.
kljug aqy kljug df pRBfv?-
holIaF dy idnF ‘c gurU nfnk pfqsLfh Aucycy mQuWrf pujy. Bfrq ivc
mQRWrf-ibNdRfbx, holIaF dy iqAuhfr leI sB qoN vWzf kyNdr hY. Drm iqAuhfr dy nfm
qy ijNMnF KrUd mQurf-ibMdrfbx mcfieaf jFdf hY, holIaF nUM afDfr bxfky ijWqnIaF
lWcr KyzF AuQy KyzIaF jFdIaF jFdIaF hn, pRmfqmf hI myhr kry. aqy sfry df afDfr
bxfieaf jFdI hY mdBfgvq purfn dI iek Auh kWQf ijs ‘c ikRsLn jI nUM gopIaF nfl
holI Kyzdy aqy klol krdy disaf igaf hY.
gurdyv ny Drm-iqAuhfr dy pWj AuQy lokfeI ivc KyzIaF jf rhIaF
ienHF asWBX KyzF qoN lokF nMU mnHf kIqf aqy smJfieaf vI. pfqsLfh ny pFizaF nUM,
ijnHF dI sLih ‘qy sfQ nfl ieh sB cl irhf sI qfVxf vI kIqI. gurdyv ny AunHf nUM
ikhf, Drm qF mnuWKf jIvn nUM nIvIN pWDr qoN cuWkky AuWcf krdf hY. Drm lokfeI dy
jIvn nUM nIvF krn leI nhIN huMdf. jykr Drm qy aml df mWqlb vI lokfeI dy jIvn nUM
gMdf krnf hI hY qF iPLr aDWrm iksnUM khFgy?
ieMnF hI nhIN, aY pFizE! jdoN Drm dy mMny jFdy afgU afp hI
ieh sB krvf rhy hovx, jykr swcmuWc Drm df rsqf vI iehI hY qF Drm-afgUaF dI ieQy
loV hI kI hY? icWkV ‘c qF bMdf apxy afp pihlF qoN hI zuWbf ipaf hY. Drm ny qF
bMdy nUM ies icWkV coN kWZxf hY pr ieh qF sB ies sWcfeI dy Ault hY.
iesqy pFizaF df Auqr sI, pfqsLfh! ieQy asIN kI kr skdy hF,
ieh qF sB kljug df hI pRBfv hY. qF pfqsLfh ny AuQy ies pRQfey iek sLbd Aucfrx
krky pFizaF qoN kuJ suafl kIqy ik aY pFizE! ijs kljug dI tyk lY ky Drm dy nfm
hyT qusIN ieh sB kr qy krvf rhy ho jLrf dso qF shI Auh quhfzf kljug koeI smF hY
jF ik koeI mnuWK jF iPLr Aus kljug dI mnuWK dy suBfa Aupr pWkV.
PLurmfn hY "soeI cMdu cVih sy qfry soeI idnIaru qpq
rhY ] sf DrqI so pAuxu Julfry jug jIa Kyly Qfv kYsy
]1] jIvn qlb invfir ] hovY prvfxf krih
iDÕfxf kil lKx vIcfir ] 1 ] rhfAu ] ikqY dyis n afieaf suxIaY qIrQ
pfis n bYTf ] dfqf dfnu kry qh nfhI mhl Ausfir n bYTf
] 2 ]"(pM:902) ijsdf Bfv
hY ik aY pMzqo! ijnUM qusIN kljug kihNdy ho jLrf dso qF shI:-
1[ jykr kljuWg koeI mnuWK hY qF iPLr Auh rihNdf ikWQy hY?
ikAuNik aj qIk nf hI qF asF AusnUM kdy iksy dys ‘c rihNdf suixaf hY aqy nf hI
iksy qIrQ jF Drm sQfn qy aqy nf hI iksy mhWl ‘c hI Aus df koeI itkfxf "ikqY
dyis n afieaf suxIaY qIrQ pfis n bYTf ] …[mhl Ausfir n bYTf"
2 jy kljug iksy smyN df nF hY qF qusIN ieh dWso ik ijsnUM
qusIN sWqjug kihNdy ho afiKr AudoN vI iehI sUrj inkldf sI, iehI qfry sn, iehI
cMdRmF sI, DrqI vI iehI sI aqy hvf vI iehI cldI sI. kyvl sWqjug ‘c hI nhIN
blik quhfzy khy jFdy bfkI juWgF ‘c vI sUrj, cMd, qfry, DrqI, hvf iehI sI ijhVI
ik aj cl rhI hY ""soeI cMdu cVih sy qfry soeI idnIaru qpq rhY ] sf
DrqI so pAuxu Julfry jug jIa Kyly Qfv kYsy"
qF iPLr quhfzf ieh kljug apxy klol ikWqy kr
irhf hY?
3[ gurdyv ny AunHF pFizaF qoN ieh suafl vI kIqf hY ik aY
pFizE! jykr ienHF juWgF df quawluk swcmuWc mnuWKF dy suBfa aqy afcrx nfl hY
ijvyN ik qusIN kih rhy ho qF iPLr (quhfzy ies GVy hoey) kljug ivc vI jy koeI
mnuWK sWcmuWc hI propkfrI suBfa jIvn-afcrx rKdf hY, jF dUijaF dI mdd krnI
cfhuMdf hY qF AuQy Aus Aupr ieh kljug koeI rukfvt ikAuN nhIN bx skdf? "dfqf
dfnu kry qh nfhI"
qFqy BfeI! ies qNo ieh sWcfeI qF apxy afp hI pRgt ho rhI hY
ik quhfzf pRclq kljug nf hI koeI mnuWK hY, nf smF aqy nf hI lokfeI dy
suBfa-rihxI dI pWkV krky AusqoN iksy ivgfV leI koeI KWqrf, qy nf hI apxy afp ‘c
Auh koeI qfkq.
jIvn qlb invfir
-
blik ies sLbd df rhfAu df bMd ijhVf ik iksy vI sLbd df kyNdrI Bfv huMdf hY Aus
‘c gurdyv AunHF pFizaF blik sMsfr Br dy Drm qy sWqf dy afgUaF nUM qfVxf krdy
hn ik ajyhI pWdvI qWk puWjy loko! qusIN apxy mn ivcoN KLuWd-gLrjLI nUM dUr kro.
ieh KLuWd-gLrjLI aqy suafrQ aDIn kIqy quhfzy sfry kfly kfrnfmy, DWky ‘qy jLulm
hI asl ‘c kljug hn. ies vfsqy KLuWd-gLrjLI qy quhfzy vloN dUijaF nfl kIqy jf
rhy DWky afid hI asl ‘c kljug hn. bWs iehI hY quhfzf kljuWg jF gMdy-ivWBcfrI
afid jIvn leI quhfzy apxy vloN iek bhfnf. sWcI gl ieh hY ik kljug iksy smyN,
suBfa jF iensfn df nfm nhI blik kurfhy pey iensfnF dIaF kflIaF krxIaF df nfm hI
kljug hY.
gurbfxI aMdr pM: 902, Aupr, kljuWg dy pRQfey ieh sLbd kfPLI
lMmF hY. pfqsLfh ny rfmklI rfg ivcly ies sLbd nUM AuQy, apxI mQurf ivKy pRcfr
PLyrI smyN Aucfrx kIqf. ies sLbd ‘c gurdyv ny, bRfhmx mWq rfhIN GWVI hoeI
juWgF vflI ies sfrI Kyz df BrvF pfj AuGyiVaf aqy apxf PLYslf dyNdy hoey gurdyv
ny lokfeI nUM smJfieaf ik siqjug, qRyqf, kljug afid smyN dI koeI vMz nhIN. ies
vfsqy Dfrmk afgU jF afm lokfeI, aKOqI kljug df pWVdf pf ky nf hI afpxy dosLF qoN
brI ho skdI hY aqy nf hI akflpurKu dI drgfh ivcoN hI surKrU ho skdI hY.
ieQy qF spWsLt PLYslf hY ik ‘‘nfnk nfmu imlY vizafeI
eydU Aupir krmu nhI" (AuhI sLbd) qF qy loV ies gl dI ik hY mnuWK iek
nyk nIXq-propkfrI iensfn bxy aqy iksy aKOqI kljug afid dI tyk lYky ies kImqI
mnuWKf jnm nUM gMdf qy brbfd nf kry.
Aupir scu afcfru
"-
"schu ErY sBu ko Aupir scu afcfru"
(pM:62) gurbfxI df inrxf hY ik mnuWK dy suBfa nUM ielfhI rMg ‘c rMgx leI koeI
vI smF jF sQfn blvfn nhIN huMdf. mnuWKf jIvn dI sMBfl hI kyvl mnuWKf jnm hI sB
qoN Auqm smF vI hY aqy sQfn vI. imsfl vjoN "ijQY jfie bhY myrf siqgurU
so Qfnu suhfvf rfm rfjy ] gurisKˆØI so Qfnu Bfilaf lY DUir muiK lfvf"
(pM:450). ies leI sB qoN vWD mhWqv qF mnuWK leI apxy afcrx nUM TIk
rKx df aqy igrfvt qoN bcfAux df hY.
hor lvo pfqsLfh PLurmFdy hn "sic kflu kUVu vriqaf
kil kflK byqfl ] bIAu bIij piq lY gey ab ikAu AugvY dfil" (pM:468) spWsLt
hY BfvyN ik sfry pfsy kUV dI kflK CfeI hovy iPLr vI ijnHF ny mn nUM duicWqI qo
bcfky kyvl qy kyvl krqy dy ho gey aqy apxy jIvn nUM pRBu guxF df KjLfnf bxf
ilaf, AunHf ny ies lok ivc aqy pRBu dI drgfh ivc vI mfx pRfpq kIqf hY. qF ivcfro
jy kr ieko smyN dovyN qrHF dy jIvn iesy sMsfr ‘c hI hn qF smyN jF aKOqI kljug
afid dI juWg vMz ny Aus ‘c jF AunHF dy suBfa dI sMBfl ‘c ikWqy rukfvt pfeI?
kyvl iek vfrI nhIN bfxI ny anykF vfrI smJfieaf hY ik ieh
mnuWKf jnm durlLB hY ies nUM jLfieaf nhIN krnf. smF koeI hovy pr ies jIvn leI
sPLl smF AuhI hY jo krqy nfl iek-imWk hoky bqIq ho irhf hY. gurdyv PLurmFdy hn "sfeI
GVI sulKxI ismrq hir nfm" (pM
:819) jF
iPLr "mfh idvs mUrq Bly ijs kAu ndir kry" (pMnf136)
qFqy mnuWKI suBfa nUM gMdf krn leI kljug
afid vflIaF glF kyvl ZuWcrF qoN vWD hor kuJ sfbq nhIN huMdIaF.
nfnk myru srIr kf-
gurbfxI
‘c qF pfqsLfh dy spWsLt PLYsly hn ik koeI vI smF jF sQfn apxy afp ‘c mfVf jF
cMgf nhIN huMdf, cMgI jF mfVI qF mnuWK dI apxI krxI hI huMdI hY. mnuWK nUM juWgF
vflI ies guMJl coN kWZx leI gurbfxI ‘c pfqsLfh ny bhuq vfrI ‘qy iBMn-iBMn
ZMgF nfl ies sWcfeI nUM sfzy sfhmxy pRgt kIqf hY. iPLr vI bhuqy pRmfx dyx nfloN
ies ivsLy nUM sMgqF qIk hor spWsLt krn leI asIN ieQy bfxI ‘afsf kI vfr’
pAuVI nM 13 df pihlf slok arQF aqy gurmWq syDF sihq dy dyxf ijLafdf Xog smJdy hF
jo iesqrHF hY:
sloku mÚ 1 ] nfnk myru srIr kf ieku rQu ieku rQvfhu ] jugu
jugu Pyir vtfeIaih igafnI buJih qfih ] sqjuig rQu sMqoKu kf Drmu agY rQvfhu ]
qRyqY rQu jqY kf joru agY rQvfhu ] duafpuir rQu qpY kf squ agY rQvfhu ] kljuig
rQu agin kf kUVu agY rQvfhu ] 1 ]
(470)
pd arQ-
myru-
pRclq ivsLvfsF muqfbk ijvyN ‘myrU’ prbq dy duafly sfry gRih (qfry) GuMmdy
dWsy jFdy hn; ieh vI ikhf jFdf hY ik myru prbq sfry ‘dIpF’ df kyNdr qy ies
‘c sonf-hIry vI imldy hn. ijvyN mflf dy 108
mxikaF ivcoN isrqfj mxkf ‘myrU mxkf’ ikhf jFdf hY. ijvyN moqIaF dy hfr df
sLRomxI moqI jF pYNzl ‘myrU’ aKvfAuNdf hY-iqvyN pRBU dI rcnf dIaF byaMq
jUnIaF ivcoN ieQy sLRomxI jUn, mnuwKf jUn nUM vI ‘myrU’ hI ikhf hY. myru
srIr kf- (sfrIaF jUnIaF ivcoN) myrU srIr df, sLRomxI srIr df, mnwuKf srIr df.
rQu-kfT AupinsLd ‘c mnuwKf srIr ƒ rWQ nfl Aupmf idwqI hY Ausy qrHF ieQy vI
mnuWKf srIr leI lPLjL rWQ hI vriqaf hY. rWQvfhu-rQ ƒ clfx vflf
(gl nUM smJfAux leI ieQy gurdyv kihMdy hn) jykr mnuWKf srIr
ƒ rWQ imWQ ilaf jfvy qF ies srIr rUpI rWQ nUM, ies aMdr ies nUM clf rhy (hwk
rhy) mn nUM ies rWQ df rWQvfh smJxf cfhIdf hY.
jugu jugu-smyN smyN nfl, pRkrx anusfr hryk juWg ivc.
jug-bRfhmxI ivsLvfsF anusfr ies isRsLtI dI ivsLysL Aumr sImF imWQI geI hY aqy
Ausy sImF ƒ hI ‘jug’ ikhf hY. ieh jug igxqI ‘c cfr dWsy hn, vyrvf dy
cuWky hF.
vtfeIaih- vtfey jFdy hn, bdldy rihMdy hn. igafnI- igafn vfx
mnuwK, qfih- ies gwl ƒ. sqjuig-sqjug ivc, sqjug df vfsI. q®yqY-q®yqy jug ivc,
qRyqy df vfsI-iesy qrHF duafpr duafpr df vfsI aqy qy kljug df vfsI. squ-AuWcf
afcrn. sMqoK-mn df
itkfa.
agin-iqRsnf-BWtkxf dI aWg. kUVu- ibnsn hfr pdfrQF df moh, mfiek iKWcF, sMsfrk
iKcF]1]
‘igafnI buJih qfih’-
igafnI-
igafn vfx mnuwK, gurbfxI anusfr Aus avWsQf ‘c puWjy mnuWK ijnHF dIaF afqmk
igafn vflIaF dovyN aKF kfiem hn. Bfv jo krqy bfry vI spWsLt hn aqy pRBu nUM
pfAux vfly jIvn rfh bfry vI "duie duie locn pyKf ] hAu hir ibnu aAuru n
dyKf" (pM:655) "nfnk
sy aKVIaF ibaMin ijnI izsMdo mf iprI" (pM:577).
pfqsLfh ny ieQy spWsLt kIqf hY ik ies sWcfeI nUM kyvl ajyhy igafnvfn hI smJdy hn
ik ajyhIaF juWgF vflIaF glF inrmUlL aqy gumrfhkun hn.
cyqy rhy! gurmWq anusfr smyN vflI ieh juWg vMz vflI iQAUrI,
mnuWK smfj nfl inrf DoKf ‘qy TWgI hI dWsI hY aqy ies nUM pRvfx nhI kIqf. vYsy
vI dunIaf dy hor vI iksy Bfg jF dysL ny ies jug vMz nUM nhI mMinaf. hor qF hor
KuWd Bfrq ivwc hI eIsfeI aqy muslmfn vI ies iQAurI nUM nhI mMxdy.
arQ- gurU
nfnk pfqsLfh PLurmFdy hn ik pRBu rcnf ivWclIaF byaMq jUnF ivcoN sLRomxI jUn
mnuWKf srIr (myru srIr)
hY. (gl smJfAux leI pfqsLfh ny ieQy) srIr nUM rWQ aqy iesdI agvfhI kr rhy ies
aMdr mMn nUM iesdf rQvfh ikhf hY-‘ieku
rQu ieku rQvfhu’.
qFqy (ijLMdgI dy lMmy sPLr ‘c smyN smyN dy pRBfv nfl ies mn
dI socxI keI vfrI bdldI rihNdI hY. asl ‘c iehI hY mnuWKf jIvn aMdr anykF vfrI
juWgF df bdldy rihxf. ies leI jdoN jdoN mnuWK dI ijLMdgI df insLfnf bdldf hY qF
AudoN AusdI ijLMdgI df mnorQ-rihxI vI bdl jFdI hY (Bfv ik bRfhmx mWq anusfr
ijhVf juWgF df Jmylf pfieaf igaf hY mnuWK nUM Aus BulyKy ‘c pYx dI loV nhIN)
ieh vI sWc hY ik jIvn dy ies Byd ƒ isafxy (igafnI) purK hI smJ skdy hn.
(ies qrHF asl gl nUM smJx ‘c dyr nhIN lgygI ik sfnUM khy
jFdy bRfhmxI juWgF dI AulJx ‘c PLsy rihx dI loV nhIN blik) jdoN aqy ijs smy
sfzy ies srIr rUpI rWQ dI agvfhI Bfv mn dI rihxI ‘Aucf afcrx’ huMdI hY qF
sfzy srIr df clx sMqoKI qy itkfa vflf huMdf hY-iehI hY Aus smyN sfzf sqjug df
vfsI hoxf.
jykr mnuwK ny mn krky idRV insLcy kr hI ilaf hY ik Aus ny
sdfcfrI aqy ivkfr rihq jIvn jIAUxf hY qF Aus dy srIr df clx vI Aus dy Aus imWQy
insLfny vfly suBfAu anusfr-burfeIaF, ivkfrF qy kfbU pfAux leI qfkqvr aqy sUrmf
hovygf-iehI hY mnuwK df mfno qRyqy jug df vfsI hoxf.
jykr mn krky insLcy kr ilaf ik asF suaWC aqy cMigafeIaF BrBUr
jIvn hI bqIq krnf hY qF sfzy srIr (rWQ) df clx vI qWpF vflf (bRfhmxI qWp nhIN)
Bfv burfeIaF-aAugxF qoN rihq rvygf-iehI hY mnuwK df duafpr jug df vfsI hoxf.
jykr mnuwK df mn (rWQvfh) hr smyN sMsfrk iKwcF-pRfpqIaF ‘qy
ibnsnhfr pdfrQF dy moh ivwc hI AuliJaf rhygf, qF srIr (rWQ) apxy afp iKMn BMgr
rWsF dI pRfpqI leI hI hr pWl iqRsLnf-BWtkxf-mfnidk qnfa dI BWTI ‘c hI sVdf
rhygf. iehI hY mnuwK df kljuWg df vfsI hoxf.
gurmWq ivcfr drsLn-
1
ieko smyN cohF jugF ‘c vfsf- mn dI iBMn iBMn iqafrI kfrn, khy jFdy cfr
juWgF dy vwK vwK suBfvF dy bMdy aj ‘qy ieko smyN hI iml skdy hn. qF iPr! ies
ivwc smyN bfry pRclq ies juWgF vflI vMz ny kI kIqf? iehI kfrx hY ik gurbfxI ‘c
bfr-bfr mn dI sMBfl aqy mn nUM Bfxy-rjLf ‘c itkfAux dI gwl qy hI jLor idWqf
igaf hY .
2[ juWgF dI vMz iek
korf DoKf- ies slok rfhI gurU sfihb ny, bRWhmx mWq rfhI jugF dI kIqI ies vMz
df KoKlfpx pRgt kIqf hY. PLurmFdy hn, sqjug, q®yqf, duafpr, kljug-smyN dI vMz
df nfm nhIN. ies dI pihcfx qF mnuWK nUM apxI rihxI ‘qy suBfa qoN afp krky,
apxy jIvn dI sMBfl afp krn dI loV hY.
ikAuNik ijs jIvn ‘c ‘Drm’ pRbl hY, AuQy khy jFdy ‘sqjug’
df hI vfsf hY, ijWs jIvn ‘c ‘kUVu’ pRDfn hY, AuQy kljug df pihrf hY. smyN
df pRBfv sMpUrx jgq dy mnuWKF qy ieko ijhf nhIN huMdf, jgq dy iensfnfF dI rihxI,
suBfAu anusfr uBMn iBMn huMdf hY. afcrn bdlx nfl, mnuWK df mfno jug vI bdl jFdf
hY.
3[ smF aqy afcrx, dovyNo glF iBMn iBMn- lMmy smyN qoN
pRBfv idwqf igaf hY ik hryk jug ‘c vwsx vfly mnuwK dI rihxI aqy afcrx vwKo vwK
huMdf sI. iesy krky jug dy bdldy hI mnuwK dI rihxI vI bdl jFdI sI. gurdyv ny ies
slok rfhI ies ivcfr nUM JUTf ‘qy mnuWK nfl DoKf dwisaf hY. spWsLt kIqf hY ik
hryk smyN, hr iek rihxI-afcrx df mnuwK iml skdf hY. mnuwK dI rihxI aqy Aus df
suBfAu, Ausdy mn dI sMBfl qy inrBr hY. afcrx df sMbMD iksy juWg jF smyN dI vMz
nfl bWJf hoieaf nhIN.
juWgF vflI ivcfrDfrf dy kuWpRBfv aqy isWK kOm-
lMmy
smyN qoN pRBfv idwqf igaf sI ik ‘Drm dI gwl qF kyvl siqjug ivwc hI sI. iesy
qrHF mirafdf pRDfn jIvn qyRqy vfsIaF dy lyKy sI, bhfdurI dIaF glF duafpr jug
dIaF glF sn. ies smyN qF kljug df pihrf hY, lokF dI mWq hI mfrI hoeI hY, koeI
ivrlf hI DrmI ho inWbVdf hY’ afid
ies ivcfrDfrf nUM dyx ipwCy kI mWqlb sI, pfqsLfh ny Aus df
KuWl ky ijLkr qF
‘sfm khY syqMbru suafmI’
vfly slok ‘c kIqf hY. Aus sfrI ivcfr
nUM asF ‘cfry vyd hoey sicafr’ gurmWq pfT nM 114 c idWqf hY; sMgqF
gu:aYjulL sYNtr pfsoN mMgqf ky Ausdf lfB lY skdIaF hn. iewQy vyKx dI gwl ieh hY
ik ies ivcfrDfrf df ieMnf mfVf iswtf inkilaf, mfmUlI ijhI ikWDry GWtnf vfprI
nhIN qF Jwt dUijaF ny kih idwqf:-
‘dyKo jI! ikMnf Gor kljug af igaf hY’. bhuiqaF ny afpxy
jIvn nUM kyvl ies vfsqy hI ivWBcfrI qy gMdf kr ilaf, ‘Cwzo jI! kljug ivwc
ikhVf DrmI ho skdf hY, KfAu pIAu qy mOj kro, ieh gwlF qF siqjug dIaF sn’.
keI qF afpxy aAuguxF bfry kyvl ieh kih ky afpxy afp nUM hlkf
kr lYNdy hn[ ‘dyKo jI! ies ‘c sfzf kI ksUr-ksUr qF kljug df hY’. ies qrHF
iewk qrIky, ajyhy lok apxy afp nUM gMdgI aQvf aAugxF c suwtx leI mfno hor KuwlH
lY lYdy hn. iehI kfrx hn ik ies ivcfrDfrf ny mnuwK dy afcrx nUM zygx ‘c bVf
BfrI ikrdfr inBfieaf hY. ies qrHF DIry-DIry mnuwK afpxI mnuwKqf nUM hI ivsfrdf
igaf.
sLrm nfl isr Juwk jFdf hY jdoN koeI iswKI srUp ‘c huMdf
hoieaf vI kihMdf suixaf jFdf hY- ‘jI asIN kI krIey? asIN kljugI jIv ju hoey’.
ijs guriswK Aupr dUijaF aMdroN ies aigafnqf df bIj nfs krn dI ijMmyvfrI sI, Auh
qF afp hI gurbfxI soJI qoN dUr, hnyry ‘c KVf TokrF Kf irhf hY.
#113s88.5s06#
Including this Self Learning Gurmat Lesson No 113
kUVu agY rQvfhu
For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani
Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the
writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with
an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs
200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies .
(+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address-
J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell
9811292808
web site-
www.gurbaniguru.com