. |
|
ielfhI igafn…
igafn gurU-srIr
gurU?
ipRMsIpl igafnI
surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI
mnuWKf jIvn dy do alWg
alWg rsqy hn. mn lvo-asF AuqWr vl jfxf hY pr cl pYNdy hF dWKx vl. kudWrqI gl hY
ik asIN ijMnf agy vDFgy, asl insLfny qoN sfzf Pfslf duWgxf huMdf jfvygf, GWtygf
nhIN. ies qoN vI mfVI hflq Aus mnuWK dI hY jo PYslf hI nhIN kr pf irhf ik Ausny
qurnf ikWDr hY? AuWqr vl jF dWKx vl. AuWqr nUM qurdf hY, iPr vfps muV pYNdf hY.
iPr dWKx nMU jFdf hY, muVdf aqy iPLr AyuqWr nUM cl pYNdf hY. hflq ieh huMdI
hY-ik clx dI myhnq qF hr smyN kr irhf hY, pr Kloqf hY AuQy df AuQy hI, ijWQoN
cilaf sI. nf AuWqr nUM jf sikaf nf dWKx nUM. AusdI hflq ieAuN hY "n KuWdf
hI imlf, n ivsfly snWm. n eIDr ky rhy, n AuDr ky rhy" TIk iehI hflq aWj
isWK jWgq dI aqy mnuWK smfj dI bxI peI hY.
asl ‘c mnuWKf jIvn dy do muWK rsqy hn ijnHF dIaF idsLfvF
iek dUjy qoN ibWlkul iBMn ‘qy ivroDI hn. TIk Ausy qrHF ijvyN iek AuWqr vl aqy
dUjI dWKx vl. iek hY "igafnF coN sLRomxI igafn, ielfhI igafn dI
pUjf" ijs nUM sMKyp ‘c ibafnxf hovy qF "igafn pUjf"
dUjf‘‘srIr pUjf’’. ‘igafn pUjf" mnuWK dy mn nUM
KoldI hY, jIvn nUM sWdfcfrk aqy sMskfrF pKoN AucfeIaF vl iljFdI hY, jIvn ‘c
qrwkIaF qy bhfrF ilaFAuNdI hY. "srIr pUjf" mnuWK dy mMn nMU
krmkFzF ‘qy aMD ivsvfsF nfl jWkVdI hY, idmfgL qy ivcfr sLkqI nUMN jfm krdI hY.
ajyhf mnuWK pVH ilK ky vI AuQy hI PLisaf rihMdf hY ijQoN ik Ausdf jIvn sLurU
hMudf hY jF iPr hor QWly hI QWly jFdf hY. TIk Ausy qrHF ijvyN jfxf sI AuWqr nMU
pr jFdf hY dwKx nUMu.
igafn pUjf dy do rUp-
igafn pUjf dy vI do pVfa hn, iek hY inrfpurf sMsfrk igafnF vl vWDxf aqy dUjf
hY-sMsfrk igafnF dy nfl nfl ienHF byaMq igafnF ivcoN, igafnF dy jnmdfqf, rWbI
igafn aQvf ‘gurU igafn’ nMU pihcfx ky Aus df pUjfrI hoxf. sWcfeI ieh hY ik
sMsfrk igafnF df pujfrI-vWDdf qf igafnF vl hY, pr ijs soc-buWDI dI mdWd nfl
Ausdf mn inWq KuWldf hY, Auh soc-buWDI Aus pfs afeI ikQNoN? mnuWK nUM bKsLI
iksny? jIvn dI ies sWcfeI dyy pKoN korf hI rihMdf ‘qy kurfhy pY jFdf hY aMq
ieWk idn vWzf igafnvfn huMdf hoieaf vI jIvn dI qWbfhI dy kMzy puWj jFdf hY.
ikAuNik soc-buWDI dy dyx vfly nMU iPr vI BUilaf hI hMudf hY.
igafn pUjf ‘qy srIr
pUjf dovyN vWK rfh- ies sfry dy bfvjUd,
ienHF donF jIvn rsiqaF ivWckfr vwzf aMqr hY- srIr pUjf vfly mnuwK df idmfg kdy
KuWl hI nhINN skdf jdoN qIk ik Auh apxy srIr pUjf vfly rsqy df pUrn iqafg hI nf
krky ‘igafn mfrg’ qy clxf sLurU nf kr dyyvy. iesdy Ault, Auh mnuWK ijhVf ik
pihly idn qoN hI ‘igafn mfrg’ qy tuiraf sI Auys leI kyvl ieMnI hI loV hY,
AusdI soc-buWDI dI sFJ gurU nfnk igafn-gurbfxI aWQvf rWbI igafn nfl vI bx jfvy.
iesqrHF Ausdy ‘igafn pUjf’ vfly jIvn ‘c af rhy gurbfxI dy srbkflI igafn dI
rosLnI vI af jfvygI. Ausdf aigafnqf dy hnyry nfl BrBur jIvn iekdWm jWgmgf
AuTygf. ajyhf mnuWK jIvn dy puWTy rfh pYx qoN sMBl skygf. apxy jIvn dI sMBfvq
qWbfhI qoN sucyq rvygy ‘qy iPLr iek idn ieMnf smrWQ ho jfvygf ik srIr pUjf dI
gihrI Kwz ‘c izWgy lokF nUMu vI Aus icWkV ivcoN bfhr kwZx ‘c sPLl ho jfvygf.
drsLn gurU nfnk
pfqsLfh dy- gurU nfnk pfqsLfh ny arMB
qoN hI spWsLt kr idWqf sI ik aY iensfn! ieh byaMq rcnf pRBu ny qyry vfsqy hI GVI
hY. ieh sfrI rcnf qyrI pfnIhfr hY. krqy ny qYnMU ies byaMq rcnf df srdfr bnfieaf
hY. ies rcnf ivcoN jdoN qMU pRBU dy hukm rUpI inXm nMU pihcfnx df jWqn kryNgf;
ies ‘c rc rhy, iesdy rcxhfry dy qYnMU drsLn hoxgy. iesdy Ault jykr krqy nUM
ivsfr ky qUM Aus dIaF bKsLIaF byaMq dfqF ‘c hI KWcq rvyNgf-qYnMU apxI aslIaq
dI kdy pihcfx vI nhIN af skygI. qMU iesy ivc hI grk hoky rih jfvyNgf, qWbfh ho
jfvNygf.
pfqsLfh ny bfxI rfhIN mnuWK nMU kuWdrq dy nyVy aqy hor vWD
nyVy ilafky sfnUM Aus ivcoN akflpurKu dy pRqWK drsLn krvfey hn. kWdm kWdm qy
cyqfvnI idWqI ik aY mnuWK! qUM kdy vI ies byaMq rcnf dy aMq qIk nhIN puWj
skyNgf. ikAuNik ieh rcnf qF Aus byaMq dI hY ijsdf n koeI afid hY n aMq. ies leI,
krqy dIaF dfqF ivcoN AusdI asImqf hI qYnUM iek ajyhy ivsmfd ‘c rMg dyvygI
ijsqoN qyrf jIvn sdf anMdq hMudf jfvygf. ies Aupjy ivsmfd kfrn qyry jIvn ‘c
mWsqI ‘qy KyVf bixaf rvygf. ajyhy mnuwK nUM jLry jLry ivcoN pRBu dy drsLn, Aus
dIaF byaMq bKisLsLF dI pihcfx hox lg jFdI hY. mnuWK nUM apxy mnuWKf jnm qy
sWcmuWc hI PWKr hox lg pYNdf hY. jIvn pRBU dy guxF df hI pRgtfvf ho inWbVdf hY,
jIvnmuWkq ho jFdf hY.
jIvn df hnyrf hY,
srIr pUjf- Bfrq afid pUrbI dysL afm qor
qy jIvn dy iesy puWTy rfh qy tury hoey hn. ieWQy igafn dI nhIN, srIr dI pUjf df
hI bolbflf hY. Drm pRDfn dysL aKvf ky vI, ies dI vsoN Drm qoN kohF dUr
krmkFzF-jhflqF dy gihry KUh ‘c izWgI peI hY. gl AuhI hY ijsdf ijLkr arMB ‘c
kIqf hY, mnuWK ny jfxf qF AuWqr vl hY pr jf irhf hY dwKx vl. nqIjf-PLfslf GWtx
dI bjfey dugxf huMdf jf irhf hY. srIr pUjf ‘c PLsy ienHf lokF df apxf jIvn
suKWlf hox dI bjfey, inwq aAuKf hMudf jf irhf hY. ijMnHF Auh jIvn mfrg qy agy
vwDx df jwqn krdy hn, apxy mnuWKf jnm dI aslIaq aqy jIvn dIaF KusLIaF qoN dUr
hMudy jf rhy hn. kfrx ieko hY, mnuWK dy jIvn rsqy ‘c aigafnqf dI dIvfr. iehI
hY jIvn df Auh moV, ijWQy afky srIr pUjf df iBaMkr rog mnuWK nUM apxI jWkV ‘c
lY lYNdf hY. ikWDry bRfhmx dy rUp ‘c, mOlvI, jogI, zyrHydfrF jF ivcoilaF df hI
koeI hor ajokf rUp- pr mnuWK df amulf jnm qWbfh ho irhf huMdf hY. bnxf qF Auh
DrmI cfhuMdf hY pr TWgIaF Aus df KUn incoV rhIaF hn.
srIr pUjf df iBaMkr
rog?- srIr pUjf df sB qoN pihlf vfr
huMdf hY mnuWK dI soc sLWkqI Aupr. ieh ivcoly ‘qy Drm dy afgU pihlF qF mnuWK
dI soc sLWkqI nUM qWbfh krdy hn. Drm dy ienHF TykydfrF df pihlf kMm hI iehI
huuMdf hY, dUijaf dI ivcfr sLkqI nUMu bykfr krnf. afiKr Auh ieh sB krn vI ikAuN
nf? ieQy ivcoly qF afp hI rWb dy Tykydfr bxy huMdy hn aqy ieQo hI huMdf hY AunHF
dI dukfrdfrI df arMB, iPLr ies srIr pUjf nMU pRpWkqf imldI hY vihm ‘qy sihm dy
qfxy-bfxy ivcoN. ieWQy qF mnuWK ny apxI pUjf krvfAuxI huMdI hY. ies leI ajyhy
Dfrmk afgUaF blik TWgF kol ieko hI rsqf huMdf hY-sLrDflUaF dy mnF ‘c anykF
afkfsLI vihm qy zWr Brxyy. AunHF lokF ny sLrDflLUaF dy mnF aMdr Pokt ivsLvfs hI
qF pRpWk krny huMdy hn; iesdy leI apxy sLrDflUaF dI ivcfr-sLWkqI nUM jfm krnf,
AunHF dy idmfg nMU bMd krnf, dlIl nMU AunHF dy nyVy nhIN PLWtkx dyxf, iehI AunHF
dy kMm df ZMg huMdf hY. AunHF ny jigafsUaF dy mnF ‘c vihmF nMU jnm dyky aqy
AunHF vihmF Aupr sihm dI Cwq pWkI krky , sLrDflUaF dy KUn nUM hI qF cUsnf huMdf
hY. iesqrHF ienHF ivcOilaf dy sLrDflU hr
smyN vihmF-BrmF nfl Bry-zWry-sihmy, ienHF lutyiraF dy iesLfiraF qy, Drm dy pWVdy
hyT bMdr nfc hI nWc rhy huMdy hn. iPLr AunF dI iksy vI krnI leI, ikAuN vflI gl
hI muWkI hUMdI hY. hr krnI Aupr sLrDflUaF df ieko hI AuqWr huMdf hY ‘ikAuN
krdy hn, iesdf df qF sfnUM pqf nhIN’.
Bfrq ‘c bhuqf krky
bRfhmxI pRBfvF aDIn pYdf kIqI ies srIrk pUjf df afDfr dyvI-dyvqf aqy avqfr vfd
hI hY. pqI ny pqwnI nMU vws ‘c krnf hY aqy pwqnI ny pqI nMU. iksy nMU Aulfd
cfhIdI hY BfvyN pVosI dI Aulfd dI blI hI dyxI pvy, iksy nMU DMn cfhIdf hY, bdly
‘c BfvyN pVosI nUM hI kMgfl ikAuN n krnf pvy. iesqrHF ies srIr pUjf qoN pYdf
kIqy dyvI-dyvqf-avqfr vfd kfrx mnuWK propkfrI bnx dI bjfey inihq suafrQI aqy
krmkFzI hI bxdf jFdf hY.
srIr pUjf df ivgiVaf
rUp, pWQr-mUrqI pUjf- srIr pUjf df hI
ivgiVaf rUp hY pWQr-mUrqI pUjf. vihmF-sihmF dy rcy gey ies qfxy bfxy qoN jnm
lYNdIaf hn anykF qrHF dIaf klipq pUjfvF. vr-sLfp, sgn-apsgn, suWc-iBWt,
sMgrFdF-misafvF-pUrnmfsLIaF, norfqry, sLrfD, iQWq-vfr, jfq-vrx, AUc-nIc, jnm
pqRIaF-tyvy-muhUrq, mMgl-sincr, igRh-nKqR aqy hor bhuq kuJ. ikAuNik srIr pUjf ny
mnuWK dI soc sLkqI nUM qF qflf lgf hI idWqf huMdf hY. nqIjf huMdf hY ik ajyhy
lokF nUM ijWDr cfho joVdy jfvo aqy AunHf koloN apxf AulU isWDf krdy jfvo.
krm-kFzf df vWzf mWkVI jfl iesy dyvI-dyvqf-Bgvfn vfd df hI PLYlfa hY. iek ajyhf
ckRivAUh, ijhVf ik aigafnI mnuWK dy jIvn nUM pUrI qrHF dboc lYNdf hY, PLurmfn hY
"nfnk
musY igafn ivhUxI Kfie gieaf jmkflu" (pM:465)
srIr pUjf df aglf
pVfa kWbrF, mVHIaF dI pUjf- jdoN mnuWK
dy aMdroN ivcfr-sLWkqI df idvflf ipitaf huMdF hY qF srIr pUjf df aglf pVfa huMdf
hY kWbrF, mVHIaF afid dI pUjf ‘qy Aus qoN vI izWgf qF phuMicaf psLUaF, sWpF,
ipWplF, pOidaF, ndIaF, phfVF afid dI pUjf vflI KWz ‘c.
srIr pUjf ny jdoN Aus dI ivcfr sLWkqI dy
drvfjLy hI bMd kr rKy huMdy hn qF AusdI aqI kmjLor pY cuWkI mnmq hI Aus leI anmq
df shfrf ZUMzdI hY. Auh srIr pUjf dIaF AuNglIaF qy nWcx df pUrI qrHF afdI qF ho
hI cuWkf huMdf hY. hflq ieh ik rWbI Drm qo kohF dUr, hnyrI KWz ‘c izWgy mnuWK
df iehI Drm bx cuWkf huMdf hY.
iBaMkr qoN vI iBaMkr,
kfrn kyvl srIr pUjf-srIr pUjf dy ies
dYNq ny mnuWKI jIvn nMU iek bldI BWTI bxf ky rWK idWqf hY. iesy srIr pUjf qoN
pYdf hoey suafrQvfd, mnmWq aqy ies ‘c sLfml ho cuWkI anmwq dI gMdgI jnm dyWdI
hY hUVmwq ‘qy mfnvqf dusLmx smfj dIaF anykF burfeIaF nMU. srIr pUjf dy dYNq df
isLkfr ieh mnuWK, ies pUjf ivco inkly ibnf apxf bcfa krn dy smrQ hI nhIN rih
jFdf. ieh kyvl iek iesLfrf hY, mnuWK mfqr nUMu ies mfieaf jfl ‘c PsfeI rKx
vfly srIr pUjf dy ies rfKsL df. afiKr srIr pUjf dy somyN zyirHaF, mWTF, aKOqI
sMqF-sfDF dy kyNdrF qoN iehI bWdbU qF rojL hI AuT rhI hY.
srIr pUjf dy pVdy ‘c
hI jnm lYNdy hn kfmKyl, kWql, smgilMg, skYNzl, hiQWafrF dI hoV, ivWBcfr ‘qy
hor byaMq jurm. krqy dI byaMq rcnf ivWcoN hr ieWk dfq, pr ieQy qF Ausdf iesqymfl
kyvl mfnv jIvn dI qWbfhI vfly pfsy hI ho irhf huMdf hY. ies sfry df ieko hI kfrn
huMdf hY, jdoN Drm dy ivcoilaF, TWgF ‘qy ienHF vpfrIaF dy jIvn aMdr pRBu df
inrml BAu qF huMdf nhIN; ajyhI hflq ‘c ieh lok hr kWdm ‘qy apxI iGnfAuxI
krnI df hI pRgtfvf huMdy hn. KUbI ieh ik ieh sB ho irhf huMdf hY Drm dy pVdy ‘c.
ies sfry df muWK kfrn huMdf hY srIr pUjf krvfAux vflyy aqy krn vfilaF dI mnuWKf
jnm dI amulqf bfry aigafnqf. iek nhIN dovyN- TWgx vfly aqy TWgvfAux vfly pfsy hI
apxy jIvn dI bfjLI hfr rhy huMdy hn.
igafn pUjf df cfnx,
sMsfrk igafn- ijs pWCmI sBXqf nMU aj
pUrb vfsI inMdWdy nhIN QWkdy, iehI pUrb vfsI ienHF pWCmI dysLF dy vfsI bnx leI
anykF puWTy-isWDy ZMg vI inWq hI apnf rhy hn. vIjLy lYx leI lfeInf ‘c Zyr icr
KloNdy aqy DuWpF-bfirsLF sihMdy hn. pUrbI dysF dI juafnI, apxI jnm BUmI nMU
iqafg ky sdIvI qOr qy pWCmI muWlkf ‘c vsx aqy AuQy kVI qoN kVI myhnq leI vI
AuqfvlI hoeI iPLrdI hY. ieQoN qIk ik AunHF dysF df vfsI hox dy supny lYx vfly,
anykF gYr kfnMUnI hwQkMzyy, qWklIPF aqy jylF qIk vI sihMdy hn, ikAuN?
ienHF pWCmI mulkF ivcoN
hI, sMsfrk igafnF dy pujfrIaF ny kuWdrq ivcoN sUeI qoN lYky ieMtrnYt, eI-myl qIk
iensfn dI BWlfeI leI ZMUz ky idWqy hn. ieQy hI bWs nhIN, hor qy hor Auh lok aj
vI nvIaF qoN nvIaF KojF leI idn-rfq iek kr rhy hn. AunHF mulkF ‘c aj igafn df
pujfrI ieh mnuWK, mUl rUp ‘c AuhI iensfn hY, ijhVf kl qIk srIr pUjf ‘c hI
Pisaf ipaf sI. gYlIlIE, jdoN igafn pUjf vfly pfsy tuiraf qF kuWdrq dI ieko hI
sFJ ivcoN Ausny pUry sMsfr dI muhfr bdl idWqI. mnuWKf socnI df rsqf bdl igaf.
srIr pUjf Aupr igafn pUjf bhuq qfkqvr sfbq hoeI aqy aj qIk ho rhI hY. jdoN Ausny
DrqI gol df nvF nfrHf mfiraf qF hnyry dy afdI[ srIr dy pujfrI, ies rosLnI dI
cWmk qoN GWbrf AuTy.
ies igafn pUjf ny mnuWK
df irsLqf kuWdrq nfl joV idWqf. mnuWK, kuWdrq ivcoN kfidr dy hukm dI Kyz dy nyVy
afAuxf sLurU ho igaf. Ausny dyiKaf ik kuWdrq dI rcnf dy hr aMg ‘c iek sdIvI
nIXm kMm kr irhf sI. hriek sUrq dy nfl, sIrq dI vI sFJ hY. ijs cIjL nMU ies pKoN
pihcfx lYNdf Aus ‘c adlf bdlI nhIN hMudI. kYmIklF df suBfa, bnspqI df suBfa,
pfxI df suBfa, hvf df suBfa, rosLnI dI rWPqfr, afvfj dI rWPqfr Bfv hr cIjL nUM
krqy dy atWl nIXm dyKky mnuWK cikRq hox lgf. mnuWK dIaF KojF nMU nvF rfh iml
igaf, ajy vI krqy qoN bhuq dUr sI. ajy qF krqy dI kuWdrq ivcoN pRgt ho rhI ikrq
nfl hI Ausdf irsLqf bixaf sI.
kuWdrq ‘c mOjUd pr
Cupy hoey ies rWbI nIXm "hukmY aMdir
sBu ko bfhir hukm n koie" aqy "sMqoKu
Qfip riKaf ijin sUiq" (jpu pAu:
2,16) anusfr kuWdrq c mOjUd ies atWl rwbI nIXm dI imknfqIsI iKwc ny mnuWK nMU
hor ‘qy hor apxy vl iKicaf. igafn dI pUjf vl muV cuWkf mnuWK, ies pfsy vWD qoN
vWD iKicaf jfx lgf. ieh iesy igafn pUjf df hI ikRsLmf sI ik ikrsfxI dy Kyqr ‘c,
srIrk ivigafn dy Kyqr ‘c, ivAupfr-pRbMD dy Kyqr ‘c, Kgol dy Kyqr ‘c,
sfeINs dy anykF KyqrF ‘c ieh agy qoN agy vDWx lgf aqy vWDdf jf irhf hY.
sUrj-cMd-DrqI-hvf-aWg dy pujfrI qF apxIaF porfxk khfxIaF dI AulJx ‘c hI Psy
rih gey pr igafn dy pujfrI cMd afid DWrqIaF dI sYr vI kr afey. kfsL! iesqrHF ieh
mnuWK, hukm dI ies ielfhI Kyz nMU vrqfAux vfly krqy akflpurKu nfl vI juV skdf.
igafn dy pujfrI kuWdrq
nfl irsLqf joVky, AunHF Aupr kyvl sYr krn hI nhIN sn gey, blik sUrj, cMd, hvf,
pfxI, aWg afid qoN mfnvqf leI anykF KojF dy lfB vI pRfpq krky dy rhy hn. srIr
gurU dy pujfrIaF vFÕ pRBU dIaF ienHF byaMq dfqF dI bnfvtI pUjf ‘qy AunHF bfry
byisrpYr khfxIaF dI sVFd ‘c apxf ‘qy dUijaF df jIvn brbfd nhIN sn kr rhy
blik mnuWK dI akl nMU hor aqy hor Kolx df kfrn bx rhy hn. kffrn ieko hY-AunHF dI
isWDI sFJ krqy dI kuWdrq nfl bx afeI hY.
· igafn dy pujfrIu
kuWdrq nfl apxf irsLqf joVky, AuBr rhy apxy ies nvyN irsLqy ivcoN puWsLq dr
puWsLq, mnuWKf jIvn leI lfB pRfpq kr rhy hn. igafn dy iehnF pUjfrIaF aMdr mnuWKI
mn nMU bWcpx qoN hI pUrI qrHF Kolx dy jWqn ‘qy pRogrfm cflU ho cuWky hn. igafn
pUjf dy ies mfrg qy tur cuWky ienHF rfhIaF nMU qF byaMdfjL mnuWKI qfkq aqy
huWnrmMdf dI vWD qoN vWD loV pY rhI hY. ieh vWD rhI mfnv qfkq dI loV df hI nqIjf
hY ik igafn dy pujfrI ieh dysL, dysI-ivdysLI, ibnF ivWqkrf jfq-vrx, ilMg Byd hr
mnuWK dI qfkq df pUrf pUrf lfB AuTf rhy hn. AunHF ivWckfr jfq vrx ilMg ivWqkry
bIqy smyN dIaF glF bxdIaF jf rhIaF hn, AuQy qF muMzy-kuVI leI brfbr dy kfnUMun,
donF nMU smfj ‘c ieko ijhf ruWqbf ‘qy KuWl pRfpq ho rhI hY.
mnuWKI BfeIcfrf, amIr
grIb dy rihx sihx ivWckfr smfnqf, hr iksy dIaF rotI-kpVf-mkfn dIaF mUl loVF dI
suwcjy ZMg nfl pUrqI aqy hor anykF kuWdrqI guxF dI pRfpqI, igafn dy pujfrI ienHF
dysLF ‘c sihjy hI dyKI jf skdI hY, ikAuNik ieh lok hux kuWdrq dI sIVI cVH rhy
hn. kuWdrq dI Auh sIVHI, kuWdrq dI ijs sIVHI qy cVHf ky bfxI ny mnuWK df
akflpurKu nfl imlfp krvfieaf hY. igafn dy pujfrI ieh dysL sWcmuWc ijLMdgI dy
bhuq nyVy puWjdy jf rhy hn. iesdy Ault srIr gurU ky pujfrI qF ijMdgI dy mWqlb
nMU smJx qoN hI kohF dUr hn. ieh mUrK qF amuly mnuWKf jnm nUM ajy vI vihmf-BrmF,
pwQr pUjf, krm kFzF, jfq-vrx afid idaF ivWqkraF dy icwkV ‘c burI qrHF ilWbyVI
bYTy hn.
kuWdrq dy nyVy qF
af gey pr[[[- kfidr qoN ajy vI dUr hn.
igafn dy pujfrI ieh pWCmI dysL vI iek jgHf qy afky aWtk cuWky hn. kfrn ieko hY
ik ienHF dy igafn dI sImF kyvl sMsfrk igafn hY. aj ieh krqy dI kuWdrq ivcoN
mnuWK leI byaMq inafmqF qF vMz rhy hn ‘qy inq nvIaF kfZF vI mfnv smfj nMU ibnF
ivqWkrf dy rhy hn. anykF mnuWKI kdWrf kImqF dI sFJ vI ienHF nMU afp muhfry hI
krqy dI kuWdrq ivcoN pRfpq ho rhI hY. iesdy bfvjUd iek vWzI rukfvt ajy vI bxI
peI hY.
ieh rukfvt kI hY? ijs krqy dI kuWdrq nfl iehnF df jIvn qF juV
cuWkf hY pr ajy vI Aus ivcoN krqy dI hoNd nMU pihcfnx ‘c pUrI qrHF asmRQ hn.
dfqF ‘c qF KuWbdy jf rhy hn pr " dfiq
ipafrI ivsiraf dfqfrf" (pM:676)
anusfr, dfqfr qoN pUrI qrHF kWty hoey hn. ieMnf vWD agy vwD ky vI AunHF nUM
mfnsk sLFqI pRfpq nhIN ho rhI ikAuNik "aink
Bog ibiKaf ky krY ] nh iqRpqfvY Kip Kip mrY"
(suK:pM:279)
iesy df nqIjf hY ik ieMnI myhnq, ieWqnIaF KojF, ieWqnIaF kfZF qoN vI AunHF nUM
apxy mMn dI sLFqI pRfpq nhIN ho rhI. ieh sfrI dOV inrf-purf sMsfrk igafnF leI hI
hY ieh vI iek qrHF nfl sMsfrk igafnF dI hI pUjf hY, igafnf dy dfqy dI pUjf nhIN.
afiKr ieh sWBkuJ kIqf qF jf irhf mn dI sLFqI leI jo iml iPLr
vI nhIN rhI. ies dy leI, Et leI jf rhI hY asImq mnorMjx dy sfDnf dI. qsWlI iPLr
vI nhIN aqy izWg rhy hn sYks, zrwg-nsLy, dUijaF nUM apxy aDIn krn leI hriek
cMgy-mMdy qrIikaF dI vrqoN, iesy df aglf pVfa jurm, hiQWafrF dI hoV ieQoN qIk ik
smUcI dOV iek vfrI iPLr mnuWKI nsl dy qWbfhI vl hI vWD rhy kWdm.
sMsfrk igafnF dI sImF
‘qy vjUd: glIilE qoN agy tWp ky
inAutn iQAUrI (Law of motion)
ieh vI sO sflF qIk hI clI. iPLr ibWgbYn iQuAurI afeI aqy smyN nfl Auh vI ipWCy
rih geI-Aus anusfr ieh sfrI rcnf kyvl rosLnI df iek golf ho jo iek idn apxy afp
smf jfeygf. afeIn stfn dI kfZ ny rosLnI dI byrok rPqfr ivcoN sfnMU E-mail
aqy internet dI
kfZ qIk phMucf idWqf. igafn dy pUjfrI sfeINsdfn qF aWj Aus isWty vl vI vWDx dI
koisLsL ‘c hn ijWQy dI sUcnf gurU nfnk igafn (gurbfxI) ny bhuq pihlF hI dy
idWqI sI Auh ieh ik iesdy aWq qIk kdy vI nhIN puWijaf jf skdf. bhuq kuJ ZUMz lYx
qoN bfad ieh vI mWn cuWky hn ik Auh krqy dI byaMq rcnf ivWcoN ajy jLIro nUM vI
nhIN CUh sky. ieh vI mMndy hn ik AunHF ny bxfieaf kuJ nhI, kyvl ZUMz ky hI idWqf
hY, ijhVf ik pihlF hI AuQy ipaf sI. bfxI df PLYslf hY"…aMqu
n krxY dyix n aMqu ] … aMqu n jfpY ikaf min mMqu ] aMqu n jfpY kIqf afkfru ]
aMqu n jfpY pfrfvfru ] aMq kfrix kyqy ibllfih ] qf ky aMq n pfey jfih ] eyhu
aMqu n jfxY koie ] bhuqf khIaY bhuqf hoie…" (jpu
pM:5)
"prmysr qy
BuilaF…"- igafn df pUjfrI
sfieNsdfn ieh vI mMn cuWkf hY ik kuWdrq ivcoN AusdI ieh sfrI Koj hr smyN Aus
qWbfhI dy iknfry KVI hY ijsnMU rok skxf Ausdy vws dI gwl nhIN. sflF dI ieh Koj
sikMtf c iksy smyN vI qWbfh ho skdI hY. iksy dUsry gRih qoN aYstrfiez dy ies
DrqI dy kyvl iek kony qy tkrfAux nfl AuQy hnyrf hI hnyrf Cf igaf. dyKdy-dyKdyy
sB plF ‘c hI qWbfh ho igaf. zfienfsor df imilaf ZFcf Ausy qWbfh ho cuWkI
siBaqf df hI avsLysL mMMinaf jFdf hY. amrIkf dy iek ihwsy ‘c pRfpq kuJ
icwqrkfrIaF iksy mr cuWkI siBaqf df hI ieiqhfs dWs rhIaF hn. sMn 1998‘c iksy
hor DrqI dy ies DrqI nfl tkrfAux dI gl sfhmxy afeI pr sMsfr pWDr qy bcfa df koeI
sfDn nhIN sI, hor gl hY ik sfeINsdfnf df aMdfjLf glq inkilaf. gurU nfnk
igafn-gurbfxI df PYslf hY "keI bfr psirE pfsfr ] sdf sdf ieku
eykMkfr" aqy "hrn Brn jf kf nyqR Poru ] iqs kf mMqRü n jfnY
hour" (suK:a:10,16 pM:276,284)
gurU igafn aqy sMsfrk igafn -
gurU igafn df srUp hn "sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI" aqy pWCmI siBaqf
dI gl krky asF sMsfrk igafnF vl Jfq mfr leI hY, hux asF ies moty Prk nMU vI
smJxf hY.
sMsfrk igafn kyvl
sMsfr pWKI hI- sMsfrk igafnF dI brkq
nfl asIN ieMtrnYt aqy eImyl qIk qF puWj gey. zfktrI igafn ny sfnUM ieWqnI soJI
dy idWqI ik mnuWKf srIr dI dUr dUr qIk cIrPfV qy Koj krky asIN ielfj Xog ho gey
iesyqrHF hor bhuq kuJ. pr iehnF sfry igafnF dI sImF, kfidr dI kuWdrq ivcoN hI
kuJ ZUMzx qIk sImq hY. kfidr nMU pihcfnx jF Aus qIk puWjx dI nhIN.
· inrf-purf sMsfrk
igafnF dI BuWK sfnUM jurm, zrWgjL, ivWBcfr afid vl vWDx qoN nhIN rok skI. blik
ieh rsqf qF jf hI Ausy pfsy irhf hY, PLYslf hY "BuiKaf BuK n AuqrI jy
bMnf purIaf Bfr"(bfxI jpu).
· cUMik sfry sMsfrk
igafnF df jnm hI byaMq kuWdrq ivcoN hY. ies krky ijAUN ijAuN mnuWK ienHF igafnF
vl vWDdf hY, ieh igafn mnuWKI mn nMU Koldy hn.
· nqIjf huMdf hY ik
ienHF igafnF kfrn mnuWK nUM kuWdrq dI godI ‘c bYTx df mOkf imldf hY. kuWdrq
nfl iesy vWD rhI nyVqf vjoN, kuWdrq ivWcly ielfhI gux ijvyN mnuWKI brfbrI,
jfq-vrx qoN CuWtkfrf afid sfzy jIvn aMdr afAuxy sLurU ho jFdy hn.
· iesdy bfvjUd ieh sfry
sMsfrk igafn AudoN qIk afqmk soJI nUM sfzy aMdr pYdf nhIN kr skdy jdoN qIk ik
asIN ienHf igafnF dIaF gihrfeIaF ivcoN ienHF dfqF nUM bKsLn vfly kfidr nUM
pihcfnx df jWqn nhIN krdy. ieMnF kuJ pfky vI asIN jIvn dy sWc qoN bhuq dUr hI
huMdy hF qy ijLMdgI nMU kyvl DWkf dy ky hI KWqm kr rhy huMdy hF.
sMsfrk igafn, pWCmI
siBaqf, sLKsI pUjf- pWCmI sBXqf dy
ivWsQfr kfrn, ienHF sMsfrk igafnF df pRBfv jdoN Bffrq vrgy pUrbI dysLF Aupr vI
pYx lg jFdf hY qF vI ienHF BfrqIaF aMdroN sLKsI pUjf dy ickWV kfrn jVHf pWkV
cuWkI AusdI bdbU ijvyN-CuafCuq, jfq-vrx, suWc-iBWt, BydBfv, anykF krmkFz, ilMg
Byd aqy hor byaMq ivWqkry, jLulm-DWkf, prfieaf hWk Kfxf, Drm dy pWVdy ‘c
luWt-KsuWt, vihm-Brm, jhflqF, tyvy-qWbIq, vr-srfp, iQWq-vfr-muhUrq, AUc-nIc afid
sB Ausy qrHF hI rihMdy hn. ieQoN qIk ik sMsfr pWDr dy sMsfrk igafnF dI asIm
pRfpqI smgilMg, skYzl, hWiQafrf dI hoV, nWslI ivWqkry afid rfhIN mnuWKf nWsl dI
pUrn qWbfhI vl vWD rhy mnuWK dy apny hI kWdmF nMU vI nhIN rok skdI.
‘gurU’ kyvl
ielfhI igafn- ieh qfkq qF kyvl aqy kyvl
ielfhI igafn ‘c hI hY ijsqoN ibnF mnuWK nMU kdy apxI pihcfx ho hI nhIN skdI.
bfxI ‘c iesy ielfhI igafn nUM ‘gurU’ aWQvf ‘siqgurU’ vI ikhf hY. ‘gurU’
aWQvf ‘siqgurU’ iksy srIr df nfm nhIN blik ieh Auh rWbI igafn hY jo krqy
akflpurKu df hI gux hY ijsqoN ibnF mnuWKf jnm dI sMBfl hI sMBv nhIN. bfxI df
inrxf hY "anyk jUnI Brim afvY ivxu siqgur mukiq n pfey" (pM:920).
bfxI df ieh vI PLYslf hY, jykr mnuWKf jIvn aMdr sMsfr pWDr dy
hjLfrhF igafn vI pRgt ho jfx aqy mnuWK nUM AunHF sMfsrk igafnF bdly sYNkVy qrHF
dIaF mfnsk sLFqIaF qy TMzkF vI pRfpq ho jfx, jdoN qIk mnuWKf jIvn aMdr smsq
igafnF df sLRomxI-ielfhI igafn-‘gurU’ pRgt nhIN huMdf AudoN qIk ‘mnuWKf mn
dI aigafnqf’, ‘mnuWKf jIvn df hnyrf nfs nhIN ho skdf, PLurmfn hY "jy
sAu cMdf Augvih sUrj cVih hjfr ] eyqy cfnx hoidaF gur ibnu Gor aMDfr"
(pM:462)
ieh kyvl ‘gurU’ Bfv ielfhI igafn hI hY jo smsq sMsfrk
igafnF aqy AunHF igafnF aMdr CuWpIaF krqy dIaF byaMq dfqF nfl sfzI sFJ puafAuNdf
hY. sMpUrx rcnf aMdr Aus pRBu df ‘aMsL’ hoxf smJFdf hY. sfzy aMdr vI krqy df
AuhI aMsL Bfv sfzI ‘afqmf’ mOjUd hY ijsdy aWz huMdy hI sfzf srIr imWtI df
Zyr ho ky rih jFdf hY. ieh kyvl ‘gurU igafn’ hI hY jo sfnUM kuWdrq aqy Ausy
hI kWdrq dy jLry jLry ‘c vWs rhy kfidr nfl sfnUM joVdf aqy sfzy mnuWKf jIvn dI
sMBfl krdf hY.
sWcfeI vI iehI hY ik sMsfr Br dy sfry igafn, iesy gurU igafn
dI hI pRgtfvf hn aqy gurU igafn qoN ibnF AunHF dI afpxI koeI hoNd nhIN. ieh kyvl
‘gurU igafn’ hI hY jo kWudrq dy aMdro kfidr aqy kfidr dy hukm dI Kyz "sMqoKu
Qfip riKaf ijin sUiq’ (jpu pM: 3) dy isWDy drsLn krvfAudf hY.
gurU igafn dI sFJ nfl mnuWK ijAuN ijAuN sMsfrk igafnf ivcoN,
krqy dy drsLn krn dy Xog huMdf jFdf hY qF Auh hr qrHf kurfhy pYx qoN bWc jFdf
hY. zrWg, jurm, nsLy, hiQafrf dI hoV Bfv AusdI qWbfhI vfly sfry rsiqaF qoN
AusnUM pUrI qrHF moVf af jFdf hY. ieh qWbdIlI kyvl gurU igafn hI bKsL skdf aqy
mnuWK nUM aigafnqf dI hnyrI KWz ivcoN kWZ skdf hY. ies nfl iekWly-iekWly mnuWK
dy jIvn ‘c muV KyVf qy KusLIaF af skdIaF hn. ‘gurU igafn’ dI pRfpqI gurU
gRMQ sfihb jI dI rihbrI nfl ‘qy sfD sMgq ‘c juVky sFJy AudWm nfl jF iPr
gurbfxI skflrF aqy jIvn vfilaf dI mWdd nfl ho skdI hY.
Kuafr hoeI sB
imlYNgy- dunIaf nUM aWj, gurU nfnk
pfqsLfh rfhI bKsLI sfry mnuWK mfqr dy ieko-ieWk Drm aqy sfrI rcnf ‘c vws rhy
akflpurKu dI gl smJ ‘c afAux lg peI hY. aj loV hY kyvl sMsfrk igafn aqy
ivigafn dIaF KojF ‘c juWty ivigafnkF aqy lokfeI nMU gurbfxI igafn rfhIN, kfidr
nfl joVx dI. Aus kfidr nfl, ijsdI kuWdrq ivcoN byaMqqf nUM dyK dyK ky aj Auh lok
hYrfn ho rhy hn. gurbfxI-gurU ny spWsLt kr idWqf hY ik sfry mnuWKF df mUl Drm
ieko hI hY. ieh Drm hY kfidr rfhIN bKsLy mnuWKf srUp df vPfdfr hoxf aqy jIvn
aMdr AusdI kuWdrq dy sumyl qoN mnuWKI guxF dI isrjxf krnI. iehI hY aMdro-bfhroN
mnuWK df sWcmuWc mnuWK ho ky jIxf. kuWdrq ivcoN krqy dy ‘hukm’ vfly nIXm nMU
mnuWKf jIvn ‘c Dfrn krnf- afiKr iehI qF hY ‘isWK Drm’ Bfv ijnHF ny apnf
jIvn gurbfxI dI isisLaf nUM arpx kr idWqf hY. iesy kfrn ies ‘rWbI Drm’ dI
arMBqf huMdI hY jdoN mnuWK apxy jIvn nUM ‘gurU gRMQ jI dI isiKaf dI qfibaf’
bWqIq krn df mn krky PLYslf kr lYNdf hY. afiKr iehI mUl mWksd qF hY ‘KMzy dI
pfhul’ lYx df.
vfh ry Boly
mnuWK- sMsfr pWDr qy dyKo! sfieMs dI
stWzI nfl kdy koeI ‘sfieMs’ nhIN blik ‘sfieMsdfn’ bxdf hY iesy qrF
mYQymYtIisLn jF bfieafloijst kdy ‘mYQymYitks’ jF ‘bfieaflojI’ nhIN bxdf.
TIk iesy qrHF gurU igafn dI ividaf nfl koeI mnuWK gurbfxI df ivWdvfn, skflr ,
pRcfrk jF AuWcy suWcy afcrx vflf mnuWK bxdf hY ‘gurU’ nhIN. ieh ielfhI igafn
‘gurU’ qF krqy df apxf hI mhfn gux aQvf Ausy df pRgtfvf, srbivafpI hY aqy
afid-jugfdI hY. pfqsLfh ny ies nUM mnuWK mfqR dI sMBfl leI ies nUM bfxI rUp
aWKrF rfhIN pRgt kIqf pr bfxI rfhIN hI pfqsLfh ny ieh vI spWsLt kr idWqf ies
rWbI igafn dy dfqy krqy nUM ienHF ‘aKrF’ dI loV nhIN. ieh vI iek sWcfeI hY
ik rcnf dy muWkx nfl ieh sMsfrk igafn vI mnuWK dy nfl hI muWk jFdy hn pr ‘gurU
igafn’ hI sdIvI hY. #9s87.2s06#
Including this Self Lerning Gurmat Lesson No 78
ielfhI igafn…[[
igafn gurU-srIr gurU?
For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani
Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the
writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with
an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs
200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies .
(+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address-
J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26236119 Cell
9811292808
web site- www.gurbaniguru.com
|
. |