. |
|
gurbfxI dy Èbd ivcfrn qoN bgYr GVIaF khfxIaF
iswK Drm ivwc afey inGfr df iek kfrn, afpxy afp ƒ bRhm
igafnI, sMq, sfD khfAux dy ÈNOkIN aqy keI zyrfvfdI pRcfrkF vwloN bxfeIaF mnGVq
khfxIaF ƒ gurU sfihbfn jF BgqF dy nFvF nfl joVky AunFH ƒ sfKIaF dy nFa hyT
pRcfr krn df kfrn vI hY . iehnF iswKI srUp vfly bfibaF dIaF bhuigxqI sfKIaF qF
gurmiq nfl mUlo hI myl nhIN KFdIaF . sfzy iswKI pRcfr dy muwK kyNdr gurduafry hn
aqy gurduafiraF ivwc qF ijvyN afpF sfry vyKdy hF ik iËafdfqr aijhy lokF df hI
bolbflf hY ijhVy iswKF qIkr gurmiq dI gwl phuMcfAux nfloN ies gwl ƒ pihl dyNdy
hn ik sMgq iks kwcI bfxI pVHn vfly jF mnGVHq khfxIaF suxfAux vfly aKOqI pRcfrk
krky afvygI qF jo sfzI afmdn vD sky . awj iesy isDFq ipwCy sfzy keI mIzIey vfly
swjx vI qur pey hn. keI gurduafiraF ivwc qF pyÈfvr pRcfrkF vfly kpVy nf pfey
hox ijvyN ik pYNt kmIj pfeI hovy jF dfhVI bMnHI hovy qF koeI iswK gurmiq dI gwl
kr hI nhIN skdf . afpxy nFa nfl sMq-sfD jF afm igRhsqIaF vfly kpVy nf pfAux
vfilaF ƒ koeI rok tok nhIN hY, Auh BfvyN kwcI bfxI pVHn, krfmfqI khfxIaF gurU
sfihbfn aqy BgqF dy nFvF nfl joV ky sMgq ƒ suxfAux ijMnF df gurmiq nfl dUr df
sMbMD vI nf hovy. ivcfr krdy hF, iesy hI ivÈy nfl sMbMDq gurU arjn dyv jI vwloN
Aucfry Èbd "myrf mnu locY gur drsn qfeI" nfl joVI iek sfKI
bfry. gurU arjn pfqÈfh jI dy nFa nfl joVI ieh sfKI afm hI suxn, pVHn ƒ imldI
hY. ieh aKOqI sfKI vI gurbfxI dy Èbd dI shI soJI nf hox dI gvfhI BrdI hY jF ieh
kih leIey ik iksy pujfrI vwloN clfeI geI ies sfKI vfly ‘Èbd’ vwl kuJ sfzy
vIr afp iDafn nf dyx dy kfrn ies df pRcfr krI jf rhy hn. sfzy pRcfrk ies sfKI ƒ
afm qOr qy ieMË suxfAuNdy hn: "gurU rfmdfs jI ny afpxy Brf dy lVky dI
ÈfdI qy jfx leI jdoN afpxy vzy puqrF bfbf ipRQIcMd qy bfbf mhfdyv hurF ny bhfnf
bxf ky lfhOr jfx qoN nFh kr idwqI qF gurU sfihb jI ny gurU arjn dyv jI (not:
Aus vyly gurU nhIN sn) ƒ ikhf qF hwQ joV ky kihx lgy ik ijvyN afp jI df
hukm isr mwQy qF gurU rfmdfs jI ny ikhf ik jdoN qk asIN bulfeIey nf qd qk afpxy
afp nhIN afAuxf. hukm mMn ky cly gey aqy jdoN bhuq smF bIq jfx qy ipqf gurU jI
vwloN koeI sMdyÈ nf afieaf qF ibrhf nfl pihlI icwTI ilKI jo gurbfxI ivwc drj
hY:
"myrf mnu locY gur drsn qfeI ] iblp kry cfiqRk kI
inafeI ] iqRKf n AuqrY sFiq n afvY ibnu drsn sMq ipafry jIAu ]ñ] jdoN kuJ
smF bIq jfx qy jvfb nf afieaf qF dUsrI icwTI ilKI:
hAu GolI jIAu Goil GumfeI gur drsn sMq ipafry jIAu ]ñ]rhfAu]
jdoN bhuq smF bIq jfx qy dUsrI icwTI df jvfb nf afieaf qF qIsrI icwTI ilKI,
jdoN Ausdf jvfb vI nf afieaf qF (gurU) arjn dyv jI ny syvk ƒ ikhf ik ieh icwTI
isrP ipqf gurU jI ƒ hI dyxI ikAuNik pihlIaF iqMn icwTIaF bfbf pRQIcMd ny syvk
koloN lYky lukf leIaF sn. icwTI qy krmvfr nMbr ipaf gurU rfmdfs jI ny vyK ky
pRIQIcMd ƒ pwuiCaf qy pRIQIcMd Bry drbfr ivwc sfP muwkr igaf (awj dy aKOqI sMqF
sfDF vFgU) ik mYNƒ kuJ nhIN pqf qF gurU jI ny iek iswK ƒ kihky pRIQIcMd vwloN
gurU arjn dyv jI dIaF lukfeIaF hoeIaF icwTIaF mMgvf ky Bry drbfr ivwc pVHIaF .
ijs ivwc GVIaF plF idnF dy ivCoVy ƒ keI jugf smfn jfx ky iliKaf igaf sI. Ausy
vkq iek iswK ƒ Byj ky (gurU) arjn dyv jI ƒ bulf ilaf qy drbfr ivwc phuMc ky
ipqf gurU dy DMnvfd ivwc bhuq ibrhf nfl ihrdy qoN Auciraf":
Bfgu hoaf guir sMqu imlfieaf ] pRBu aibnfsI Gr mih pfieaf
] syv krI plu csf n ivCuVf jn nfnk dfs qumfry jIAu ]ô]
not: gurmiq ƒ hmyÈF cVHdI klf ivwc vyKx dI KfhÈ vfly iswKF
dI jfxkfrI vfsqy ieh dwsxf ËrUrI smJdf hF ik asl ivwc ieh khfxI gurmiq leI swB
qoN vwD Gfqk ikqfb "gur iblfs pfqÈfhI 6" ivwc hY. (vyKo,pMnf
278-283)
ies Èbd nfl joV ky pRcfrI jf rhI ies khfxI (sfKI)
ivwc do gwlF Kfs iDafn iKcdIaF hn . (1) ies Èbd dy ÈurU ivwc mhlf 5vF iliKaf
hY qy sfry iswK BlIBFq jfxdy hn ik ijMnF icr gurU arjn dyv jI gurU nhIN bxy sn
Aus qoN pihlF Auh afpxI bfxI nfl ‘nfnk’ lPj nhIN ilK skdy sn . ies leI ieh
Èbd gurU arjn sfihb jI dy gurU pdvI qy brfjmfn hox dy mgroN df sMkyq dyNdf hY.
(2) cOQy bMd dI quk ‘Bfgu hoaf guir sMqu imlfieaf’ iDafn nfl pVoH .
ies df arQ hY ‘gurU ny sMq (pRBU) imlf idwqf hY. afE, iDafn nfl ies Èbd ƒ
pVHdy hF :
mfJ mhlf õ cAupdy Gru1 ] myrf mnu locY gur drsn qfeI ] iblp
kry cfiqRk kI inafeI ] iqRKf n AuqrY sFiq n afvY ibnu drsn sMq ipafry jIAu ]ñ]
hAu GolI jIAu Goil GumfeI gur drsn sMq ipafry jIAu ]ñ]rhfAu] qyrf muKu suhfvf
jIAu shj Duin bfxI ] icru hoaf dyKy sfirMgpfxI ] DMnu su dysu jhf qUM visaf myry
sjx mIq murfry jIAu ]ò] hAu GolI hAu Goil GumfeI gur sjx mIq murfry jIAu
]ñ]rhfAu] iek GVI n imlqy qf kiljugu hoqf ] huix kid imlIaY ipRa quDu BgvMqf ]
moih rYix n ivhfvY nId n afvY ibnu dyKy gur drbfry jIAu ]ó] hAu GolI jIAu Goil
GumfeI iqsu scy gur drbfry jIAu ]ñ]rhfAu] Bfgu hoaf guir sMqu imlfieaf ]
pRBu aibnfsI Gr mih pfieaf ] syv krI plu csf n ivCuVf jn nfnk dfs qumfry jIAu
]ô] hAu GolI jIAu Goil GumfeI jn nfnk dfs qumfry jIAu ]rhfAu]ñ]ø] (m:5,pMnf
ùö-ù÷) not :—AuØNÖ qF sfDfrn qOr qy
hryk Èbd iksy prQfie hI hoieaf krdf hY, ‘prQfie sfKI mhf purK boldy’ . pr
ies Èbd dy nfl icwTIaF vflI khfxI mn-GVq idws rhI hY . cOQy bMd dI quk ‘Bfgu
hoaf guir sMqu imlfieaf’ iDafn nfl pVoH . ies df arQ hY ‘gurU ny sMq (pRBU)
imlf idwqf hY’ . jy khfxI TIk huMdI qF afKdy ik pRBU ny gurU imlf idwqf hY .
Aus khfxI ivc hor BI keI ÉfmIaF hn . iewQy dwsxIaF byloVvIaF hn . ibrhoN avsQf
df Èbd hY, qy, ajyhy hor keI Èbd imldy hn . iesy hI rfg ivc af cuky gurU
rfmdfs jI dy Èbd BI ibrhoN avsQf dy hn . muV muV afKdy hn . ‘guru mylhu’.
(pRo[sfihb isMG)
arQ :—gurU df drsn krn leI myrf mn bVI qFG kr irhf hY
(ijvyN ppIhf sÍFqI bMUd leI qrly lYNdf hY) ppIhy vFg (myrf mn gurU dy drsn leI)
qrly lY irhf hY . ipafry sMq-gurU dy drsn qoN ibnf (drsn dI myrI afqmk) qRyh
imtdI nhIN, myry mn ƒ DIrj nhIN afAuNdI .ñ. mYN ipafry sMq-gurU dy drsn qoN
kurbfn hF, sdky hF .ñ.rhfAu. hy DnuK-DfrI pRBU jI ! qyrf mMUh (qyry mMUh df
drsn) suK dyx vflf hY (TMZ pfx vflf hY) qyrI isÌiq-sflfh (myry aMdr)
afqmk azolqf dI lhr pYdf krdI hY . hy DnuK-DfrI ! qyry drsn kIiqaF icr ho igaf
hY . hy myry swjx pRBU ! hy myry imqR pRBU ! Auh ihrdf-dys BfgF vflf hY ijs ivc
qUM (sdf) vwsdf hYN .ò. hy myry swjx gurU ! hy myry imqR-pRBU ! mYN qYQoN
kurbfn hF, sdky hF .ñ.rhfAu. hy ipafry Bgvfn ! jdoN mYN qYnMU iek GVI Br BI
nhIN imldf qF myry Bf df kiljug ho jFdf hY (mYN qyry ivCoVy ivc ibhbl hF, dws
hux qYnMU mYN kdoN iml skFgf . (hy BfeI ! gurU dI srn qoN ibnf prmfqmf nfl imlfp
nhIN ho skdf, qfhIeyN) gurU dy drbfr df drsn krn qoN ibnf myrI (iËMdgI dI) rfq
(sOKI) nhIN lMGdI, myry aMdr ÈFqI nhIN afAuNdI .ó. mYN gurU dy drbfr qoN sdky
hF kurbfn hF jo sdf atwl rihx vflf hY .ñ.rhfAu. myry Bfg jfg pey hn, gurU ny
mYnMU ÈFqI df somf prmfqmf imlf idwqf hY (gurU dI ikrpf nfl Aus) aibnfsI
pRBU nUµ mYN afpxy ihrdy ivc hI lwB ilaf hY . hy dfs nfnk ! (afK—hy pRBU !
imhr kr) mYN qyry dfsF dI (inwq) syvf krdf rhF, (qyry dfsF qoN) mYN iek pl Br BI
nfh ivwCuVF, iek csf-Br BI nfh ivwCuVF .ô. hy dfs nfnk ! (afK—hy pRBU !) mYN
qyry dfsF qoN sdky hF kurbfn hF .ñ.rhfAu.
ievy hI Bgq PrId jI dy keI slokF bfry sfzy kuJ aKOqI sMqF
sfDF qy pujfrI pRcfrkF ny mnGVq khfxIaF bxfeIaF hoeIaF hn. kuJ idn hoey tI[ vI[
qy iek mÈhUr kQf vfck Bgq PrId jI dy ies slok: kMDI vhx n Zfih, qAu BI lyKf
dyvxf ] ijDir rb rjfie, vhxu iqdfAU gMAu kry ]øô] (pMnf 1382) bfry dws
irhf sI ik, "iek vfrI Bgq PrId jI dy ipMz vwl ƒ draf dy pfxI df vyg ho
igaf qF ipMz dy lokF ny PrId jI ƒ ikhf, quhfzI khI gwl suxI jFdI hY, qusI pfxI
dy hV ƒ rooko . iPr PrId jI ny ieh slok boilaf, kMDI vhx n Zfih, qAu BI lyKf
dyvxf, awgoN draf ny ikhf, ijDir rb rjfie, vhxu iqdfAU gMAu kry"]
hYrfnI dI gwl hY aijhIaF khfxIaF qF ihMdU pujfrIaF vwloN bxfeIaF suxIdIaF hI sn
pr hux sfzy keI pyÈfvr pRcfirk qF AunFH qoN vI awgy lMGx leI bhuq kfhly hn.
vyKdy hF, ies slok bfry vI pRo[ sfihb isMG jI dy ivcfr: not:— Èlok nM: øò
ivc PrId jI ny ‘duwK’ ƒ ‘awg’ df nfm idwqf hY . Èlok nM: øò ivc gurU
arjn dyv jI ies ƒ ‘ivsUlf bfÊ’ afKdy hn . ieQy PrId jI sMsfrk duwKF ƒ ‘iek
lMmI ndI, pRvfh, vhx’ afKdy hn . mnuwKf jIvn ndI df kMZf hY jo duwKF-rUpI
pRvfh dy vyg nfl Zih irhf hY .
arQ:— duwKF hyT nwipaf hoieaf jIv ‘duwK’
awgy qrly lY ky afKdf hY—) hy (duwKF dy) vhx ! (mYƒ) kMDI (-rwuKVy) ƒ nfh
Zfh (Bfv, mYƒ duKI nfh kr), qYƒ BI (afpxy kIqy df) ihsfb dyxf peygf . (duKI
mnuwK ƒ ieh smJ nhIN rihMdI ik) duwwKF df hVH Ausy pfsy hI Zfh lFdf hY, ijs
pfsy rwb dI mrËI huMdI hY (Bfv, rwb dI rËf-anusfr rwb qoN ivCuVy hoey bMdy
afpxy kIqy mMdy krmF dy aDIn duwKF df hVH Aus ƒ af roVHdf hY) .øô. tIkfkfr:
pRo[ sfihb isMG jI duwK dI gwl ieh hY ik gurbfxI jo sfƒ AupdyÈ dyNdI hY, awj
bhuq QoVy aijhy pRcfrk hn ijhVy sfƒ gurbfxI df Auh sdIvI swcf igafn afpxy swcy
idloN sMgq ƒ dyx dI koiÈÈ krdy hn. ies leI sfƒ ieh iKafl rwKxf cfhIdf hY ik
ikqy aijhy pRcfirk afpxy pYrI hwQ lvfAux qy afpxf qOrI Pulkf cldf rwKx dy kfrn
qF sfƒ aMDivÈvfsF qy krmkFzf ivwc qF nhIN pf rhy ? aijhy pRcfrkF bfry gurU jI
df Purmfn hY: rotIaf kfrix pUrih qfl ](m:1, pMnf ôöõ)
aijhy asMqF sfDF qy pRcfrkF df mnGVq krfmfqI khfxIaF suxf ky
lokfeI nUM zrfAuxf huMdf hY qF ik ienFH dI afAu-Bgq huMdI rhy. ieh lok cfhuMdy
hn ik lokI sfzy kolo zrn, ik ieh pfT pUjf krn vfly swcy suwcy pivwqr lok hn aqy
ies qrFH sfzI afE Bgq huMdI rhy . ies qrFH dy pRcfrkF ƒ qF KuÈI huMdI hY jd
lok kMn lf ky aKOqI sfKIaF suxdy jF suxfAux ƒ kihMdy hn; ikAuik ieh bfby jfxdy
hn ik aijhy khfxIaF suxn dy ÈOkIn iswK gurmiq igafn qoN kory hn qy iswKF ƒ
"Èbd gurU" dy igafn nfloN qoVn ivwc hI iehnf df Pfiedf hY. cMgf hovy
jykr iswK isrP Aus sfKI ƒ hI suxn ijhVI gurbfxI jF gurU sihbfn dy jIvn qy pUrI
AuqrdI hovy. afm hI iÈkvf kIqf jFdf hY ik sfzy bwcy gurmiq qoN dUr jf rhy hn
ies df iek kfrn bgYr iswr pYr qoN suxfeIaF jf rhIaF aKOqI krfmfqI khfxIaF vI hn
. ies swB leI ËrUrI hY ik sfzy pRcfrk gurmiq dy Ault aqy gurbfxI dy Èbd ƒ
smJx qoN bgYr mnmwq vflIaF khfxIaF gurU sihbfn qy gurbfxI dy nfa hyT sfKIaF
afKky suxfAuxIaF bMd krn vwl iDafn dyx. siqkfr Xog hn Auh pRcfrk jo gurmiq
isDFq ƒ muwK rwKky sfKIaF suxfAuNdy hn . sfzy gurU sfihbfn ny afpxy jIvn
ivwc lokfeI vfsqy bhuq duwK qsIhy shfry sn pr sfzy pRcfrk AuhnF dy nFa nfl
krfmfqF joVky kIqIaF kurbfnIaF ‘qy pfxI Pyr rhy hn. kfÈ ! iswK ies ivÈy bfry
sucyq hox.
siqkfr sihq, gurÈrn isMG ksyl, knyzf
|
. |