sMqF dy kOqk[[?
(Bfg pihlf,
iksLq nM: 02)
BfeI suKivMdr
isMG 'sBrf'
sMpRdfeI pRxflI
sRI gurU goibMd isMG sfihb jI
BfeI mnI isMG jI ÈhId bfbf dIp isMG jI ÈhId
BfeI dIvfn isMG jI BfeI guridafl isMG jI BfeI gurbÉÈ isMG jI --->
BfeI amr isMG jI BfeI sUrq isMG BfeI kOl isMG jI --->
BfeI rfm isMG jI BfeI gurdfs isMG jI BfeI jwsf isMG jI
pfeI cMdf isMG jI BfeI sMq isMG jI
BfeI hËfrf isMG sMq dXf isMG jI
zf: BfeI vIr isMG jI sMq Bgvfn isMG jI --->
sMq hrnfm isMG jI bydI sMq Pqy cMd jI (Èfh jIvxy
vfly)---> sMq amIr isMG jI (glI sqo vflI, aMim:) --->
sMq sMgq isMG jI (Èfh jIvxy vfly) sMq ikrpfl isMG jI (glI
sqo vflI, aMim:)
sMq ibÈn isMG jI (murfly vfly) sMq krqfr isMG (mfzl tfAUn,
pitaflf) jI sMq mwKx isMG jI (awj klH)
sMq suMdr isMG jI (murfly vfly) sMq Bfg isMG jI (Twty itwby
vfly)
sMq ig: gurbcn isMG jI ‘Éflsf’ (iBMzrF vfly) sMq jgq
isMG jI (Twty itwby vfly)
sMq ig: krqfr isMG jI ‘Éflsf’ (jQf iBMzrF mihqf) sMq
krqfr isMG jI (Twty itwby vfly)
sMq ig: jrnYl isMG jI ‘Éflsf’ (jQf iBMzrF mihqf)
lwKF ƒ aMimRq CkfAux vfilaF df muKI by-aMimRqIaf, dwso ieh Pqy cMd ikQoN af
igaf? pihly 7 BfeI hn, ieh awTvF sMq ikQoN jMm ipaf?
gurbfxI dy arQF dI sMpRdf
cwlx dy kfrx
‘Kflsf jIvn’ dy pMnf 13 qoN 17 qk ieMJ iliKaf hY: gurbfxI
dy arQF dI sMpRdf cwlx dy kfrx dsm pfqÈfh bcn kIqy, sB isMG gurbfxI ƒ soD ky,
smJky, ivcfrky aqy icwq itkf ky piVHaf kro. ieh suxky BfeI dieaf isMG afid muKI
isMGF ny bynqI bIqI, hy grIb invfj jI, arQF ibnF gurbfxI dI ÈuwDI aÈuwDI df
pqf nhIN lwgdf. qF hËUr ny ikhf isMGo! sfzf iekrfr irhf, hux qF jMgF XuwDF df
vkq hY, ivhly ho ky arQ pVHfvFgy.
jdoN klgIDr ipqf jI, srbMs vfr ky mukqsr sfihb tuwtI gMZ ky,
sfbo kI qlvMzI afey qF isMGF ny bynqI kIqI hËUr, hux arQ pVHfAux dI ikrpf kro,
qF hËUr ny ikhf qusIN DIrmwl dy pfs krqfrpur duafby ivc jfAu. pMjvyN pfqÈfh ny
bfxI dI bIV rcI hY. Aus ivc nOvyN pfqÈfh dI bfxI ilKx vfsqy jgHf KflI CwzI hY,
Auh srUp lY afvo. nfly gurbfxI pVHf dyeIey nfly arQ pVHf dyeIey. hukm mMn ky 25
isMG DIr mwl klo gey. DIr mwl ny AuWqr idwqf ik dsvyN pfqÈfh vI Auho srUp hn,
kMToN Aucfr lYx. myry pfsoN vwizaF dI bÉiÈÈ ikAuN KoNhdy ho? ieh sux ky isMGF
ny KflI vfps af ky bynqI kIqI ik DIr mwl ies pRkfr kihMdf hY.
(iBMzrFvflI) tksfl sRI dmdmf sfihb, hËUr ny BfeI mnI isMG ƒ
ilKfrI lf ky afpxI pivwqr rsnf qoN sfrf ‘sRI gurU gRMQ sfihb jI’ kMToN
Aucfrn lwgy. svyry ilKfAuNdy aqy Èfm ƒ arQ pVHfAuNdy sn. 48 isMGF ƒ arQ
pVHfey. ies pRkfr 9 mhIny 9 idn ivc ieh kfrj kIqf aqy sfrI bfxI nOvyN pfqÈfh jI
dI bfxI smyN ÅÆ qoN aTfrh ds bIs qwk sMpUrn kIqI. iek lg mfqr df vI Prk
siqgurF ny nhIN pfieaf.
sRI dsmyÈ ipqf jI qoN arQ sux ky, ieh sfry 48 isMG hI bRhm igafn pf ky, jIvn
mukq qy ibdyh-mukq ho gey. iksy ƒ srIr df cyqf nf irhf. ieh vyK ky gurU jI ny
BfeI mnI isMG ƒ afigaf kIqI ik BfeI sfihb qusIN dUjy isMGF vFg ibdyh mukq ho ky
sB kuJ Cwzxf nhIN, sgoN syvf krnI hY.
(Kflsf jIvn pMnf 13 qoN 17)
bhuqy tksflI styjF qy ies qrHF ibafn krdy hn ik 48 isMGF ƒ
gurbfxI dy arQ pVHfey qF 46 isMG sxdyhI AuWz AuWz ky swcKMz cly gey. ienHF dohF
ƒ BfeI dIp isMG aqy BfeI mnI isMG ƒ hËUr ny PV ilaf qy ikhf qusIN syvf krnI
hY qF iehnF dohF ny ikhf ik mhfrfj aYsI avsQf Pyr ikqy pqf nhIN imlxI hY ik
nhIN.
ivcfr: gur Purmfn hY -
‘afgY
jfiq rUpu n jfie..’’ (afsf m: 3) gurU
jI kihMdy hn ik awgy dyhI nhIN jf skdI, jfiq vI nhIN jFdI. rwbI drgfh sUÉm hY,
AuQy sQUl cIË nhIN jf skdI. ieh dyhF ikvyN Auz geIaF aqy isMGF ƒ gurbfxI aqy
dsvyN pfqÈfh nfloN hor ikhVf swcKMz ipafrf sI? gur Purmfn
hY,
jbu lgu min bYkuMT kI afis..
qb lgu hioe nhI crn invfsu.. (pMnf 325)
mftI mftI hoeI eyku.. (gurU gRMQ sfihb)
jy BfeI mnI isMG aqy BfeI dIp isMG jI ny swcKMz dI afs rwKI
hoeI sI qF siqgur kihMdy crnF ivc invfs ho hI nhIN skdf. dsvY pfqÈfh qF BfeI
mnI isMG, BfeI dIp isMG kih rhy hn kuJ hI smyN bfad gurU hukm dy Ault ieh sMq
ikAuN aKvfAux lwgy? kI iehnF dI avsQf gurU dy pMj ipafiraF aqy BfeI dIp isMG,
BfeI mnI isMG nfloN vwzI sI? gurU jI ienHF sfiraF ƒ ‘BfeI’ afK ky sMboDn
krdy rhy. iPr vI gurU hukm dy Ault ieh sMq awKr tksflI sMqF dy nfvF nfl ikAuN
lwgf?
qfqprj ieh hY ik ilKq Éflsf jIvn dy pMnf 17 dy Qwly vfly jo
pihry hn ieh kyvl tksflI ikqfbF ivc hI hn. ieh hvflf iksy iek vI purfqn gRMQ ivc
drj nhIN hY. dsvyN pfqÈfh ny Éflsf pMQ (gurU pMQ) sfijaf hY, koeI tksfl nhIN
clfeI. bcn khy hn, ‘afigaf BeI akfl kI qbY clfieEu pMQ’ ikqy vI aYsf iliKaf
nhIN imldf ik afigaf BeI akfl kI qbY clfieEu tmdmI tksfl. tksflIaF ny ieh sfrf
kuJ mno GiVaf hY. ieh tksflI kihMdy hn ik do tksflF clfeIaF pr jo sMpRdfeI
pRxflI ilKI iPrdy hn ies ivc iqMn tksflF ienHF ilKIaF hn, ijnHF ivc iek tksflI
muKI ingurf hY, by-aMimRqIaf hY, Ausdf nF sMq Pqih cMd hY. ijs tksfl df muKI
ingurf hY, Auh tksfl iswK pMQ df kI svfrygI? ieh tksflI ieh vI kihMdy hn ik sfzI
tksfl BfeI dIp isMG qoN cldI hY pr ienHF dI ilKI sMpRdfeI pRxflI ivc ienHF dy
sMqF dy nF BfeI mnI isMG dy Qwly afAuNdy hn. hËUr dsm pfqÈfh kihMdy, ‘Éflsf
myro rUp hY Éfs’, ikqy nhIN ikhf ik tksflI myro rUp hY Kfs. iPr ieh tksflI
kihMdy hn ik ieh tksflF hux qk sInf-b-sInf cwlIaF afAuNdIaF hn. jdoN igafnI
gurbcn isMG ny (iehnF dI ilKq muqfbk) igafnI krqfr isMG ƒ iËMmyvfrI sONpI qF
keI tksflIaF dy sIny pft gey. mfJy mflvy df svfl KVf kr idwqf. mflvy vfilaF ny
bRhm igafnI khfAuNdy gurbcn isMG dy khy dIaF DwjIaF AuzfeIaF. sB jfxdy hn sInf
pft igaf, pwg igafnI mohn isMG ƒ bMnH idwqI. igafnI krqfr isMG ƒ mfJy vfilaF
pwg bMnH idwqI. koeI sInf iksy pfsy koeI sInf iksy pfsy qur igaf.
BfeI gurdfs jI dy kQn muqfbk, ‘kUV nf phuMcy sc no sO GfVq
GVIey..’ tksflIaF ny JUT ƒ swc bxfAux dI ivarQ koiÈÈ kIqI hY aqy gurU pMQ
ƒ KyrUM KyrUM krn vfsqy pUrf Xogdfn pfieaf hY. sMq ibÈn isMG jI murfly vfly,
pMjF ipafiraF qoN aMimRq Cwk ky iqafr br iqafr hoey. gurbfxI pVHdy, Èbd ivc
surq joVdy, gur mMqr, mUl mMqr df jfp krdy. pMzq qfrf isMG aqy pMzq sfDU isMG
qoN jog mwq, purfx, ismrqIaF, ivafkrx afid keI gRMQ 9 sflF ivc pVHy qy ivcfry.
(Kflsf jIvn pMnf 19)
ivcfr
—ihMdU mwq dy
gRMQ pVHy hox krky hI tksflI sMq, isrÌ 10 PIsdI iswK mwq df pRcfr aqy 90 PIsdI
bRfhmxI mwq df pRcfr kr rhy hn. tksflI sMq ihMdU mwq dy qIrQF dI Xfqrf vI krdy
rhy jdoN ik ‘gurU gRMQ sfihb jI’ qIrQF qy jf vwsx aqy qIrQF qy BRmx krn dI
inKyDI kr rhy hn. dsm pfqÈfh ny vI afpxI bfxI aMdr anmqI Dfrimk afgUaF aqy
anmqI gRMQF ivc ilKy Pokt krm kFzF dI inKyDI kIqI hoeI hY.
jy jy Bey pihl avqfrf.. afpu afpu iqn jfpu Aucfrf..
pRB doKI koeI n ibdfrf.. Drm krm ko rfhu n zfrf..
gur Purmfn hY—
‘‘qIrQ nfqf ikaf kry, mn mih mYlu gumfnu..’’ (pMnf
61)
ml hAumY DoqI ikvY n AuqrY jy sAu qIrQ nfie.. (pMnf 64)
ies sMbMD ivc 30 qoN vI vwD hor pRmfx ‘gurU gRMQ sfihb jI’
ivcoN idwqy jf skdy hn.
murfly afAuxf
‘Kflsf jIvn’ dy pMnf nM: 21 qy ilKdy hn: afp jI aMimRq
vyly iek smyN hI phu Putfly qoN lY ky hr roË 2 GMty ‘sRI gurU gRMQ sfihb’
jI kQf kiraf krdy. iPr ividafrQIaF qoN dUr inrlyp ismrn Bjn ivc juVy rihMdy. hor
iksy ivhfr ivc bhuq Gwt pYNdy. (Kflsf jIvn pMnf 21)
ivcfr—ivhlVF ƒ hor iksy ivhfr ivc pYx dI loV vI kI hY?
ikRq krnf vMz Ckxf, ieh iksny krnf hY? ikRqI hox df ikqy iËkr qwk nhIN afieaf.
gurU dy bol Bulf ky iksdf ismrn krdy rhy.
ijh igRhu bn smsr kIaf qy ivrly sMsfir..
jYsy jl mih kml inrfml murgfeI nY sfxY
ijAu kml rhY ivc pfxI hy.. (pMnf 938)
Gfil Kfie ikCu hQhu dy nfnku rfhu pCfxih syie.. (1245)
ienHF ikhVI bfxI dI kQf kIqI Aus bfxI ivc ieh bcn nhIN sn.
ikhVI iekFq Bfldy sI? gurmuK mfieaf ivc AudfsI. kI ieh jogIaF vfsqy hukm kIqf
gurU ny?
awgy kihMdy hn ik dsF pfqÈfhIaf ƒ kVfh pRÈfd df Bog
lvfAuxf hY, ies leI byhf aftf dyg ivc nhIN pfAuxf. (Kflsf jIvn, pMnf 22)
ivcfr—gur Ìurmfn hY,
bRhmigafnI kf Bojn igafnu (pMnf 273)
siqnfmu hY hir Bog quhfry.. (pMnf 694)
sic Kfxf sic pYnxf:::.. (pMnf 69)
dsF pfqÈfhIaF dI afqimk joq, inrMkfr siqgurU gRMQ sfihb jI
ƒ ikhVf aftf KuvfAuxf cfhuMdy hn.
ivic sMgiq hir pRB vsY jIAu.. (gurU gRMQ sfihb)
jy gurU dy iswKF ny, sMgq ny Ck ilaf qF gurU ny Ck ilaf.
bRfhmx jo pwQr dIaF mUrqIaF ƒ Bog lvfAuNdf sI, Auho ijhy BogF df gurmiq ivc
koeI ivDfn nhIN hY.
‘Qfl
ivc iqn vsqU peIAu sq sMqoKu vIcfro..’ (pMnf 1429)
koeI iswK afpxy ihrdy rUpI Qfl ivc swc, sMqoK aqy gurmiq ivcfrDfrf jo mOq qoN
rihq kr dyx vflI hY, ieh rwbI guxF nfl Biraf ihrdy rUpI Qfl gurU awgy rwKy, ‘mn
bycY siqgur kY pfis.. (pMnf 286) mn
dy rfm lIaf hY mol..’ (pMnf 327) aYsy Bog
lvfvy. gurU vI KuÈ qF iswK df vI hlq plq svr jfvygf. ijhVf aftf afKr ivÈtf ho
jFdf hY, Ausƒ gurbfxI gurU ny kI krnf hY. Poky krm kFzF ƒ isK Drm ivc koeI QF
nhIN hY. iswK rihq mirXfdf muqfbk kVfh pRÈfd dr pRvfn krfieaf jf skdf hY.
‘Kflsf jIvn’ pMnf 22 qy ilKdy hn: kihMdy iek vfrI sMqF ƒ
gurdvfry dI golk igxn lf ilaf. igxdy rhy. iPr ro pey ik sMsfrI kMm ikAuN lfieaf
hY. eynf smF Bjn qoN ibnF guËr igaf. AunHF idnF ivc afp awTIN pihrI 2 muwTF
CoilaF dy dfxy aqy iek syr pfxI pI ky 23-23 GMty ismrn krdy. kyvl iek GMtf
sONdy. (Kflsf jIvn, pMnf 22)
ivcfr—kI sMq ny gurbfxI ivcoN nhIN piVHaf,
‘hfQ
pfAu kr kfm siB cIqu inrMjn nfl.’ kI ieh
ismrn kyvl ivhlVF vfsqy hY? ‘Cozih
aMn krih pfKMz n Auh suhfgx nf Auie rMz.’
(pMnf 873)
‘jg kAu bkqy dUDfDfrI gupqI Kfvih vitkf sfrI.’ (pMnf 873)
ijhVI Auh kQf krdy sI, Aus ivc kdy ieh bcn nf afey? kI gurU dy sfry bcnF dI
AulMGxf ienHF sMqF dy lyKF ivc ilKI hoeI sI ik jwt Kcrf Kudf ƒ lY gey cor, vflI
khfvq swc kr rhy hn?
sMq suMdr isMG jI iBMzrFvfly
‘Kflsf jIvn’ pMnf 26 qy ilKdy hn: 9-10 sfl dI Aumr ivc
aKMz pfTI bx gey aqy aMimRq Ck ky pUrn Kflsf swj gey. iek pMzq qoN sMsikRq pVHI,
pMzq jvflf dfs AudfsI qoN gRMQ pVHy, igafnI Bgq rfm qoN bRhm ivwidaf gRihx kIqI.
ivcfr—TIk smJ afeI ik bRfhmxF qoN gRMQ pVHy, bRfhmxF qoN
bRhm ivwidaf hfsl kIqI qF sfrI iËMdgI pRcfr vI qF bRfhmxI mwq df hI krnf sI qF
Auh gurmiq isDFq qoN kohF dUr rhy. nfly kihMdy tksfl cwlI BfeI dIp isMG qoN qy
pVHdy bRfhmxF kol rhy hn. jy bRhm ivwidaf bRfhmxF kol hY qF iPr BgqF ƒ gurUaF
ƒ gurbfxI Aucfrx dI loV hI nhIN sI.
Buwl gey bcn:
jb lg Kflsf rhY inafrf..
qb lg qyj dIAu mY sfrf..
jb Kflsf rl iml jfeI..
qb Kflsy kf qyj Gt jfeI..
jb ieh ghY ibprn kI rIq..
mY n krAu ienkI pRqIq..
siqgur kihMdy hn jd ieh iswK anmqF nfl rl iml jfxgy, iehnF df
qyj Gt jfvygf, jd ieh iswK ho ky bRfhmxF vflIaF rIqF krngy, mYN ienHF dI pRqIq
nhIN krFgf. vfikaf hI qyj Gt igaf. ijMØny vI sMq awj qk hoey hn 90 PIsdI
bRfhmxI rIqF df pRcfr krdy rhy hn. ienHF afgUaF df ÌrË bxdf sI, gurmiq isDFq
dI Koj krky gurmiq df pRcfr krnf. guriswKI dI PulvfVI ƒ iehnF vDfAuxf, PYlfAuxf
sI pr ienHF ny PulvfVI ƒ pYrF Qwly mDoilaf. awj ipMz dy ivc gurdvfry qF 20 vI
lwB jfxgy pr ipMz ivc gurmiq df DfrnI iek isMG vI lwBxf aOKf hoieaf ipaf hY.
cfnxI ‘coN aMimRq rs coxf
‘Kflsf jIvn’ pMnf 28 qy ilKdy hn: iek vfr sMq kQf kr rhy
sn, sMgqF sux rhIaF sn, Aupr cfnxI lwgI hoeI sI. pRqwK dyviqaF df imwTf rs vwzI
cfnxI ivcoN cox lwgf. Aupr bwdl nhIN sI. cfnxI qy vyiKaf, do iqMn buwk Auh dyv
rs jmHF hoieaf sI. ciKaf jo imwTf sI. (Kflsf jIvn, pMnf28)
ivcfr—gur Purmfx hY,
dyvI dyvf siB mUl hY mfieaf.. (pMnf 129)
dyvI dyvf pUjIaY BfeI ikaf mfgAu ikaf dyih.. (pMnf 637)
so sMqF ny gurU hukm dy Ault lokF dy isrF ivc aYsf dyv rs
DUiVaf ik iswK awj qk bRfhmxI krm kFzF ƒ hI iswKI mMnI bYTy hn. ieh dyx hY
ienHF mhfn hsqIaF dI.
iek isMG ƒ alOikk nËfrf
ies ivc iek pfglpuxy nfl sMbMD rwKdI khfxI ilKI hY. gurmiq
ivc aYsf koeI ivDfn nhIN hY.
isMGF ƒ kMDF ‘coN jfp suxfAuxf
sMq ƒ afp ƒ gurU gRMQ sfihb ivcoN gurmiq nf lwBI, ieQy vI
Aus gurU hukm df KMzn kr idwqf. ‘imilaf hoie n vICVy jy hovY imilaf..’ Drm
qF inwjI sfDnf qy KVHf hY, ijsny kmfieaf hY, Aus kol hY, hF pRyrnf leI jf skdI
hY. sMgq kIqI jf skdI hY pr sMq ny ‘hoin nËIik Kudfie dy Byq n iksy dyx.. gur
hukm ƒ qoV ky afp Dwky nfl isMGF ƒ kMDF ivcoN mUl mMqr aqy qÉiqaF ivcoN gur
mMqr suxfieaf. aYsf ZONg ricaf aqy iliKaf hY ik isMGF ƒ keI idn afpxy srIrF dI
vI suwD n rhI. iPr keI idn bfad AunHF isMGF ƒ srIrF dI suwD hoeI. guriswKI qF
isrF df vfpfr hY. ieh jfdU dI Kyz nhIN hY. gurU hukm dy Ault pYdf hoey ienHF
sMqF ny iswKI ƒ jfdU dI Kyz bxf ky rK idwqf hY.
jq sq ivc pUry rihxf. (Kflsf jIvn, pMnf 32)
ieQy sMqF dI afpsI eIrKf dI iek khfxI ilKI hY, jy gurU hukmF dy Ault cwl ky
afpxy nfvF dy nfl sMq awKr nf lfAuNdy, sfry BfeI bxy rihMdy qF, ies eIrKf qoN
bicaf jf skdf sI.
zf: dIvfn isMG jI nfl bcn iblfs—
ies ivc vI ‘hoin n jIik Kudfie dY Byqu n iksY dyin..’
(pMnf 1384) vfly gurmiq isDFq dIaF DwjIaF AuzfeIaF geIaF hn. aYsIaF khfxIaF ƒ
gurmiq ivc koeI QF nhIN hY. qUM mYƒ mulF kih mYN qYƒ kfjI khF. ieh sMq jFdy
jFdy 1000 pfTI 200 pRcfrk aqy 100 igafnI bxf gey ijnHF ny vwD qoN vwD bRfhmxI
mwq df pRcfr kIqf aqy Gwt qoN Gwt iswK mwq df pRcfr kIqf.