sMqF dy kOqk[[?
(Bfg pihlf,
iksLq nM: 05)
BfeI suKivMdr
isMG 'sBrf'
inwqnym dIaF pMj bfxIaF bfry tksfl df kihxf
1: jpujI sfihb—bRhm igafnI dI pRfpqI vfsqy.
2: jfp sfihb—akfl purK ƒ nmskfr krn vfsqy. ies ivc
pRmfqmf dy srUp dy lwCx hn.
3: qÍpRsfid svXY—pfKMz df KMzn krdy hn.
4: cOpeI sfihb—srb kfl, srb TOr rwiKaf aqy vfihgurU awgy
bynqI krn vfsqy.
5: anMd sfihb— jIvn mukqI df anMd mfnx vfsqy.
rihrfs sfihb—Èfm dy mOky rihrfs sfihb df pfT ËrUr
krnf. ijs krky swcKMz dI pRfpqI huMdI hY.
kIrqn soihlf—rfq ƒ sox vyly krnf hY jy suwiqaF ipaF pRfx
inkl jfx qF tyZIaF jUnF ivc nhIN pYNdf.
afsf dI vfr—cOrfsI lwK jUnF df gyVf kwtx vfsqy hY.
suKmnI sfihb—24 aÈtpdIaF, mnuwK dy 24 GMitaF ivc 24000
svfs hn aqy suKmnI sfihb dy 24000 awKr hn. iek pfT krn nfl awT pihr sPl ho
jFdy hn.
(Éflsf jIvn pMnf 228-229)
ivcfr—ijnHF ny gurbfxI vI vMz idwqI, gurbfxI dI eykqf
vI nhIN rihx idwqI, iehnF pMQk eykqf ikwQoN rihx dyxI sI? jy jpujI sfihb
bRhm igafn dI pRfpqI vfsqy hY qF bfkI bfxI kI aigafn dI pRfpqI vfsqy hY.
jy tksflIaF dy kihx muqfibk jpujI sfihb bRhm igafn dI pRfpqI vfsqy hY qF iPr
bfkI bfxI dI loV hI nhIN sI. kI ieh tksflI, gurUaF nfloN vwD isafxy
hn? gurU ny qF 1430 aMg ilKy hn.
2: jfp sfihb—jy jpujI sfihb bRhm igafn vfsqy hY qF iPr
jfpu sfihb pVHn dI kI loV? ikAuNik pRmfqmf afp hI bRhm igafnI hY.
‘‘bRhm igafnI afp pRmysr..’’ pRmfqmf, pRmfqmf ƒ kI nmskfr krygf?
3: qÍpRsfid svXY—bRhm igafnI ivc qF pfKMz huMdf hI
koeI nhIN, KMzn ikAuN krnf? ieh iPr iks vfsqy pVHny hn?
4: cOpeI sfihb—bRhm igafnI ƒ Kqrf hI koeI nhIN.
Aus dI rwiKaf df kI mqlb? pRmfqmf afp bRhm igafnI iliKaf hY Auhny bynqI
iks awgy krnI hY? ieh pVHn df kI mqlb?
5: anMdu sfihb—bRhm igafnI hY hI anMd srUp. hor
ikwQoN anMd lYxf Ausny?
rihrfs sfihb—bRhm igafnI qF afp hI swc df srUp hY Auhny
bRfhmxI mwq vfly swcKMz ƒ kI krnf hY?
kIrqn soihlf—bRhm igafnI ƒ BYVy Purny aqy supny af hI
nhIN skdy. tyZIaF jUnF nfl Ausdf sMbMD hI koeI nhIN, iPr AuhnUM soihlf
pVHn dI kI loV?
afsf kI vfr—bRhm igafnI cOrfsI lwK jUn vfly cwkr ivc
kdy nhIN pYNdf BfvyN Ausny goieMdvfl sfihb bEuulI ivc iek vI ieÈnfn nf kIqf
hovy. iPr bRhm igafnI ƒ afsf kI vfr pVHn dI kI loV?
suKmnI sfihb—bRhm igafnI qF swc df rUp hY.
pRmfqmf afp hI bRhm igafnI hY iPr suKmnI sfihb ivcly aÈtpdIaF, slokF, awKrF dI
igxqI krn dI kI loV? igxqI imxqIaF df iswK Drm nfl koeI mqlb nhIN
hY. ies bfry KuwlHI ivcfr ipwCy ho cuwkI hY. ieh sfrf kuJ Drm dy
TykydfrF ny ihMdU mwq dI nkl qy iswK kOm ivc vMzIaF pfAux vfsqy, kOm dI ÈkqI
KyrU-KyrU krn vfsqy kIqf hY. Auh ies kMm ivc sPl hoey hn. ies vkq
iswK kOm 50 DiVaF ivc vMzI peI hY.
aMimRq dI mhwqqf dsidaF vI tksflIaF ny ihMdU mwq vflIaF
JUTIaF khfxIaF df afsrf ilaf hY. aMimRq dy nF ‘qy vI iehnF iswK kOm aMdr
vMzIaF pfeIaF hn. iksy ny aMimRq bfry kuJ iliKaf. iksy ny kuJ iliKaf
hY. Drm dy Tykydfr ajy qk ieh PYslf nhIN kr sky ik aMimRq, iswK Drm ivc
dfÉlf hY ik ieh mMijl hY. ‘‘koeI nf iksy vrjeI joeI kry soeI mn Bfvy’’
BfeNI gurdfs jI dy kQn vflI hflq bxI peI hY.
tksflI ieQy kih rhy hn ijsny aMimRq Ck ilaf Auh srIr krky
mrdf hI nhIN, pr gurbfxI kihMdI ‘‘mrx jIvx jo sm kr jfxY so myry pRB Bfiedf’’.
qn dy ql qy qF jIvn bhuq ijAuNdy hn. afqmf dy ql ‘qy ijAUx vfly ivrly
hn. vwzy vwzy aMimRqDfrI tksflI, afqimk ql ‘qy mry hoey hn. vwzy
Dfrimk ahuidaF ‘qy vI Auh isafsIaF dy hwQF ivc ivky hoey hn. Auh mfieaf
dy hwQF ivc ivky hoey hn. qKqF ‘qy bYT ky ainaF kr rhy hn. gurmiq
afÈy muqfibk aMimRq Ckxf Éflsf pMQ aMdr dfÉlf hY, iPr isMG ny rihq ivc rih ky
gurbfxI pVHnI, suxnI, smJxI, mMnxI, kmfAuxI hY. ies qrHF JUTIaF tksflF df
KihVf Cwz ky, qwq gurmiq swc dI tksfl ivc afpxy jIvn dI GfVq GVxI hY.
ijhVy guriswK ieh krdy hn AuhnF dy muKH gurU drbfr ivc Aujly ho jFdy hn, Auh
jIvn sPl bxf lYNdy hn. Auh koeI vI prpMc nhIN rcdy. ‘‘nfnk ibrly
pfeIaih jo n rcih prpMc..’’
pMj ipafiraF dy nfm aqy jnm
tksflI kihMdy hn ik BfeI dieaf isMG, lAU df avqfr sn.
BfeI Drm isMG DMny df avqfr sn. BfeI ihMmq isMG cwqRBujI ƒ pkVn vfly PMDk
df avqfr sn. BfeI mohkm isMG, Bgq nfmdyv jI df avqfr sn. BfeI sfihb
isMG, sYn Bgq dy avqfr sn.
(Éflsf jIvn pMnf 340)
ivcfr—ieh sfrf kuJ tksfl ny iksy bRfhmxvfdI gRMQ ivcoN
piVHaf hY. keI purfqn Dfrimk gRMQF aqy rihqnfimaF ivc vI gurmiq dy Ault
bRfhmxvfdI ivcfrDfrf drj hY. aYsy gRMQ vI gurduafiraF ivc pey hn ijnHF ivc
iliKaf hY ik hnUMmfn dI pUjf ikvyN krnI hY, mMglvfr isr nhIN nhfAuxf, vIrvfr
kwpVf nhIN Doxf, gF iks idn KrIdxI hY? bold iks idn KrIdxf hY? CnI
dI pUjf vI AuQy ilKI hoeI hY. pr gurmiq df iehnF gwlF nfl dUr df vI vfsqf
nhIN hY. avqfrvfd ƒ gurbfxI nhIN mMndI. Ëfq-pfq koeI nhIN
hY. tksflIaF aMdr JUT aqy swc inKyVn vflI hMs ibrqI nhIN hY. ies
krky ieh gurmiq aqy mnmwiq df inKyVf nhIN kr sky. gurU ny ikhf ik gurbfxI
qoN iswiKaf lAu pr ieh tksflI, pMjF ipafiraF dy nFvf qoN iswiKaf lY rhy
hn.
gurmiq rihq mriXfdf
krqf (sMq igafnI gurbcn isMG iBMzr klf)
sRI aMimRqsr ivc mfeI syvf bfËfr hY. ieh mfqf jI kfbl
qoN ÈkqI nfl af ky goieMdvfl sfihb bEulI sfihb dI syvf krdy rhy. ies ivc
aYzy gux, aYzI vizafeI sI. kfbl qoN hr roËI gwzI duafrf afAuxf vI aOKf
hY. ies mfqf ivc pRqIbwDqf krky, pqI dI agvfeI hox krky sRI bEulI sfihb jI
dI pivwqr syvf krky aYzI vwzI qfkq sI.
qIjI pfqÈfhI gurU amrdfs jI ny puwiCaf—hy bIbI jI!
iswK ÈMkf krdy hn ik mfeI Èfm ƒ gupq ho jFdI hY aqy svyry pRgt ho jFdI hY.
sfiraF ƒ dwso. mfeI ny bynqI kIqI grIb invfË jI. myry pqI jI ny
afp dI iswKI Dfrn kIqI hY aqy mYN vI iswKI Dfrn kIqI hY mYN pqIbRq Drm ivc pwkI
hF, mYN pqI dI afigaf hmyÈF mMndI hF. mYN pqI qoN bEulI sfihb dI syvf krn
dI afigaf mMgI jo iml geI. hux myry ivc afp jI dI bKiÈÈ hY aYzI ÈkqI hY
ik mYN afp jI dI ikRpf duafrf, pqIbRqf Drm duafrf hr roË kfbl qoN af jFdI hF,
syvf krdI rihMdI hF rfq peI qoN Pyr pqI dI syvf ivc jf hfiËr huMdI hF.
ieh mhFrfj grIb invfË jI. pqIbRqf krky myry ivc qfkq hoeI hY.
sux ky hËUr ny ikhf bIbI! iek hor BI sqI hoeI
hY. ijsny afpxy pqIbRqf Drm krky sUrj nhIN sI cVHn idwqf. Pyr
dyviqaF ny Ausdf pqI ijANUdf kIqf sI qF iPr sUrj cVH sikaf sI. ies pRkfr
ieh bIbIaF dy gux hn.
(gurmiq rihq mirXfdf pMnf 50)
ivcfr—kI mfqf gujrI jI pqIbRqf nhIN sI? Coty
sfihbËfidaF smyq Auh TMzy burj ivc kYd rhy. Auh bwicaF ƒ lY ky AuQoN
AuWz ikAuN nf gey? kI mfeI syvF ivc mfqf jI nfloN vwD qfkq sI.
ijhVIaF isMGxIaF mIr mMnU dI jylH ivc aqy hor muÈklF smyN bwicaF dy toty krf ky
JolIaF ivc pvf ley. BuwKF qRyhF kwtIaF, anykF srIrk kÈt sih ley Bfxf
mMinaf kI Auh pqIbRqf nhIN sn.
bMdf isMG jI bhfdr jo gurU imlfp qoN pihlF irwDIaF iswDIaF
vws krI bYTf sI. gurU kf isMG swjx qoN bfad pMjfb ƒ afieaf srhMd dI iewt
nfl iewt KVkf idwqI, jMg kIqf, aMq gurdfs nMgl dI gVHI ivc Gyrf pY igaf.
kI Auuh AuWz ky nhIN sI jf skdy. jflmF ny AuhnF dy bwcy ajY isMG df idl
kwZ ky bMdf isMG dy mUMh ivc pfieaf. jMbUrF nfl mfs quVvf ilaf pr koeI
ÈkqI nhIN idKfeI Bfxf mMinaf ikAuNik gurvfk hY:
‘‘riD isiD sB moh hY nfm n vsY min afie.. (pMnf
593)
‘‘hoin nËIik Kudfie dY Byqu n iksy dyx..’’
(pMnf 1384)
bMd bMd kwty gey, afiraF nfl qn icrvf ley pr koeI ÈkqI nf
idKfeI.
AuWpr ilKI khfxI suxfAux vfly sfD ny ies ivc iek nhIN keI
anrQ kIqy hn.
1: gurU df bcn gurU qoN hI KMzn krvfieaf hY ik gurU amrdfs jI
kihMdy hn, mfeI, dws ik ikhVI ÈkqI nfl afAuNdI hYN? pr gurbfxI aMdr gurU
jI kihMdy hn ik ijhVy pRmfqmf dy nyVy huMdy Auh kdy Byd nhIN idMdy. ies
sfD ny gurmiq iswDFq dI KMznf gurU dy mUMhoN hI krvf idwqI hY. bRfhmx vI
iesy qrHf krdf irhf hY.
2: pqIbRqf ƒ qF hor koeI syvf krn dI loV hI nhIN hY.
jy ËrUrI krnI sI qF AuQy bYTI hI tokrI ZoeI jFdI ijhVf AuWz ky af skdf hY Auh
AuQy bYTf vI syvf kr skdf hY.
3: ijhVI iek hor sqI ilKI hY khfxI ivc ik Auhny sUrj nhIN
sI cVHn idwqf. ieh DrqI nfloN keI guxf vwzf ieh sUrj (awg df golf) bRfhmx
ny aqy iehnF sfDF ny iKzOxf bxfieaf hoieaf hY. kdy iehnF dIaF khfxIaF
dwsdIaF hn ik ies sUrj ny jnfnI dy pytoN jnm lY ilaf. kdy koeI ies sUrj ƒ
mUMh ‘c ivc pf ky Kf igaf. jdoN mrËI iksy sqI ny iehnUM cVHn qoN hI rok
idwqf aqy dyviqaF ny Ausdy mry pqI ƒ ijAuNdf kIqf qF iesny sUrj ƒ cVHn dI ieËfjq
idwqI.
ihMdU mwq dy afgUaF ny snfqn mwq ƒ jfdU dI Kyz bxf idwqf.
aYn Ausy qrË ‘qy ieh sfD iswK Drm ƒ vI jfdU dI Kyz bxfAuxf cfhuMdy hn.
iehnF dy supny sfkfr nhIN hoxgy. iehnF ƒ kOx dwsy ieh sUrj, ieh jnm mrx,
krqf purKu dy hukm ivc hY, iehnF sqIaF dy vws dI bfq nhIN hY.
iesy pusqk ivc igafnI gurbcn isMG kih rhy hn ik ‘‘bwcf
pYdf hox vkq jo shfiek (dfeI) huMdI hY Auh vI iswKxI hoxI cfhIdI hY aqy mwQy
lwgx vflIaF vI isMGxIaF hoxIaF cfhIdIaF hn, iKzfvy vI iswK hoxy cfhIdy hn.’’
pr BfeI gurdfs jI kihMdy hn:
‘‘Gir hrnfKÈ dYNd dY klir kvl Bgqu pRhlfd.’’
(BfeI gurdfs jI)
hrnfKÈ duÈt dy Gr Bgq pRhlfd pYdf ho igaf. kI AuQy
dfeI aqy iKzfvy iswK sI? pihly pfqÈfh dy pwuqrF ny gurU df hukm nf
mMinaf. pMjvyN pfqÈfh df skf Brf ipRQI cMd sdf byiemfnI aqy eIrKf krdf
irhf. ipRQI cMd vI gurU puwqr hI sI. rfm rfeIey, DIr mwlIey, iehnF
vfrI dfeIaF aqy iKzfvy iswK nhIN sI. awgy cwl ky iËkr krFgf ieQy qF vwzy
vwzy igafnIaF, gRMQIaF, kQfvfckF, pRcfrkF sMqF bRhm igafnIaF dy muMzy klIn Èyv
hn kI iehnF ƒ koeI iswK dfeI nhIN lwBI?
aMqm sMskfr
ies isrlyK aDIn ies tksflI pusqk gurmiq rihq mirXfdf ivc 70%
ihMdU mwq vflI kUV ikiraf, gurmiq krky ilKI hoeI hY kyvl 30% gurmiq hY.
aPlfqUn vflIaF JUTIaF khfxIaF ilK ky aBuwl gurU krqfr ƒ BuwlV iswD kIqf hoieaf
hY. jmdUq, Drmrfj, nrk-svrg aqy kurihqIaF ƒ vI mrn qoN bfad ihMdU mwq
vfly pfT, krmkFz, aMn bsqr dfn krky, bKÈfieaf jFdf iliKaf hY. ieh vI
iliKaf hY ik kurihq krn vfly iswK ƒ nrk ivc pey hoey ƒ gurU jI kysF qoN PV ky
kwZ lYNdy hn. iPr qF kyvl kys hI rwKx dI loV hY. pr siqgurU kihMdy
hn:
‘‘Dry kys pfhul ibn ByKI mUrK iswK’’
ies iswDFq dIaF vI tksflIaF ny ieQy DwjIaF Auzf idwqIaF
hn. tksflIaF ny ieh vI iliKaf hY ik mry bMdy dy mgr ardfsF krky AusnUM
scKMz Byijaf jf skdf. ieMglYNz dy pfdrIaF vFg ieh sfry PYsly koloN hI
suxfeI jf rhy hn. ardfs krky iswK kOm dI eykqf qF koeI krvf nhIN sikaf,
ieh muridaF ƒ scKMz Byj rhy hn. idn dUr nhIN jdoN ieh Drmrfj df dÌqr vI
afpxy zyiraF ivc lvf dyxgy.
miraF dy vMzy df roËfnF df inwqnym vI ieh afp hI kr idMdy
hn. ieh 10 idn qk Ausdf inwqnym krdy rihMdy hn, ‘‘mry pRfxI dI rfK
cwukx smyN jYqsrI dI vfr aqy shsikRqI df pfT kry BfvyN aMimRqDfrI hovy BfvyN
dUjf mirXfdf iek hI hY.’’ ieh tksflI kihMdy hn.
mhfrfj jI dI mfl koNsIey dI vfr bfbf dIp isMG jI ny ilKI hY,
jo ptny sfihb vfly dsm gRMQ ivc hY. Auhdy ivc afAuNdf hY.
(gurmiq rihq mirXfdf pMnf 242)
ivcfr—iek dsm gRMQ df mslf qF ajy iksy pfsy nhIN lwgf
pr tksfl ny iek hor ptny sfihb vflf dsm gRMQ kwZ ilaFdf hY. koeI ptny
sfihb vflf dsm gRMQ, koeI anMdpur sfihb vflf dsm gRMQ, koeI dmdmf sfihb vflf dsm
gRMQ. ajy pqf nhIN hor ieh kI kI krngy?
pfT mirXfdf
siqgurF dy iswKI pMQ ivc anyk ivDIaF dy pfTF dI mirXfdf hY jo
siqgurF ny aqy mhfrfj dy inktvrqI isMGF ny clfeIaF Auh ieh hn:
1: sfDfrn pfT:
1: sfDfrn imRqk df, 2: sfDfrn KuÈI df, 3: sMQf pVHn vfsqy
afid.
2: sRI aKMz pfT.
3: sMpt pfT-1: aKMz sMpt pfT, 2: sfDfrn sMpt pfT
4: spqfhk.
5: kQf pRmfn arQF sMjugq.
6: sRI dsm gRMQ sfihb jI - sRI aKMz pfT, 2: sfDfrn pfT
(gurmiq rihq mirXfdf pMnf 247)
ivcfr—iehnF tksflIaF ny pfT dI vI eykqf nhIN rihx
idwqI. pfTF ivc vMzIaF pf idwqIaF hn. keI iksm dy pfT bxf idwqy
hn. siqgurF ny hukm idwqf hY ik iswK afp bfxI pVHy, suxy, smJy, mMny
kmfvy. pr ihMdU mwq dI nkl krky Tyky ‘qy pfT krny aqy krvfAuxy ÈurU kr
idwqy.
‘‘piVaY nfhI Byd buiJaY pfvxf.. (pMnf 148)
hor bcn hY:
‘‘mnu bycY siqgur kY pfis..
iqsu syvk ky kfrj rfis..’’ (pMnf 286)
‘‘ijn siqgur kI afigaf siq siq kr mfnI.’’
ieh AupdyÈ idRV krn dI loV hY. pr ieQy Tyky ‘qy pfT kIqy aqy krvfey jf
rhy hn aqy iPr kfrj rfs hox dy srtIiÌkyt idwqy aqy ley jf rhy hn. ÈRomxI
kmytI vI pfT vyc rhI hY aqy Pl dy rhI hY. pfT qF Gwt hI krdy hn pr Bog
smyN df hukmnfmf aqy puMn Pl ËrUr lokF dy GrIN phuMcf idwqf jFdf hY.
ijsdy Gr bxy bwqry puMn Pl phuMc jFdy hn. AuhnUM Gry gutkf rwK ky bfxI
pVHn, smJx dI loV vI kI hY?
sMpt pfT dy bfry ipwCy ivcfr kr afey hF ik ies df gurmiq ivc
koeI ivDfn nhIN hY.
dsm gRMQ bfry vI ipwCy ivcfr kr afey hF.
sfmwgRI—siqgurU jI ny ikrpf krky pfTF dIaF jo ivDIaF dwsIaF
hn. Ausy nfl pfT dI sPlqf vfsqy aqy kuJ sfmwgRI qy inXmF dI dfq vI idwqI
hY. ijvyN ik jpujI sfihb, kuMB, joq, nryl, DUp, afrqI, Puwl ishry, kVfh
pRÈfid.
(gurmiq rihq mriXfdf pMnf 247)
ivcfr—aKMz pfT krn vyly dyiKaf jFdf hY ik pfT krn vflI
QF ‘qy iek jl df Biraf hoieaf GVf aqy GVy AuWqy iek nryl lfl rMg dy kwpVy ivc
lpyt ky rwiKaf huMdf hY. pfxI dy GVy hyTF keI pRkfr df aMn huMdf hY.
nfl hI iek pfsy Éfls iGAu dI joq jg rhI huMdI hY aqy iek pfsy lwkV dy jl rhy
koilaF AuWpr Aucycf iqafr kIqf hoieaf DUp idwqf jf irhf huMdf hY. ieQy ieh
vI dwsx Xog hY ik koly Kfs byrI dI lwkVI dy huMdy hn, DUp ivc koeI 30 dy krIb
sugMDq qy hr pRkfr dy myvy pey huMdy hn. iqafr kIqf jFdf hY.
gurbfxI dI ivcfr jd gurU ikRpf nfl Koj ky kIqI qF pwuØiCaf
ik ieh cIËF ikAuN rwKIaF jFdIaF hn? AuWqr ivc dwisaf ik gurU Gr dI
mirXfdf cwlI cfAuNdI hY krnI avwÈ hY pr ies AuWqr nfl koeI qswlI nf hoeI.
iek QF dyiKaf ik hnUMmfn dy mMidr ivc rmfiex df aKMz pfT
rwiKaf hoieaf hY. swdf pwqr puwjx ‘qy dfs vI Aus smfgm ‘qy
puwjf. kI vyKdf hY ik hU-b-hU aKMz pfT (rmfiex) dy hox vflI QF qy sfrIaF
cIËF kuMB, lfl kwpVy nfl lpyitaf nryl, iGAu dI joq, koieilaF dI awg qy DUp, jl
dy GVy hyTF anfj ipaf hY. pMizq pujfrI ƒ puwiCaF qF aslI GuMzI bRfhmx ny
KolHI. afKx lwgf ik dyvqy ibTfey hoey hn. kuMB ivc pfxI dyvqf hY,
koilaF ƒ bfl ky DUp hom (hvn) krnf hvf dyvqy dI pUjf hY, GVy hyTF anfj rwKxf
aMn dyvqf dI pUjf hY, joq rwKxI awg dyvqy dI pUjf hY. lfl rMg df kwpVf
rwKxf dyvI dI pUjf hY qy nryl rwKxf gupq dyvqy dI pUjf hY. iPr ÈRomxI
pMizq jI afKx lwgy ieh mirXfdf sfzy ihMdU Drm ivc purfqn cwlI afAuNdI hY.
iblkul spwÈt hY ik sfzy aKMz pfTF ivc iehnF cIËF dy rwKx dI mirXfdf ihMdU rIqI
qoN afeI hY, inÈf ho geI. ieh qF dyvI dyviqaF dI pUjf hY.
gurU df hukm hY ‘‘ibn krqfr n ikrqm mfno.’’ Bfv
ik ikRq ƒ nf mMno kyvl krqy ƒ mMnxf hY. ies sMbMDI kuJ suDfr, isMG sBf
lihr dy smyN hoieaf pr sfzy pMQ ivc sMqF df bhuq Ëor hY qy AuhnF dy pRBfv hyT
sMgqF AuhI krdIaF hn jo Auh hukm krn, ivcfr qoN kMm nhIN lYNdIaF. (DMnvfd
sfihq ‘kI ieh iswKI hY? ivcoN pMnf 11-12)
so iehnF sMqF df gurU pMQ nfl, iswK rihq mirXfdf nfl koeI
sMbMD nhIN hY iehnF dy pqf nhIN ikMny pMQ hn aqy ikhVy hn. iehnF
dIaF pqf nhIN ikMnIaF ku mirXfdf hn. ijMny zyry AunIaF mirXfdf. iek
dI mirXfdf dUjy nfl nhIN rldI. Éflsf pMQ dy Gty qyË aqy iswK kOm dy
KyrUM KyrUM hox df muwK kfrn ieh sMq hn.
so jd qfeIN asIN pfT vIcfr nfl nhIN krFgy qy iPr pfT dy hukm
ƒ jIvn ivc nhIN GtfvFgy. ikvyN kfrj rfs hoxgy? pRfpqI kI
hovygI? horF mwqF vFg sfzy ivc vI pfT iek rsm-irvfË ho igaf hY.
ivafh-sfdI, mrxy prxy jF hor kfrjF leI pfT krFdy hF. pr jo pfT ivc hukm hY
AuhnUM kdy ivcfiraf nhIN aqy nf hI kdy Aus ‘qy aml kIqf hY. qF iPr lfB
kI hoieaf?
iesy qrHF iek sMq ny dfvf kIqf ik Auh pfT krn ‘qy kfrj iswD
ikAuN nf hovy. iekyrF iek vIr vI jI df gwBrU puwqr sKq ibmfr ho
igaf. ielfj kfÌI krfieaf pr Ìfiedf nf hoieaf. Aus lVky df ipqf
mÈhUr sMq kol igaf puwiCaf ik kI aKMz pfT nfl lVkf TIk ho skdf hY? qF sMq
kihMdf ikAuN nhIN, quhfzf puwqr nvF inroaf ho jfvygf. ipqf ny pwuØiCaf
ikMny pfT ËrUrI hn? AuWqr imilaf pMjIh pfT hox. rogI kfky dy ipqf
ny afiKaf jI mYN pMjfh pfT krFdf hF. afp jI arMB kr idAu. aKMz pfT
afrMB ho gey. afÉrI pfT dy Bog ‘qy vwzf BfrI jwg kIqf igaf. sMq
mfieaf df vpfr krky cly gey. kfky df rog hor vD igaf. kuJ idnF
ipwCoN kfkf clfxf kr igaf. kfky dy ipqf df sdf vfsqy gurU Gr qoN ivÈvfs
AuWT igaf aqy bfkI Kfndfn piqq ho igaf.
ijMnf vI dunIaF ‘qy aigafn (PokI ÈrDf) hY ieh sfrf sfDF
aqy Drm dy TykydfrF df PYlfieaf hoieaf hY. jy piVHaF hI gwl bx jFdI hovy
qF hËfrF pfTI roË aKMz pfT qy sfDfrx pfT krdy hn pr iehnF df jIvn pwDr, pfT nf
krn vfilaF nfloN vI nINvfhY.
iesdf mqlb ieh nhIN ik pfT nf kIqf jfvy nf suixaf jfvy.
bfxI pVHnI hY suxnI hY pr vIcfr nfl, arQ Bfv ƒ smJ ky kro aqy ijs Bfv dy vlvly
ivc bfxI cldI hY, mn ƒ hËUrI ivc rwK ky Ausy Bfv nfl clfAu. iPr jo bfxI
ivc hukm hn AuhnF ƒ jIvn ivc GtfAu. iPr dyKxf ikMnf lfB huMdf hY.
mn dIaF murfdF iml skdIaF hn. ieh gwl pRqwK krky dyKI jf skdI hY.
gur Purmfn hY:
‘‘nfnk ijnI suix kY mMinaf hEu iqnf ivthu kurbfxu.. (pMnf 750)
iehnF vMn-suvMnIaF smwgrIaF, kuMBF, nrylF, joqF mOlIaF dI
aKMz pfT nfl koeI loV nhIN hY.
‘‘jfgo jfgo sUiqho cilaf vxjfrf..’’ (pMnf 418)
gurmiq rihq mirXfdf df krqf awgy ilKdf hY ik gurU qyÊ bhfdr
jI ijs vkq pRfgrfj iqRbyxI ‘qy gey hn AuQy mfqf nfnkI jI sRI gurU qyÊ bhfdr
sfihb jI dy mfqf sRI gurU hirgoibMd sfihb jI dy mihl jgq mfqf jI, AuhnF ny ikhf
ik quhfzy ipqf sfihb ny bcn kIqy sn ik qusIN poqry dy drÈn krogy. sRI
gurU qyÊ bhfdr sfihb jI afp jI dI 45 sfl dI Aumr ho geI hY, hux qfeIN mYN poqry
df mMUh nhIN vyiKaf.
Aus vkq siqgurF ny ikhf mfqf jI! ieh vfihgurU jI dy vws
hY. jdoN pfqÈfh jI ƒ Bfieaf bKÈxgy.
Drm ivjY mukq Èfsqr ivc iliKaf hY ik Aus vkq siqgurU sfihb
jI dy pfs mfqf jI ny bynqI kIqI ik ikvyN myrI iewCf pUrI hovy qF bicwqr nftk ivc
iliKaf hY ik-
jb hI jfq iqRbyxI Bey..
puMn dfn idn krq ibqey..
Aus vkq mhfrfj ny ikhf-cMgf! sRI aKMz pfT krfAu.
jo sRI gurU gRMQ sfihb jI BfeI bMno dy srUp nfl sn. hux Auh sRI ptny sfihb
jI gAU GftoN nfvyN pfqÈfh dI Xfdgfr hY. Ausdf pfT mhfrfj jI ny
krvfieaf. Drm ivjy Èfsqr ivc iliKaf hY. ijsdy pMj pfTI::: (gurmiq
rihq mirXfdf pMnf 300)
ivcfr—ijnHF gRMQF ivc KMz ‘c lpyt ku Ëihr idwqI geI
hY Auh tksflIaF ny pVHy hn aqy ihMdU mwq ƒ Éflsf pMQ ‘qy Tosx df koJf Xqn kr
rhy hn. kI gurU nfnk dyv jI jgnnfQ purI dy mMdr ivc pwQr dIaF mUrqIaF ƒ
mwQf tykx gey sI? kI sulqfnpur msIq ivc nmfË pVHn gey sI?
nhIN! AuQy Drm dy nF ‘qy jo pfKMz ho irhf sI, dunIaF ƒ dwsx vfsqy ik
ieh DrmI nhIN hn, Drm dy nF ‘qy pfKMz kr rhy hn. iesy qrHF jy nOvyN
pfqfÈfh ihMdU qIrQF ‘qy gey sI qF Auh AuQy pfT krfAux nhIN sI gey. Auh
Drm dy nF ‘qy kIqy jf rhy pfKMz df BFzf cOrfhy ivc BMnx gey sn. tksflI
kih rhy hn AuQy iqRbyxI ivKy ieh aKMz pfT dovyN pfqÈfh ny BfeI bMno vfly srUp
qoN krvfieaf. iesdf mqlb ik ieh tksflI ‘‘DMn gurU gRMQ sfihb’’ df
iek hor ÈrIk pYdf krI bYTy hn.
kvI sMqoK isMG jI BfeI bMno vflI bIV bfry ilKdy hn ik mFgt qk
jfx afAux ivc roË iek koh mMiËl kr ky BfeI bMno ny ilKfrIaF pfsoN sfrI ‘afid
bIV’ df Auqfrf krf ilaf pr Aus Auqfry ivc kuJ vfDU Èbd BI ilKf ley.
jdoN vfps afey qF dovyN bIVF bMno ny gurU jI ƒ idwqIaF aqy afpxI bIV ivc vfDU
ilKIaF bfxIaF suxf idwqIaF. pMjvyN pfqÈfh ny vfDU ilKqF vyK ky bcn kIqf
ik ieh vfDy afpxI bIV ivc hI rwKIN, sfzy gRMQ ivc nhIN pfAuxy kvI jI ieAuN
ilKdy hn:
qbih ilKfrI dIey lgfie. ilKhu iÈqfbI ar smudfie.
apn purI lg iek iek kosf zorf krq ilKXo afidsu.
iek ins bs kir inj Gr mfhU. hty kos iek zyrf
rfhU.
iqsI pRkfr suDfsr afey. afvq jfqy srb ilKfey.
kyqk Èbd ilKy aiDkfrI. afey pun sRI gur agvfeI..
— — —
jugl grMQ sfihb Dir dIny. aiDk ju huqy sunfvn
kIny.
ipiK aru suin sRI muiK PurmfXo. ilK kir aiDk ijqo qum
pfXo.
iqsI bIV mih rKo ilKfvhu. nih ies gRMQ ibKY so
pfvhu..
iek gRMQ ivc iehnF vfDU bfxIaF dy nF vI ilKy hn.
1: ijq dr lK muhMmdf
2: bfie afqÈ—solHF slok
3: rqn mfl.
4: rfh mukfm kI sfK.
bfnI kCuk vDIk ilKfeI. iswKn qy so poQI pfeI.
sfrMg Èbd sUr kf pfXo. qih quk eyk, sfrf iehF
pfXo.
igafnI igafn isMG ny iliKaf hY:
Ausny rsqy ivc iek Auqfrf hor kr ilaf. ijs ivc kuJ ku
vfDU Èbd sRI gurU nfnk dyv jI aqy kuJ ku hor BgqF dy ilK ley. so BfeI
bMno vflI bIV ƒ pMjvyN pfqÈfh ny pRvfn hI nhIN kIqf. gurU qyÊ bhfdr jI
ny Aus bIV qoN pfT ikvyN krvf ilaf. iesdf mqlb ik ieh tksflI dsF
pfqÈfhIaF dI iek joq df vI KMzn krdy hn ikAuNik ieh pMjvyN pfqÈfh ƒ hor aqy
nOvyN pfqÈfh ƒ hor smJdy hn. iehnF dIaF afpxIaF hwQ ilKqF ieh gvfhI dy
rhIaF hn.
awgy ieQy tksflI ikqfb ivc iliKaf hY ik iek aKMz pfT gurU
goibMd isMG jI ny krvfieaf. ies ivc mhfrfj ny 1: pMj aKMz pfTI (ÈuD pfT
krn vfly. kysF sihq ieÈnfn krvf ky), 2: pMj sRI jpujI sfihb ‘qy
lfey. 3: pMj DUpIey (vrnIey) lfey. 4: pMj pihrydfr lfey qy 5: pMj
lFgrI lfey. nryl, kuMB, joqF nfl rwKIaF. iek aKMz pfT hËUr sfihb
gurU goibMd isMG jI ny krvfieaf. mhfrfj ny sfrf pfT ieko cONkVy
suixaf. mhfrfj ny icwtI puÈfk pfeI hoeI sI aqy ieÈnfn vfsqy jl AuQy bYTy
hI AuWpr pvfeI jf rhy sn. ijhVf pfT gurU goibMd isMG ny dmdmf sfihb
krvfieaf sI Auh KVHy ho ky suixaf. KVHy hI ieÈnfn vfsqy jl AuWpr pvfeI
jFdy rhy. iksy rfjy ny 1100 rupey Bytf kIqI.
(gurmiq rihq mirXfdf pMnf 306-7)
ivcfr— ieh tksflI hËfrF rupieaF dI smwgrI lokF ƒ ilKf
ky aqy aKMz pfT krn vfsqy 25-30 isMG lf ky agly dy kfrj svfrn vfsqy kr rhy hn ik
kfrj ivgfVn vfsqy? tksflIaF koloN aKMz pfT koeI rfjf BfvyN krvf lvy afm
afdmI dy vws dI gwl nhIN hY. lokF ƒ krjfeI vI iehnF hI kIqf hY.
ieiqhfsk hvflf— Aujrq dy ky pfT krfAuxf, qMqr Èfsqr dI
dwsI rIq anusfr jp, vrxIaF, spqfh pfT, sMpt pfT, Kfs (spqfh sMpt pfT), vyly aMdr
pfT dI smfpqI, nlyr, kls, idny dIvf afid sB krm ihMdU rIiq dI nkl hYn.
pfT afp krnf cfhIey, jF afpxy sMbMDIaF qoN, aQvf ivdvfn swjx
qoN mn iekfgr krky pRym nfl suxnf cfhIey. nfl-nfl arQ df vI ivcfr hoNdf
rhy.
keI Drm asQfnF dy mhMq, gRMQI pfT iqafr rwKdy hn. jy
koeI ÈrDfvfn afKdf hY ik myry leI ‘‘gurU gRMQ sfihb’’ df pfT kr idAu qF
AuWqr imldf hY ik asIN keI pfT iqafr kIqy hoey hn, afp kVfh pRÈfd, rumfl, nkdI,
Bytf arpn krky, huxy Bog pvf skdy ho. Boly iswK DMn Bfg jfx ky ies sOdy ƒ
psMd krdy hn pr GVI aMdr pfT df mhfqm KrId ilaf jFdf hY.
Éflsy dy buwZy dl dI rIiq sI ik jd muihMm ‘qy jfx, jF hor
kiTn kfrj krn df mOkf bxy, qd ‘‘gurU gRMQ sfihb’’ df pfT krky, ardfsf
soD ky cVHfeI kIqI jFdI sI. kdy-kdy aYsf krn ivc keI idn lwg jFdy
sn. ar iZwl pYx qoN keI qrHF dy ivGn ho jFdy sn. isafixaF dI slfh
nfl aKMz pfT df pRbMD kIqf igaf ik 16 pihr ivc Bog pf ky kfrj afrMB kIqf
jfvy. buwZy dl qoN qrnf dl ny ieh rIiq leI aqy iPr sfry pMQ ivc irvfË pY
igaf. hOlI-hOlI aKMz pfT qMqR Èfsqr dy dwsy pRXogF vFg iek mMqr jp ho
igaf. Ausy qrHF aKMz dIvf, DUp, kls sQfpn, nlyr, kuMB afid df vrqfAu hox
lwgf. mnokfmnf dI pUrqI vfsqy ieh pfT AuWqm sfDn mMinaf igaf.
gurU sfihbfn dy smyN kdI vI koeI aKMz pfT nhIN hoieaf.
hux keI QFeIN 101 aKMz pfT kIqy jFdy hn. pRymI iswK afp pVHn dI QF Bytf dy
ky pfT krfAuxf mhfn puMn smJdy hn. keI zfk ivc rupey Byj ky pfT df mhfqm
KrId lYNdy hn. aijhy rsmIN pfTF ‘qy Dn Krcx dI QF, jy ivwidaf dy pRcfr
leI AuWdm kIqf jfvy aqy anyk bolIaF ivc gurbfxI df AulwQf krky siqgurU nfnk df
AupdyÈ jgq ivc PYlfieaf jfvy, qd kfÌI lfB ho skdf hY.
pfT dI smfpqI ‘qy dIvy jgf ky afrqI krnI BI (afrqI) ihMdU
rIiq dI nkl hY.
(gurmiq mfrqMz Bfg dUjf pMnf 421-22-23)
BfeI kfnH isMG jI nfBf ny gurmiq mfrqMz ivc 31 gRMQF dy hvfly
idwqy hn. gurU sfihbF vyly koeI aKMz pfT nhIN hoieaf. tksfl ny
afpxIaF pusqkF ivc bhuq kuJ mnGVHq iliKaf hoieaf hY aqy iËafdf swuc iBwt sfrI
bRfhmxF vflI ilKI hoeI hY.
gurmiq mfrqMz ivc mwD df ikqy iËkr nhIN hY. pMQk iswK
rihq mirXfdf ivc mwD df ikqy vI iËkr nhIN hY. kI ieh tksflI dws skdy hn
ik mhfrfj 1430 aMg hn. ieh mwD 705 ‘qy ikvyN lfAuNdy hn? ieh afid
pUrn mwD pUrn vfly bcn gurbfxI aMdr keI vfr afey hn iPr AuQy ‘pOxf’ vI
lvfieaf krn. ‘‘gurU gRMQ sfihb jI’’ sMpUrn gurU hn, iehnF df mwD
koeI nhIN hY. hF qfËf pRÈfd krky hËUrI ivc ilaf ky ardfs krky dr pRvfn
krvfieaf jf skdf hY.
ies tksflI gurmiq rihq mirXfdf ivc awgy sMpt pfT, sfDfrx,
sMpt aKMz pfT, dsm gRMQ dy aKMz pfTF dI mirXfdf ilKI hY aqy aKMz pfT nfl rwKy
GVy df mhfqm, joq df mhfqm, nryl df mhfqm DUp df mhfqm, afrqI df mhfqm iliKaf hY
jo inrol bRfhmxI mwq hY. mnmiq hY, gurmiq dy AulthY.
jy loV peI qF ies hwQlI pusqk dy afAux vfly BfgF ivc sMgqF dI
nËr krFgf. awgy hor vI mnGVHq khfxIaF gurmiq iswDFqF df KMzn krn vflIaF
iehnF ilKIaF hoeIaF hn. pMQk isMGF ny morcy lf ky KUn zol ky pujfrI mhMqF
ƒ gurduafiraF ivcoN kwZ ky jo pMQk iswK rihq mirXfdf iqafr kIqI hY ieh Ausdy
kwtV ivroDI hn. iehnF dIaF ilKqF qoN ieh iswD ho irhf hY ik Aus vkq iehI
tksflI pujfrI mhMq hI gurduafiraF ‘qy kfbË sI aqy iehnF ihMdU dyvI-dyviqaF
dIaF pwQr dIaF mUrqIaF drbfr sfihb dI pRikrmf ivc ilaf rwKIaF sn. iehnF
nfl hI morcy lf ky isMGF ny KUn zol ky siqkfrq gurDfm afËfd krvfey sn.
iehnf dy iek tksflI sMq gurjIq isMG gohfvr (jlMDr) ny iek ilKq ivc ieMkÈfP kIqf
hY mMinaf hY ik Aus vkq gurduafiraF ivc tksflI mirXfdf sI qy tksfl hI mhMqF dy
rUp ivc gurDfmF ‘qy kfbË sI. ieh ieMkÈfP iehnF dIaF hwQ ilKq pusqkF
ivcoN vI swc iswD ho cwukf hY. duÈmx qF duÈmx hI hY pr Xfd rwKxf jdoN
swjx duÈmx bxdy hn qF kwK nhIN Cwzdy.