. |
|
sMKyp ieiqhfs
gurduafrf
sIs gMj sfihb- idWlI
ipRMsIpl
igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI
Bfrq dI rfjDfnI idWlI ‘c ds ieiqhfisk gurduafry hn, ijnHF
ivcoN do gurduafry nOvyN pfqsLfh, sfihb sRI gurU qyg bhfdur jI nfl sMbMDq hn.
gurduafrf sIs gMj sfihb aqy gurduafrf rukfb gMj sfihb. gurduafrf sIs gMj sfihb,
idWlI dy cFdnI cONk ivc, lfl iklHy dy nyVy hY. ajkl ies cONk df nfm ‘BfeI mqI
dfs cONk’ ho igaf hY. ieh gurduafrf nOvyN pfqsLfh dI sLhfdq dI Xfd nfl sMbMDq
hY. gurdyv dI sLhfdq qoN pihlF mOjUdf Puhfry dy sQfn qy aqy iesdy afs pfs BfeI
mqI dfs jI, BfeI dieaflf jI aqy BfeI sqIdfs jI ny sLhIdIaF pRfpq kIqIaF. ieh
Gtxf XfrHF nvMbr sMn 1675 dI hY.
ieh sLhfdq sMsfr pWDr qy anOKI aqy Auh mhfn sLhfdq hY ijsdI
imsfl isvfie gurUdr dy, hor ikDroN nhIN iml skdI. ieh lfsfnI kurbfnI mnuWKI
kWdrF kImqF leI ‘qy mnuWK mfqr Aupr ho rhy jLulm DWky dy ivruD sI. mnuWK df
Dfrmk ivsLvfs cfhy kuJ vI hovy, AusnMU apxy Drm ivsLvfs muqfibk ijLMdf rihx df
pUrf hWk hY. gurU qyg bhfdUr jI ny AunHF lokF qy jLulm-DWky nMU rokx leI kurbfnI
idWqI, ijnHF dy Dfrmk akIdy nfl KuWd gurU sfihb vI kdy sihmq nhIN sn. gurUdrbfr
df qF ieh AupdysL hY ik bRfhmxI pRBfvF-krmkFzf qoN bcy ibnF, mnuWK kdy sWcf DrmI
bx hI nhIN skdf. iesdy bfvjUd gurU qyg bhfdur jI ny sLhfdq idWqI qF KuWd AunHF
lokF dI rfKI leI jo afp bRfhmx sn jF pUrI qrHF bRfhmxI jUly ‘c Psy hoey sn.
gurU nfnk pfqsLfh df afgmn kWtr snfqnI pRvfr ‘c hoieaf sI.
iesdy bfvjUd afp ny jMjU pfAux qoN kyvl ienkfr hI nhIN kIqf blik iesnMU bRfhmxI
gulfmI df icMnH vI sfbq kIqf, smucy mnuK mfqR nUM ies jIvn rfh qoN pUrI qrHf
sucyq kIqf. gurbfxI aMdr jMjU bfry afp df spWsLt Purmfn hY-"cAukiV muil
axfieaf bih cAukY pfieaf ] isKf kMin cVfeIaf guru bRfhmxu iQaf ] Ehu muaf Ehu
JiV pieaf vyqgf gieaf" (pM:471) Bfv mnuWK leI sWcf DrmI hox leI, jMjU
pfAux dy ipCy ‘dieaf, sMqoK, sdfcfr afidk mUl guxF nMU Dfrn krn vl qF koeI
Auprflf hY hI nhIN. ies sfry krmkFz df insLfnf qF kyvl bRfhmxI gulfmI aQvf
bRfhmx nMU gurU Dfrn krn df afdysL hY; ieQy akflpurKI sFJ vflI qF koeI gl hY hI
nhIN.
gurbfxI ‘c bRfhmxI jIvn jfc leI qF bRfhmx nMU vI ‘CozIly
pfKMzf’ afid dI gl anykF vfrI khI hY. dsmysL jI ny ies bfry ‘jb Xh ghY ibprn
dI rIq, mYN n krAuN ienkI pRqIq’ Purmfieaf hY. KuWd nfvyN pfqsLfh dI bfxI ‘c
vI iesy swc dI pRoVqf kIqI geI hY. iPr vI ijQoN qIk mnuKI kWdrF-kImqF aqy
akflpurKI sWcy Drm df sMbMD hY, iesdf arMB hMudf hY smUcy mnuWK mfqr nfl ipafr,
hmdrdI aqy mnuWKI brfbrI qoN, ieh PYslf vI gurbfxI df hI hY. nfvyN pfqsLfh dI
sLhfdq iesy gurbfxI vfly rWbI sWc dI gvfhI BrdI hY.
nONvy pfqsLfh dI sLhfdq, aorMgjLyb dy sLfsn kfl ‘c hoeI.
ieiqhfs nMU ghu nfl ivcfiraF pqf lgdf hY ik Aus smyN ihMdU Drm Aupr, rfjsI
jLulmF dI ieMqhf sI. KUbI ieh ik ies sfry dy Ault, gurUdrbfr jF isWK Drm Aupr
ienHF byaMq jLulmF df rWqI Br vI syk nhIN sI. isWKI dy pRcfr kyNdr inWq nvyN
Ausr rhy sn. gurbfxI pRcfr Aupr AuWkf kdy pfbMdI nhIN sI. suWqy hI suafl pYdf
huMdf hY, jykr sWcmuc rfjsI jLulmF df insLfnf kyvl ihMdU Drm aqy ihMdU hI sn aqy
isWK Drm nUM iesdf koeI syk vI nhIN sI qF iPLr sLhIdI df insLfnf gurU qyg bhfdur
jI ikvyN bxy?
ieh sfrf ivsLf, gurmWq pfT nM: 27
"sfihb sRI gurU qyg bhfdur jI dI sLhIdI-iknHF vfsqy aqy ikAuN?" ivc
idWqf jf cuWkf hY. sMgqF afp pVHx aqy sYNtr pfsoN mMgvf ky sMgqF ivWckfr muPLq
vMzx. hwQlf gurmWq pfT moty qOr qy sMKyp ieiqhfs-gurduafrf sIs gMj sfihb, idWlI
nfl hI sMbMDq hY.
ksLmIrI pMzqF dI Pirafd-
ksLmIr dy pMzq ihMdUaF df idmfg mMny jFdy sn, bfkI Bfrq ivWcoN bhuqy ihMdU jF qF
muslmfn bxfey jf cuWky sn jF AunHF nUM dubyl bxfieaf jf cuWkf sI. ihMdUaF nUM
muslmfn bnfAuxf jF AunHf df kqlyafm jLorF qy sI; ieh lok hux iksmq dy afsry
sBkuJ sihx nUM iqafr sn. ihMdUaF df mMinaf jFdf juJfrU ivMg KqRI, rfjpUq, mrhty
afid jF qF dWb cuWky sn jF Auh vI sn jo hkUmq dy hWQToky qy tfAut bxky apxy hI
jfq BfeIaf qy jLulm krn ‘c sB qoN agy sn. jdoN sfry pfisEN ihMdU dWb cuWkf jF
kWql kIqf jf irhf sI, AunHI idnI ksLmIr dy gvrnr sLyr aPLgn ny iek afrzInYs jfrI
kIqf jo ksLmIr dy bRfhmxf Aupr lfgU huMdf sI . afrzInYNs sI ‘jF qF ksLmIr dy
sfry pMzq muslmfn ho jfx jF kql kr idWqy jfxgy’. ivcfrx df ivsLf hY ik kl qIk
ksLmIr dy rih cuWky muK mMqrI bKsLI gulfm muhmd-bKsLI, mUl rUp ‘c bRfhmx vMsL
hI hY.
hkUmq df insLfnf sI, jykr ksLmIr dy pMzq muslmfn ho jfx jF
Kqm kr idWqy jfx, qF Bfrq ivcoN ihMdUaF nMU Kqm krnf koeI mslf nhIN rih jfvygf.
aj dI qrHF ihMdU ajy smuMdr pfr vI nhIN sn gey ikAuNik AunHF dy ivsLvfsF anusfr,
ajyhf krn nfl AunHF df Drm BRsLt hMudf sI. iesqrHF Aus smyN ihMdU, kyvl Bfrq df
hI vfsI sI. Bfrq qoN ivdysL jfx vflI pirpftI df arMB qF sB qoN pihlF isWKF ny hI
kIqf, ikAuNik gurbfxI dI bKisLsL sWdkf isWKF ivWckfr ajyhI vfDU dI suWc-iBWt,
vrx-vMz jF vihmF-BrmF afid nMU koeI QF nhIN.
ksLmIrI pMzq jfxdy sn ik ajyhy nfjLuk smyN, isvfie gurU sfihb
dy AunHF dI bFh PVx vflf hor koeI nhIN sI. hkUmq nMU apxy PYsly bfry Auqr dyx
leI pMzqF ny kuJ smF mMigaf qy pMzq ikrpfrfm dI pRDfngI hyT pMj sO ksLmIrI pMzqF
df vPd, gurU qyg bhfdur jI pfs, sRI anMdpur sfihb puWjf. sfrI iviQaf kih suxfeI,
shfieqf leI Pirafd kIqI. nOvyN siqgurU jfxdy sn ik jdoN iek vfrI hkUmq df
afrzInYNs inkl cuWkf hovy, qF ies ‘c dKl aMdfjI df nqIjf kI ho skdf hY? hkUmq
dI pfilsI vI iksy qoN CupI nhIN sI, eyQy qF ajyhy mrd sUrmy, dirV ierfdy, mrdy
kfiml dI loV sI jo mjLbUqI nfl apxy pWK nMU pysL kry ‘qy loV pYx qy sLhIdI qWk
vI dy dyvy pr n iQWVky, n ipWCy hty. ieh mslf iksy hor dy vWs df hY hI nhIN sI.
nO sfl dy ieklOqy spuqR goibMd rfie jI ny vI ies ‘c koeI rukfvt nhIN pfeI.
CyvyN pfqsLfh vloN hukm imlx qy nOvyN pfqsLfh ny, sMn 1634
‘c bfbf bkflf, isWKI df nvF kyNdR kfiem kIqf sI. bkflf, drasl gurU qygbhfdr jI
df nfnkf ipMz sI. Aus idn qoN lYky, gurgWdI pRfpqI Bfv pihlI apRYl sMn 1664
qoN ajqIk,
afp ny iehnF mjLlUmF leI hI idn rfq iek kIqf hoieaf sI. ieQoN qIk ik anMdkfrj dy
bWqI sflF bfd jdoN Gr ‘c lKqy ijgLr (dsmysL jI) df afgmn hoieaf, qF vI afp
pRvfr qoN dUr[ pUrb dysL dy dOry qy sn. afpdy spuqR goibMd rfie jI (bfd ‘c
gurU goibMd isMG jI) sfZy iqMn sfl dy ho cuWky sn qF pihlI vfrI afp, apxy lfzly
nUM imly. iPr vI ruky nhIN aqy pRvfr nMU anMdpur sfihb afAux df afdysL krky afp
anMdpur sfihb cly gey; kyvl iehnF mjLlumF kfrx. afp aMdr mnuWKI ipafr aqy drd
isKrF df sI.
hux jdoN pMzqF df vPLd anMdpur sfihb, afp jI pfs PLirafd lY
ky puWjf qF mnuKWqf dy drdI gurU pfqsLfh ny, apxy iekloqy nO sfl dy goibMd rfie
df XqIm hoxf qF mnjLUr kr ilaf pr sfrf mWslf aqy Ausdf hox vflf iBaMkr nqIjf-
apxy ‘qy apxy pRvfr dy ijLmyN lY ilaf. pMzqF dI jfn ‘c jfn afeI AunHf ny
pfqsLfh df PYslf hkUmq qIk pucf idWqf. PLYslf sI "sfzy afgU qy gurU, gurU
qyg bhfdur jI hn jy kr Auh PLYslf dy dyNdy ‘qy muslmfn mWq nUM kbUl kr lYNdy
hn qF asIN sfry pMzq ibnF hIl huwjq muslmfn bx jfvFgy". PLYslf Byjx qoN bfd
gurU jI KuWd vI idWlI vWl cl pey. ieiqhfs ‘c ajyhf kyvl pihlI vfrI hoieaf hY
jdoN ‘mkqUl afp kfiql vl cl ipaf hovy’.
hkUmq rfhIN pfqsLfh dy PYsly dI irport hsnabdfl ‘c
aorMgjLyb nMU imlI. Ausny PLurmfn jfrI kIqf ik pfqsLfh nUM siqkfr sihq ihrfsq
‘c lY ky, AunHF nfl ivcfr ivtFdrf kIqf jfvy aqy AunHF nUM ikhf jfvy ik isWKF
nfl hkUmq df koeI JgVf nhIN ies leI Auh hkUmq dy kMm c dKl nf dyx’. afgry qoN
gurU sfihb ny nfl afeIaF sfrIaF sMgqF nMU ivdf kr idWqf aqy ivcfr ivtFdry leI
kyvl pMj ivdvfn isWKF nMU nfl lY ilaf. ikAuNik hux aglf dOr qF kyvl ivcfr
ivtFdry df hI sI. idWlI ‘c ivcfr ivtFdrf arMB hoieaf. hkUmq df bhuqf jLor iesy
gl qy sI, ik gurUdrbfr nfl hkUmq dy PYsly df koeI sMbMD nhIN. ies leI gurU
pfqsLfh hkUmq dI kfrvfeI ‘c rukfvt nf bnx. pfqsLfh df pWK sI, "bRfhmxI
ivsLvfsF nfl, gurUdrbfr dI vI kdy koeI sihmqI nhIN. gurU dr qf pihly jfmyN qoN
hI buWq pRsqI afid sMpUrx bRfhmxI ivcfrDfrf dy ivruD hY. gurU drbfr nUM ies gl
qy vI ieqrfjL nhIN, jykr hkUmq ieslfm nUM Auqm mWq mMn ky pRcfr krnf cfhuMdI hY
qF. pr gurU drbfr df kyvl iehI kihxf hY ik hkUmq apxI ivcfrDfrf df pRcfr, mnuWKI
kWdrF kImqF dy dfiery ‘c rih ky kry. iPr BfvyN Auh sfiraF nMU muslmfn bxf lvy.
pr Drm dy ajyhy mMny jFdy iksy vI kfrj leI jLulm-qlvfr-jLbrdsqI, DoKf, kutlnIqI
afid, apxy afp c aDrm hY. hkUmq ies aDrm-jLulm vfly rsqy df iqafg kry dyvy’.
nqIjf ieh hoieaf ik hkUmq ivcoN hI, hkUmq df vWzf ihWsf
pfqsLfh dy pWK nMU TIk dsx lgf. ies qoN hkUmq ivWcly jnMUnI Gbrf AuTy. iPr
AultIaF qy JUTIaF-bnfvtI irpotF Byjky hsnabdfl qoNN aOrMgjLyb qoN jo nvF Purmfn
mMgvfieaf igaf-Auh sI glbfq df rsqf iqafg ky gurU jI nMU do tUk kih idWqf jfvy
jykr muslmfn Drm nUM asF pRcfr nfl hI PYlfAuxf hY qF gurU sfihb ieslfm dy dfiery
‘c afky, afp ieh syvf sMBfl lYx. dUjf- jy nhIN qF ihMdUaf df sfQ CWz dyx, sfzf
isWKf jF gurU drbfr nfl koeI ivroD nhIN. ies leI hkUmq nUM apxy rsqy clx idWqf
jfvy". iesdy nfl aglI ihdfieq ieh vI sI jykr iPLr vI gurU sfihb, hkUmq dIaF
donF glF coN iek vI nf mMnx qF AuHnF nUM sLhId kr idWqf jfvy. sLhIdI vflI nObq
afAux qy, sLhIdI AuprMq gurU sfihb dy srIr dy tWukVy tWukVy krky idWlI dIaF
sfrIaF idvfrF qy lWtkfey jfx. iesqrHF ieWqnI dihsLq pYdf kIqI jfvy ik agoN leI
hkUmq dy iksy vI PYsly ‘c koeI dKl dyx dI jurWq hI n kr sky.
gurU pfqsLfh apxy PYsly qy aizWg rhy. afp ny afgry qoN nfl
ley pMjF isMGF nMU vI ivdf kr idWqf. ikAuNik hux ivcfr ivtFdry vflI gl muWk
cuWkI sI. Aus smyN mOjUdf sIsgMj sfihb idWlI dy nfl hI koqvflI huMdI sI, joik
hux gurduafrf kMplYks df ihWsf bx cuWkI hY. AuQy gurU sfihb nMU iek lohy dy
ipMjry ‘c kYd kr idWqf igaf. iek ajyhy lohy dy ivsLysL ipMjry ivc bMd kIqf
igaf, ijs ‘c sfry pfisAu sUeydfr slfKF sn, qfik srIr ieWDr AuDr vI n muV sky
aqy pfqsLfh dy srIr nUM vWD qoN vWD ksLt idWqf jf sky. AuQy afp nUM ibWlkul
BuiKaF vI riKaf igaf.iesqrHF pfqsLfh nUM aWq dy qsIhy idWqy gey qfik gurU sfihb
apxf PYslf bdl lYx, pr sB byarQ. gurU sfihb apxy PYsly AuprN tWs qoN mWs vI nf
hoey.
hkUmq dy mMnsUby Dry Drfey, PLiqh isWKF dI-
idWlI ‘c isWKF dIaF mIitgF hoeIaF. jLfilm hkUmq dy PYsilaF dy Ault, isWKF dy
PYsly sn ik gurU sfihb dI sLhfdq qoN pihlF hor sLhfdqF idWqIaF jfxgIaF. pfqsLfh
dI sLhfdq hox qoN bfd AuhnF dy srIr nMU iksy vI ZMg, apxy kbjLy ‘c ilaf jfvygf
aqy AusdI byadbI nhIN hox idWqI jfvygI. iesyqrHF aMq Piqh vI isWKF dI hI hoeI.
isWK apny PYsilaF ‘c pUrI qrHF sPLl hoey aqy hkUmq ny iek vfrI iPLr mUMh dI
KfDI. hkUmq dy gLlIc mnsUby, afrzr aqy sfry iskortI dy pRbMD, Dry Drfey rih gey.
isWKI dy sWc dy jjLby sfhmxy, jLfilm hkUmq dy mUMh qy BrvIN kfilK poqI geI. ieh
ieiqhfsk Gtxf isWKF dI hfijLr idmfgLI, dUr aMdysLI, gurU qoN vfry vfry jfx vflI
byjoV kurbfnI dI imsfl hY.
isWKF dIaF sLhIdIaF-
nfvyN pfqsLfh dI sLhIdI qoN pihlF BfeI mqI
dfs BfeI dieaflf jI aqy BfeI sqI dfs jI ny iesy sQfn qy apxIaF sLhfdqF idWqIaF.
cyqy rhy! iehnF iqMnf ivco, BfeI mqI dfs aqy BfeI dieaflf jI, AuhnF pMjf ivcoN
sn, ijnHF nUM gurdyv ny ivcfr ivtFdry leI afgry qoN nfl ilaf sI aqy iPr idWlI
‘c glbfq isry n cVHx AuprMq, AunHF nUM vfips moV idWqf sI.
AuhnF pMjf ivcoN hI sfihbF ny BfeI guridWqf jI nUM gurgWdI dI
ijLmyvfrI dyky anMdpur sfihb, dsmysL jI kol Byijaf. BfeI jYqf jI, aqy BfeI AUdf
jI sLhIdI qoN bfd vflI aglI iqafrI ‘c ieQy hI juWt gey. sLhIdI AuprMq BfeI
jYqf jI hI pfqsLfh df sIs lYky anMdpur sfihb gey sn. spWsLt hY ik Auh pMjy isMG
kdy vI igRPqfr nhIN sn aqy nf hI AunHF leI koeI igRPqfrI df hukm hI sI. suafl
pYdf huMdf hY jykr Auh pMj vI igRPLqfr hoey huMdy qF sLhIdIaF smyN AunHF ivcoN
iqMn bfhr dIaF hor hor syvfvF leI afjLfd nhIN sn GuMm skdyy. ieh vI sMBv nhIN sI
ik sLhIdIaF leI koeI isMG bfhr df sLfiml ho jFdf ijvyN ik ieQy BfeI sqI dfs jI,
AunHF pMjF ivcoN nhIN sn. spWsLt hY ik sLhIdI qoN pfihlF Auprokq iqMnf isMGf dI
sLhfdq, pMQ df apxf PYslf sI.
jLflmf ny pfqsLfh nUM vWD qoN vWD zrfAx leI, pihlF AunHF
sfhmxy BfeI mqIdfs jI nMU do gylIaF ‘c nWpIV ky afry nfl do PfV kr idWqf. iPLr
BfeI dieaflf jI nMU dyg ivc alUaF vFÕ Aubfl ky sLhId kIqf igaf aqy BfeI sqI dfs
jI nMU rUeI ‘c lpyt ky jINdy jIa aWg lf idWqI geI. pfqsLfh iPr vI nhIN Gbrfey
aqy apxy PYsly qy aizWg rhy.
nOvyN pfqsLfh dI sLhIdI- idWlI
‘c zoNzI ipWtvf ky BfrI BIV iekWTI kIqI geI. smyN smyN nfl gurU sfihbfn dy crx
vI idWlI ‘c pYNdy rhy sn, ies krky Aus smyN idWlI ‘c isWKF dI afbfdI vI GWt
nhIN sI. ies vWzI qy iekWTI hoeI BIV ‘c gurU kIaF byaMq sMgqF, isWK aqy
sLrDflU vI sn. iesdy nfl nfl qmfsLbInF df vI Gftf nhIN sI. sB qoN vWzI gl ik
ieQy Auh lfm bMd isWK vI sn ijnHF ny dirV ierfdf kr riKaf sI aqy Aus leI pUrI
iqafrI vI kr rKI sI ik srkfrI iskortI aqy aYlfn dy bfvjUd, Auh sLhfdq qoN bfd
gurdyv dy srIr dI iksy kImq dy byadbI nhIN hox dyxgy. afiKr AuhI hoieaf jo pMQ
df PLYslf sI aqy jLflm hkUmq ny ies bfry mUMh dI KfDI. iqMnf isMGF dI sLhIdI
AuprMq, gurU pfqsLfh nMU ipMjry ‘coN kWZky bfihr ilaFdf igaf. kfjLI ny ies
bfry, ajoky gurduafrf kMplYks dy nfl lgdI sunhrI msijd qoN PWqvf suxfieaf.
iesqrHF 11
nvMbr sMn 1675
idn dy XfrHF vjy, jWlfd ny qWlvfr dy vfr nfl gurdyv df sIs DWV qo juWdf kr
idWqf. gurduafrf sIs gMj ‘c Auh XfdgfrI KUhI aj vI mOjUd hY, ijsqoN pfqsLfh ny
sLhfdq qoN pihlF iesLnfn kIqf sI. gurduafrf sfihb dI iemfrq bnx vyly Aus drKq
nUM qF kWtxf jLrUrI ho igaf, ijs hyTF bYTky pfqsLfh ny sLhfdq idWqI sI. XfdgLfr
dy qOr qy isWKF ny Aus drKq dy qny nMU sMBfl ilaf, jo aWj qIk mOjUd hY.
aigafnqf vWs, kuJ BuWlV lok Aus qny agy mWQf tykxf sLurU
kr dyNdy sn. kuJ smF qF Aus Aupr lfl cunIaF cVHf ky ardfsF krn-krvfAux aqy mMgF
mMgx dI, dyvI pUjf vflI pfirpftI vI cl peI sI. ieh pirpftI kuJ Xog pRbMDkF dI
agvfhI kfrx, bfd ‘c KWqm ho geI. iDafn dyx df ivsLf hY ik asF XfdgfrI vsqUaF
dy mhWqv nMU jLrUr smJxf hY; pr mWQf kyvl aqy kyvl sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI
agy hI tykxf hY. gurduafrf sfihb dy aMdr ajy vI gurmWq isDFqF aqy isWK rihq
mirafdf dy ivruD smfD pUjf aqy nFvy pfqsLfh dI Poto dI pUjf ho rhI hY. pRkfsL
sQfn qo ielfvf AuQy vWKry qOr qy sMgqF ivc mWQf tykx dI ipVHq vI bnvfeI hoeI hY.
ies pfsy sMgqF aqy pRbMDkF donF nMU ivsLysL iDafn dyx dI loV hY. ijWqnI jldI ho
sky ieh pRQf KWqm hoxI cfhIdI hY.
isWKF ny idWlI PLqih kIqI- sMn
1790 ‘c bfbf
bGyl isMG dI jWQydfrI hyT, qIh hjLfr Kflsf PojF ny idWlI Pqih kIqI aqy lfl ikly
Aupr insLfn sfihb Julfieaf. Cy mhIny idWlI qy isWKF df kbjLf irhf aMq Aus smyN
dy mugl bfdsLfh, sLfh aflm sfnI rfhIN muafPI mMgx aqy jurmfnf afid dyx AuprMq
idWlI df kbjLf Aus nMU vfips kr idWqf igaf. bdly ivc idWlI dy sfry ieiqhfsk
gurduafiraF dI insLfndhI krvfky, AunHF nMU vI bxvfieaf igaf. blik gurduafrf sIs
gMj idWlI qF bfdsLfh ny afpxI ingrfnI ‘c hI bnvfieaf.
‘qIs hjLfrI’ ‘pul imTfeI’ ‘morI gyt’?-
bfbf bGyl isMG ny apxIaF qIh hjLfr Kflsf PojF nfl ijs sQfn qoN idlI nMU Pqih
kIqf Aus sQfn df nfm ‘qIs hjLfrI’ riKaf igaf. Aus df kfrn sI ik Aus smyN
jdoN isWKF ny idWlI nUM Piqh kIqf qF morcfbMd hox aqy idWlI qy hmlf krn smyN
Kflsf PLOjF dI igxqI qIh hjLfr sI aqy Auh hmlf krn smyN mOjUdf qIs hjLfrI vfly
sWQfn qy hI morcfbMd hoey sn. iesy kfrn Ausy Xfd ‘c ies sQfn df nF hI ‘qIs
hjLfrI’ ho igaf.
iesyqrHF idWlI Pqih AuprMq idWlI dfKl hoky ijs pul qy Klo ky
isMGF ny lokfeI ‘c imWTfeI vMzI, Ausy pul df nfm aj ‘pul imTfeI’ hY. iesy
hI kVI ‘c idWlI dy ijs drvfjy ivcoN surfK (morI) krky Kflsf PojF ny idWlI ‘c
pRvysL kIqf Ausy Xfd ‘c Aus drvfjLy df nfm ‘morI drvfjLf’ jF ‘morI gyt’
pRclq ho igaf. cyqy rhy! Aus smyN idWlLI aMdr dfKl hox leI iBMn iBMn drvfjLy bxy
huMdy sn aqy bfkI idWlI nUM AuWcI-motI idvfr nfl sIl kr idWqf jFdf sI. ies AucI
idvfr nUM PLsIl ikhf jFdf sI. morI gyt dI inaFeI ajmyrI gyt, qurkmfn gyt afid
iesy igxqI c afAuNdy hn.
gurduafrf sIs gMj vfsqy kfnUMnI ijWq- bfbf
bMdf isMG jI bhfdur dI sLhfdq aqy isWK rfj dy Kfqmy qoN bfd muslmfnF ny iPLr ies
sQfn dy nfl lgdI jLmIn qy msijd leI rolf pf idWqf. ies smy mhfrfjf srUp isMG afP
jINd, iPr Ausdy spuqR mhfrfjf rGubIr isMG ny lMzn pYrvI koNisl qIk ies mukWdmy
nMU liVaf. byaMq mfiek Krcf kIqf aqy sdf leI ieh ryVkf muWkf idWqf. pYrvI koNsl
ny ies jLmIn qy gurduafrf sfihb dy hWk ‘c PYslf idWqf. gurduafrf sfihb aqy
bfkI nfl lgdI iesdI jgHf nMU vlgx ‘c lY ilaf igaf. Aus smyN gurduafrf sIsgMj,
muslmfnF dI GxI afbfdI ivWckfr afAuNdf sI. gurduafrf sfihb dI apxI afmdn vI bVI
GWt sI. isWK rfijaF-mhfrfijaF ny smyN-smyN nfl kuJ jgIrF dI afmdn qy apxI apxI
sflfnf syvf nIXq kIqI, jo hux qIk cl rhI hY.
sMn 1909 ivc
nvIN idWlI bxnI afrMB hoeI. iesdy Tyky isWK srdfrF kol hI sn. ies kMm leI jo Aus
smyN anusfr, Dolpur df sB qoN vDIaf lfl pWQr pRfpq sI, Ausy dI vrqoN krky AuhnF
ny ies dI iblizMg nMU nvF rUp idWqf. iblizMg-sMn 1914
‘c mukWml hoeI. sMn 1926 ‘c
soRmxI kmytI dy hoNd ‘c afAux qy, XfrF mYNbrI kmytI ny iesdf ieMqjLfm
sMBfilaf. s[bhfdur sR[nfrfiex isMG, iesdy pihly pRDfn bxy. idWlI gurduafrf
pRbMDk kmytI df dPqr gurduafrf sIs gMj sfihb ‘c hI kfiem hoieaf. Bfrq dI vMz
sMn 1947 ‘c
hoeI. iesqoN bfd idWlI dI isWK vsoN ‘c kfPI vfDf hoieaf aqy hux qIk huMdf af
irhf hY. idWlI dy sB qoN vzy vpfrk kyNdR cFdnI cONk ‘c hox sWdkf ieQy dI sMgq
dI igxqI ‘c vI BrvF vfDf hoieaf hY. ies krky ieQy pUry idn dy pRogrfm idWqy
jfx lg pey. sRI guru qyg bhfdur Kflsf grljL sInIar sYkyNzIrI skUl iesy gurduafrf
sfihb dI iblizMg ivc sQfpq kIqf igaf.
gurduafrf sIsgMj sfihb qoN sjy pfsy lgBg dWs Put rsqf CWzky
koqvflI dI iblizMg sI. afidqX nfQ Jfa idWlI dy gvrnr bny. ieh ptnf sfihb dy jm
pl aqy gurUdr dy bVy pRymI sn. ieWDr idWlI kmytI ‘c jQydfr sMqoK isMG, skqR
sn. jQydfr jI dy Audm aqy gvrnr sfihb vloN sihXog kfrx idWlI dy ieiqhfsk
gurduafiraF nMU jgHf alft krvfeIaF geIaF. ies dohrfn, ieiqhfsk koqvflI nMU,
gurdvfrf sIs gMj sfihb dy hvfly krn dI gl clI. afiKr ieh gl bfq, ieiqhfsk sbUqF
dy afDfr qy isry cVH geI. srkfrI koqvflI drIaf gMj qWbdIl kr idWqI geI aqy ieh
jLmIn vfrI vfrI do ihisaF ‘c gurduafrf sIsgMj sfihb nMU pRfpq hoeI. ies bfry
pihlf srkfrI aYlfn 5 meI
1968 nMU
hoieaf. srkfr ny koqvflI df ieWk ihsf, iek vWzy smfgm rfhIN, idWlI kmytI dy
hvfly kr idWqf. bfkI ihWsf vI 14
julfeI 1983 nMU
pRfpq ho igaf.
idWlI kmytI ny sfrI koqvflI iblizMg nMU KWqm krky AuQy nvIN
AusfrI df kMm arMB krvf idWqf. ieh sfrI syvf bfbf hrbMs isMG kfr syvf vfly aqy
AuhnF dy sihXogI inBf rhy hn. AuprMq gurduafrf sfihb dy KWby pfisAuN vI pMj
dukfnF dI kImq dy ky jgHf KrId leI geI. iblizMg nMU sfry pfisAu Koilaf igaf,
cfry pfsy suMdr pRkrmF bnfeI geI. KWby pfisAu jo jgHf pRkrmF dy hyToN inklI Aus
ivc bhuq vWzf suMdr kMplYks bixaf ijs ‘c Dfrmk pusqkF dI dukfn, iek izspYNsrI
aqy iek sUcnf kyNdr dI AusfrI kIqI geI hY.
idWlI gurduafrf pRbMDk kmytI dy dPqr sIs gMj sfihb qoN
gurduafrf mfqf suMdr kOr, AuprMq gurduafrf rukfb gMj sfihb ivKy qWbdIl kIqy gey.
gurduafrf rukfb gMj sfihb ivKy iesy mnsLf nfl ‘gurU goibMd isMG Bvn, nvIN
idWlI Ausfiraf igaf sI. aj qIk idWlI kmytI dPLqr AuQy hI cl rhy hn. koqvflI vfly
sQfn qy bhuq vWzf aMzr grfAuNz pfrikMg aqy Aus Aupr lMgr hfl bxfieaf igaf hY.
ieQy hI nvIN bxI iblizMg ‘c ‘gurU qyg bhfdur Kflsf grlj sInIar sYkyNzrI skUl
vI qbdIl kr idWqf igaf hY. iek bhuq vWzf ‘gurU qyg bhfdur XfqrI invfs’ vI bx
irhf hY. ies sfry kMplYks dI AusfrI df kMm ajy cl irhf hY.
nvyN pRbMDF anusfr, sfhmxy mjYsitk isnmy vflI iblizMg vI
idWlI kmytI ny KrId leI hY aqy AuQy BfeI mqIdfs, BfeI dieaflf jI aqy BfeI sqIdfs
dI Xfd ‘c iblizMg AusfrI jf rhI hY jo apxy afp ‘c gurduafrf sIs gMj sfihb dy
kMplYks df hI ihWsf hovygI. ieQy ajfieb Gr aqy irhfeIsLI kuaftr afid bnxy hn.
iesdI bysmYNt aqy iqMn mMijLlF iblizMg bx rhI hY, kfPLI kMm ho cuWkf hY.
hWQly gurmWq pfT dI ies cOQI Cfp qIk
bfkI kMm vI kfPLI isry cVH cuWkf hY.
iesqrF nfvy pfqsLfh dI mhfn sLhfdq nMU smripq ieh gurduafrf
sIs gMj sfihb, aj apxy afp ‘c iek bhuq vWzf, suMdr aqy mnuKI loVF nfl juiVaf
hoieaf kyNdrI sQfn bxky AuBr irhf hY. idWlI Bfrq dI rfjDfnI hY aqy sYNkVy dysLF
dIaF aMbYsIaF vI ieQy mOjUd hn. BfeI mqIdfs cONk ijsdf purfxf nfm, cFdnI cONk
hY, apxy afp ‘c idWlI df iek vWzf vpfrk kyNdr vI hY. ieiqhfsk lfl ikly dy nyVy
hox kfrx, ieh apxy afp ivc sMsfr pWDr qy tUirstF leI vI afkrsLn df kyNdr hY.
iesqrHF vWzI igxqI ‘c ivdysLI vI ieQy gurU crxF ‘c hfjLrI Brdy hn. loV hY
bVy suMdr ZMg nfl ieQy vWK vWK BfsLfvF ‘c isWK Drm bfry muWZlI jfxkfrI dyx dy
pRbMD kIqy jfx aqy gurduafrf sfihb dy ieiqhfs qoN hr iek afAux vfly XfqrU nMU
jfxMU krvfieaf jfvy. nvyN bx cuky kMplYks ‘c bhuq vDIaf sUcnf kyNdr qF bx cukf
hY pr iesdf Xog aqy loVINdf lfB pRfpq krn leI bhuq kuJ krnf bfkI hY. iesyqrHF
Dfrmk pusqkF dI sQfpq kIqI jf cuWkI dukfn nMU vI keI pWKF qoN loV anusfr TIk krn
aqy PYlfAux dI loV hY. #31s99.4s06#
Including this Self Learning Gurmat Lesson No 31
sMKyp ieiqhfs
gurduafrf sIs gMj sfihb-
idWlI
For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani
Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the
writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with
an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs
200/- to 300/- (in rare cases these are 400/- or 500/- )per hundred
copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal
Address- A/16 Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar, N. Delhi-24 Ph
91-11-26236119 & ® J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024
Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808
web site- www.gurbaniguru.com
|
. |