. |
|
Cy (6) pMQk lihrF dI loV
ipRMsIpl
igafnI surjIq isMG, isWK imÈnrI, idWlI
# gurU nfnk pfqsLfh rfhIN pRgt isWK Drm hI asl ‘c sMsfr
pWDr df ieko-ieWk aqy sdIv kflI Drm hY. ies dI hoNd sMsfr dy afrMB qoN hY.
# ieh Drm, ielfhI igafn df hI pRgtfvf hY. ieh ielfhI qy sdIvI
igafn, sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dI soJI qy jIvn-jfc qoN pRgt huMdf hY.
# ielfhI igafn vflf ieh Drm krmkFzI ZMgF nfl pRcfiraf,
psfiraf jF bcfieaf nhIN jf skdf, ijvyN ik aj ies dy pRcfr-pRsfr leI ho irhf hY.
# ies ielfhI igafn dy pRcfr df ÈurUafq ZMg EhI hY, jo sMsfrk
igafnF df hY. PLrk hY ik sMsfrk igafnF dy Ault ieh inrf igafn nhIN, hryk mnuWK
dI jIvn jfc aqy akfl purKu dI bKisLsL nfl vI juiVaf hY. jLrUrI hY ik ieh rWbI
igafn vMzx qoN pihlF-ies dy pRcfrkF dI injI jIvn rihxI ‘c vI ieh igafn hovy.
# sMsfrk igafn inWq AuBrdy aqy alop huMdy rihMdy hn. ielfhI
igafn aqy ies qoN pYdf hox vflf ielfhI Drm, isWK Drm vI sdIv kflI aqy srb dysI
Drm hY.
# iesy
leI srb kflI ‘qy srbdysLI ies isWK Drm dy PYlfa-sMBfl qy pRsfr leI ajyhIaF
dUr-drÈI lihrF dI loV hY ijnHF rfhIN pIVHI dr pIVHI, ieh rWbI igafn afp muhfry,
jnm qoN hI pRfpq ho sky. ies dy Ault aj ajyhf koeI Audm hY hI nhIN.
ienHF Cy (6) lihrF dI vWzI loV hI ikAuN?-
sfnUM BlI BFq smJ lYxf cfhIdf hY ik
isWK Drm dy bcfa leI lMmy smyN dy ajyhy poRgrfmF dI loV hY ijnHF rfhIN ieh rWbI
igafn afp muhfry pusLq-dr-pusLq jnm dy nfl hI pRfpq ho sky-TIk Ausy qrHF ijvyN
hryk sMsfrk igafn vI mwuZoN hI lYxf huMdf hY. vWzf PLrk ieh ik sMsfrk igafn qF
hr iksy dI apnI loV muqfbk huMdy hn, koeI iek lvy jF dUjf. ies dy Ault shI arQF
‘c iensfn bxn leI ielfhI igafn hr iksy leI jLrUrI hY. ies dy pRsfr sMBfl leI
vkqI jF krmkFzI ZMgF df AuWkf mul nhIN, jdik mOjUdf pRclq isWKI pRcfr-pRsfr dy
sfry hI ZMg vkq tpfAU, rotI rojLI dy afhr, cODrmyN nUM jnm dyx vfly qy krm kFzF
nfl BrpUr hn. drasl isWK Drm dI ajokI aDogqI df mUl kfrn vI iehI hY.
ies vkq isWK pMQ ijhVI aDogqI dI KWz ivc izWg cuWkf hY, iehdI
sMBfl leI, jykr pMQ dIaF iBMn-iBMn jQybMdIaF, drdI aqy icMqk afpsI qflmyl nfl
hyT idWqy Cy (6) pRfjYktF Aupr sFJf aml bxf lYx, qF XkInn pMQ iPr qoN bhuq jldI
apxI aslIaq vl vWD skdf hY. loV hY ienHF pRfjYktF nUM, pusLq-dr-pusLq df ZMg dy
ky sdIvI pMQk lihrF df rUp dyx dI.
pMQ dI ajokI dy kfrxF qy ivcfr krnI hovy jF iehdI sMBfl leI
qrIky hI igxvfAuxy hox qF zyVH sO qoN Aupr qF dfs iekWlf hI igxvf skdf hY. iPr
pMQ aMdr qF vWzy drdI qy ivcfrk bYTy hn. qF qy sfrI gl ivcfrF aqy hwl ZUMzx dy
dfiery ‘c hI GMumdI rih jfvygI ‘qy aj bhuqf iehI ho irhf hY. ies dy bfvjUd insLcy
nfl ikhf jf skdf hY, jykr pMQk pWDr qy asIN hyT idWqIaF Cy lihrF qy hI kyNdrq ho
jfeIey, XkInn pMQ dI ivgVI sMBflx ‘c bhuqI dyr nhIN lwgygI. qF qy ieh Cy lihrF
kI hn:
1 gurbfxI gurmiq kivjL
(bicaF vfsqy) (Gurbani-GurmatQwiz
for Children)-
bcpn qoN hI isWK bicaF ivckfr gurbfxI
jIvn jfc aqy gurbfxI isDFq dI jfgrqI leI gurbfxI pRmfxF nMU gurbfxI isDFqF dy
afDfr qy cfr-cfr pWDrF (levels)
qy ilaf jfvy. sB qoN sOKy, Aus qoN kuJ aAuKy, hor aAuKy aqy hor vWD aAuKy. vrqoN
leI lgBg pMjvIN jmfq qIk dy bWcy, iPr nOvIN jmfq qIk dy, AuprMq bfhrvIN qIk dy
bWcy, aMq kflj dy ividafrQI. iPr ienHF nUM pWDr muqfbk grwupF (tImF) ‘c vMz
ky, grwup mukfbly krvfey jfx aqy jyqU bicaF nUM ienfm-snmfn-vjLIPLy-qohPLy afid
idWqy jfx. ies qrF jdoN bcpx qoN hI gurbfxI jIvx-jfc aqy rihxI-isDFq bfry
spWsLtqf hovygI qF ajyhy bWcy apxy jIvn qy BivK dy iksy Kyqr ‘c vI kdy gumrfh
nhIN ho skxgy, isWKI jIvn dI imsLfl
bxngy. eyQy ieh spWsLt kr dyxf vI
jLrUrI hY-gurbfxI isDFqF qy jIvn-jfc dI pWDr muqfbk gurbfxI pRmfxF dI vMz smyN,
hryk gurbfxI pRmfx dy nfl Aus dy sMKyp arQ (ibnF ivafiKaf) dyxy jLrUrI hn, qf ik
pRmfx Xfd krdy smyN bicaF nUM Aus pRmfx dy arQF dI vI soJI hovy. ies ‘c sLWk
nhIN jykr ieh pRfjYkt pMQk pWDr dI lihr bx ky AuBr afvy qF kuJ hI smyN bfd,
sMsfr ‘c pMQ dI AujlI hoNd muV pRgt ho jfvygI. ienHF kivjLF nUM hor suafdlf
bxfAux leI, pWDr muqfbk rsIly ZMg nfl, hryk kivjL sYsLn nUM ajokI qy bIq cuWkI
isWK Drm qy sMsfr bfry jfxkfrI df rMg vI cfiVHaf jfvy.
2.
Gr Gr ‘c ivsLy bMD_gurmiq dI muÌq pVHfeI_sMsfr pWDr qy (Door
to Door_Topic wise_Free Gurmat Coaching_International)- akfl
purKu dy inrml BAu ‘c rih ky, inrol gurbfxI ksvWtI qy, pUrn nyk-nIqI nfl,
ivsLy bMD (Topic wise)
gurmiq pfT iqafr kIqy jfn. ieh pfT gurbfxI isDFq, iPlfsÌI, isWK ieiqhfs dy
vWK-vWK ivisLaF nfl sMbMiDq hoxy hn. ienHF gurmiq pfTF rfhIN ivsLy muqfbk, pMQ
aMdr inWq pYdf huMdy ‘qy ivroDIaF rfhIN pYdf kIqy jFdy sLMikaF df nfl-nfl
invfrx vI jLrUrI hY. pfTF rfhIN hryk ivsLy nUM bVy mnoivigafnk, dlIl BrpUr ZMg
nfl, sOKI BfsLf ‘c, sMKyp qy spWsLt gl hovy. ieh gurmiq pfT iksy qrHF dy
rfjnIiqk lg-lbyV qoN htky aqy Gt qoN Gt afAuNdy do sO sflF dI pMQk loV nUM pUrf
krdy hox. gurmiq pfTF ‘c gurbfxI dy pRmfx Gt qoN Gt hox, pr gurbfxI isDFqF
pwKoN pWkV pWkI hovy. nfl-nfl loV muqfbk sUcnf vI hovy ik amuWkf jIvn mfrg
gurbfxI qoN hI af irhf hY.
gurmiq pfTF nUM gurmuKI qoN bfd, ihMdI, aMgRyjLI aqy suivDf,
loV anusfr sMsfr dI iksy vI BfsLf ‘c dyxf hY. ienHF pfTF nUM ivdysLF ‘c vs
rhy gurmiq ivdvfnF dI mdd nfl, AuQoN dIaF BfsLfvF ivc, anuvfd aqy AunHF hI dysLF
dIaF pRYsF ‘c hI CpvfAuxf vDyry lfhyvMd ho skdf hY. ielYktrfink mIzIey df lfB
lY ky iehnF dIaF sI zI, zIvIzI, sIrIal, vfrqflfp afid leI vI pRbMD kIqf jfvy.
iPr ienHF hI pfTF dy afDfr qy pMQ dy bWicaF dI pWDr dy sMKyp pfT, KyzF,
vfrqflfp, suafl-juafb afid iqafr krky kOm dy bicaF ivckfr phuMcfAux df nIXq
pRbMD krnf vI jLrUrI hY.
ies isstm nUM (Multi Level
Management) dy afDfr qy ies qrHF
sUqrbwD kIqf jfvy ik afAuNdy kuJ sflF ‘c gurU dr nfl sMbMiDq hryk prvfr qIk
ibnF mMgy-ibnf mMgvfey, ibnF Bytf afpmuhfry Gt qoN Gt iek gurmiq pfT mhInf vfrI
nIXm nfl, sMsfr Br ‘c pwujy. insLfnf ieh hovy ik gurmiq dI ivsLuWD jfxkfrI
hryk sMbMiDq prvfr nUM arMB qoN hI, pusLq-dr-pusLq pRfpq hovy, ieh Aus df jmFdrU
hWk hY. gurU kIaF sMgqF dI jfxkfrI leI ieQy ieh dWs dyxf vI jLrUrI hY ik akfl
purKu dI bKisLsL nfl ies pMQk lihr aQvf pRfjYkt df arMB ‘gurmiq
aYjUkysLn sYNtr, idWlI’ qoN ho cuWkf hY. cl rhy ies pRfjYkt leI hor vDyry
jfxkfrI, gurmiq pfT nM: 95 ‘afpsI jfx pihcfx’ ‘c sMgqF leI pRfpq hY. sYNtr
vloN ies smyN lgBg do sO dy krIb gurmiq pfT, sMgqF dy BrvyN sihXog nfl muPLq qy
ibnf Bytf, ibnf mMgy-mMgvfey, dysL-ivdysL
dIaF sMgqF ivcfly puWj rhy hn. drdI
sWjxF-sMsQfvF dI syvf ‘c apIl hY ik ies cflU ho cuWky pRfjYkt nUM sucfrU ZMg
nfl clfAux leI qn-mn qy DMn nfl agy afAux. ienHF gurmiq pfTF leI ieh vI jLrUrI
hY ik rfieltI dI mMg rKy ibnF, vYb-sfeItF, pMQk mYgjLInF, aÉbfrF afid dy
vsIilaF df sihXog lY ky, sMsfr Br dIaF sMgqF qIk gurmiq dI suWcI-sWcI rosLnI nMU
phuMcfieaF jfvy. ‘gurmiq aYjukysLn sYNtr, idWlI" vloN ieh aYlfn pihlF
qoN hI kIqf hoieaf hY aqy ies dy leI www.sikhmarg.com
vrgIaF pMQk drdI sfeItF df BrvF sihXog
vI iml irhf hY, dUijaF nUM vI agy afAux leI ‘gurmiq aYjukysLn
sYNtr,idWlI" vloN apIl kIqI jFdI hY.
3. gurbfxI ivcfr smfgm-
gurduafrf sfihbfn ‘c pRbMDkF dy
sihXog nfl, "gurmiq ivcfr smfgmF" dI lVI df arMB kIqf jfvy. drasl jykr
gurduafiraF aMdr, ibnF rok-tok ieh islislf arMB ho jfvy qF isWKI pRcfr-pRsfr leI
bhuq hI lfhyvMd qrIkf hY. mOjUdf gurduafrf isstm qF ivcly smyN dI dyx aqy
bRfhmxI lIhF Aupr hI hY. mUl rUp ‘c ieh isWK Drm dy pRsfr df nIXm hY hI nhIN.
hux suafl ieh hY asF AuQy krnf kI hY? iehnF smfgmF leI gurbfxI df pRkFz
jIvn-rihxI vflf ivdvfn hoxf jLrUrI hY. gurmiq isDFq df iek-iek ivsLf lY ky;
ijvyN hAumY, nfm-ismrn, gurU, aMimRq afid, iqMn qoN cfr GMty df iek smfgm riKaf
hovy. Aus pUry smfgm nUM amuWkf ivdvfn, gurbfxI afDfr qy iekwilaF hI inBfey. Aus
ivdvfn nUM iek kIrqnI jQy df sihXog hfsl honf vI jLrUrI hY, ijhVf ik sMbMiDq
ivsLy Aupr pihlF qoN nIXq sLbdF df arMB qy smfpqI smyN kIrqn kry aqy loV anusfr
ivc-ivc tUkF vjoN sfjLF rfhIN bfxI df gfiex vI krdf rvy. ies qrHF gurmiq-gurbfxI
dy iek smyN qy kyvl ieWk-ieWk ivsLy nMU lY ky sMgqF dI inrol gurbfxI afDfr qy
iqafrI krvfeI jfvy. ies df vWzf lfB hovygf ik sMgqF ivckfr hfjLrI Br irhf koeI
anmqI jF anpVH vI, gurbfxI jIvn-jfc dIaF JoÜIaF Br ky jfvygf. ies dy Ault ajoky
ivgVy, gurmiq pRcfr isstm ivcoN qF pVHy ilKy sUJvfnF leI vI gurmiq qoN
mnmWq-axmWq nUM inKyVnf aAuKf hoieaf ipaf hY.
4. gurisWK PLYmlI klWb- mUl
rUp ‘c ‘gurisWK
PLYmlI klWb’ gurU kIaF sMgqF ivckfr
afpsI qy prvfrk pWDr qy nyVqf pYdf krn df bVf suafdlf qy anoKf ZMg hn. klWbF leI
jLrUrI hY ik iek Kfs Kyqr sIMmF imWQ ky lgBg gurU dr nfl sMbMiDq hryk
prvfr nUM ies df mYNbr ilaf jfvy. ies qrHF GWt qoN GWt mhIny ‘c iek
vfrI ienHF prvfrF df afpsI myl imlfp (klWb) krvfieaf jfvy. ies syvf leI
gurduafiraF dy mukfbly Kflsf skUl jF kflj vDyry lfhyvMd hn. kfrn ieh ik
gurduafiraF ‘c qF ivsLysL smfgmF df vkq pWkf nhIN huMdf jdik skUlF-kfljF dIaF
iblizMgF ‘c, ies syvf leI ijLafdf nhIN qF aYqvfr df lfB qF pWkf hI ilaf jf
skdf hY. ies qoN ielfvf lfAUzspIkr-mfeIk vI aj hryk Kflsf-skUl kflj ‘c huMdf
hY. ieQy iek hor vWzf lfB, klWb dOrfn loVINdy sYÈnF leI kmry, kursIaF-tyblF df
vI pRbMD bixaf huMdf hY.
gurisWK PLYmlI klWbF dI sMcfln syvf?- drasl
ieh gurisWK PLYmlI klWb kI hn? iek qrIky ielfky dIaF sMgqF df prvfrk pWDr qy
afpsI myl-imlfp, njLdIkI qy duWK-suWK dI sFJ. ienHF klwbF (iekWTF) dOrfn lgBg
iek GMty df ajyhf sYsLn jLrUrI hY ijWQy gurmiq-gurbfxI dy pRkFz jIvn-rihxI-soJI
vfly ivdvfn nUM bulf ky, iksy iek gurmiq ivsLy qy lYkcr krvfieaf jfvy. ies qoN
ibnF ienHF klwbF df mksd hI nhIN rih jfvygf. ies qoN CuWt ies dOrfn bicaF dIaF
KyzF, lgBg iek GMty leI prvfrF df afpsI myl-jol sYsLn hoxf hY. iesy dohrfn
iek-iek GMty df sYsLn jdNo vWK-vWK kmiraF ‘c vWK-vWK bYTkF ijvyN pqI-pqnI bYTk
(Couple Sitting) kyvl
pqnIaF qy kyvl pqIaF dI bYTk (Male & Female
Divided Sittings) nOjuafn bicaF dI bYTk
(Youngs Sitting)
aqy Coty bicaF dI afpsI sFJ qy KyzF leI, pRbMDkF vloN ivsLysL pRbMD (Baby
Sitting) vI jLrUrI hY.
ies dy vWzy lfB ho skdy hn ik hr pWDr qy hryk Aumr dI vWK vWK
kYtygrI dIaF sMgqF dI afpsI jfx pihcfx, duWK-suWK dI sFJ, gurmiq pwKoN vWK vWK
pWDr dy ÈMikaF-suaflF df invfrx qy hor bhuq kuJ. klWb sYsLn dI muWK loV nUM
iDafn ‘c rKdy hoey, AuQy loV anusfr lMgr-cfa pfxI df pRbMD ( Fast
Food level) bfhroN iqafr krvfieaf
sucWjy ZMg df hovy qy hfjLr prvfrF ivcfly smyN-smyN nfl CWkf idWqf jfvy.pr ieh
AuQy iqafr nf kIqf jfvy. ajyhy gurisWK PLYmlI klWbF df isWK bWcy-bWcIaF leI
vr-irsLqy pKoN vfDU df lfB ho skdf hY aqy hor anjfxy ‘c keI lfB vI.
drasl, dfs dy mn ‘c ajyhI pMQk lihr df ivcfr sMn 1997-98
dohrfn, apxy ivdysLF dy gurmiq pRcfr dy
dOry smyN amrIkf, kYlyPLornIaF ‘c AuiTaf. bfd ‘c AuntyrIE, gurduafrf
bRfmptn, kYnyzf ‘c pRbMDkF dy sihXog nfl, qjrby dy qOr qy vrqoN ‘c ilaFdf qy
ieh iek sPLl qjrbf sI. vWKrI gl hY dobfrf jfx smyN AuQy pRbMDkI adl-bdl ho cuWkf
sI aqy nvyN pRbMDkF nfl ies pwKoN sFJ nf bx skI. iPr vI ‘gurisWK PLYmlI
klWb’ iek ajyhI sdIvI qy imlvIN pMQk lihr sfbq ho skdI hY jo
pusLq-dr-puÈq, KyqrI pWDr qy gurisWK prvfrF dy afpsI myl-imlfp, nyVqf, AunHF
ivckfr gurmiq pwKoN ieksfrqf leI, pMQk pWDr qy bhuq vWzI pRfpqI sfbq ho skdI hY.
ies qoN pihlF ies gurmiq pfT df nF ‘kyvl pMj lihrF’ hI sI.
5[ gurmiq aYjUkysLnl sYsLnjL (Gurmat
Educational Sessions) -gurduafrf
sfihbfn ivc sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dy pRkfsL smyN siqkfr dy apxy nIXm
huMdy hn aqy Auh AuQy jLrUrI vI hn. ies qoN vWD gurbfxI hryk mnuWK leI jIvx-jfc
qy Aus dI Kurfk hY. dUjy qF kI ? pRcfrk-pRbMDk kmjLorIaF kfrx aj sMgqF df vWzf
ihWsf gurduafry jfxf hI CWz cuWkf hY. gurbfxI dI KusLbU AunHF dUr jf cuWkIaF
sMgqF qIk phMucfAux leI jLrUrI hY ik lgBg cfr-pMj sO dI hfjLrI vfly afzItorIam
jF PLrinsLz hfl buWk krvf ky AuQy vWK-vWK gurmiq dy ivsLy lY ky, hfjLr sMgqF ‘c
spWsLt kIqy jfx. AuQy vI jLrUrI hY ik gurbfxI soJI-jIvn vfly spWsLt-vkqf,
imWTbolVy, cMgI idWK vfly pMQk ivdvfn df lfhf lY ky aqy iek vyly, ieko hI ivsLf
lY ky lgBg iqMn-cfr GMitaF dy sYsLn ‘c pUrf smF Aus ivsLy nUM smripq hovy.
ieQy vI rfgI jQy dI sFJ ‘qy bfkI ZMg ‘gurbfxI ivcfr smfgm’ (Gurbani
Vichar Smagam) vflf
ho hoxf hY. ies pRfjYkt df mUl rUp pRfjYkt nM: 3 vflf hI hY. PLrk hY ik eyQy
joVy afid nhIN Auqfrny. ieQy ‘gurU gRMQ sfihb’ df pRkfsL nf hox kfrx siqkfr
nIXmF ‘c PLrk honf kudrqI hY. AuNJ qjrby dy qor qy ‘gurmiq aYjUkysLn sYNtr,
idwlI’ vloN ajyhy cfr sYsLn krvfey jf cuWky hn. iehnF dIaF vIzIE rIlF vI sYNtr
pfs mOjUd hn, mMgvf ky ies loVINdI pMQk lihr bfry aMdfjLf ilaf jf skdf hY.
sYsLnf vflI ies lihr nUM hor smJx leI gurmiq pfT nM: 13 "isWKI vDy Puly qF
ikvyN- isWKI pRcfr dy iqMny ipV KflI" vDyry shfeI ho skdf hY.
6. GWt
smF-inXimq gurmiq klfsF- Kfs kr gurU dr
nfl sMbMD rKx vflf hryk mnuWK, BfvyN iksy vI Kyqr ‘c ivcr irhf hY. zfktr,
dukfndfr, ieNzstrIailst, ieMjInIar, aYzminstRytr, iksfn, ividafrQI, pRcfrk,
gurduafrf pRbMDk jF koeI hor. gurbfxI df hI PYslf hY ik afqmk jIvn qoN ibnF, Auh
aigafnqf BrpUr psLU jIvn hI bqIq kr irhf hY.aj sfzI bhuqf krky hflq iehI hY
ikAuNik ies smyN pMQ pfs ajyhf koeI pRbMD jF ZMg hY hI nhIN ijs nfl iksy dy jIvn
‘c iksy sucwjy ZMg, inXimq gurmiq dI isMcfeI ho sky. gurmiq klfsF qF BfvyN
ivloikqry qrIky sMsfr Br ‘c iek jF dUjy ZMg cl rhIaF hn. iPr vI hQlf pRfjYkt
bfkI ibafny pMj pRfjYktF dI qrHF pMQ aMdr iblkul nvIN qrHF df hovygf. ies leI
jLrUrI hY ik ies dI rUp-ryKf aqy mhWqv nUM pUrI gihrfeI qoN smiJaf jfvy. AuNJ
ies ivsLy nUM pUrI qrHF spWsLt krn leI gurmiq pfT nUM 93 "pRomosLnl
gurmiq klfsF" idWqf jf cuWkf hY, drdI sMgqF Aus df vI pUrf lfB lY skdIaF
hn.
sMsfr Br ‘c cl rhy dUjy mjLmUnF dIaF inXimq klfsF qy
skUlF-kfljF dI qrjL qy hI ieh Gr-Gr ‘c gurmiq klfsF dI lihr honI hY. duWK qF
ieh hY ik sMsfrk mjLmUnF leI qF asF izgrIaF, izplomy, pRoPLYsrF, XUnIvristIaF qy
prmoÈnF leI vzy-vzy pRbMD kr rKy hn. iPr ijhVf mjLmUn sMsfr dy sfry
mjLmUnF-igafnF df jnmdfqf hY, ijs dI pRfpqI qoN ibnF mnuWK sMsfr pWDr qy sB kuJ
pRfpq krky vI iensfn nhIN bn skdf. Aus srb-Auc, pRBu dIaF bÉÈÈF dy ÉËfny,
rWbI igafn dI pVHfeI-soJI leI asIN pUrI qrHF avysly hF. ies leI, asF GWt qoN GWt
sMsfr pWDr dI pVHfeI df pRbMD vI nhIN kIqf, ies qoN agy dI gl qF bfd ‘c hI
sLurU hMudI hY.
ienHF "pRomosLnl gurmiq klfsF" klfsF leI vI
inXmf anusfr dfKlf, prIiKaf-srtIiPLkyt df nIXm loVINdf hY. tIcr aqy poRPYsr
gurbfxI, –gurmiq dy ivdvfn qy nfl-nfl gurbfxI jIvn jfc vfly hoxy jLrUrI hn.
poRÌYsr ies nMU afjIvkf bxfAux jF gupq qOr qy vfips PLMz ‘c jmF krvf dyx pr
syvf-Bytf jLrUrI hY. iesy qrHF adfry dy ÉricaF nUM clfAux aqy AuQy pVHfeI dy
pWDr ‘c AuWcqf ilafAux leI, isiKafrQIaF qoN vI Krcf-syvf lYxI hY. afrMBk kors
qoN ielfvf pRcfrk lfeIn dy iewCuk sWjxF leI smyN-smyN nfl pRomosLnl, irPLrYsLr
aqy izplomf kors hoxy vI jLrUrI hn. afrMB ‘c BfvyN kuJ idWkq afvy pr ajyhIaF
klfsF dI mhfnqf nUM kors krn vfly swjxF dy jIvn ‘c afeI soJI ‘qy qbdIlI hI
ibafn kr skygI. GWt smF-inXimq gurmiq klfsF vI pMQ dI sdIv kflI loV hn.
ies dy Ault aj sMsfr Br ‘c ivloikqry ZMg gurmiq klfsF cl
rhIaF hn. drasl ieh ZMg sMn 1956 dI dyx hY aqy pMQ aMdr ienHF klfsF dI bx cuWkI
loV nUM vI awKoN Auhly nhIN kIqf jf skdf. iPr vI ieh klfsF, kOm nUM qbfhI qoN
bcfAux df hWl nhIN hn. sMn 1956 df ijLkr hY, dfs kYNp kflj, pMjfb
XUnIvristI-idWlI df ividafrQI sI, AuQy iek hor drdI sWjx nfl imlfp hoieaf. akfl
purKu ny Kyz vrqI, pRyrxf bKsLI ik iksy ajyhy pMQk pRogrfm dI loV hY ijs qoN
sMgqF ivckfr gurbfxI stWzI dI loV mihsUs hovy. ikAuNik gurbfxI qF hY hI stWzI dy
nfl jIvn-jfc df ivsLf. jdik mOjUdf pRcfr pRbMD ivcoN ieh muWK socxI hI alop hY.
iesy df sMqfp, aj smuwcI mfnvqf qy Kfs kr isWK kOm Bog rhI hY. iesy df nqIjf hY
ik sMsfr nUM igafn dI rosLnI ‘c ilafAux dI dfavydfr isWK, aj gurbfxI dy
lfeIt-hfAUs df sivWc dbfAux Xog vI nhIN rih igaf. smuWcf pMQ burI qrHF aMD
ivsLvfsLF, bRfhmxI krm kFzF, hUVHmwq qy durmWq dy mfieaf jfl ‘c Ps ky rih
cuWkf hY. ies df ieko-iek hwl hY, gurbfxI dI stWzI aqy ies qoN pRfpq
isiKaf rfhIN, isWKI jIvn nUM muV sQfpq krnf. KYr! pfqsLfh vloN sMn 1956 vflI
Ausy bKisLsL df isWtf hY, ik ijhVI soc Aus smyN pMQ aMdr hY hI nhIN sI, aj sMsfr
pWDr dI pMQk lihr bx cuWkI hY ‘qy kuJ imsLnrI adfry vI hoNd ‘c af cuwky hn.
dUjy lPjLF ‘c ijhVI pRyrxf, qVp ‘qy pRogrfm, sMn 1956 ‘c kyvl do sWjxF qoN
afrMB hoieaf, lMmI Gflxf ‘qy imhnq bfd, aj pUrI kOm df ihWsf bx cuWkf hY.
ies qrHF Aus smyN, ies pRogrfm ipWCy krqy ny jo soc bKsLI, Aus dI sPlqf vI apxy
jIvn kfl ‘c hI dyKx nUM iml geI.
ies qrHF spWsLt hY ik ijhVf pRogrfm hWQly pRfjYkt nM: Cy
rfhIN pMQ-hyqUaF aqy drdIaF sfhmxy riKaf jf irhf hY, Aus df mUl Auprokq ibafnI
pMQk lihr sMn 1956 hI hY. ies pRfjYkt nUM ies dy mUl prIpyK ‘c smJx leI ies gl
nUM vI insLcy krxf hY ik ies dI rUp-ryKf, pihly cldy af rhy klfsF vfly pRfjYkt
qoN iblkul vWK hY. ieQoN qIk ik dfs dIaF afpxIaF sMsfr smwuc pRgt ho cuWkIaF
imsLnrI sMsQFvf qy kflj vI ies loV nUM pUrf nhIN kr skdy. ikAuNik ienHF cl rhy
pRfjYktF df lfB jF qF Auh lY skdy hn ijhVy pUrf smF, apxy prvfrF qoN kwt ky qy
AuQy jf ky kors krx jF Coty-moty qrIky prvfr df koeI mYNbr pqRfcfr kors kr lvy.
ies dy Ault gurbfxI jIvn cUMik hryk dy jIvn dI injI loV hY, ies leI ajoky cl rhy
ieh sfry pRfjYkt kOm dI pRYktIkl ‘qy rYgUlr gurmiq dI pVHfeI vflI loV nUM pUrf
nhIN kr skdy. iehI kfrn hY ik hQlf pRfjYkt ienHF sfry cl rhy pRfjYktF qoN
iblkul iBMn aqy ajy pMQ dI soc ‘c nhIN. jLrUrI hY ik pihlF ies nvyN
pRfjYkt nUM ies dI gihrfeI qoN pUrI qrHF GoiKaf jfvy aqy pMQk qOr qy ies nUM
sMBfilaf jfvy. ieQy dohrf dyxf cfhuMdy ik ies df vyrvf gurmiq pfT nM: 93 "pRomosLnl
gurmiq klfsF" ‘c idWqf jf cuWkf hY.
iPr vI "pRomosLnl gurmiq klfsF" vflI lihr dy
ivsLy qy iek Jfq ies qrF hY. smyN dI loV hY, aijhIaF GWt smF (Part
Time) gurmiq klfsF, lgBg hPqy ‘c iek
jF do idn, do-do GMty dI klfs hoxI cfhIdI hY. pRfjYkt dy ÉricaF df afDfr BfvNy
dsvMD hI hovy, iPr vI pRoPYsr, vyqn pRfpq ‘qy rYgUlr hon. islybs-pIrIaz-ivsLy
pWky hoxy jLrUrI hn. ividafrQIaF pfsoN Krcf-PIs vI leI jfvy. smyN-smyN nfl dfKlf
smF nIXq hovy aqy ividafrQIaF dy pypr ley jfn. kihx qoN Bfv, ieMn-ibMn Ausy
qrHF, ijvyN skUlF-kfljF dI pVHfeI df nIXm hY. vWzf PLrk ieh ik ieQy pRoPYsr sfry
gurbfxI jIvn-soJI pwKoN spWsLt, pfhulDfrI aqy gurU dy inrml BAu vfly hoxy jLrUrI
hn. ikAuNik ieh ielfhI aqy jIvn igafn hY, inrf purf sMsfrk igafn nhIN. sMsfrk
igafnF dy Ault, ieh igafn hryk mnuWKf jIvn dI loV hY. ies gurU igafn df
mksd mnuWKf jIvn dy sMsfrk ‘qy afqmk jIvn ivcfly sMquln nUM kfiem krnf hY,
jdik bfkI sfry hI sMsfrk igafn hn, ies qoN vWD hor kuJ nhIN.
ies smyN sMsfr Br ‘c cl rhIaF gurmiq klfsF (imMnI siq sMgF)
dy Ault, ieQy sMBv nhIN hovygf, ijvyN ijs dI mrjLI hY pVHn afvy jF jdoN cfhvy Gr
bYT jfvy. ajyhI hflq ‘c Aus df nF-Aus dy dfÉly ‘qy idWqI Krcf-PIs dy
bfvjUd, anusLfsn aDIn kitaf jf skygf. cl rhy purfxy klfsF (imnI siq sMgF) vflf
nIXm ieQy lfgU nhIN hovygf ik iksy klfs ‘c af rhy iqMn-iqMn sflF qoN hfjLrI Br
rhy sWjx df ruqbf vI AuhI qy acfnk afAux vflf pihilaF nUM itWc smJ irhf hovy jF
apxy afp nUM AunHF qoN vI vWD isafxf. ieQy qF klfs pWDr muqfbk snmfn df Prk
hovygf. TIk Ausy qrHF ijvyN iek qIjI df ividafrQI aqy dUjf aWTvIN jmfq df.
iesy qrF pRoPYsr sWjx ieQy smyN ‘qy islybs dy pfbMd hoxy
hn. cUMik Dfrimk klfsF hn, ies leI ieQy, smyN smyN nfl ivijLitNg pRoPYsrF aqy
ivijLitNg ividafrQIaF vflI gl nUM njLroN Ehly nhIN kIqf jf skdf. ieh vWKrI gl hY
ik AuhnF leI ivsLysL ZMg AulIikaf hovy. iehnF klfsF leI GWt qoN GWt afrMBk,
pRomosLnl, imsLnrI izplomf afid iBMn-iBMn kors jLrUrI hn. BfvyN mOjUdf klfsF Bfv
imnI siq sMgF dI qrHF, iehnF nIXmq klfsF ‘c vI hryk vrg ‘qy ikrq vflf sWjx
jF ividafrQI vI ihWsf lY skygf. ies qoN vWD pRcfrk ikWqy dy cfhvfnF leI imsLnrI
izplomf kors, AuprMq iek mhIny df pRYktIkl tRyinMg kors afid hoxy jLrUrI hn.
iesy qrHF ies pRfjYkt qoN anykF guWJy lfBF qoN CuWt kuJ Ëfhrf lfB vI ho skdy hn
ijvyN:
1[ pMQ aMdr gurmiq pRoPYsrF df nvF ‘qy siqkfr BrpUr
ikwqf-Aujfgr hovygf. isWK nOjvfnF ivcfly vWD cuWkI byrujLgfrI nUM cMgy ZMg nfl
TwlH pvygI.
2[ isWK nOjvfn pnIrI dI soc ‘c af cWukI igrfvt "asF
gurbfxI dI stWzI krky ikhVf BfeI-gRMQI bxnf hY" ies nMU vI TIk idsLf
imlygI.
3[ pihlF qoN cldy klfs isstm (imnI siq sMgF) kfrx, sMgqF
ivcfly gurbfxI stWzI dI pYdf ho cuWkI loV dI nIXmq BrpfeI leI rsqf pWDrf hovygf.
4[ anykF nUM gurmiq dI pVHfeI leI cfa pYdf hovygf, ijs df
nqIjf, pMQ aMdr qyjLI nfl vDdy jf rhy krmkFzf, bRfhmxvfd, mn mwqF, hUVmWqF, dur
mwqF, gurUzMmf, zyrfvfd nUM rukfvt afvygI.
5 vWzI Aumr dy lokF ‘c gurmiq dI pVHfeI leI nIXmq lihr pYdf
ho jfvy qF bicaF leI vI iksy Xog ZMg ajyhI lihr cflU krn dI loV vDygI. bicaF
leI ies lihr df rUp "pMjfbI dI pVHfeI aqy gurmiq" gurmiq pfT nN:30
‘c idWqf igaf hY.
Cy ( 6)
pMQk lihrF df kuJ ipCokV- ies ‘c do
rfvF nhIN ik ies smyN pMQ ‘c af cuWkI BfrI igrfvt kfrx lgBg hryk pMQ drdI
pryÈfn hY. aj isWK prvfrF ivc isWKI jIvx dI hoNd nhIN, ies dy Ault bRfhmxI ‘qy
anumqI soc jF hUVHmwq qy durmWq hI pRDfn hn. isWK pnIrI qyjLI nfl isWK Drm nUM
iqafg rhI hY, ksUr AunHF df vI nhIN ikAuNik
mfipaF qoN, isWK skUlF-kfljF qoN,
gurduafiraF qy isWK pRcfrkF qoN AunHF nUM jo iml irhf hY Aus ‘c isWKI df kyvl
pihrfvf ‘qy jËbf hI bfkI hY. ajyhy hflfq ‘c pMQ drdI jo hWQ pYr mfr irhf
hY, AuQy vI bhuqf vkqI kMm hI ho irhf hY. keI vfrI qF AunHF rfhI isdk-idlI nfl
kIqf kMm vI krmkFz hI sfbq ho rhy hn. aigafnqf vWs kIqy jf rhy kMm qF pMQ df
nuksfn vWD, Pfiedf Gwt kr rhy hn-nqIjf mn mwqF ‘qy gurmiq ivroDI kMmF nMU hI
vfDf iml irhf hY. mOjUdf sLqfbdIaF dIaF lVIaF qy kIrqn smfgm vI iesy lVI ‘c hI
afAuNdy hn.
loV hY, Auprokq Cy lihrF nUM pMQk pWDr qy ieWk-ieWk krky hWQ
‘c leIey. injI qOr qy, sMsQf pWDr qy jF ‘gurmiq aYjUkysLn sYNtr-idWlI nfl
sFJ krky, smF hY jykr ajy vI kuJ kr skIey qF. Auh nf hovy sWp qF vfr krky clf
jfvy qy lkIr hI ipWtdy rih jfeIey. vkqI jF Byzcfl ‘c kIqy jf rhy isWKI pRcfr
dy kMm inrf-purf pMQ dI qfkq ‘qy pYsf jLfieaf krnf hI hn, ies qoN vD kuJ nhIN.
akfl purKu dy Et afsry, dUr-drÈqf qy iemfndfrI nfl pusLq-dr-pusLq dy afDfr qy
cuky kdm hI pMQ dI ivgVI nUM sMBfl skdy hn. gurbfxI df Drm qF hY hI pusLq dr
pusLq dI jIvn jfc, iesy soc nUM sfhmxy rK ky ieh Cy lihrF vflf ivsLf sfhmxy
ilaFdf igaf hY.
drasl ijs mnuWK nUM akfl purKu ny gurU dr nfl iksy vI rsqy
sFJ bKsLI hY, pMQ df PLrjL hY gurmiq dI soJI Aus nMU Gr bYTy, afp muhfry nIXm
nfl ibnF mMgy-ibnF mMgvfey, muPLq imly. coxF vfly pMQ ‘c dfiKl ho cuWky dYNq
ny pMQ nMU ies pwKoN iblkul apMg kr idWqf hY. jy kr prvfrk pWDr qy GWt qoN GWt
mhInf vfrI iek gurmiq pfT vI pusLq dr pusLq puWj jfvy qF afAuNdy kuJ sflF ‘c
pMQk rihxI ‘c vWzf ienklfb af skdf hY. pMQ kol drdIaF df Gftf nhIN, iemfndfrI
vI hY. Gftf hY qF kyvl gurmiq jIvn dI soJI, pRcfr isstm ‘c af cuWky inGfr df.
Gr Gr ‘c gurmiq dI inXimq aqy pfTkRm anusfr muPLq pVHfeI vflf pRojYkt nM: 2
iesy pfsy iek kdm hY.
sWcfeI hY, ik aj nwby pRqI-sLWq qoN Aupr sMgq gurduafry jfxf
hI CWz cuWkI hY aqy ijMnI sMgq gurduafry jf rhI Aus aMdr vI ‘gurU gRMQ sfihb’
df siqkfr ZMg, mUrqI pUjf dy pWDr df, krmkFzI jF suKxf-clIhy hI rih igaf hY.
cUMik isWK Drm gurbfxI qoN pRgt hox vfly ielfhI igafn df Drm hY. iesy
kfrn ies df afDfr dlIl hY aqy aMnHI sLrDf nUM ieQy koeI QF nhIN. dUjy
pfsy, krm kFzF df afDfr hI idmfg nUM pUrI qrHF bMd krky dUijaF dy iesLfry qy
bFdr-nfc hI hY. AuQy anykF imiQhfisk, pOrfixk khfxIaF, iPr AuhnF gpOVF Aupr
krmkFzIaF df aMnF ivsLvfs, ies df vWzf sbUq hn. kyvl Bfrq ‘c hI nhIN blik sfry
sMsfr ‘c BFq-BFq dy ajyhy ivsLvfsF df jfl iviCaf iml jfvygf. krmkFzI jIvn ‘c,
Drm ‘qy rWb dy nF qy luWtx vflf vI mnuWK hY aqy luitaf jfx vflf vI mnuWK hI
hY. AuQy nF qF ilaf jFdf rWb qy Bgvfn df, pUjf krvfeI jFdI hY apxI jF ÈÉsI.
iek jF dUjI sLkl ‘c ivcfly mnuWK hI Kloqf huMdf hY, PLrk hY ikDry ies df rUp
bRfhmx hY ikDry koeI hor. ienHF sfry rWbF qy Bgvfnf dy aMdr dI Bfvnf ieko hI
huMdI hY. ieh Bfvnf huMdI hY,‘Drm, rwb qy Bgvfn dy nF qy aMD-ivsLvfsF, krm
kFzF df jfl ivCf ky lokfeI dI lut KusuWt ‘qy apxI pyt pUjf df rsqf vWzf krnf’.
gurU ky ies dUly pMQ ‘c vI coxF dy crx pY jfx qoN bfd ieQy vI qF Ausy hI
pujfrI vfd nUM jnm hI nhIN imilaf blik pikafeI vI imlI hY. iesy kfrx, aj isWK
Drm dI asl hflq qF dUijaF qoN vI bdqr hoeI peI hY.
ielfhI jF gurbfxI igafn qF sWcI sLrDf nUM jnm dyNdf qy aMnHI
sLrDf df nfs krdf hY. jIvn ‘c ivcfr ÈkqI nUM mjLbUq krdf qy iek pRBU vflf
atWl ivsLvfs idRV krvfAuNdf hY. iensfn dy jIvn nUM krm kFzF aqy Pokt ivsLvfsF
qoN Cutkfrf imlxf sLurU ho jFdf hY. jIvn ‘coN aigafnqf muWkdI jFdI hY qy nqIjf
ies ivcoN hyrf- PyrIaF, kukrm, TWgIaF, jLulm, ivqkry afid vflIaF KotF GtdIaF
jFdIaF hn. jIvn ‘c inKfr afAuNdf hY. aj jdoN asF ‘gurU gRMQ sfihb’ vflf
srb-AuWqm rsqf Cwz ky, pUrn pRcfr isstm hI krmkFzI bnf idWqf hY Ausy df nqIjf hY
ik isWKI df BivK vI DuMdlf hoieaf ipaf hY. ies qrHF ienHF Cy lihrF df nqIjf jdoN
iPr iek vfrI, isWK dy jIvn dI pusLq-dr-pusLq isMcfeI df pRbMD prvfr pWDr qy jF
kivjL lihr rfhIN BuJMgI pWDr qy ho igaf qF ieh JMjt vI sdf leI muWk jfvygf.
pihly nMbr qy asF gl
kIqI gurbfxI-gurmiq kivjLF dI. aMdfjLf lfE! jykr ajyhf koeI ZMg bcpx qoN hI
prpWk ho jfvy qF pMQ bfhr dy ivroDI hmilaF qoN apxy afp pUrI qrF hmysLF leI bc
skdf hY. TIk Ausy qrF ijvyN dsmysL jI dy smyN qIk pMQk ikly aMdr koeI vzy qoN
vzf ivroDI vI syNDf nf mfr sikaf. aj qF hflq ieh hY ik jMmdf isWK b‘cf, isKI
bfry isr qy sLMikaF dI pMz lY ky pYdf huMdf hY, aMdfjLf lfAuNdy dyr nhIN lgdI.
gurbfxI kivjL vflf pRfjYkt nM: 1
apxy afp ‘c invyklf ZMg hovygf aqy iesy df aglf inWKrvF rUp ho skdf hY
"gurmiq lyK mflfvF" df clx Bfv inrol bicaF dI bolI ‘c hI
gurmiq isDFqF Aupr suKWly qy spWsLt lyK.
jykr isWK pnIrI bcpx qoN hI isDFqk qOr qy spWsLt ho jfvy qF
sMsfr pWDr qy ivcrdf isWK bWcf sMsfr dy iksy vI Kyqr ‘c mfr nhIN Kfeygf, qF
iPr Aus dy piqq hox jF hUVHmwq vflI gl qF rihMdI hI nhIN. ies smyN hflq ieh hY
ik bWcy qF kI, anumqI ‘qy ivprn dIaF rIqF hUVHmwq, mnmq qy durmWq hI isWK
rihxI Aupr apxI eyzI pWkV bnfeI bYTIaF hn ik pMQk pWDr dy vWzy-vzy pRcfrk,pRbMDk
qy nyqf vI isWK Drm dy nF qy ijs df pRgtfvf qy pRcfr kr rhy hn asl ‘c Auh isWK
Drm hY hI nhIN. iesy kfrn pRcfr dI ijMnI vWzI sLqfbdIaF qy kIrqn drbfrF vflI
pWDr, AuwnF hI pMQ df BivWK kflf qy DuMdlf. ajyhI hflq ‘c jdoN smripq sMgqF
nUM hI isWKI nhIN iml rhI qF isWK bicaF dI gl hI muWk jFdI hY. isWKI jIvn df
inafrfpx qF kyvl gurbfxI dy spWsLt-srl arQF qy jIvn-jfc qoN hI sMBv hY.
ajokI pMQk hflq df bhuq vWzf hWl hn ‘gurbfxI
ivcfr smfgm’ qy gurisWK PLYmlI klWb’ pRfjYkt nM: 3
qy 4
dI. gurU nfnk pfqsLfh dy smyN qoN lY ky
dsmysL ipqf qIk ijMnIaF vI sfKIaF imldIaF hn, ijnHF nfl iksy iek jF dUjy gurbfxI
sLbd df ijLkr afAuNdf hY. dyKx dI gl hY, BfvyN sfKI sjx TWg dI hY, BfvyN kljugI
pFzy dI jF koeI hor. iek vkq qy iek sfKI dy nfl ieko hI sLbd df ijLkr afieaf hY.
ikAuN? sbUq hY, BfvyN iksy nfl ivcfr vtFdrf hoieaf jF gurU-drbfr, iek vkq
qy ieko hI sLbd dI tyk leI jFdI sI. ivsLy-isDFq nUM ivcfrF rfhIN ieMnF spWsLt kr
idWqf jFdf sI ik gurmiq dI gl iksy anpVH aqy anumqI dy Dur jIvn ‘c vI Ds jFdI.
pfqsLfh vloN smyN smyN sQfpq pRcfrkF aqy msMdf df vI iehI pRcfr ZMg sI.
gurbfxI ivcoN ieh sbUq vI imldy hn ik gurbfxI nUM sMgqF nfl iml ky gfieaf jFdf
sI aqy ivcfr sMgqF srvx krdIaF sn. aj vflf inXm nhIN sI-rfgI, gfiex kr rhy
hn , nf AunHF nUM sLbd dy arQF df pqf hY qy nf AunHF nUM ijhVy sux ky JUm rhy hn
jF koeI suWqy pey hn, bs kIrqn ho irhf hY. ikAuNik bhuiqaF dy qF ply hI kuJ nhIN
pY irhf huMdf, jIvn ‘c qbdIlI afeygI ikhVy rsqy, sfry pfsy kMn-rs pRDfn hY.
pihly pfqsLfh qo dsmysL
ipqf qIk, gurU prvfrF ivcoN vI dukfnF KwulHIaF, ies dy bfvjUd iek vI dukfn
sPl nhIN hoeI. ikAuNik gurbfxI aiBafs dy nfl nfl, sMgqF gurbfxI jIvn vloN vI
jfigRq sn. ies dy Ault aj koeI anpVH jF gurU dr df ivroDI-pfKMzI vI dukfn
jF zyrf KolHdf hY, qF AuQy vI lfeInF lg jFdIaF hn. sWcfeI hY ik aj anykF ajyhy
zyry vI Kuly pey hn jo KuWlm-KuWlf isWKI isDFqF df mjLfk Auzf rhy hn, iPr vI
BIVF hn. ieQoN qIk, aj ijhVf isKI df pRcfr gurduafiraF ‘c ho irhf hY, Aus
ivcoN hI gurbfxI jIvx nUM ZUMzxf sOKI gl nhIN. ies qbfhI df muK kfrx hY pMQ aMdr
vWD cukI gurbfxI jIvn pwKoN aigafnqf. ieh aigafnqf ikDroN bfhroN nhIN af
rhI. iehI qF pRfpqI hY ijhVI mOjUdf pRcfr pRbMD, gurduafrf isstm qy by-aMq hf
PYldy jf rhy zyrfvfd qoN inkl rhy "isKI dy pRcfr" ivcoN. rihMdI ksr
pUrI kr rhy hn, mOjUdf gurbfxI soJI pwKoN, gurbfxI pwKoN aigafnqf dy jug ivc
inWq pYr psfrdy, sfzy kIrqn drbfrF qy sLqfbdIaF dI hoV. blik ieh kIrqn
drbfr qF sB qoN agy hn sfnUM, GMzy hyVy dI msqI dy ky suafAux ivc. sfry
df hwl hY, pMQ ivcoN coxvyN, gurmiq soJI ‘qy rihxI vfly ivdvfnF nUM ienHF Cy
lihrF dy afDfr qy agy ilaFdf jfvy. ies df nqIjf hovygf pMQ aMdr gurmiq soJI-jIvn
df muV AuBfr. ies qrF gurbfxI soJI aqy jIvn vfly pMQk ivdvfnF-pRcfrkF ivc vI
vfDf hovygf.
smJx dI loV hY, pfqsLfh ny pihlF DrmsflfvF kfiem nhIN sn
kIqIaF gurduafiraF dI gl qF Aus qoN vI bfd afAuNdI hY. gurdyv ny pihlF sMgqF
kfiem kIqIaF aqy Aus leI sfry sMsfr df dOrf kIqf. dUr drfjL, ibKVy pYNzy, hryk
vrg ivckfr pwuj ky lokfeI nMU gurbfxI ivcly ielfhI igafn nfl joiVaf. XkInn
pfqsLfh ijnHF-ijnHF kol puWjy, nf hI qF Auh gurbfxI siqkfr nUM jfxdy sn aqy nf
hI jIvn dIaF sWcfeIaF nUM. ijAu-ijAuN AuhnF aMdr gurbfxI jIvn dI soJI afeI, jIvn
plt gey. AuhnF aMdr gurbfxI df siqkfr viDaf qy lKF ny gurdyv qoN crx pfhul lY ky
isWK Drm ‘c pRvysL kIqf, kroVF gurmiq jIvn dy sLrDflU qy hmdrd pYdf hoey.
ijhVy vfho dfhI isWK vI sWjy, drasl Auh vI pihlF sLrDflU bxy. sLrDflU vI ajyhy
ik BfeI lihxy qoN gurU aMgd qIk ho inWbVy. zfkU ibDIaf qoN jrnYl ibDI cMd AuBry.
ies qoN bfd gurdyv ny DrmsflfvF (gurduafiraF) df iPr vI arMB nhIN kIqf blik
pRcfr kyNdrF df islislf afrMB kIqf. sB qoN pihlF krqfr pur sfihb, iPr KzUr
sfihb, goieMdvfl sfihb, aMimRqsr, kIrqpur sfihb iesy lVI ‘c aMq anMdpur sfihb,
dmdmf sfihb-sfbo kI qlvMzI qIk ieh islislf cflU irhf.
ieQoN qIk ik pMjvyN jfmy smyN drbfr sfihb df kyNdrI sQfn
kfiem ho jfx dy bfd vI pfqsLfh ny nF hI pRcfr dOiraF df islislf bMd kIqf ‘qy
nF hI pRcfr kyNdrF df. ieiqhfs nUM gihrfeI qoN pVcoilaf jfvy qF inWKr ky sfhmxy
afAuNdf hY ik dsmysL ipqf ny Coty-vzy lgBg 15 jMg lVy. ienHF jMgF df kul smF
cfr-pMj sfl hI bxdf hY. lVfeI vI AudoN lVI jdoN vYrI, hmlfvr ho ky afieaf. afp
ny kdy hmlf nhIN kIqf qy nf hI jFdy qy vfr kIqf. kihx qoN Bfv, jMgF qoN bfkI
ijMnf smF vI gurdyv nUM bicaf, cldy af rhy nIXm anusfr hmysLF pRcfr dOiraF qy hI
rhy. ieQoN qIk ik pRcfr dOiraF nUM iqafg ky ‘drbfr sfihb’ aMimRqsr vI jfnf
jLrUrI nhIN smiJaf.
isWtf ieh ik gurbfxI igafn kyvl gurduafiraF dI cfr dIvfrI leI
nhIN. ieh sMsfr Br ‘c vWs rhy hryk mnuK dI pusLq-dr-pusLq afqmk Kurfk hY.
gurbfxI df bIj sfry sMsfr ‘c pYxf hY, iesy gurbfxI dy bIj qo sfD sMgq rUpI
pOdy ny Auwgxf hY. iehI sfDsMgq jdoN DrmsflfvF mOjUdf gurduafiraF ‘c pwujygI
qF iesy pOdy nUM jo Pl lwgygf Aus df nF hovygf ‘isWK’. ihsfb lgfE aj jdoN
bIj hI nhIN pY irhf, qF sMgq ikQoN aqy isWK ikQoN?
XkInn sfnUM gurduafiraF
‘c sMgqF kfiem krx leI AuhnF qIk vI pwujxf hovygf ijhVy gurbfxI nUM aj sfzIaF
nflfiekIaF kfrx kyvl isWKF dI loV mMnI bYTy hn. gurU kIaF AunHF sMgqF qIk vI
pwujxf hovygf jO vWzI igxqI ivc gurduafrf iqafg cuWkIaF hn. Auh isK pnIrI ijhVI
krmkFzI aqy an-aiDkfrI pRcfr pRbMD kfrx isWKI vl pUrI qrHF ipWT krI KloqI hY. jy
ajy vI iZWl kIqI geI qF ies nuksfn dI Br peI bhuq aAuKI ho jfvygI. ies dy leI
sfnUM ajyhy pRcfrkF dI vI loV hY ijhVy gurbfxI soJI pwKoN iblkul spWsLt hon dy
nfl nfl afp vI gurbfxI jIvn hI jIa rhy hon, suBfa dy imWT-bolVy, prsnYiltI pwKoN
smfj ‘c sB qoN agy, kQnI-krnI dy sUry aqy gurU afigaf-siqkfr nUM pUrI qrHF
smripq hox. iPr ajyhy ivdvfnF dIaF syvfvF df lfB lY ky hfl dI GVI kuJ afiztoiram
jF PrinsLz hfl buWk krvf ky ‘gurmiq aYjUkysLnlL sYsLn’ kIqy qy krvfey jfx
qy nfl nfl ienHF bfkI lihrF nUM sMBfilaf jfvy.
#85s95.3s06#
Including this Self Learning Gurmat Lesson No 85
Cy (6) pMQk lihrF dI loV
For all the Gurmat Lessons written upon Self Learning base by
‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are
reserved with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru
Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing
cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases these are 400/- or 500/-) per
hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal
Address- A/16 Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N. Delhi-24 Ph
91-11-26236119 & ® J-IV/46 Old D/S Lajpat Nagar-4 New Delhi-110024 Ph.
91-11-26236119 Cell 9811292808
web site- www.gurbaniguru.com
|
. |