ivrDÈv
dI puwqrI, gOqm dI pqnI. rfmfiex anusfr bRhmf ny sfrIaF iesqrIaF qoN pihlF, sB
qoN sohxI ahwilaf bxfeI sI. ieh afpxy pqI gOqm dy srfp kfrn pwQr bx geI. rfjf
rfm cMdr ny ies df insqfrf kIqf. (mhfn koÈ - 32)
ivcfr :- pOrfxk kQfvF df ajb qmfÈf hY. kQf
muqfbk bRhmf ny ahwilaf sB qoN pihlF bxfeI qy sB qoN suMdr. ieh koeI motr gwzIaF
dy purjy bxfAux vflf kfrKfnf sI ik pihlF amkf purjf jF ieh motr gwzI bxky bfhr
afeI. ieQy sfrI mrjI ibpr ilKfrI dI cldI hY. ijvyN cfhy Gtnf ƒ moV lvy, vrq
lvy. pihlF rwb df nfm bRhm rwiKaf. iPr nvyN bKyVy pfAux leI rwb df ÈrIk Ausy
nfm vflf iewk dyvqf isrj ilaf, ‘bRhmf``. ies bRhmf dyvqy aqy bRhm Bgvfn df
DrqI aqy surg ivckfr ivcolf bx bYTf ‘‘bRfhmx``. asl ivc ieh kuPr khfxIaF
bRfhmx dI inwjI GfVq hn. jdoN cIr PfV krIey qF lwBidaF lwBidaF bRhmf BI bybs
hoieaf sfP idws pYNdf hY. aqy bRhmf, bRfhmx dy ieÈfiraF qy nfc kr irhf pRqIq
huMdf hY. sB kuwJ df asl krqf Drqf bRfhmx hI huMdf hY. aMq ƒ ieh afpxIaF
jflsfjIaF nfl sB ƒ afpxy awgy lMmf pY ky zMzfAuq krn leI mjbUr kr idMdf hY.
ies khfxI ivc qF keIaF ƒ AuNglF qy ncfieaf hY ibpr jI ny.
ihMdU imiQhfs koÈ ivc pMnf 28 qy iËafdf ivsQfr kIqf hoieaf imldf hY. AuNÖ hY
Auh BI sMKyp kIqf hoieaf hI. khfxI muqfbk ieMdr iewk kfmI, nÈeI qy aYÈ pRsq
‘‘dyvqf`` sI. surg df mflk iehI imiQaf igaf hY. vYsy qF ies dy svrgI
jnfnKfny ivc iewk qoN iewk suMdr aOrqF hr vkq mOjUd hn. AuNÖ jdoN iksy hor
ivakqI dI DI, BYx, pqnI dI KUbsUrqI bfry ies ƒ Kbr iml jfvy qF koeI BI hIlf
qrIkf vrq ky ieMdr ny Aus aOrq nfl jbr ijnfh krn qoN sMkoc nhIN krnf. iewk idn
ies ny sUrj ƒ bulf ky puwiCaf ik kfPI dyr ho geI hY koeI jvfn suMdr aOrq df sfQ
pRfpq nhIN hoieaf. jo myry hrm ivc hn ieh qF GVy dIaF mwCIaF hn. sMsfr ivc qUM
sdf cwkr lfAuNdf hYN, kI qUM ies ‘‘nyk kMm`` ivc myrI shfieqf nhIN kryNgf?
sUrj afKx lwigaf, ‘‘mhfrfj mYN jdoN rOÈnI krdf hF Aus vkq lokIN ruwKF hyT
jF GrF dy aMdr cly jFdy hn. myrI Duwp qoN bcidaF srIr kwj ilaf jFdf hY. mYN
ikvyN dwsF ik ikhVI aOrq aqI suMdr hY? ies mgroN ieMdr ny cMd ƒ bulfky afpxI mn
vydnf kih suxfeI. cMd ny pUry ivsQfr nfl crcf kIqI ik ‘‘myrI Duwp sUrj vFg
grm nhIN hY. rfq smyN lokIN kwpVy BI Auqfr idMdy hn. afpo afpxIaF CwqF qy aOrqF
mrd ibnF sMg Èrm qoN sONdy hn. mYN sfrIaF aOrqF dy vsqrhIx ijsm hr roË vyK
skdf hF. myry qoN koeI pVdf nhIN kIqf jFdf. jy mYƒ puwiCaf hY qF mYN pUry ivÈvfs
nfl kih skdf hF ik suMdrqf dI sfkfr mUrqI kuwl ivÈv dIaF iesqrIaF nfloN sohxI
gOqm irÈI dI pqnI ahwilaf hY``. ieMdr ny ies KuÈKbrI leI cMd df DMnvfd kIqf qy
nfl hor ‘‘syvf`` BI bÉÈ idwqI. jfAu cMdrmf jI kwlH ƒ qusIN smyN qoN pihlF
murgf bxky bFg dy dyxI. roË dI ikiraf ƒ pfldf gOqm ieÈnfn krn qy Bjn krn clf
jfvygf. mYN gOqm df Bys bxf ky ahwilaf kol clf jfvFgf[[[[[``.
agly idn cMd murgf bx ky AUcI AUcI smyN qoN pihlF
kukVUM[[[[[GVUM[[[[[ krn lwigaf. axjfx gOqm DoqI cuwk ky gMgf ivc ieÈnfn qy
BgqI krn inkl tuiraf. pqI vrqf ahwilaf iksy Epry purK df prCfvF BI afpxy AuWqy
pYx nI sI idMdI. ies vkq qF mfjrf hI Ault sI. ieMdr ny apxI ‘‘dYvI ÈkqI``
nfl gOqm vflf ByK bxf ilaf. inrsMkoc ahwilaf nfl dyr qwk kfm kRIVf ivc msq irhf.
AuWDr gMgf mfqf (khfxI muqfbk) hflI suwqI hoeI sI ik gOqm ny ieÈnfn leI pYr
pfieaf hI sI ik gMgf AunINdry ivc Gbrfky AuWTI. pYNdI swty byksUr gOqm ƒ srfp
dy mfiraf ‘‘jfh duÈtf qUM myry afrfm ivc ibGn pfieaf hY, qyry Gr Bfxf vfpr
igaf hY, cYn dI nINd qUM BI nhIN sON skyNgf``.
Gbrfieaf hoieaf gOqm Gr afieaf, qF afpxI pqnI nfl ieMdr ƒ
ieqrfËXog hflq ivc vyK ky awg bbUlf ho igaf. pihlF srfp rUpI qop df golf ieMdr
vwl dfigaf ‘‘jfh pfpIaf awj qoN qyry srIr AuWqy iesqrI dy gupq aMg dIaF CfpF
pRgt ho jfxgIaF, qUM ies Èrmnfk krqUq kfrn ikqy mUMh ivKfx jogf nhIN rhyNgf``.
dUjf srfp afpxI pqnI ahwilaf ƒ dy idwqf ‘‘hy pfpx ! awj qoN bfd qUM pwQr dI
islf bx jfvyNgI. sdIaF qwk afdmI dI Coh pRfpq nhIN kr skyNgI``. cMd ƒ DoqI df
pwlf mfr ky ËKmI kr idwqf kihMdy ny jo dfg nËr afAuNdy hn cMd ivc ieh gOqm dI
DoqI dI krfmfq hY. ieMnIaF kTor sËfvF vfly srfpF kfrn, ieMdr qy ahwilaf gOqm dy
crnIN Zih pey. dyr qwk qrly krdy rhy. ‘‘dyviqaF`` dIaF isPfrÈF puafeIaF.
iPr ikqy gOqm jI df pfrf nIvF hoieaf. dovF nfl nrmfeI vrqidaF boilaf - ‘‘ieMdr
qyry srIr qy iesqrI dy gupq aMg Cpx dI bjfey hjfrF awKF Cp jfxgIaF. ies kukrm
bdly qyrI pUjf mfnqf ivc koeI kmI nhIN afvygI. cMd ƒ lokIN pUjxoN Gt jfxgy.
ahwilaf ƒ muV iesqrI jfmf iml jfvygf, pr qRyqy Xuwg ivc``. ahwilaf icwlfeI !
gOqm jI ieh kI Ëulm kr rhy ho ? Ërf soc qF ilaf huMdf ik hux ikhVf Xuwg cwl
irhf hY? hux hY ‘‘sqXuwg`` qy ies qoN mgroN afvygf duafpur iPr ikqy qIjI
QfvyN qRyqf Xuwg afvygf, kI mYN AuqnI dyr pwQr bxI rhFgI`` ? gOqm ny afpxI gupq
ÈkqI vrqky DobI ptkf mfridaF aYlfn kr idwqf ik sqXug qoN bfd duafpr nhIN iswDf
hI qRyqf afvygf, ieh myrf afdyÈ hY. iesy qrHF hoieaf, sqXuwg qoN mgroN iswDf hI
qRyqf Xuwg ÈurU ho igaf. sqXuwg ivc pwQr bxI peI ahwilaf ƒ rfm cMdr ny pYr nfl
Coihaf. lwKF sfl bfad Auh muV Ausy qrHF jvfn qy suMdr iesqrI bx ky AuWT bYTI.
rfm ny gOqm ƒ bulfky pUry snmfn nfl AusdI ivCVI hoeI pqnI ahwilaf Aus dy hvfly
kr idwqI.
pfTk jnoN ies sfrI khfxI ƒ gOr nfl prKo. ies sfrI khfxI ivc
hY koeI Drm dI gwl ? jIv vfsqy koeI sfrQk syD ikqy imldI ivKfeI idMdI hY ? ieMdr
iesy kfrn dyvqf hY ik Auh sMjmI jIvn bqIq kr rhIaF aOrqF nfl blfqkfr kry ? suKI
sFdI vs rhy GrF ƒ AujfV ky rwK dyvy? ahwilaf ƒ koeI pqf nhIN ik afh afdmI myrf
pqI nhIN hY, koeI Eprf purÈ myry pqI df rUp Dfrn krky af igaf hY. srfp BI XuwgF
lMmf ? ieMly srfpF vflI qfkq rwKx vfly ƒ pihlF nf pqf lwigaf ik afh Bfxf vfprn
vflf hY ? iehnF khfxIaF ivc sB kuJ axhoxf hI Biraf ipaf sfP idwsdf hY. cMd imwtI
dI ZyrI ieMdr dy afKy lwgky sohxIaF qIvINaF dI Kbr idMdf hY. kI ieh sMBv hY ?
cMd DrqI qy af igaf, murgf bxky bFg dyx lwg ipaf afpxI ‘‘mhfn syvf`` inBf ky
iPr vfps afkfÈ ivc clf igaf. ies qoN pihlF ieMdr ny sUrj ƒ bulfky iehI ‘‘syvf``
krn leI ikhf sI. pr Auh bhfnf GV ky bc inkilaf. awj dy smfj vfsqy jy koeI DuMdlI
ijhI jfxkfrI imldI hY qF Auh ieh hY ik dyviqaF dI muwK jIvn ÈyYlI iehI hY ik
Auh hr hrbf vrqky pfp krm krn. ahwilaf vrgIaF axigxq aOrqF df pRvfirk jIvn qbfh
kr dyx. aOrqF ƒ pwQr smfn, igafn hIx, ivwidafhIx, iewËqhIx, DnhIx, ÈkqIhIx qy
svYmfnhIx bxf idwqf igaf. srgrm iËMdgI ivcoN aOrqF ƒ mnPI krky pfsy hnHyrIaF
guPfvF ivc suwt idwqf igaf. afm mnuwK dI qF sMjm ivc rihx dI gwl dUr rhI, ieQy
qF ‘‘pUjnIk dyvqy`` Èryafm blfqkfr krdy nËr afAuNdy hn. AuproN isqm ieh ik
aijhIaF kQfvF ‘‘pivwqr Drm gRMQF`` ivc ilKIaF hoeIaF hn. jy ahwilaf muV
mnuwK jUnI ivc vfps iËMdgI vwl prqI qF iewk purK rfm cMdr dI ‘‘crn Coh``
nfl. rfm ny bVf Aupkfr kIqf, aBfgx ƒ lwKF sfl bIq jfx qoN bfd BI mnuwK bxnf
nsIb nf hoieaf, dubfrf iPr aOrq bxf idwqI geI. Ausy Ëflm gOqm nfmI pqI kol Pyr
Byj idwqI geI. Ausdy Ëulm sihx leI. ieh khfxI iekwlI ahwilaf dI nhIN hY sgoN
awj BI lwKF dirMdy ieMdr vrgy mOjUd hn. lwKF goOqm vrgy Ëflm pqI hn jo pqnIaF
qy kihr ZfhuMdy hn. lwKF cMd vrgy sohxy ikMny nIc kMmF ivc pfpIaF dI shfieqf
krdy rihMdy hn. ahwilaf (aOrq jfq) awj pwQr hY. pYr dI juwqI hY, mnorMjn leI
iKzfAuxf mfqr hY. jdoN idl kIqf iewk iKzOxy ƒ suwt idwqf nvF KRId ilaf.
ahwilaf, dRopdI, sIqf jF srUp lqf dI afpxI koeI iewCf nhIN. koeI dyvI kih dyvy
jF vyÈvf bxf dyvy, aOrq awj BI lfcfr hY. smfj ivc Aus leI ikqy surwiKaq QF
nhIN. Gr dI cfr dIvfrI dy aMdr Aumr Br dI kYd hY, gulfmI hY, bfhr Kqry hI Kqry
hn. ahwilaf bfry gurbfxI prmfx ieAuN hn :-