PrIdf bfir prfieaY bYsxf, sFeI muJY n dyih ]
gurÈrn isMG ksyl, knyzf
ijvyN bhuigxqI iswK ieh jfxdy vI hn ik iswK vfsqy
jIvn jIAuNidaF hoieaF mukqI pRfpq krn df vsIlf sRI gurU gRMQ sfihb
aqy akfl purK dI rËf ƒ mMnxf hI hY. ies leI afpxy afp ƒ iswK Drm
dy pYrokfr aKvfAux vfilaF vfsqy ieh ËrUrI hY ik Auh isrP sRI gurU
gRMQ sfihb jI ƒ gurU smJdy hoey iek akfl purK dy pujfrI hox. ijvyN
gurbfxI dy ies slok rfhIN gurU jI iswKF ƒ iek akfl purK ‘qy Et
afsrf rwKx df sMdyÈ dy rhy hn. iswKF ƒ koeI gurU jF akfl purK df
ivcolf bxky gumrfh nf kr sky, ies krky hI gurU nfnk pfqÈfh ny
pujfrI jmfq (gurU dy vËIr afKx vfilaF) ƒ iswK Drm ivwc koeI QF hI
nhIN idwqI ; hF, ies Drm ivwc syvfdfr ho skdf hY. iswK ny afpxI jIvn
jfc aqy hor Dfrimk kMmF dI agvfhI isrP qy isrP sRI gurU gRMQ sfihb
jI vwloN dwsy igafn qoN lYxI hY. ies leI iswKF ny iksy vI hor DrmF
dy mMny jFdy dyvI- dyvqy, avqfr, gRih, ruKF, dirafvF jF iksy vI
aijhI vsqU ‘qy Et afsrf nhIN rwKxf .
awj kI asIN gurU dy iswK aKvfAux vfly vikaf hI
isrP sRI gurU gRMQ sfihb jI dy afqimk igafn aqy akfl purK dy pujfrI
hF, ies bfry hryk iswK afpxy igryvfn ivwc Jfk ky vyK skdf hY.
ikAuNik afpxy mn (afqmf) bfry hr koeI cMgI qrFH jfxdf huMdf hY. hor
iksy qoN qF asIN afpxy afqimk ivcfr lukf skdy hF pr afpxy afp aqy
akfl purK qoN nhIN. ijvyN gurbfxI df PYslf hY:
ht ptx ibj mMdr BMnY kir corI Gir afvY ] aghu
dyKY ipChu dyKY quJ qy khf CpfvY ] (m:1, pMnf 156)
awj asIN afpxy afp ƒ iswK smJx vfilaF ny
gurduafry qF jfxf hI hY pr iesdy nfl hI keI iswKI srUp vfly rfDf
suafmI, inrMkfrI, afÈUqoÈ, nUrmihlIey aqy aKOqI sMqF sfDF dy zyry
jf ky ienFH bfibaF dy gozI hwQ lfAuNdyy qy mwQy tykdy vyKy jf skdy
hn. ies qoN Cuwt awj bhuqy iswK gutF qy molI dy Dfgy bMnI iPrdy hn.
ies dy nfl joqÈIaF qoN nwg lY ky AuglF ivwc pfeI iPrdy hn. ieMË
jfpdf hY ik sfƒ iswK hox dI pRBfÈf bfry koeI BulyKf pY igaf hY jF
pfieaf jf irhf hY . iswK dI pRBfÈf bfry sRI akfl qKq qoN pRvfinq
pMQk rihq mrXfdf bfry ieMË iliKaf hY: jo iesqrI jF puurÈ iek
akfl purK, ds gurU sfihbfn (sRI gurU nfnk dyv jI qoN lY ky sRI gurU
goibMd isMG sfihb qk) sRI gurU gRMQ sfihb aqy ds gurU sfihbfn dI
bfxI qy iswiKaf aqy dÈmyÈ jI dy aMimRq Auwqy inÈcf rwKdf aqy hor
Drm ƒ nhIN mMndf, Auh iswK hY.
afpxy afp ƒ iswK aKvfAux vfly jykr sRI gurU gRMQ
sfihb aqy akfl purK qoN Cut iksy hor afsry dI Bfl krdy hn qF AunFH
bfry gurU jI afKdy hn:
pAuVI ] siqgur ivthu vfiraf ijqu imilaY Ksmu
smfilaf ] ijin kir Aupdysu igafn aMjnu dIaf ienÙI nyqRI jgqu
inhfilaf ] Ksmu Coiz dUjY lgy zuby sy vxjfiraf ] siqgurU hY boihQf
ivrlY iknY vIcfiraf ] kir ikrpf pfir Auqfiraf ] (m:ñ,pMnf
ô÷ú)
Auproqk idwqIy pMQk rihq mrXfdf dy hvfly aqy
gurbfxI qoN qF ieh sfP iswD huMdf hY ik iek akfl purK aqy ‘Èbd
gurU’ qoN Cut iksy hor pfsy BVkx vfly ivakqI bfhrI Bys qoN Bfvy
pUrn iswK lwgdy hox pr Auh gurU anusfr iswK nhIN ho skdy .
awj asIN sUrj, cMd dy pUjfrI bxy hoey hF . iesy
krky hI qF gurduafiraF ivwc sMgrFd, miswaf, puinaF afidk vfly idn
bfkI idnF nfloN iswKF dI igxqI keI guxf vwD huMdI hY. iswKF dI ies
nf smJI df kfrn ijwQy sfzy zyiraF vfly pRcfrk hn AuQy sfzy vwloN afp
gurbfxI ƒ nf pVHnf, vIcfrnf vI ies df vwzf kfrn hY. ijs bMdy df
ijhVf ruËgfr df sfDn hY, Auh qF hI vDygf jy Ausdy gfhk vDxgy . ies
leI aijhy BfeI jI qF cfhuxgy hI ik iswK gurbfxI dy igafn qoN dUr
rihx. iswKF ƒ gumrfh krn Kfqr hI qF keI aKOqI sMq bfby qy BfeI jI
afpxy afp ƒ gurU dy vËIr (jfnIik pujfrI) afKdy hn; jd ik iswK Drm
ivwc ieh koeI jmfq hY hI nhIN hY. gurduafiraF ivwc jF gurU sfihb dI
syvf krn vfly syvfdfr huMdy hn. iswK Drm ivwc sUrj jF cMdrmF dI
qbdIlI dy kfrn iksy Éfs idn vfr ƒ cMgf mfVf smJx vfilaF bfry gurU
jI df bVf hI srl qy spÈt Purmfn hY:
bhuqy ByK krih ByKDfrI ] Biv Biv Brmih kfcI
sfrI ] aYQY suKu n afgY hoie ]
mnmuK muey apxf jnmu Koie ] siqguru syvy Brmu
cukfey ] Gr hI aMdir scu mhlu pfey ]ù]
afpy pUrf kry su hoie ] eyih iQqI vfr dUjf doie ]
siqgur bfJhu aMDu gubfru ]
iQqI vfr syvih mugD gvfr ] nfnk gurmuiK bUJY soJI
pfie ] iekqu nfim sdf rihaf smfie ] (m:3,pMnf øôò-øôó)
sfzy BfeI jI qF mwisaf, sMgrFd, pUrnmfÈI afidk
iQwq vfr ƒ pivwqr idn afKdy hn pr gurU jI aijhy idnF ƒ hornF idnF
nfloN ÈuwB smJx vfilaF ƒ ‘mUrK’ afKdy hn. hux ieh iswKF ny
socxf hY ik AunfH ny gurU jI dI gwl qy XkIn krnf hY jF BfeI jI ‘qy.
iswK Drm ivwc af cuwky inGHfr df iek muwK kfrn ieh vI hY ik
bhu-igxqI bxy pRcfrk jF qF gurmiq dI soJI nf hox kfrn jF iswKF ƒ
aMD-ivÈvfsF ivwc pf ky afpxI afAu Bgq krvfAux Kfqr gurbfxI dy aijhy
Èbd dwsdy hI nhIN ijMnF rfhIN iswKF ƒ Pokt krmF qoN vrijaf igaf
hY. aijhy pRcfrkF aqy sfzI afpxI Éud dI gurmiq pRqI aigafnqf kfrn
awj asIN vI igafnvfn Drm dy pYrokfr afKvfAux vfly pUrI qrFH
aMD-ivÈvfsF qy krm-kFzF dI GuMmxGyrI ivwc Ps cuwky hF. ies dI iek
imsfl sfzy sfhmxy hY. ijvyN ik iksy vI Dfrmk kfrj krn smyN gurU
sfihb jI ƒ rumflf Byt krn dI rsm bxf leI hY . ijs ƒ hux krm-kFz hI
ikhf jf skdf hY. ikAuNik jo krm ivcfr krn qoN ibnf isrP vyKo-vyKI
kIqf jfvy Auh krm nhIN krm-kFz bx jFdf hY. ies krm dy loV qoN vwD
jfx dy jumyvfr keI gurmiq igafn qoN anjfx aqy keI jfxidaF hoieaF
afpxy lflc vws sfzy kIrqnIey vI hn jo ik hyT idwqy slok bfry ieh
smJdy hn ik ieh Èbd gurU sfihb ‘qy rumflf pfAux vfsqy gurbfxI
ivwc afieaf hY. jd ik ies slok df gurU jI ƒ rumflf Byt krn nfl koeI
sMbMD nhIN hY:
sloku ]
pRym ptolf qY sih idqf Zkx kU piq myrI ] dfnf bInf sfeI mYzf nfnk
sfr n jfxf qyrI ]ñ](m:õ,pMnf
õòú)
arQ :—myrI nfnk dI iewËq Zk rwKx leI (hy
pRBU !) qYN Ksm ny mYƒ afpxf ‘ipafr’-rUp ryÈmI kwpVf
idwqf hY, qUM myrf Ksm (myry idl dI) jfxn vflf hYN, mYN qyrI kdr
nhIN jfqI .
ieh iek CotI ijhI imsfl hY gurbfxI dI nf smJI dI.
ikMnf cMgf hovy ik iswK Auh hI vsqU gurduafry lY ky jfx ijs dI AuQy
jrUrq hY qFik sfzy vwloN ÈrDf qy ipafr nfl KVI vsqU dI byadbI nf
hovy. ijvyN ipCly idnI torFto dy iek gurduafry dI hdUd ivwc PflqU
rumfly ho jfx krky sfVn qwk dI nobq af peI.
awj sfzy ivwc mfieaf df lflc eynf vwD igaf hY ik
asIN mfieaf dI Éfqr afpxy Drm ƒ iksy hor Drm dy ivwc imlgoBf krn
qoN vI guryË nhIN kr rhy. iesy krky hI qF sfzy bxy lIzr qy pRcfirk
iksy hor Drm ivwc pUjy jFdy avqfrF aqy dyvI dyviqaF ƒ vI gurU
sfihbfn dy brfbr mMnx df pRcfr kr rhy hn. ienFH ny afny-bhfny iswKF
ƒ dyvI dyviqaF dy pujfrI hI bxfAuxf hY, AuNJ kihx ƒ BfvyN ieh lok ‘vMdy
mfqrm’ df gfien krn ƒ afKx qy Bfvy ‘dyh isLvf bru moih iehY suB
krmn qy kbhUM n tro’ df, dovF ivwc kI Ìrk pYNdf hY ienFH
iswKF qoN krvfAuxI qF afKr ivwc dyvI pfrbqI dI pUjf hI hY.
ijvyN afKdy hn PVnf qF kMn hI hY, BfvyN iksy hwQ nfl PV lvo. gurbfxI
ivwc iswKF ƒ dyvI-dyiqaF dI pUjf nf krn df spwÈt ÈbdF ivwc KMzx
hox dy bfvjUd vI sfzy afpxy afp ƒ rihbr aKvfAux vfly bxy lIzr iPr
vI dyvI dyviqaF df pRcfr krno nhIN hwtdy. vyKo, ikMnf icr aijhy afpy
bxy sfzy Drm dy Tykydfr gurbfxI isDFq dI AulMGxf krdy hoey iswKF ƒ
BMblBUsy ivwc pfeI rwKdy hn, jd ik gurbfxI df dyvI dyviqaF bfry
Purmfn hY:
hAu vfrI jIAu vfrI mfieaf mohu sbid jlfvixaf ]
mfieaf mohu jlfey so hir isAu icqu lfey hir dir mhlI soBf pfvixaf ]ñ]rhfAu]
dyvI dyvf mUlu hY mfieaf ] isMimRiq sfsq ijMin
Aupfieaf ] kfmu kRoDu psiraf sMsfry afie jfie duKu pfvixaf
](m:ó,pMnf ñòù)
arQ:- mYN AuhnF mnuwKF qoN sdf sdky hF kurbfn hF,
jyhVy gurU dy Èbd ivc juV ky (afpxy aMdroN) mfieaf df moh sfV dyNdy
hn . jyhVf mnuwK mfieaf df moh sfV lYNdf hY, Auh prmfqmf (dy crnF)
nfl afpxf icq joV lYNdf hY, Auh prmfqmf dy dr qy prmfqmf dI hËUrI
ivc iewËq pFdf hY .ñ.rhfAu. ieh mfieaf hI (Bfv, suKF dI kfmnf qy
duKF qoN zr) dyvIaF dyvqy rcy jfx df kfrn hY, ies mfieaf ny hI
isimRqIaF qy ÈfsqR pYdf kr idwqy (Bfv, suKF dI pRfpqI qy duwKF dI
inivrqI dI Éfqr hI isimRqIaF ÈfsqRF dI rfhIN krm kFz rcy gey) .
sfry sMsfr ivc suKF dI lflsf qy duKF qoN zr df jËbf psr irhf hY,
ijs kr ky jIv jnm mrn dy gyV ivc pY ky duK pf rhy hn . tIkfkfr:pRo[
sfihb isMG jI[
ies smyN iswK kOm vfsqy bVy duwK dI gwl ieh hY ik
sfzy Dfrimk lIzr qy pRcfrk eyny pdfrQvfdI aqy kursI dI pRfpqI dI
lwgI dOV ivwc mgn ho gey hn ik ienFH ny afpxIaF lflcI kfmnfvF pUrIaF
krn Éfqr srbMs dfnI gurU goibMd isMG mhfrj ƒ vI nhIN bKisaf. ieh
aKOqI sMq sfD qy pRcfrik lok ijs gurU sfihb ny afpxy hwQIN ipqf gurU
qyg bhfdr jI dI bfxI ƒ ‘afid gRMQ’ ivwc drj krky, ies ƒ sRI
gurU gRMQ sfihb dy nfm dI AupfDI nfl siqkfr idwqf aqy hryk iswK ƒ
isrP qy isrP ies ƒ hI gurU mMnx df hukm idwqf; Aus mhfn sKÈIaq ‘qy
vI ieh lok qohmqF lfAuxo bfj nhIN afey. ieh lok aKOqI dsm gRMQ rfhIN
gurU jI ƒ dyvI pUjk, qIrQF dy pujfrI, kfm AuksfAu, aOrq jfqI pRqI
apmfn jnk ilKqF afidk dy lyKk iswD krn leI afr[ aYs[aYs[qy Aus dIaF
hm-iKaflI jQybMdIaF dy vwloN idwqy lflc aqy dbf ivwc af ky awj pUrf
jor lgf rhy hn. ieQoN qk ik ieh lok ies ivwc gurmiq ivroDI ilKqF hox
dy bfvjUd, pivwqr sRI gurU gRMQ sfihb dy brfbr pRkfÈ krn leI hr
hIlf vrq rhy hn. ieh lok iswKF ƒ ihMdU Drm dy mMny jFdy avqfrF,
dyvI-dyviqaF afidk dy pujfrI bxfAux leI Auqfvly hoey hn. awj loV hY,
iswKF ƒ gurmiq isDFq ƒ Korf lwgx qoN bcfAux leI aijhy byhrUpIaF ƒ
bynkfb krn leI awgy afAux aqy ‘bfxI gurU gurU hY bfxI ivic bfxI
aMimRqu sfry ](m:ô,pMnf ùøò) gurU sfihb vwloN idwqy isDFq
qoN hr iswK ƒ jfgrUk krfAux.
sfzI qF ieh hI ardfs hY ik, hy akfl purK ! afpxI
myhr rwKI qF jo asIN moh mfieaf dy jfl ivwc Pwsky, jF iksy hor
dyhDfrI gurU jF iksy anmqI Drm vwloN ivKfey sbËbfg dy JFsy ivwc af
ky sRI gurU gRMQ sfihb jI vwloN idwqy anmol igafn ƒ awKo Auhly krky
qyry dr ‘qy isr Jukfx dI bjfey iksy hor dr ‘qy isr nf JukfeIey.
sfzf isr hmyÈF hI iek akfl purK aqy sRI gurU gRMQ sfihb awgy Juky .
iksy hor dr ‘qy sfzf isr JukfAux nfloN srIr ivwcoN afpxI ijMd kwZ
leI :
PrIdf bfir prfieaY bYsxf, sFeI muJY n dyih ]
jy qU eyvY rKsI, jIAu srIrhu lyih ]ôò] {pMnf ñóøú)