sMqF dy kOqk[[?
(Bfg pihlf,
iksLq nM: 11)
BfeI suKivMdr
isMG 'sBrf'
prm sMq 108 sMq eIÈr isMG jI mhfrfj rfVy vfly
iehnF sMqF ny vI iswKF ƒ DoqI vfly bRfhmx dI JolI ivc suwtx
dI inwgr syvf kIqI hY. iehnF ny gurbfxI, gur ieiqhfs, iswK ieiqhfs ƒ lFBy
rwK ky iËafdf gwl bRhmf, iÈv jI, ivÈnUM, pfrbqI, rfm, ikRÈn ƒ bhuq slfihaf
aqy aslI Bgvfn krky iswKF aMdr pRcfiraf hY. ijsdy sbUq ivÈv gurmiq rUhfnI
imÈn cYrItybl trwst vwloN pRkfiÈq mYgËInF aqy pusqkF, afzIE kYstF ivcoN suKYn
hI lwBy jf skdy hn. iehnF dI pusqk ‘bfq agMm kI’ ivcoN pfTkF dI nËr
kr irhf hF. nfl-nfl gurmiq ivcfrDfrf hfiËr hY—
pusqk ‘bfq agMm kI’ ivc iliKaf hY ik sMq mhfrfj 108 sMq
eIÈvr isMG dI kursI idn ivc do vfr lwgdI sI. ikAuNik cMzIgVH Èihr nvF
bixaf hox krky ies ivc bhuq sfrIaF sMprdfvF dy anuXfeI aqy bhuq sfry sfDUaF qoN
vrosfey hoey gurmuK ipafry rihMdy sn. AuhnF ny 1960 ivc lwgy dIvfnF smyN
mhFpurÈF dy qwq bcn srvx krky inÈcY kr ilaf sI ik afp jI pUrn bRhm igafnI,
pUrn purÈ aqy pUrn anuBvI sn. ies sfl 1961 ivc mhfrfj nfl bcn krn vfsqy
sfrIaF hI sMprdfvF dy, ijnHF ivc rfDf svfmI, nfmDfrI sMprdf dy pRymI, bfbf jvflf
isMG hrKovflIaf qoN vrsfeI sMgq, msqUafxy vfly sMq mhfrfj bfbf aqr isMG jI nfl
ipafr krn vfly ijigafsU aqy BfeI sfihb zf: BfeI vIr isMG dI ivdvqf qoN moihq
hoey pRymI, sMq bfbf ajIq isMG jI nQlpur dy pRymI huMm-hMumf ky svyr vyly dI
kursI smyN nmskfr krn afAuNdy aqy Kfs krky Èincrvfr aqy aYqvfr dI CuwtI vyly
kursI dy smyN ivc hor vfDf hox krky bhuq bcn mhFpurÈF qoN puwCy jFdy.
(bfq agMm kI, pMnf 1)
ivcfr—ieh ikhVI kursI lfeI bYTy hn? kursI lfAux
aqy gwdI lfAux ivc kI Ìrk hY. jo dyhDfrI, rfDf svfmI, nfmDfrI, ‘‘gurU
gRMQ sfihb jI’’ dy ÈrIk hn. AuhnF nfl iehnF dI rotI bytI dI sFJ
hY. ‘bfq agMm kI’ dy pihly sÌy qoN hI aMdfËf lwg igaf hY ik iehnF ny
gurmiq iswDFqF df ikhVy ZMg nfl, ikMnf nuksfn kIqf hovygf?
bfq agMm kI ivc awgy iliKaf hY ik sMgqF ny sMq jI ƒ puwiCaf
pMj klyÈ ikhVy hn? sMqF AuWqr idwqf ik gurU mhfrfj ny bfxI ivc klyÈF dI
koeI igxqI qF nhIN idwqI, iËkr ËrUr kIqf hY pr pfqMjl irKI jI ny afpxy Xog
Èfsqr ivc igxqI ilKI hY.
bfq agMm kI, pMnf 2
ivcfr—AuWpr ilKy muqfibk ieh sMq ‘gurU bfxI’ nfloN
Xog Èfsqr dI vwD mhfnqf dws irhf hY. pfTk iehnF qoN puwCx ik ikhVØf
igafn hY jo ‘‘DMn gurU gRMQ sfihb’’ ivc nhIN hY qy Xog Èfsqr ivc
hY? iehnF sMqF dI gurU pRqI idafnqdfrI df pfj iehnF dIaF afpxIaF ilKqF
ivcoN hI KuwlH jFdf hY.
‘bfq agMm kI’ ivc awgy iliKaf hY mhfqmf BfvyN pUrn bRhm
igafqf aqy pRBU ivc aByd avsQf vflf BI ikAuN nF hovy, pr jy jigafsU dy ihrdy ivc
ÈrDf, aMiqm sImf qk pYdf nhIN hMudI qF mhfqmf df AupdyÈ aYsy ijigafsU dy mn
ivc pey hnHyry ƒ dUr nhIN kr skdf. mhfqmf AuWpr pUrn ÈrDf hoxI cfhIdI
hY.
(bfq agMm kI, pMnf 6)
ivcfr—AuWpr ilKI sfrI Dfrnf dyhDfrI gurU vflI ilKI
hY. svfl hY ik AupdyÈ ‘gurU gRMQ sfihb’ df hY ik iksy bMdy aKOqI
mhfqmf df? ÈrDf gurU ‘qy rwKxI hY ik aKOqI mhfqmf ‘qy? aigafn
df hnHyrf gurU ny dUr krnf hY ik aKOqI mhfqmf ny? ieh lok Èbd ƒ ipwCy
krky dyhI ƒ awgy krdy hn. ies hwQlI pusqk aMdr pihlF vI iËkr kr afieaf
hF ik kuJ aYsy swjx huMdy hn ijnHF dy huMidaF duÈmxF dI loV nhIN huMdI.
duÈmx qF duÈmx hI hY pr jdoN swjx duÈmx bxdy hn qF kwK vI bfkI nhIN
Cwzdy.
‘bfq agMm kI’ ivc awgy iliKaf hY ik sukfm krm krn dy nfl
vI afdmI ƒ Pl Bogxf pYNdf hY. ieh Pl sMsfr ivc vI Bogxy pYNdy hn.
iesy qrHF pfp krmF df Pl vI kuJ ies sMsfr ivc Boigaf jFdf hY aqy kuJ mrn AuprMq
krVIaF sjfvF dy rUp ivc drgfh ivc Bogdy hF.
‘‘puMn
dfnu jo bIjdy sB Drm rfie kY jfeI’’..1414..
bfq agMm kI, pMnf 22
ivcfr—gurbfxI aMdr gurU sfihbF, BgqF aqy hor kvIaF ny
afpxI gwl lokF ƒ sOKy qrIky nfl smJfAux leI Aus smyN pRclq ho cwukIaF
kQf-khfxIaF aqy purfqn DrmF ivc pRcilq ÈbdfvlI dI sMkyqk BfÈf vjoN vrqoN
kIqI. pr purfxy smyN ivc gurduafiraF df pRbMD inrmly, AudfsI ihMdUqv Kfsy
vfly lokF dy hwQF ivc af igaf. AuhnF ny gurmiq ivclI purfqn ÈbdfvlI jo
isrÌ sMkyqF vjoN gwl ƒ sOiKaF krn vfsqy vrqI sI, dy gruV purfx afid vfly arQ
krky ies ƒ bRfhmxvfd dI rMgq cfVH idwqI. ieh sMq eIÈr isMG qy (sMq rxDIr
isMG df iËkr ipwCy af cuwkf hY) ny vI bRfhmxvfdI drgfh AuWpr afkfÈ ivc mMnI
hoeI hY pr gurmiq dI drgfh swcKMz, svrg, nrk icqr gupq, lyKf joKf krn vflf
Drmrfj bRfhmxvfdI gRMQF dy khy muqfibk nhIN hY, iblkul hor hY.
ijhVy guriswKF dI surqI gurbfxI (swc) ivc jIAUNdy jIa lIn ho
jFdI hY Auh gurU pRmfqmf dI gurmiq anusfr drgfh ivc pRvfn ho jFdy hn. pr
ijnHF dI surqI JUT ivc grk hoeI rihMdI hY AuhnF df afvfgvx df cwkr bixaf rihMdf
hY. gruV purfx vflI drgfh ƒ gurmiq aMdr koeI QF nhIN hY. gur Purmfn
hY:
jim jim mrY mrY iPir jMmY
bhuqu sjfie pieaf dyis lMmY.. (pMnf 1020)
ijqny nrk sy mnmuK Bogy gurmuK lyp nu mfsf hy.. (pMnf 1073)
hor
cEurfsI lK nrk sfkq BogfeIaY..
jYsf kIqY qYso pfeIaY.. (gurU gRMQ sfihb)
so swc ivc lIn hoxf, swcKMz jfxf hY aqy JUT ivc lIn hoxf,
afAuxf-jfxf, jMmxf-mrnf hY. iehI swc (Drmrfj) df PYslf hY.
awgy bfq agMm kI ivc 52-56 sÌy qy kuJ krfmfqI khfxIaF ilKIaF
hn jo gurmiq dy Ault hn aqy jo sÌf 59 ‘qy iliKaf hY ik dsvyN pfqÈfh dyhurf
msIq aqy pUjf inmfË ƒ brfbr siqkfr idMdy sn. TIk qF hY pr ijMnf siqkfr
gurU ny afpxy Éflsy ƒ idwqf hY dunIaF dy ieiqhfs ivc hor iek vI imsfl nhIN
imldI. Éflsf pMQ qoN sfrf srbMs kurbfn krky, dunIaF ‘qy iek nvF ieiqhfs
kfiem kr idwqf. afpy gur cylf ikhf hY.
awgy sÌf 66 ‘qy ‘bfq agMm kI’ ivc iliKaf hY.
syv krI ienhI kI Bfvq, aEur syv suhfq n jI ko..
dfn dIEu ienhI ko Blo, aru afn ko dfn n lfgq nIko..
afgY PlY ienhI ko dXo, jg mY jsu, aAur sB PIko..
mo gRih mY qn qy mn qy, isr lEu Dn hY sBhI ienhI ko..
juwD ijqy ienhI ky pRsfid, ienhI ky pRsfid su dfn kry..
ab aAuD try ienhI ky pRsfid, ienhI kI ikRpf sB sqR
mry..
ienhI kI ikRpf ky sjy hmhY, nhI mo sy grIb kror pry..
so ieh sfD afp hI kih rhy hn ik dsmyN pfqÈfh kihMdy hn ik
sfzf pRym, lYx dyx sB kuJ sMbMD aMimRqDfrI guriswKF nfl hI hY. hor iksy
nfl nhIN pr afp Éud iesy sMprdfie dy sMq virafm isMG, ihMdU, jog mwq dy DfrnI
mony Gony sMq suafmI rfm jI nfl jwPIaF pf rhy ies Poto ivc ids rhy hn.
Poto dy Qwly iliKaf hY ik ‘gurmiq qy Xog df sumyl’ zf: suafmI rfm jI qy sMq virafm isMG jI.
bfq agMm kI, pMnf 75
ivcfr—ies hwQlI pusqk ivc pihlF vI arj kr afieaf hF ik
iehnF sfDF ny qwq gurmiq ƒ ihMdU aqy jog mwq afid hor mwqF dI rMgq cfVHn vfsqy
pUrf itwl lfieaf hoieaf hY. mhfrfj dy ieh bol (bcn) iehnF ƒ kdy Xfd hI
nhIN afey.
ibnf ssqr kysM nrM Byz jfno..
gih kfn qf ko ikqY lY isDfno..
ibnf ssqr kysM idEu n iddfry..
jb lig Kflsf rhY inafrf.. qb lg qyj dIAu mY
sfrf..
jb Kflsf ril iml jfeI qf Kflsy kf qyj Gt jfeI..
jb ieh ghY ibprn kI rIq, mY n krEu ien kI pRqIqI..
siqgurU kihMdy ÈsqrF aqy kysF qoN ibnHF bMdf ByzU hY, kMno
PV ky ijDr mrËI koeI iehnUM lY jfvy. Bfv moinaF GoinaF nfl nhIN
vrqxf. siqgur kihMdy ijMnf icr ieh Éflsf pMQ dUjy mwqF qoN inafrf rhygf
iesnUM pUrf qyË pRqfp dyvFgf jd ieh dUjy mwqF nfl rl iml jfvygf. iesdf
qyj pRqfp KMB lf ky AuWz jfvygf. jd ieh Éflsf bRfhmxI mwqF aqy hor afn
mwqF vflIaF rIqF krygf qF mYN kdy vI iesqI pRqIq nhIN krFgf.
mIxy, msMd, DIrmwlIey, rfmrfeIey, kVImfr, nVImfr, isrguMm nfl
vrqx vflf qnÉfhIaf. (iswK rihq mirXfdf, pMnf 31)
so sdf ivKfvy dy jp qp krn vfilaF iehnF sMqF ƒ gurU dy AuWpr
ilKy bcn kdy vI Xfd nhIN afey. iswK kOm dI ieh bdiksmqI hY.
‘bfq agMm kI’ ivc awgy iliKaf hY ik—muJy eyk sMq imly
Qy. Aun kf nfm Qf, Aun kf nfm Qf, gudVI vfly bfbf, hm qo koeI jfnqf nhIN
Qf, pr aBI qk muJy iswKoN myN jF hor iksy Drm dy mnuwK ko mYny nhIN dyKf ijsko
pUrf ‘‘gurU gRMQ sfihb’’ ËbfnI Xfd hovy. vo lyt jfqy Qy, aOr pUrf
‘‘gurU gRMQ sfihb’’ bol dyqy Qy, ËbfnI. aOr Xy roË kf kfrX Qf
Aun kf, pfT krny kf, bhuq jldI jldI bolqy Qy. Aus mhFpurÈ kf BI myry jIvn
pr bVf BfrI eyk Cfp pVI.
bfq agMm kI, pMnf 71
ivcfr—gwl ËbfnI Xfd krn dI nhIN hY. gurbfxI gurmiq iswDFq
(gur-bcn) ihrdy ivc vsfAux dI hY. hr vyly gurU dy hr hukm ƒ mMn ky jIvn
bqIq krn vfly pUrn guriswK hn. jy ËbfnI Xfd krn dI gwl hY qF rfvx ƒ cfry
vyd ËbfnI kMT sn pr Aus bfry gur vfk hY:
‘‘lMkf gZu soieny kf Bieaf..
mUrK rfvxu ikaf ly gieaf..’’ (pMnf 1158)
so cfr vydF dy ËbfnI pfT krn vfly ƒ siqgurF ny mUrK afiKaf
hY.
‘bfq agMm kI’ ‘c awgy iliKaf hY—Bfrq vrÈ qoN eIÈvr
kI ikrpf sy clqf hY, sMqoN kI ikrpf ky AUpr clqf hY.
bfq agMm kI, pMnf 71
ivcfr—doKo ieh sfD iks qrHF rwb bx bx ky bih rhy hn.
gurU dI gwl iehnF ivcoN iek pfsy kr idwqI hY.
awgy ies pusqk bfq agMm kI ivc jp dIaF iksmF ilKIaF hn.
iDafn joVn dy afn mwqF vfly ZMg qrIky ilKy hn. iehnF gwlF df gurmiq nfl
koeI sMbMD nhIN hY.
awgy sMq eIÈvr isMG dI pusqk suriq Èbd mfrg ivcoN—ies
pusqk dy sÌf 35-36 ‘qy iliKaf hY ik Bgq kbIr jI dI GrvflI mfqf loeI ny iqMn
vfrI rfm kih ky iek rfjy df dIrG rog htf idwqf. Aus vkq kbIr sfihb Gr nhIN
sI. jd Auh Gr afey qF mfqf loeI nfl bhuq nfrfË hoey ik iek vfr hI rfm
khfAux nfl rog Kqm ho jfxf sI, iqMn vfrI khf ky rfm svwlf ikAuN lfieaf.
kbIr sfihb bhuq guwsy ivc hn. awj pihly idn guwsy ivc afeyy hn. sfDU
df guwsf TIk nhIN huMdf sfD sMgq jI. pqf nhIN kI kr dyvy. zr huMdf
sfDU dy guwsy qoN. so mfqf kihx lwgI qusIN mYnUM mfr idAu. Kqm kr
idAu jy qusIN afry nfl mYnUM cIr idAu, mYN duwK nhIN mMndI pr myry vwl ipwT n
kro, mYN ieh nhIN shfr skdI.
kihx lwgI mhfrfj—
krvqu Blf n krvq qyrI..
lfgu gly sunu ibnqI myrI..
hAu vfrI muiK Pyir ipafry..484..
suriq Èbd mfrg, pMnf 37-38
ivcfr—
iehnF sMqF
dI GVI hoeI khfxI ieh dws rhI hY ik iek afdmI ƒ mfqf loeI ny iqMn vfrI rfm
khfieaf aqy Ausdy ipCly jnm dy vI sfry pfp kwty gey, hux vfly vI sfry rog (pfp)
dUr ho gey aqy agly jnm dy vI sfry rog kwty gey. pr iehnF dy hI sky Brf
prm sMq 108 sMq bRhmigafnI sMq aqr isMG smyq sYNkVy bRhmigafnI ijnHF afpxI
iËMdgI ivc arbf-KrbF vfrI rfm afiKaf, Auh ÈUgr, aDrMg, kYNsr, dmf afid
ibmfrIaF nfl pIVq rhy, aMq ieh ibmfrIaF iehnF dI jfn lyvf sfbq hoeIaF. sMq
gurbcn isMG, sMq aqr isMG, bfbf qfrf isMG aqy hor keIaF ny ibmfrI kfrn srIr
Cwizaf. so dyKx ivc afieaf hY JUT ƒ gihxy pf ky iÈMgfr ky (swc bxfAux dI
koiÈÈ krky) ijMnf JUT Dfrimk dunIaF ivc Drm dy nF ‘qy DrmI khfAux vfilaF
bMidaF vwloN boilaf jf irhf hY eynf Èfied afm dunIaF ivc vI nhIN boilaf jf
irhf. jy gurDfmF qoN ibnHF hor zyry afid nf bxdy qF Dfrimk dunIaF ivc
ieqnf JUT nhIN sI boilaf jfxf.
suriq Èbid mfrg ivc awgy iliKaf hY, ‘‘sMsfr vflf jo
pVHdf Auh rotI vfsqy piVHaf krdf hY. mhfrfj kihMdy ny, jo rotI vfsqy
pVHfeI krdY Auh mUrK bMdf hY ikAuNik rotI qF rwb ny dyxI hY.’’
suriq Èbd mfrg, pMnf 41
ivcfr—ies hwQlI pusqk ivc ipwCy arj kr afieaf hF ik ieh
sfD ikrq kro, nfm jpo, vMz Cko vfly gur hukm ƒ AuWkf nhIN mMndy, gurvfk hY:
‘‘ikRq ivrq kr Drm dI hQhu dy kY Blf mnfvY..’’
‘‘Gfil Kfie ikCu hQhu dyie..
nfnk rfh pCfxih syie..’’ (pMnf 1245)
gurU jI df bcn (hukm) hY hwQIN dsF nhMuaF dI ikRq (rotI vfsqy
kmfeI) krnI aqy Drm arQ loVvMdF dI shfieqf, pMQk kfrjF vfsqy dsvMD kwZxf, aYsf
jo guriswK krdy hn Auh swc Drm dy mfrg ‘qy cwl ky jIvn mukq ho jFdy hn jnm sPl
kr lYNdy hn. pr ieh prm 108 sMq, AugrfhIaF krky, mMg ky tukVy Kf ky,
kursIaF lf ky, gwdIaF lf ky bYTy, ikhVf Drm mfrg iswKF ƒ idRV krvf rhy hn.
ijhVy kihMdy asIN qF jI gurU vfsqy mMgdy hF. ikhVy gur vfsqy mMgdy
hn? gurU df hukm qF isMGF qFeIN ieh hY—gurU pIr sdfey mMgx jfie qf kY
mUil n lgIaY pfie..’’ hor bcn hY ‘‘jo mfgY so BUKf rhY..’’
‘‘DMn gurU nfnk dyv jI’’ ny Éud krqfrpur KyqI kIqI, jo gurU ny ikhf,
Auh krky idKfieaf, mhfrfj ny afpxy qn qy hMzf ky idKfieaf. ieh prm sMq kih
rhy hn rotI rwb ny dyxI hY. ieh mMndy hF ik Evr afl krqf Drqf pRmfqmf
hY. pr ieh prm sMq grIb vrg kol jf ky pqf qF lYx ik grIb dI rotI ikMny
pfpV vyl ky vI pUrI hMudI hY. grIb, KUn-psIny dI kmfeI krdy hn sfrI sfrI
idhfVI KyqF ‘c hwl, vfZI, tokrI, PYktrIaF ivc sKq imhnq, sVHkF ‘qy imhnq,
kihr dI grmI aqy srdI grIb dy isr ivc dI lMGdI hY. grIb, amIr, byeImfn,
Twg afid hr vrg pfsoN Drm dy nF ‘qy TwgI mfr ky 40 lwK dI kfr ivc bYTf prm sMq
kih irhf ik rotI qF rwb ny dyxI hY. iehnF icwty coilaF vfilaF ƒ insrdy
Jony ivc ËihrIlI sprya dI tYNkI cukf ky vfiVHaf hovy qF iehnF ƒ smJ afvy ik
rotI qF rwb idMdf hY pr Ausdf rotI dyx df qOr qrIkf ikho ijhf hY?
suriq sbid mfrg ivc awgy iliKaf hY ik pMjvyN pfqÈfh jI dy
mihl mfqf gMgf jI, bfbf buwZf jI pfsoN puwqr vr lYx gey. pihlF srfp lY
lfey iPr dubfrf vr lY afey.
suriq sbid mfrg, pMnf 49
ivcfr—ies prm sMq ny ieh khfxI cricq ikqfb gur iblfs
pf: CyvIN, jo gurmiq iswDFqF df KMzn krn vflI iksy bynfm ilKfrI dI ilKq hY Aus
ivcoN leI hY. ieh prm sMq lokF dy idlF dIaF buwJdy rhy pr iehnF qoN afpxy
gur gurbfxI df iswDFq iblkul nhIN buwiJaf igaf. suKmnI sfihb aMdr pMjvyN
pfqÈfh kihMdy hn:
‘‘mfnuK kI tyk ibrQI sB jfn..
dyvn kAu eykY Bgvfnu..’’ (pMnf 281)
iehnF prm sMqF dy idmfg ny rqf vI kMm nhIN kIqf ik gurU ny
afpxf ikhf bcn afp hI BMn dyxf sI? swc pRmfqmf df Et afsrf Cwz ky puwqr
pRfpqI vfsqy mfqf jI ƒ iek mnuwK pfs kdy vI nhIN sI Byj skdy. qwq gurmiq
ny awj qk nf iksy vr aqy srfp ƒ iblkul nhIN mMinaf hY. vr srfp dI gwl
ihMdU mwq hY. gurU Gr ivc kihxI, krxI pRDfn hY.
aYsy suriq Èbd mfrg ivc pMnf 50-57 AuWpr mnmwqI GVIaF
GVfeIaF khfxIaF jo gurmiq iswDFqF df KMzn kr rhIaF hn ieh ilKIaF hoeIaF hn, sMqF
koloN dyhDfrIaF vflI qrË ‘qy nfm lYx aqy dyx dIaF khfxIaF ilKIaF hoeIaF
hn. iehnF khfxIaF ivc sMq, muMzy bKÈdy idKfey gey hn. kuVI ieh iksy
ƒ vI nhIN idMdy. muMzf jMmx ‘qy sMqF dI kutIaF ivc Auh crfg jgfey jf
rhy hn. ijnHF ivc iek mx qyl pY jFdf hY. iek prm sMq kol iek bMdf
nfm lYx jFdf hY pr sMq Aus nUM svyry 8 vjy nfm dyx df vcn kr rhy hn svyry koeI
rfjf sMqF kol af irhf hY suMdr glIcy ivCfey hoey hn. 8 vjy vkq nfl Auh nfm
lYx vflf bMdf ilbVy pYrIN quiraf afAuNdf sMqF ny vyK ilaf, Pwt soicaf ikqy gdyly
nf lbyV idMdf hovy qF sMqF ny dUroN ikhf prHy, pryH, prHy prHy bws ieho nfm Aus
bMdy ƒ iml igaf lwgf, prHy prHy prHy jpx, kuJ idnF ivc hI kpft KuwlH gey, Auh
vI bRhmigafnI ho igaf, prm sMq bx igaf.
so ivcy hI ieh prm sMq aMimRq Ckx CkfAux dI gwl krI jFdy hn
ivcy nfm lYx dyx dIaF krI jFdy hn. isafxy kihMdy hn ik do byVIaF ivc lwqF
rwKx vfly bMdy zuwb jFdy hn. pr iehnF prm sMqF dIaF pqf nhIN ikMnIaF ku
lwqF hn qy ikMnIaF byVIaF ivc rwKIaF hoeIaF hn. iehnF df pqf nhIN kI
bxygf? iehnF dI pusqk suriq sbid mfrg ivc iliKaf hY ik sMqF dy idwqy prHy
prHy prHy nfl vI bMdf prm sMq bx jFdf hY pr gurU gRMQ pMQ pMjF ipafiraF df idwqf
vfihgurU ipwCy rih jFdf hY bMdf iesqoN vI awgy inkl jFdf hY.
suriq sbid mfrg pusqk ivc awgy ieh prm sMq ilKdy hn ik aMimRq
CkfAux qoN pihlF mhfrfj jI ieAuN vI dwisaf krdy sI ik Cy mhIny mUlmMqr dy pfT,
mflf vI 30 dwsdy sI, roË dIaF 30 mflf mUlmMqr dIaF Pyr. Pyr af jfeIN Pyr
qYnUM aMimRq Ckf dyvFgy. nqIjf kI huMdY? jd nfm mhfpurÈF ny dyxf
pMjF ipafiraF ivc, Auh aMdr hI cilaf jfxf nfm, Pyr cONkVf mfr ky nfm jpxf ÈurU
kr dyxf. hux qF gwl hI hor ho geI hY.
suriq sbid mfrg, pMnf 104
ivcfr—pfTk afp aMdfËf lf lYx ik iks qrHF ieh sfD, lokF
ƒ gumrfh krn vfsqy ikMnI huiÈafrI (clfkI) qoN kMm lY rhy hn. nfl hI
ihMdU mwq vflI mflf Pyrn dI gwl krI jFdy hn nfl hI mhFpurÈF vwloN nfm dyx dI
gwl krI jFdy hn. nfl hI aMimRq dI gwl kr rhy hn. ieh sfD, gurUaF ƒ
ipwCy kr rhy hn afpxy afp ƒ awgy kr rhy hn. Xfd rwKxf ik ijs Gr ivc
kubuwDI ËnfnI dI muKiqafrI hovy Auh Gr brbfd ho jFdf hY. iswK kOm nfl
aYsf hI hoieaf hY. sMqF dI suriq sbid pusqk dy ivc ieh vI iliKaf hY ik
mfqf jIqo jI ny gurU goibMd isMG jI qoN nfm dfn mMigaf sI. so ieh sfD,
aMimRq Ckx CkfAux nfloN nfm dfn ƒ pihl dy rhy hn aqy jpx dIaF jugqIaF sfrIaF hI
dyhDfrI nklI gurUaF vflIaF hI dws rhy hn. ieh ryÈm ivc vlyHt ky iewt mfr
rhy hn, KMz ivc vlHyt ky Ëihr dy rhy hn. smJx dI loV hY.
awgy suriq Èbd mfrg ivc iliKaf hY ik hux pRikrqI ƒ ikMnf
aOKf ho igaf iek Kyq ivc mINh pfAuxf, iswDf pYxy qy nfl dy Kyq ivc iek iCwt vI
nhIN pYxI. ikwzf krVf bcn kr idwqf mMndI hY pRikrqI. pRikrqI dI qfkq
nhIN ik mhfqmf dy muKH ivcoN bcn inkl jfvy qy pRikrqI Auhdy mUhry rfh rok ky KVH
jfvy.
suriq sbid mfrg, pMnf 177
ivcfr—gur Purmfn hY: 1: ‘‘krqy kudrqI
musqfk..’’ 2: ‘‘kudriq kr kY visaf soie..’’ 3: ‘gurmuK
qyrf Bfxf Bfvih..’’ 4: so isK sKf bMDp hY BfeI jo gur kY BfxY ivc
afvY.. afpxy Bfxy jo cly BfeI ivCuV cotf KfvY.. 5: ‘‘rb kI rjfie
mMnY isr AUpr..’’
koeI dwsy ik iehnF sfDF ny kI Bfxf mMinaf? iehnF ikhVI
rËf mMnI hY? ieh sfD qF kih rhy hn ik sfD dy mUMhoN bcn inkl jfvy qF rwb
(kudrq) vI iehnF dy awgy aVH nhIN skdf. ikAuNik ijhVy afp hI rwb bx gey,
Auh rwb ƒ kI jfxdy hn? sfzy gurU arjn dyv jI, gurU qyÊ bhfdr jI, pMj
ipafry, cfr sfihbËfdy aqy hor lwKF isMG, swc ÈmHf qoN kurbfn ho gey.
gurU bfxI ƒ Gr-Gr phuMcfAux vfsqy iehnF sfDF qoN iek bcn vI nhIN kIqf igaf.
iswK kOm iehnF 50 DiVaF ivc vMz idwqI hoeI hY. eykqf krfAux vfsqy iek bcn
vI iehnF nhIN kIqf. PokI isafsq Drm AuWpr BfrU ho geI hY. iehnF dy
mUMhoN iek bcn vI nhIN inkilaf. akflI dl pMjfbI pfrtI bx igaf hY, nklI
gurU QF-QF pYdf ho gey hn. 90% iswK nOjvfn mony ho gey hn. iswK smfj
pUrI qrHF vihmF-BrmF, krmkFzF ivc Pisaf hoieaf hY pr iehnF dy mUMhoN koeI bcn nf
inkilaf. iswKI dy iksy pihlU ‘qy vI iehnF sfDF df koeI Xogdfn nhIN
hY. ijhVy BuwlV vIr, gurmiq qoN pUrI qrHF axjfx hn Auh iehnF sfDF ƒ pMQk
sKÈIaqF df nF dy ky iswK kOm nfl bhuq vwzf DoKf kr rhy hn. hirmMdr sfihb,
akfl qÉq sfihb ‘qy hmlf ho igaf pr iehnf sfDF dy mUMhoN iek bcn nf
inkilaf. ‘‘DMn DMn gurU gRMQ sfihb jI’’ dy srUp agn Byt ho gey
iehnF sfDF dy mUMhoN koeI bcn nf inkilaf ikAuNik ‘‘DMn DMn gurU gRMQ sfihb
jI’’ ƒ pfsy krky ieh sfD Éud dyhDfrI gurU bxØnf cfhMudy hn. gurU ky
aMimRq vwloN mUMh moV ky ieh nfm dfn dyxf cfhuMdy hn. iehnF dIaF Éud
ilKIaF ilKqF qoN ieh sfrf kuJ spwÈt hY.
awgy suriq sbid dy pMnf 178 ‘qy iliKaf hY ik afnMdpur sfihb
dy iklHy aMdr dsm pfqÈfh kihMdy isMGo swq idn Tihr jfvo. quhfzy sfry kÈt
ijhVy do ZfeI sO sfl ivc afAuxy ny huxy nivrq ho jfxgy, nhIN quhfnUM aYnf Kuafr
hoxf pYxf. kihMdy ‘‘mhfrfj! Auh qF asIN Jwl lvFgy pr swq idn
sfQoN kwty nhIN jfxy. mhfrfj kihMdy iPr qusIN ieAuN kro ik ilK ky idAu ik
asIN quhfzy iswK nhIN qusIN sfzy gurU nhIN. kfgË ‘qy ilK idwqf, Ptf Pt
dsqKq kr idwqy. ivgfV leI sfrI iËMdgI dI bxfeI hoeI iek sikMt ivc ivgfV
leI.
suriq sbid mfrg, pMnf 178
ivcfr—mn mMndf nhIN hY ik dsvyN pfqÈfh dy isMG bydfvf
dy ky cly gey jy gurU dy isMG Kopry lhf skdy hn, crKVIaF ‘qy cVH gey, bMd-bMd
ktf idwqy AubldIaF dygF ivc Aubl ky vI nhIN zoly qF Ausy gurU dy isMG swq idn
BuwK, kÈt vI shfr skdy sn. ies sfKI ipwCy vI iksy sfD df (inwjI) muPfË
iCipaf hoieaf jfpdf hY. pr iPr vI ies sfD df boilaf kuPr mMn vI leIey qF
AuhnF isMGF ny mukqsr jf ky jMg dy mYdfn ivc bydfvf pVHvf ky gurU dIaF sdIvI
KuÈIaF pRfpq kIqIaF. nfl hI ivcfrnf bxdf hY ik ijhVy bydfvy iehnF sfDF ny
afpxIaF hwQ ilKqF ikqfbF ivc QF-QF ‘qy ‘‘gurU gRMQ sfihb’’ jI ƒ idwqy
hn aqy hor vI dy rhy hn ieh sfD ieh bydfvy kdoN, ikwQy aqy ikhVy mYdfn ivc
pVvfAuxgy. bhuq sfry sfD ieh bydfvy nfl hI lY ky mr cuwky hn aqy kuJ
bydfivaF smyq mrn dIaF iqafrIaF ivc hn. bhuq aYsy iswK hn jo iehnF sfDF dy
ipwCy cwl ky gurbfxI gurU (gurmiq iswDFq) ƒ bydfvy dyeI bYTy hn pr bdiksmqI ieh
ik Auh iPr vI afpxy afp ƒ gurU dy iswK dws rhy hn.
awgy suriq sbid pusqk dy pMnf 180 ‘qy ieh vI iliKaf hY ik
bfbf eIÈr isMG ny Gor qpwisaf kIqI. krIb 9 sfl ivc iek idn vI lMmy pY ky
soN ky nhIN dyiKaf aqy nf hI afpxy Gr (ipMz) gey.
pr ivcfr ieh hY ik gurmiq aMdr, iswKieËm aMdr, jog mwq,
bRfhmxI mwqF vfly qpF vfsqy koeI QF nhIN hY kyvl gurU df hukm bcn Bfxf (rËf)
mMnx vfly guriswK lok suKIey pRlok suhylf kr jFdy hn.
gurvfk hY:
‘‘jfp qfp kot lK pUjf hir ismrx qul n lfiex..’’
(pMnf 979)
‘‘mn bycY siqgur kY pfis.. iqsu syvk ky kfrj rfis..’’
(pMnf 286)
‘‘gurmuK afpxf mn mfiraf sbid ksvtI lfie..’’
(pMnf 87)
‘‘hukm bUiJ prmpd pfeI..’’ (pMnf 292)
ies prm sMq dI suriq sbid mfrg pusqk ivc sÌf 180 ‘qy iek
khfxI ilKI hY ijs ivc ieh spwÈt kIqf hY ik rwb kuJ vI nhIN hY nf kuJ kr skdf
hY. sB kuJ sMq hI hn jo mrËI nfl ijsnUM mrËI mfr idMdy hn ijsnUM mrËI
bcf lYNdy hn. ieh Aus purfxy DoqI vfly bRfhmx dI nkl kr rhy hn. Auh bRfhmx
vI ijsnUM mrËI nrk ivc Byj idMdf, ijsnUM mrËI svrg dIaF itktF dyeI jFdf
sI. iehnF sfDF dy ijMny zyry hn sB rwb dI drgfh bxf Cwzy hn. Drmrfj
ieh sfD afp bxy hoey hn, ieh zyiraF ivc bYTy hI sfry PYsly krI jf rhy hn.
iehnF sfDF ny hor vI bhuq mnmwiq ilKI hY. iehs hwQlI pusqk dy dUsry Bfg
aMdr ibafn krFgf.
hux ies vkq vI rfVy sfihb ivc ies sfD dy cyly iek kmrf bxf ky Aus ivc ies sfD
dIaF juwqIaf (axigxq joVy) lYtrInF, KUMzI, sotI afid vsqUaF dy drÈn krvf rhy hn
aqy joiVaF dI pUjf krvf rhy hn.