. |
|
afsf kI vfr
gurmiq ivcfr drsLn aqy stIk
ipRMsIpl
igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI
sloku mÚ1] kUVu rfjf kUVu prjf kUVu sBu sMsfru] kUVu mMzp
kUVu mfVI kUVu bYsxhfru] kUVu suienf kUVu rupf kUVu pYnÙxhfru] kUVu kfieaf kUVu
kpVu kUVu rUpu apfru] kUVu mIaf kUVu bIbI Kip hoey Kfru] kUiV kUVY nyhu lgf
ivsiraf krqfru] iksu nfil kIcY dosqI sBu jgu clxhfru] kUVu imTf kUVu mfiKAu kUVu
zoby pUru]nfnku vKfxY bynqI quDu bfJu kUVo kUVu]1] (468)
pd arQ: kUVu - kUVf,
JUTf, ibnsxhfr, Cl, Brm. mMzp - sLfimafny. mfVI - mhl. bYsxhfru - (mhl ivc) vWsx
vflf. rupf - cFdI. kfieaf - srIr. apfru - byaMq, bhuq ijLafdf. mIaf - Ksm, pqI.
bIbI - bIvI, aOrq, iesqrI, pqnI mIaf bIbI - pqI pqnI. Kip - Kp ky, (iek dUjy
ivc) KWcq ho ky. Kfr u- Kuafr, jLlIl, bypq. kUiV - kUV df, Cl df, ibnsxhfr df.
kUVY - kUVy mnuWK nfl, Cl ivc Psy hoey nfl, ibnsxhfr nfl. kIcY - kIqI jfey. imTf
- suafdlf, ipafrf. mfiKA u- sLihd qoN vI vD. pUru - ijLMdgI rUpI byVI ivc sfry
jIv ies byVI df ‘pUr’ hn; Bfv sfrf sMsfr hI clfeymfn aqy ibnsxhfr hY. nfnku
vKfxY - gurU nfnk pfiqsLfh PLurmFdy hn. quDu bfJu
- hy
akflpurKu qyry qoN isvf. kUVo
kUVu - kUV hI kUV, Cl hI Cl, Brm hI Brm, kyvl qy kyvl ibnsxhfr.
not - 1[ sLbd ‘kUVu’
ivsLysLx nhIN blik ‘nFv’ aqy puilMg vfck hY. eysy krky ‘mfVI’, ‘kfieaf’,
‘bIbI’ afid iesqrI ilMg sLbdF nfl BI sLbd ‘kUVu’ puilMg iek-vcn hI hY.
2[ ies slok ivc sLbd
‘kUVu’, ‘kUiV’ aqy ‘kUVY’ qY®vyN smJx-jog hn. ‘kUVu’ nFv hY,
krqf kfrk, iek-vcn.‘kUiV’ sLbd ‘kUVu’ qoN aiDkrx kfrk, iek-vcn hY. ‘kUVY’
sLbd ‘kUVf’ qoN sMbMD kfrk, iek-vcn hY. cyqy rwKx dI loV hY ik sLbd ‘kUVY’
sLbd ‘kUVf’ qoN hY, ‘kUVu’ qoN nhIN.
3[ sLbd ‘kUVf’
sMsik®q dy sLbd kUtk pMjfbI rUp hY, jo ivsLysLx hY qy ijs df arQ hY ‘JUTf, Cl
ivc Pisaf hoieaf’ ijsdI afpxI koeI hoNd nhIN, Clfvf, ibnsxhfr ]1] (dyKo
gurbfxI ivafkrx pRo: sfihb isMG jI)
arQ - ieh sfrf jgq
hI ibnsnhfr hY, (ies ivc koeI) rfjf (hY, qy jo AusdI) prjf (hn) pr ieh sfry hI
ibnsxhfr hn. (ies sMsfr ivc ids rhy sfry) sLfimany (Coty mkfn kutIaf afid) qy
mhl mfVIaF (iehnF ivcoN kuJ vI) sdf iQr rihx vflf nhI. (iehnF mhl, mfVIaF qy
mkfnF ivc) vWsx vflf (mnuWK) BI ibnsxhfr hI hY.
(mihMgy pdfrQF) sonf, cFdI (qoN
bxy hoey jyvr aqy) AuhnF (jLyvrF) ƒ pihnx vfly BI Brm rUp hn. ieh srIr (iehnF
srIrF Ayupr sohxy sohxy) kWpVy aqy (srIrF dI idKfeI dy rhI) byaMq suMdrqf, ies
ivcoN kuJ vI rihx vflf nhI.
pqI aqy pqnI (ijhVy ik sMsfr dI ies ibnsx vflI aslIaq nUM
BuWl ky iek dUjy ivc KWcq hoey pey hn) iehnF ivcoN vI iksy ny nhIN rihxf. (KUbI
ieh ik) ibnsxhfr, ibnsxhfr dy moh ivc Pisaf ipaf hY aqy (sdf iQr rihx vfly) ijs
krqfr (dIaF srIr smyq sfnUM bKsLIaF ieh sfrIaF dfqF hn) ijsny ieh sfrI Kyz rcI
hoeI hY (mnuWK) AusnUM Builaf bYTf (ies Kyz ivcoN AusdI pCfx hI nhI kr pf irhf).
(ies ƒ cyqf hI nhI ik ieh) sfrf jgq nfsvMq hY, iksy nfl BI
moh nhI pfxf cfhIdf Bfv ies ivc KWcq nhIN hoxf cfhIdf. (eynf hI nhI) ieh sfrf
jgq hY qF ibnsxhfr pr ies nfsLmfn sMsfr ivc imTfs vI bhuq hY aqy (sfry jIvF ƒ
ieh imTfs) sLihd (nfloN vWD) imWTI lgdI hY. (sMsfr dI ies iKWc aqy imTfs df hI
isWtf hY ik jIvF dy) pUrF dy pUr ies ivc hI zuWbdy jFdy hn Bfv mnuWKf jnm lYx
qoN bfd vI muV jnm mrn dy gyV ivwc hI Ps rhy hn .
aMq ivc gurU nfnk pfiqsLfh rwb dy crnF ivc bynqI krky (sfnUM
smJFdy) aqy PLurmFdy hn (hy pRBU! kyvl iek qUM hI sdf iQr rihx vflf hYN); qyry
qoN ibnF ieh sfrf sMsfr hI ibnsxhfr hY]1]
gurmiq ivcfr drsLn: 1.
kUVu zoby pUru - ies sMsfr ivwc jo kuJ
ids irhf hY, kyvl Clfvf hY, ies ivc kuJ vI iQr nhIN. kuJ vI aijhf nhI ijs nUM
sdIvI ikhf jf skdf hovy. TIk Esy qrHF ijvyN iek ipkcr jF nOtMkI ivc sfry ikrdfrF
nUM afpxf afpxf pfrt imilaf huMdf hY pr ies ivc irsLqf jF Gtnf koeI vI asl nhIN
huMdI. eysy qrHF krqy dI ies agMmI Kyz ivc ijsnUM ijhVf aqy ijWQy ikrdfr imilaf
hY sfry Esy nUM inBf rhy hn. iPLr vI jIvn df asl insLfnf - jINdy jI krqy ivc
aByd rihky, AupRMq Esy ivc smf jfxf hI huMdf hY. TIk Esy qrHF ijvyN iksy ipkcr
qoN bfad iehnF ikrdfrF df Aus Gtnf jF khfxI nfl kuJ vI lYxf-dyxf nhI huMdf aqy
afpxy afpxy aslI jIvn ivc vfps af jFdy hn.
iesdy Ault, sMsfr ivc afm qOr qy mnuWK afpxI aslIaq nUM nf
smJ ky eysy dI iKWc aqy imTfs ivc hI KWcq rihMdf hY. sdf iQr rihx vfly gurU dy
dWsy jIvn rfh qy nf clky, afpxy asly pRBU (ijsqoN ik ieh ivCiVaf huMdf hY) Aus
qoN tuWtf hI rih jFdf hY. aMq mnuKf jnm lYx qoN bfad iPLr qoN jnm-mrn dy gyV ivc
PLisaf rih jFdf hY.
2. kUVu rfjf kUVu prjf -
sMsfr pDr qy BfvyN koeI ikMny vI Aucy
ruqby vflf koeI bfdsLfh hovy jF Aus aDIn prjf, iehnF ivcoN koeI vI iQr nhI.
ruipaf pYsf, Dn, pdfrQ, mhWl-mfVIaF, ijnHF ipCy iensfn pfgl hoieaf rihMdf hY,
Brf-mfrU aqy iek dUjy dy KUn df ipafsf hoieaf GuMmdf hY. muWkdI gl ik sMsfr dI
hr vsqU clfiemfn hY.
mnuwK Dn, pdfrQF, srIrk suMdrqf aqy kImqI pihrfivaF dy
afzMbrF ivwc hI AuliJaf rih jFdf hY. iehnF ivwcoN sonf hY jF cFdI, AuhnF nUM
pihnx vfilaF dy irsLt-pusLt, suzOl srIr hn BfvyN iehnF srIrF dI suMdrqf, sB kuJ
nfsLvMq hY. ies qrHF sMsfr Br ivc hr iek vsqU ijsnUM asIN dyK jF Coh skdy hF,
iksy dI vI hoNd jF sfQ sdIvI nhI ijs Aupr ik tyk rKI jf sky.
3. kUVu mIaf kUVu bIbI -
sMsfr pwDr qy pqI-pqnI df irsLqf sB qoN
vwD nyVy df qy iek-dUjy dy duK-suK df BfeIvfl mMinaf jFdf hY aqy hY vI TIk.
gurdyv dwsdy hn ik jdoN ieh irsLqf hI sdIvI nhI; iewk idn iehnF ivwcoN vI iksy
nhI rihxf. iPr vI dovyN, aslIaq nUM smJy ibnf, iesdy rs ivwc hI Kwcq rihky jIvn
ibqIq kr idMdy hn. ijs krqy ny ieh srIr, ieh irsLqf aqy ieh rs bKsLy hn, mnuWK
Aus nUM nhI smJdf. ies qrHF mnuWKf jIvn dy ieko ieWk mksd nUM pRfpq kIqy ibnf hI
ies sMsfr qoN jLlIl ho ky, iPr qoN jUnF dy gyV ivc PLsy rihky tur jFdf hY.
qF qy gurdyv mnuwK dI socxI ivc vrq rhI ies vwzI Gft vloN
AusnUM cyqfvnI dy ky sucyq krdy hn. PurmfNdy hn ik kYsf ajb qmfsLf hY, jo mnuwK
afp vI nfsLvMq hY qy ijMnHF pdfrQF aqy suKF ivwc Kwcq hoieaf ipaf hY, AuhnF dI
hoNd vI sdIvI nhI. iPr vI ijs krqy ny ieh anykF suK, pdfrQ, inafmqF, rs bKsLy
hn, Auh jIvn dfqf ijhVf ik hr smy iesdy aMdr vs irhf hY. kmfl qF ieh hY ik iPLr
vI aigafnqf dy hnyry ‘c TokrF Kf irhf mUrK mnuWK Esy nUM hI Builaf bYTf hY.
iesnUM ieh vI smJ nhI af rhI ik srIr iqafgx bfad Ausdf asl itkfxf ikhVf hY? aqy
Ausny jIvn nUM iks pfsy lfAuxf hY.
4. iksu nfil kIcY dosqI
- ies qrHF gurdyv mnuwKI mn nUM jdoN
ies pfsy moVdy hn qF qy suqy hI suafl pYdf huMdf ho ik jdoN scmuwc sMsfr dI hryk
idRsLtmfn jF Cohx Xog vsqU clfeymfn hI hY, qF iPr mnuwK nUM iks dI tyk lYxI
cfhIdI hY? dUjf suafl ieh ik jdoN ieh smJ vI af jfvy ik sB kuJ hI asiQr hY; ies
ivcoN kuJ vI rihx vflf nhI; qF iPr mnuwK ies swcfeI nUM jfxdf hoieaf vI iesnUM
ikAuN Buwilaf rihMdf hY? gurU pfiqsLfh afp hI iehnF donF suaflF df Auqr ies slok
dIaF aMqm pMkqIaF ivwc ies qrHF idMdy hn .
pihlI gl ieh ik mnuwK jfxdf hoieaf vI ik Aus dy afpxy smyq
iksy vI sMsfrk vsqU dI tyk swcI aQvf siQr nhI. Aus nUM pqf hY ik pfxI dy bulbuly
dI inafeI nf jfxy iks smyN acfnk hI Aus dI afpxI vI CuwtI ho jfvy; jF iPLr ijs
vsqU jF iensfn nUM mnuWK afpxI qy Brosy jog mMn irhf hY, acfnk hI Aus df sfQ Cwz
jfvy jF Aus vloN Aultf hI ho jfvy.
ies sWcfeI nUM gurdyv sLihd dI imsfl dy ky smJFdy hn: iesdf
kfrn ieh hY ik sMsfr dIaF sfrIaF imwTIaF vsqF ivwcoN sLihd sB qoN vD imwTf
mMinaf jFdf hY; pr sLihd nfloN vI vD imwTy ieh sMsfrk rs qy iKwcF hn. eysy kfrx
ieh mnuWK iehnF rsF ivcoN afpxI sMBfl krn ‘c sPLl nhIN huMdf.
ies qoN agy gurdyv ieh vI spWsLt krdy hn ik BfvyN ieh sfry rs
qF krqy ny mnuWK vfsqy hI bxfey sn pr mnuWK afpxI aslIaq nUM Bulf ky iehnF rsF
nUM hI sB kuJ aqy sdf iQr mMnky iehnF ivc hI gRisaf rihky afpxf sfrf jIvn ibqIq
kr idMdf hY. KUbI ieh ik jfxdf hoieaf vI ik ieh sB kuJ asiQr hY iPr vI iehnF dy
hI kfrn afpxy asly pRBU nUM Buwilaf rihMdf hY. nqIjf huMdf hY ik amulf mfxs jnm
lY ky vI mnuWK dy pUrF dy pUr zuwbdy hn aqy mnuwK bfr-bfr jnm mrn dy gyV ‘c
PLisaf rihMdf hY.
dUjf suafl ieh vI hY ik jykr hryk vsqU tyk Xog hY hI nhIN qF
iPLr tyk iks dI hoxI cfhIdI hY. gurdyv inrnf idMdy hn: kyvl pRBU hI aijhI hsqI
hY jo sdIvI aqy mnuWK df aslf vI hY. qF qy mnuwK ny sdf Esy dI tyk hI lYxI hY qF
ik jIvn Br afpxI aslIaq nfl juiVaf rih ky AusdIaF inafmqF-bKsLsLF df sdIvI anMd
mfx sky aqy iesdf jIvn itkf vflf bixaf rhy.
5. sBu jgu clxhfr - ‘kUV’
sLbd ies slok ivwc iks arQ ivwc afieaf hY, Aus df PYslf gurdyv ny afp hI ies dI
ivafiKaf ‘sBu jgu clxhfr’ sLbd nfl hI kr idwqf hY. ies qoN bfad vI
kuJ ivdvfnF rfhIN ies gwl Aupr jLor idMdy jfxf ik gurdyv ny sMsfr nUM ‘JUT jF
JUTf’ ikhf hY, ies pKoN sfnUM sucyq hox dI vDyry loV hY. ‘JUT’ Auh huMdf
hY ijsdI koeI hoNd hI nhIN huMdI. iesdy Ault ‘clfeymfn’ jF ‘clxhfr’ Auh
huMdf hY ijsdI hoNd qF hY pr kyvl AuqnI dyr leI ijMnI dyr Ausdy bxfAux vfly dI
ieCf hY. Auh ibnsxhfr qF hY pr kdoN? Auqr ieh ik jdoN AusnUM, Ausdf bxfAux vflf
cfhygf AusnUM smfpq kr dyvyg. AusdI hoNd AusdI afpxI mrjLI Aupr inrBr nhI krdI,
ies qrHf donF glF ivc jLmIn asmfn ijMnf PLrk hY.
mÚ 1] scu qf pru jfxIaY jf irdY scf hoie] kUV kI mlu AuqrY
qnu kry hCf Doie] scu qf pru jfxIaY jf sic Dry ipafru] nfAu suix mnu rhsIaY qf
pfey moK duafru] scu qf pru jfxIaY jf jugiq jfxY jIAu] Driq kfieaf sfD kY ivic
dyie krqf bIAu] scu qf pru jfxIaY jf isK scI lyie] dieaf jfxy jIa kI ikCu puMnu
dfnu kryie] scu qF pru jfxIaY jf afqm qIriQ kry invfsu] siqgurU no puiC kY bih
rhY kry invfsu] scu sBnf hoie dfrU pfp kZY Doie] nfnku vKfxY bynqI ijn scu plY
hoie]2] (468)
ipCly slok ivwc ‘kUV’ sLbd dI pRIBfsLf dwsI geI sI. ‘kUVu’
df arQ hY jo nfsLvfn aqy clfiemfn hY. ijsdI hoNd kyvl Auqnf icr hY, ijMnf icr
Aus df bxfAux vflf Aus dI hoNd cfhMudf hY. EQy sMsfr dI ibnsxhfr vflI swcfeI nUM
prgt kr ky jIv nUM kyvl aqy kyvl krqy dI tyk rKx dI gl smJfeI sI. ies ivsLy Aupr
cfnxf vI pfieaf igaf sI ik mnuwK BfvyN sB kuJ vyK vI irhf hY ik AusdI afpxI hoNd
qoN lY ky hryk vsqU nfsLvfn hY, kuJ vI sdIvI nhIN, iPr vI mnuWK eysy ivwc hI
Kwcq rihMdf hoieaf qbfh ho jFdf hY.
pd arQ: scu - ‘kUVu’
dy Ault sLbd ‘scu’ hY, aslIaq, sdf iQr rihx vflf Bfv
sMsfr dI aslIaq, akfl purKu. scu qf pru
jfxIaY - jdoN iksy mnuWK dI jIvn rihxI ivcoN krqy dy gux prgt huMdy hox qF smJ
lvo ik sMsfr df mUl akfl purKu Ausdy ihrdy ivc itk igaf hY. qf pru - qF hI, qdoN
hI, Aus sQfn qy. jfxIaY - jfixaf jf skdf hY. irdY - ihrdy ivc. scf - sdf iQr
rihx vflf rwb. kUV kI mlu - (mn Auqy cVHI hoeI) mfieaf dI mYl, prq. rhsIaY - iKV
pYNdf hY, KyVf pYdf ho jFdf hY. moK duafru - pRUu nfl ieWk imWk hoky jIxf; jIvn
muWkq avsQf: jIvn ivcoN mfieaf vfly Clfvy dIaF jLMjIrF df tuwt jfxf. jugiq -
ZMg, qrIkf, jfc. jugiq jfxY jIAu - jIvn dI jugq: ijLMdgI nUM pRBU guxF
nfl BrpUr krky rWbI rMg ivc gujLfrn df ZMg. Driq kfieaf - srIr rUpI DrqI. dyie -
dy dyvy, bIj dyvy. bIA u- bIj. krqf bIAu - krqfr dI isPLq slfh vflf bIj. isK scI
- sWcy gurU dI isWiKaf. afqm qIriQ - afqmf rUpI qIrQ AuWqy. siqgurU no puiC k Y-
sdf iQr rihx vfly gurU dy AupdysL muqfbk. bih rhY - bYTf rhy, itikaf rhy,
Btkxf - iqRsLnf df iqag krky jIvn nUM sMqoK ivc ilafvy. mn ƒ ivkfrF-BtkxF vwl
dOVn qoN roky. sBnf -sfiraF df, ibnf ivqkrf hr iek mnuWK df. dfrU - dvfeI. pfp
kZY Doie - mnuWKf jIvn dIaF sfrIaF kmjLorIaF]2]
arQ - jdoN iksy
mnuWK dI jIvn rihxI ivcoN krqy dy gux prgt huMdy hox qF smJ lvo ik sMsfr df mUl
akfl purKu Ausdy ihrdy ivc itk igaf hY. (iesqrHF jdoN krqf iksy mnuWK dy ihrdy
Gr ivc vWs jFdf hY qF AusdI pCfx huMdI hY ik) mnuWK dy mn qoN mfieaf dy moh df
asr (kUV) dUr ho jFdf hY; Bfv Ausdy jIvn aMdro sMsfr dy nfsLmfn rsF dI pkV
muWkdI hY. (qFqy pRBU rMg ivc rMgy hox kfrn Aus mnuWK dy) srIr ivc vI inKfr af
jFdf hY; srIr guxvfx ho jFdf hY. (Ausdy ieMdry kWcy rsF vwl jfxo ht jFdy hn;
mfno srIr df ivkfrF-aAugxF vloN hI) iesLnfn ho jFdf hY, srIr Doqf jFdf aqy hWCf
Bfv sfPL ho jFdf hY.
jdoN iksy mnuWK dI jIvn rihxI ivc krqf itk igaf hovy qF aijhI
avsQf ivc Aus mnuWK dI socxI rihxI, krxI ivc Auh hr smyN pRBU nfl hI juiVaf
huMdf hY. (mn dI aijhI avsQf dI pCfx huMdI hY ik) krqy dIaF bfqF suxky Ausdy mn
ivc KyVf pYdf huMdf hY. dr asl aijhf mnuWK jIvn mukq hI ho cuWkf huMdf hY.
jdo iksy mnuWK dy mfieaf dy ClLF vloN Purny ht ky, Aus aMdr
jIvn dI sWcI jugq prgt ho rhI huMdI hY qF ieh smJ lYxf cfhIdf hY ik pRBU afp hI
Ausdy ihrdy ivc vWs cukf hY. (aijhI avsQf dI pCfx huMdI hY ik mnuWK) srIr rUpI
DrqI ƒ iqafr krky ies ivc pRBU dI isPLq slfh vflf hI bIj bIjdf hY (sMsfr dy
kWcy rs aqy Auqfr-JVf AusnUM poh nhI skdy).
jdoN mnuWK df suBf sWcy gurU dI isWiKaf lYx vl pRyiraf rihMdf
hY qF smJ lYxf cfhIdf hY ik pRBU afp hI Aus mnuWK dy ihrdy ivcoN pRgt ho cukf
hY. jIvn dI ajyhI avsQf ivc Ausdy sfry krm hI cMgy ho jFdy hn. ijvyN dUijaF Aupr
dieaf krnI, (kyvl idKfvy mfqr jF hAumY vflI ibrqI aDIn nhIN blik ‘isK scI lyie’
sWcy gurU dI isiKaf anusfr) suBfAu krky ajyhf mnuWK prAupkfrI ibrqI df ho jFdf
hY ( ikCu puMnu dfnu kryie).
jdoN mnuWK (bRfhmxI qIrQF qy Btkx dI bjfey) afpxy Dur aMdrly
(afqm) qIrQ Auqy itk jfvy Bfv apxy aMdr vWs rhy pRBU nfl iek imWk ho jfvy. aijhI
avsQf ivc smJ lYxf cfhIdf hY ik pRBU afp hI Ausdy ihrdy Gr ivc itikaf huMdf hY.
(iesdI pCfx huMdI hY ik Auh mnuWK) sdf iQr rihx vfly gurU dI isiKaf muqfbk hI
(siqgurU no puiC kY) itkf vflI avsQf ivc af jFdf hY; Bfv anmqI, bRfhmxI, hUVmqI,
mnmqI, durmqI pRBfvF qoN dUr rihky kyvl aqy kyvl sWcy gurU dI afigaf qy isiKaf
ivc hI cwldf hY.
gurdyv PLYslf idMdy hn ik scu Bfv pRBU nfl afqmk qOr qy
ieWk-imWk hoky jIvn jIx krky hI (jdoN
mnuWK dy jIvn ivc ielfhI aqy afqmk gux
vWs jFdy hn) qF jIvn dI ieh acuk aAusLDI hY ijsqy mnuWKf jIvn coN sfrIaF
kmjLorIaF nfs ho jFdIaF hn (pfp
kZY Doie) .
gurU nfnk pfiqsLfh bynqI krdy hn ik (hy akfl purKu! mYnUM
AuhnF lokF df hI sMg bKsL) ijnHF dy ihrdy Gr ivc (qUM afp) itikaf hoieaf hYN]2]
gurmiq ivcfr drsLn - 1.
scu qf pru jfxIaY - ipCly
slok ivwc ‘kUV’ sLbd
dI pRIBfsLf dwsI geI sI. ‘kUVu’ df arQ hY ‘Clu’ jo aslIaq qoN ibnf aqy
nfsLvfn hY. ijsdI hod kyvl Auqnf icr hI hY, ijqnf icr Aus df bxfAux vflf Aus dI
hoNd cfhMudf hY. EQy ‘kUV’ sLbd nfl sMsfr dI ibnsxhfr swcfeI nUM pRgt kr ky
jIv nUM kyvl krqfr dI tyk lYx dI gl smJfeI sI. ies ivsLy Aupr cfnxf vI pfieaf sI
ik mnuwK BfvyN sB kuJ vyK irhf hY ik Aus dI afpxI hoNd qoN lY ky hryk vsqU
nfsLvfn hY, kuJ vI sdIvI nhI; iPr vI mnuWK iesy kUV ivc hI Kwcq rihMdf hY.
nqIjf, pUrF dy pUr zuWb rhy hn. ieQy sLbd ‘scu’ Ausy ‘kUVu’ dy Ault hY;
‘scu’ df arQ hY sMsfr dI sWcfeI, aslIaq, sdf iQWr rihx vflf akfl purKu. ijs
ihrdy ivc sWcy dI tyk huMdI hY Ausdf jIvn sdf sdguxF nfl BrpUr, Aucf-suWcf
siqkfr vflf ho inbVdf hY. Auh sMsfr dy sfry anMd vI mfxdf hY pr AuhnF aMdr KWcq
nhIN huMdf. AusnUM hr iek krnI ivcoN krqfr dy hI drsLn huMdy hn ies qrHF aijhy
mnuWK df jIvn hI krqfr df pRgtfvf aqy Ausdy drsLn ho inWbVdf hY.
2. siqgurU
no puiC kY - ijhVy mnuwK krqy dy rMg
ivwc rMgy rihky apxI jIvn jugq nUM iqafr kr lYNdy hn, AuhnF dI ijLMdgI ivc inKfr
af jFdf hY. AuhnF nUM Aucycy qOr qy sMinafsIaF, jogIaF, bnvfsIaF, aKOqI
sfDF-sMqF dy Pokt ByK bxf ky DrmI hox df pRBfv dyx dI loV nhI huMdI.
ies qoN ielfvf krqy dI isPq sflfh aqy swcy gurU dI iswiKaf
Auqy aml krky AuhnF df suBf hI lok BlfeI vflf aqy prAupkfrI bx jFdf hY. hAumY
ivwc vfDf krn vfly bRfhmxI dfn, puMn, qIrQ rtx aqy iesLnfnF afid dy krmkFzF jF
jYnI sryviVaF vflI byloVI dieaf dI AuhnF nUMN loV hI muwk jFdI hY. pRBU guxF
vflf afqmk jIvn df iesLnfn krky mnuwK apxy jIvn nUM pUrI qrHF svfr lYNdf hY.
ajyhf mnuWK suBf krky hI ibnf jfq, dys, ilMg, Drm, rMg, Aumr vflLy ivqkr qoN hr
iksy leI prAupkfrI ho inbVdf hY.
3 [
ikCu puMnu dfnu kryie -
ies slok ivwc dieaf, pMun, dfn, qIrQF dy iesLnfn afid sLbd pRclq bRfhmxI arQF
ivwc nhI hn. aijhI bRfhmxI rihxI aqy arQF df gurbfxI ivwc BrvF KMzx hY. eyQy
inrol gurbfxI arQF ivwc hn ijvyN ik nfl hI eyQy iesLnfn qF krnf hY pr iksy
bRfhmxI qIrQF qy nhI blik ‘afqm qIrQ’ Ayuqy. eysy qrHF puMn-dfn qF krny hn
pr iksy axmqI jF bRfhmxI isiKaf qy clky nhI blik ‘siqgurU no puiC kY’ hI
krny hn. ies qrHF ies gl nUM pUrI qrHF spWsLt vI kr idWqf igaf hY aijhy sicafry
jIvn rfhIN qF ieh sfry kfrj kyvl siqgurU dI isWiKaf muqfbk hI huMdy hn.
4. jugiq
jfxY jIAu - swcy pRBU nfl juVy hoey
jIvn ivwc jugq pRDfn huMdI hY. ajyhy mnuWK dy jIvn aMdroN ielfhI gux zwul zuwl
pYNdy hn. ajyhy jIvn vflf mnuWK srIr rUpI DrqI nUM iqafr krky Aus aMdr pRBU dI
isPq sflfh vflf bIj hI pfAuNdf hY dUjf nhIN. eYsy jIvn ivwcoN krqy df vfsf apxy
afp AusdI krnI-socxI qoN pRgt huMdf hY. iesqrHF jIv kyvl krqy dIaF bfqF qy
iswiKaf hI psMd krdf hY aqy krqy dI ies isPLq slfh (gurbfxI) anusfr hI ibnF
ivWqkrf rMg, nsl, jfq-vrx, Aumr, dys kyvl smucI lok BlfeI vflf suBfa (jIa dieaf)
aqy propkfr (puMn-dfn) hI Ausdy jIvn df aMg bx jFdy hn.
5. scu sBnf hoie
dfrU- pRBu ipafry dI
afqmf sdf pRBU rMg ivwc hI rMgI rihMdI
hY. Ausdf jIvn kyvl sdf iQWr rihx vfly sWcy gurU (gurbfxI) dI isiKaf anusfr hI
bqIq huMdf hY. gurU nfnk pfqsLfh PurmfAuNdy hn ik krqy dI isPq slfh mnuWK leI
sMsfr Br dy sfry aAuguxF-mfnsk kmjLorIaF, afDIaF-ivafDIaF, BtkxF-iqRsLnf-asLFqI
afid df sMpUrx ielfj hY. ieMnF hI nhIM krqy dI rjLf ivc jIAux vflf mnuWK ibnF
ivWqkrf jfq, dys, ilMg, Drm, Aumr hriek mnuWK leI vI sdf shfeI huMdf hY.
pAuVI] dfnu mihMzf qlI Kfku jy imlY q msqik lfeIaY]
kUVf lflcu CzIaY hoie iek min alKu iDafeIaY]
Plu qyvho pfeIaY jyvyhI kfr kmfeIaY]
jy hovY pUrib iliKaf qf DUiV iqnÙf dI pfeIaY]
miq QoVI syv gvfeIaY]10] (468)
pd arQ: dfnu -
bKsLsL (hy pRBu! qyrI bKsLsL). mihMzf - myrf, myry vfsqy. qlI Kfku - pYrF dIaF
qlIaF dI Kfk, crn-DUV (jIvn df Auh rfh ijs Aupr pRBU ipafry cldy hn) . q - qF.
kUVf - ibnsxhfr sMsfrk rsF df moh, kUV ivc PsfAux vflf, mfieaf dy jfl ivc PsfAux
vflf moh. alKu - aid®sLt, iehnF aWKF nfl nf idsx jog, akfl purKu. qyvyho - iqho
ijhf hI. jyvyhI - ijho ijhI. pUrib iliKaf - pihlF qoN kIqI kmfeI, krqy dy
iensfPL ivc. iliKaf - kIqy hoey krmF dy sMskfrF kfrn. miq QoVI - apxI hoCI mWq
dI tyk rWK ky, jy apxI QoVI mWq dI tyk rWKIey]10]
arQ - (hy pRBu! myrI
ieWCf ieh hY) jykr qyrI bKsLsL ho jfvy qF (mYnUM qyry BgqF-ipafiraF dy) pYrF dI
KLfk df dfn iml jfvy; Bfv ijs jIvn rsqy qyry ipafry cldy hn mYN vI Esy jIvn rfh
qy cl skF (jy imlY q msqik lfeIaY])
(qF qy suafl pYdf huMdf hY ik) qyry ipafiraF dI ieh sMgq iml
ikvyN skdI hY (jy
imlY?) (Auqr hY ik) iesdy leI jLrUrI hY ik kUVf lflc Bfv ibnsxhfr sMsfrk rsF df
moh CWz ky smrpq Bfvnf nfl iekfgr icWq hoky, akfl purKu dy guxF nUM jIvn ivc
vsfieaf jfvy.
(ikAuNik ieh rWbI asUl hY ik) mnuWK ijs qrHF dI kfr krdf hY,
Eho ijhf hI Ausƒ, Ausdf Pl iml jFdf hY. (ies leI jLrUrI hY ik) qyry
BgqF-ipafiraF df sMg (sMq jnF dy pYrF dI KLfk) vI qF hI imlygI jykr pihlF Aus
vfsqy kmfeI kIqI hovygI qF, Bfv jykr jIvn nUM Aupr idWqy, "kUVf lflcu
CzIaY " vfly
rsqy clfieaf hovy qF ("jy hovY pUrib iliKaf" jykr pihlF Aus sWc dy
mfrg qy clFgy qy nqIjf qF, qF hI afvygf).
(ies qrHF jykr qyry BgqF - ipafiraF df sMg aQvf gurmuKF df
afsrf CWzky jy mnuWK) afpxI hoCI mWq qy tyk rWKy (ies dy afsry aqy kUVy lflc df
iqafg nf kry qF) AusdI kIqI hoeI sfrI Gfl-kmfeI-myhnq ibarQ hI jFdI hY]10]
gurmiq ivcfr drsLn - 1.
"dfnu mihMzf qlI Kfku jy imlY q msqik
lfeIaY]"- Kfs iDafn dyx dI gl ieh
hY ik eyQy ‘qlI Kfku’ dy lPjI arQ ‘DUV’ jF ‘DUV dI muwTI’ nhIN lYxy.
aijhI soc gurmiq isDfqF nfl myl nhIN KFdI. eyQy iesdy arQ hn Bly purKF-gurmuKF
dI sMgq rfhIN, gurmuKF vflf sucWjf jIvn rfh pRfpq krnf. iDafn rhy ik muhfvry
iksy vI bolI df isLMgfr huMdy hn pr muhfviraF dy kdy lPjI arQ nhIN huMdy. "kysF
kf kir cvru Zulfvf crx DUiV muiK lfeI]"(pM:749) dy arQ kysF nUM Kohl ky
AuhnF rfhIN pwKf krnf kdy vI nhI, blik afpxf afp smrpx krnf huMdf hY. mhFpursLF
dy kdmF qy cwlx df mqlb ieh nhI ik ijwQy-ijwQy mhFpursL cly sn, AuhnF dy kdmF dy
insLfn ZUMZ-ZUMZ ky AuhnF Aupr cilaf jfvy. ies df arQ hY AuhnF dI iswiKaf aqy
jIvn rihxI qy aml krnf; AuhnHF dy nksLy-kdm qy clxf. AuhnF dy jIvn ivcly guxF
nfl sFJ pfAuxI. gurbfxI ivwc aijhy byaMq muhfvry hn; ijvyN, "sIsu vZy
kir bYsxu dIjY ivxu isr syv krIjY]"
(pM: 558) afid sLbdF dy lPLjI arQ joVny
vwzI gLlqI blik nfsmJI hY. AupRokq muhfvry dI qrHF, "crn sfD ky Doie
Doie pIAu]" (pM:283) "crx DUiV qyry jn kI hovf" (pM:749) aqy
"crx DUiV qyrI syvku mfgY" (pM:749) afid bfxI ivwc aijhI sLbdfvlI
bhuq ijLafdf afeI hY.
arQF dI TIk soJI nf hox kfrn keI lok aigafnqf vWs,
gurduafiraF dy bfhr pYr Dox vflI hOdI ivwcoN jl dy culLy Br-Br ky pINdy hn.
aijhf krm gurbfxI syD-isDFq dy ivruD qF hY hI, zfktrI nukqf ingfh qoN vI keI
ibmfrIaF nUM jnm dyx vflf vI hY. aijhy aMD ivsLvfs gurU nfnk pfiqsLfh dy
aflmgIrI mq bfry inrol nfsmJI hn. kuJ lok gurduafiraF dy pfeydfnF qy drIaF hyToN
DUV dIaF puVIaF bMnH ilafAuNdy hn. iPr Aus DUV nUM GrF, dukfnF qy dPLqrF dIaF
nuWkrF ivwc iCVkdy hn; jl ivwc imlf ky iesLnfn krdy hn; afmdn dy gwly ( Cash
Box)
ivc pfAuNdy hn; qfik ijLafdf kmfeI hovy ieiqafid, gurmiq pKoN ieh kyvl aigafnqf
qoN isvf hor kuJ nhIN.
eysy aigafnqf df iswtf ieh vI hY jo awj anykF pfKMzI sfD,
sMq, zMmI gurU aqy bfby BolIaF BflIaF sMgqF nUM gumrfh krdy aqy apxy pYr
Duaf-Duaf ky ipafAuNdy hn; ‘bKisLsLF dy Gr ivwc af ky’ afpxy pYrF QwilAuN
imwtI iekwTI krn dI iejfjLq idMdy hn. iswK Drm df afgmn qF aijhy pfKMz-krmF[
vihmF, jhflqF, aigafnqf ivwcoN lokfeI nUM kwZx vfsqy hoieaf sI. jy nhI qF ieho
ijhy pfKMz qF pihlF hI isKrF qy sn qF iPLr isWK Drm dI loV hI kI sI? Purmfx hY, "gur
ky crx irdY Auir Dfir]" (pM:192) eysy qrHF "crx kml Aur aMqir
Dfrhu]" (pM:1004)
ies vfsqy bfxI ivcoN crnF, crn DUV afid lPLjLF dy arQ sfnUMM BlI pRkfr smJxy
cfhIdy hn. afKr Auh crn ikhVy hn ijhVy ihrdy ivc vI itkfey jf skdy hn! sWcfeI
nUM smJdy dyr nhIN lgdI. ieh crn hn gurbfxI dI isiKaf Aupr aml.
2. "kUVf lflcu
CzIaY" - ikhVI sMgq Bly purKF dI
hY? iesdI pCfx huMdI hY ik Aus ivwc jfx nfl sMsfrk iKwcF GtdIaF hn. jIvn aMdroN
hAumY df ivnfsL huMdf hY. krqy dIaF isPqF, ielfhI guxF ivc jIAuxf hI mn df
suBfAu bxdf jFdf hY. ies dy Ault ijMny vI aKOqI gurUzMm, sMqF, sfDF, bfibaF,
mhfrfjF afid dy zyry hn, EQy jfx vfilaF dy mnF ivwc aigafnqf qy sMsfrk iKWcF,
moh, mMgF, rs qy loVF hor vI pRbl huMdIaF hn. "dyKo jI! EQy jfx nfl mYnUM
ieh iml igaf'" aqy "mYnUM Auh iml igaf." aijhy zyiraF nfl juiVaF
dI ieh afm BfsLf suxI jf skdI hY.
krqy df ipafr qF mn ivwc AuBrdf nhI blik Aus pfKMzI vfsqy
siqkfr ivwc BrvF vfDf huMdf jFdf hY. jy hor gihrfeI ivc jfvo qF anykF dy Dn,
jfiedfdF, plft aijhy pfKMzIaF dI Byt cVH cuWky huMdy hn. aijhI DoKy BrpUr
momoTgxI isiKaf ivc afpxy isLkfr (syvk-syvkfvF) nUM AulJf idMdy hn ik Gr-bfhr qy
iejLq lutf dyx qoN bfad hI AuhnF (syvk-syvkfvF) nUM afpxI mUrKqf dI smJ afAuNdI
hY aqy keIaF nUM iPLr vI smJ nhIN afAuNdI. hor qF hor, keI prvfrF dIaF juafnIaF
(bWcy vI qy bWcIaF vI) nUM vI apxy cWkr ivc aijhf Psf lYNdy hn ik akfl purKu hI
myhr kry.
pAuVI aqy slok dI afpsI sFJ -
slokF rfhI ijs kUVy jIvn dI soJI krvfeI
geI hY aqy dUjy slok ivc sPl jIvn dy drsLn vI krvfey gey hn. pAuVI ivwc Esy hI
sPl jIvn dI pRfpqI df rsqf dwisaf igaf hY aqy Auh hY Bly purKF dI sMgq rfhI
afpxy jIvn dI sMBfl krnI aqy krqy df gux gfx krdy hooey krqfr df hI rUp ho jfxf.
AuhnF ielfhI guxF nfl apxy jIvn nUM BrpUr krky, ies nUM sdfcfrk aqy afdrsLk jIvn
ivc qbdIl krnf. afKr eyhI qF ies pAuVI ivc PLYslf hY:
kUVf lflcu CWzIaY hoie iek min alKu iDafeIaY]
(not:- igafnI
sMqoK isMG jI afstRylIaf df ies pAuVI dy spYilMg cYWk krn leI DMnvfd)
|
. |