gurbfxI ivc
pOrfxk kQfvF
(iksLq nM: 14)
pRo: ieMdr isMG ‘Gwgf’
hrIÈ cMdr :-
ieh
iqRsMkU df puwqr sUrjvMÈ df aTfeIvF rfjf sI. iewk Kfs mOky qy ivÈvf imwqr ny
hrIÈ cMdr qoN dwKxf mMgI. ies ny vcn dy idwqf ik jo mMgogy AuhI dyvFgf. ivÈvf
imwqr ny Dn, sMpwqI, rfj prjf, GoVy hfQI POjF, sB kuwJ dfn ivc lY ilaf. hrIÈ
cMdr pqnI aqy puwqr ƒ lY ky ruwKF dy pwiqaF nfl qn Zwk ky KflI hwQ afpxy mihl
ivcoN kwiZaf igaf. ieh iqMny bnfrs puwj gey. ieh AuQy mËdUrI krky pyt pUrqI krn
lwgy. iËwdI ivÈvf imwqr AuWQy BI phuMc igaf. bfkI rihMdI dwKxf dI mMg kIqI.
aiqaMq duKI mn nfl ies ny pqnI aqy puwqr ƒ iewk ÈfhUkfr kol vyc idwqf. ies
qrHF dwKxf dy vcn ƒ pUrf kIqf. inaF df dyvqf iewk cMzfl dy rUp ivc afieaf qy
hrIÈ cMdr ƒ gulfm (KRIdky) bxn dI pyÈkÈ kIqI. dyÈ inkfly dy zroN ies ny ivk
ky iksy dI Èrx lYxI ibhqr smJI. ies dy cMzfl suafmI ny ies ƒ muridaF dy KwPx
iekwTy krn qy AuhnF ƒ sfVn dy kMm qy lf idwqf. ies iBafnk QF ivc aqI GtIaf kMm
kridaF ies ƒ iewk sfl bIq igaf. ies dOrfn ies df puwqr rohqfs swp lV ky mr
igaf. hrIÈ cMdr dI pqnI qfrf puwqr dI lfÈ lY ky ÈmÈfn Gft ivc afeI. dovF pqI
pqnI ny iewk dUjy ƒ pCfx ilaf. hrIÈ cMdr qy qfrf rfxI ny puwqr dI icKf ivc
sVky mrn df PYslf kr ilaf. sB iqafrI qoN bfd hrIÈ cMdr ny ivȃ df ismrn ÈurU
kr idwqf. ies qy Drmrfj dI agvfeI ivc ivÈvf imwqr smyq bYkuMT ivcoN sfry dyvqy
af phuMcy. ieMdr ny dwisaf :- ‘‘qusIN afpxy suBfa krmF nfl svrg ƒ BI ijwq
ilaf hY. mMgo kI cfhIdf hY ? hrIÈ cMdr ny bynqI kIqI ‘‘rohqfs puwqr ƒ jIvq
kro, sfƒ iqMnF ƒ sfzI sfrI prjf smyq svrg ivc Byj idE``. ieMdr ny ieh bynqI
prvfn kr leI. svrg ivc nfrd munI ny hrIÈ cMdr qy hMkfrI hox df ielËfm lf
idwqf. ies leI prjf smyq svrg ivcoN kwZ idwqf igaf. hrIÈ cMdr ny hyTF izgidaF
iPr pCqfvf kIqf qy bÉiÈaf igaf. ies df hyTF izwgxf bMd ho igaf. hrIÈ cMdr
prvfr aqy prjf smyq ies nvyN QF, ‘‘hir cMdAurI`` (nklI svrg) ivc rihx lwgy.
(ihMdU imiQhfs koÈ pMnf-153)
ivcfr :- ies kflpink khfxI ivc hrIÈ cMdr vrgy
prAupkfrI prjf ivc ipafry jfx vfly jo iensfP qy Drm dI sfKÈfq mUrq sn. ies dy
rfj ivc koeI iewk BI ivakqI BuwKf nMgf nhIN sI. ibmfr jF iksy hor kfrn krky duKI
nhIN sI. Aus dI cMigafeI ny ieMdr dI nINdr hrfm kr idwqI. jy koeI mnuwK BgqI
kry, cMgf rfj prbMD kry (aOrqF df koeI sQfn nhIN) dfn puMn kry, qF sB qoN AuWqm
drjy df Pl Aus leI hY ‘‘svrg df rfj``. ieh kflpink rfj asl ivc ikqy BI nhIN
hY, nf ieMdr ikqy rfj gwdI qy bYTf hukm clf irhf hY. pr klpnf ivc BI BgqI aqy
dfn qoN mgroN sB qoN vwzI pRfpqI hY ieMdr df rfj. suMdr aOrqF vwloN ‘‘mihmfn
invfjI, KfqrdfrI``. nfc, gfxf, Èrfb dy dOr qy jUey dI bfËI. ieMdr nhIN chuMdf
ik myrf ieh ‘‘aqI kImqI`` rfj Kuws jfvy. rokx df qrIkf iehI hY ik koeI
ivakqI dfn puMn bhuqf nf kry. jy kry qF bRfhmx ƒ hI dfn kry. BgqI qpwisaf bhuqI
nf kry. cMgf rfj pRbMD qF kdI BI nf kry. jy koeI krygf qF ieMdr dI gwdI ƒ Kqrf
pY jfvygf. Auh hr hflq ivc ies kfrj ƒ rokx df puKqf pRbMD krygf hI. ivcfry
axBol nyk bKq hrIÈ cMdr ny Èfied ‘‘Drm gRMQ`` nhIN pVHy hoxy. vrnf Auh
ikAuN aijhf prAupkfrI rfj clfAuNdf, ijs df nqIjf bVf duKdfeI inkl skdf hovy.
BfrqI rfjnIqI ivc byeImfnI jo isKrF Coh rhI hY, ieh aYvyN
ikDroN ieMmport ho ky nhIN afeI. jo srkfrI adfry ‘‘lokF dy syvkF`` ny dohIN
hwQIN luwt ky KfDy hn, ieh ibnF Kfs kfr qoN nhIN KfDy. iewQy jo pfrlImYNt mYNbr
irÈvq lYNdy hoey, smJdfr qy dlyr pwqrkfrF ny rMgy hwQIN kYmry ivc bMd kr ley
sn. ieh qF ‘‘icVI dI coNc`` ijMnF BI nhIN hY. ieQy lgBg hr ivakqI ivkx leI
qrlo mwCI ho irhf hY. dyÈ dIaF adflqF ! keI jwj sIKF ipwCy bMd hn. Kud supRIm
kort dy cIP jsits ny adflqF ivc vwzypwDr dy iBRÈtfcfr ƒ svIkfiraf hY. iehnF
pfp krmF dIaF qYhF ProlidaF mYN ieQoN qwk puwijaf hF ik ieh byÈrmI, krUrqf,
nIcqf, byeImfnI, mnuwKqf pRqI aprfiDk suBfa dIaF jVHF ‘‘Drm gRMQF`` ivc
mOjUd hn. jdoN Drm gRMQF dI pivwqr kQf, pfvn Drm asQfnF ivcoN, DrmI purKF koloN
afm pbilk srvx krdI hY ik hrIÈ cMdr vrgf prAupkfrI rfjf BI dr dr dI BIK mMgx
leI mjbUr kr idwqf igaf. puwqr mr igaf, pqnI nIlfm ho geI, Kud cMzfl df nOkr lwg
ky murdy sfVn dy kMm qy lwg igaf. jdoN aqI kTor iemiqhfnF ivcoN pfs BI ho igaf
qF BI ieh ielËfm Qwp idwqf igaf ik ies ƒ afpxI cMigafeI df hMkfr ho igaf hY.
ies leI svrg ivc rihx df hwkdfr nhIN hY. ivcfry ny jdoN iPr igVgVf ky muafPI
mMgI dyviqaF dy crnF ivc lMmf pY igaf qF ikqy Auh QoVHy ijhy nrm pey. ‘‘asl
svrg ivc qF nhIN, hF nvIN svrgI klonI (hir cMdOrI) iqafr krky Aus ivc ies ƒ
ibTf idwqf igaf. jdoN hrIÈ cMdr vrgy prqfpI rfjy dI ies qrHF durdÈF roË suxI
suxfeI jfvy qF iensfn ikAuN cMgy kMm kry qy ikAuN afpxy afp ƒ musIbqF ivc pfvy
? cMgy kMm krky svrg dI lflsf krn dI QfvyN ieQy hI luwt Ksuwt krky ikAuN nf ieQy
hI suwK shuUlqF vflf (Auprly vrgf) svrg ikAuN nf isrj ilaf jfvy ? lgBg sfry
srkfrI adfry luwty jf cuwky hn. jo QoVHy ijMny sfh lYNdy nËr afAuNdy hn, ieh
aMdroN KoKly ho cuwky hn. awj bMd hoey ik kwlH bMd hoey vflI hflq hY. ieh ikvyN
vfpr igaf ? iehI qF isKfieaf hY ‘‘Drm gRMQF`` ny. bil rfjf bhuq nyk iensfn
sI. Aus dy rfj ivc hr koeI suKI sI. aqflqF swcf iensfP krdIaF sn. ‘‘ivȃ
Bgvfn`` jI ƒ ieh sB cMgf nf lwigaf. jf phuMcy bOxf ijhf Bolf ijhf rUp Dfrn
krky. vcn lY ky ksmF Kvf ky sfrf rfj pft, Dn dOlq hfQI GoVy POjF, dfn ivc hI
pRfpq kr ilaf hY. ikAuNik Auh BI bhuqI nykI kfrn ieMdr vfly ‘‘ivlfsI`` svrg
df dfhvydfr bxdf jf irhf sI. ivȃ jI ny sMGIAuN jf nwipaf sB kuwJ Koh ky kYd
ivc sVn leI ‘‘pfqfl`` ivc suwt idwqf igaf. iPr awj koeI ihMdU ikAuN nyk kMm
kry ? ikAuN afpxy afp ƒ musIbqF ivc pfvy? jdoN ik dyviqaF ƒ nykI psMd hI nhIN.
iesy krfn burfeI ieQoN dy lokF dy rgo ryÈy ivc smfeI hoeI hY. jdoN BI ijQy BI
iksy df POh pYNdf hY afpxf ‘‘Drm kmfeI`` krky jnm sPlf kr lYNdf hY.
gurbfxI ny swc acfr, swc ivhfr kmfAux dI bfr bfr hdfieq kIqI
hY. gurbfxI ivclf rwb swc vfly pfsy KVf idwsdf hY. JUTy ƒ lfhxqF pfAuNdf sÉq
sËfvF idMdf hY. JUTy dyviqaF dy mukfbly swc df mujwsmf hY. ivkfrF ivc grky hoey
dyviqaF ƒ iewk vfiZEN iqafg ky pfk pivwqr rwb ƒ mMnx iDafAux df AupdyÈ hY.
gurvfk hY :-
scf qyrf amru scf dIbfxu.. scf qyrf hukmu scf Purmfx..
scf qyrf krmu scf nIsfxu.. scy quDu afKih lK kroiV.. scY siB
qfix scY siB joir..
nfnk scu iDafiein scu.. jo mir jMmy su kcu inkcu.. (463)
scu qf pru jfxIaY jf irdY scf hoie.. kuUV kI mlu AuqrY qnu kry
hCf Doie..
scu qf pru jfxIaY jf sic Dry ipafru.. nfAu suix mnu rhsIaY qf
pfey moK duafr..
scu qf pru jfxIaY jf jugiq jfxY jIAu.. Driq kfieaf sfiD kY ivic
dyie krqf bIAu..
scu qf pru jfxIaY jf isK scI lyie.. dieaf jfxY jIa kI ikCu puMnu
dfnu kryie..
scu qf pru jfxIaY jf afqm qIriQ kry invfsu.. siqgurU no puiC kyY
bih rhY kry invfsu..
scu sBnf hoie dfrU pfp kZY Doie.. nfnku vKfxY bynqI ijn scu plY
hoie.. (468)
gurU ipafr vfly pfTk jno iewk pfsy ihMdU dyvIaF dyvqy hn jo
swc dy mfrg qy cwlx vfilaF ƒ JUT vfly rfh qurn leI afpxI jIvn ÈYlI df mfzl bxf
ky JUT dy rfh cwlx leI pRyrq jF mjbUr krdy hn. dUjy pfsy gurbfxI df dwisaf swc
mfrg hY. siqgurU vwloN jIivaf sicafr jIvn hY. iswK ny gurU ƒ mfzl svIkfr krnf
hY. gurbfxI ivcoN syD lYxI hY, qy bfr bfr ieh pfvn bcn Xfd krny hn :-
mn hT buDI kyqIaf kyqy byd bIcfr..
kyqy bMDn jIa ky gurmuiK moK duafr..
schu ErY sBu ko Aupir scu afcfru.. (62)
rfjf hrIÈ cMdr, rfjf bil, rfjf jnmyjf Èfied gOqm irÈI qy
AusdI pqnI ahwilaf BI awCf nyk jIvn bqIq kr rhy sn. pr dyviqaF ƒ AuhnF dI nykI
kMzy vFg rVkx lwg peI. anyk bhfny GV ky Cl Pryb krky iehnF sfiraF ƒ dyviqaF ny
potf potf duKI kIqf. AumrF gfl idwqIaF, sdIaF qwk pwQr bxf idwqf igaf. aijhy
klMk lfey jo awk qwk imty nhIN hn. pVHo pfvn gurbfxI Purmfn :-
iqin hrI cMid ipRQmI piq rfjY kfgid kIm n pfeI..
aAugxu jfxY q puMn kry ikAu ikAu nyKfis ibkfeI..
krAu aZfeI DrqI mFgI bfvn rUip bhfnY..
ikAu pfieaf iljfie ikAu ClIaY jy bil rUpu pCfnY..
rfjf jnmyjf dy mqI brij ibafis pVfieaf..
iqin kir jg aTfrh Gfey ikrqu n clY clfieaf..
gurmuiK ailpqu lypu kdy n lfgY sdf rhY srxfeI..
mnmuKu mugDu agY cyqY nfhI duiK lfgY pCuqfeI.. (1344)
hy BfeI ! hrI cMd ƒ kIqy jf rhy DoKy bfry koeI pqf nf
lwigaf, ilKy dI soJI nhIN sI. ivÈvf imwqr ƒ dfn kIqf sI Bly vfsqy. sgoN Aultf
pY igaf, Gfh mMzI ivc ivkxf ipaf. puwqr mr igaf pqnI dr dr BtkdI rhI. shI
mfihinaF ivc mn dI murfd koeI BI pUrI nf hoeI. jy Aus ƒ swcf gurU imilaf huMdf
qF igafn dy ky sucyq kr idMdf. qy hrI cMd ies qrHF rfj guaf ky Btkdf hoieaf nf
iPrdf. bil rfjy qoN bfvn rUp ho ky ivȃ ny ZfeI krm ËmIn df dfn mMg ilaf. Aus
ny axjfx puxy ivc dyxI prvfn kr leI. nyk idl pihlF pCfx hI nf afeI. jnmyjf BI
nyk rfjf sI gurU ibafs ny Aus ƒ bVI ivwidaf idwqI. pr Auh smJ nf sikaf, ijnFH
burfeIaF qoN vrijaf sI AuhI krdf clf igaf. afpxI rfxI vwl Bojn CkfAuNidaF
bRfhmxF ƒ hwsdy vyiKaf. rfxI ny pqly kwpVy pihny hoey sn. bRfhmx vyKky hws pey,
ies dI Èkfieq suxky rfjy ny sfry bRfhmxF dy isr kwt idwqy. ies ‘‘bRhm
hwiqaf`` kfrx, rfjy ƒ kohV lwg igaf. jnmyjy ny gurU df ikhf nhIN mMinaf, ieh qF
vfpiraf. gurmuiK ijnHF ƒ buurfeI poh nhIN skdI, Auh sucyq huMdy hn. igafnvfn
hoky hr muÈikl jF sfijÈ df tfkrf krn dy smrQ huMdy hn. jo afpxy mn dI mq ipwCy
cwlx vfly hn, BivwK bfry kdI ivcfr nhIN krdy, jdoN isr qy msIbqF dy phfV izg
pYNdy hn, Aus vkq ivlkdy hn, roNdy hn. iPr lMiGaf smF hwQ nhIN afAuNdf. guriswK
sdf gurU dI iswiKaf muqfbk jIvn ibqfAuNdy hn. isK styjF qy iehnF khfxIaF ƒ bVI
ZITqfeI nfl suxf ky iswKF ƒ pfgl bxfieaf jf irhf hY. gurU kuuuuwJ hor smJf irhf
hY qy sfD lfxf pOrfxk kQfvF ivc AulJf irhf hY. bfbf bKÈ lvIN.