bfbf nMd isMG qoN bfad bfbf eIÈr isMG hoey hn, ieh kfÌI icr
bfbf nMd isMG dy nfl rhy dwsy jf rhy hn. ieh sfry sMq afpxy pwky suBf dy
muqfbk afpxy sfry cyilaF ƒ ipCly jnm dy sMbMDF krky imly dwsdy hn. ieh vI
‘‘DMn DMn gurU gRMQ sfihb’’ ƒ gurU mMnx dI bjfey bfbf nMd isMG ƒ afpxf
pUrf gurU mMndy rhy. 29 agsq 1943 ƒ bfbf nMd isMG dI pwg bfbf eIÈr isMG
ƒ bwJ geI aqy nfl hI zyry ivc eIrKf dy BFbV mc gey. sMq eIÈr isMG ieQoN
dyhrfdUn cly gey. iPr 1944 ivc ipMz JorVI af gey ieQy af ky 101 aKMz pfT
aqy iek vwzf 28 idn vflf sMpt aKMz pfT krfieaf.
not—(pfTk ipwCy pVH afey hn ik gurmiq ivc aYsIaF rmfiex dI
qrË ‘qy kIqIaF iekoqrIaF aqy sMpt pfTF vfsqy koeI QF nhIN hY.)
sMn 1950 ivc sMgqF dI bynqI pRvfn krky nfnksr TfT af gey aqy
AuQy iek srovr bxfAuxf ÈurU kr idwqf. bfbf nMd isMG ny iËMdgI Br kwKF dI
kuwlI vI nf bxfeI, pr iehnF ny ÈfhI TfT bxf idwqy, srovr bxf idwqy, jdoN ik
gurmiq aMdr dovyN hI apRvfn hn. gurU Gr aMdr ‘‘gurU nfnk dyv jI’’
dy smyN qoN cldI af rhI lMgr dI pRQf ƒ sdf vfsqy Kqm krn dI asPl koiÈÈ iehnF
nfnksrIaF ny kIqI hY. zyry ivc lMgr nhIN sI pkfAuNdy bfhroN afAux vflf
lMgr ieh sdf AuzIkdy rhy. sfDF ivcoN sB qoN dildrI hox df sbUq iehnF ny
idwqf hY. ieh mwisaf aqy pUrnmfÈIaF bVIaF mnfAuNdy hn ikAuNik ieh sdf
ihMdU mq dy DfrnI rhy hn. ieh ijnHF ƒ aMimRq CkfAuNdy AuhnF dI igxqI
ilstF ËrUr sFB ky rwKdy jdoN ik iehnF qoN aMimRq Ckx vfilaF ny aMimRq rihq ƒ
kdy vI sMBflx dI ËrUrq nf smJI.
iehnF dI pusqk ‘amulIk bcn’ ivcoN pfTkF nfl ivcfr sFJy kr
irhf hF.
amulIk bcn dy aMdr ieh ilKdy hn—vfps afAuNdy hoey hrIky
pwqx diraf dy pul ƒ pYdl pfr kIqf jfey aqy Purmfieaf ik ieh jgHf sfnUM bVI cMgI
lwgdI hY. ieQy af ky kdy TihrFgy. ieQy pfxI bfbf nMd isMG dy crnF
nfl Coh ky afAuNdf hY.
amulIk bcn pMnf 19
ivcfr—pfTk afp aMdfËf lfAux ieh iehnF gurUaF dy crnF
dI koeI Xfd nhIN af rhI pr bfbf nMd isMG dy crnF dI Xfd bfr-bfr af rhI hY.
smJdfr bMdy smJ jFdy hn ik iehnF sfDF ny lokF ƒ gurU nfloN qoV ky mnuwKF nfl
joV idwqf hY.
amulIk bcn ivc awgy ieMj iliKaf hY ik 20 imMt pihlf Purnf bx
igaf mhFpurÈF df ik mflf cfhIdI hY, pr vwzI dyx, Èfied hovy nf. ilafAu
BfeI mhFpurÈF ƒ jMgl ‘c bYTy hF. mhFpurÈF ƒ gihxf dyeIey.
mhFpurÈF df gihxf hY ieh mflf ieh iÈMgfr hY. mYN ikhf mhFpurÈo ÌkIrI
TfT hY, mhFpurÈF dI bFh hY mflf jy qusIN mnËUr kro. mhFpurÈF ny mflf PV
leI.
amulIk bcn pMnf 48
ivcfr—ieh ikhVI mflf dIaF gwlF krdy hn hwQlI pusqk ivc
ipwCy ies bfry KuwlHI ivcfr ho cuwkI hY ik ies mflf df gurmiq aMdr koeI ivDfn
nhIN hY ieh ihMdU mq hY. iehnF sfDF ny afpxIaF ilKqF ivc aMqrXfmqf aqy
bfhrXfmqf, aMdr dIaF buwJx vflIaF gwlF kIqIaF hn jo kyvl afpxy afp dI pRBqf
vDfAux vfsqy iehnF kIqIaF hn. gurduafiraF aMdr rih rhy iswK gurU qoN kohF
dUr ho gey, Drm AuWqy isafsq BfrU ho geI. 90% nOjvfn mony ho gey pr lMmy
smyN qoN iehnF sfDF dI aMqrXfmqf iksy hnHyry zUMGy KUh ivc izwgI peI hY.
gurbfxI aMdr ijMny vI sMqu, sMq, sMqn, sMq sMgiq, sfDu, sfD, sfDn, sfD sMgiq
awKr afey hn iehnF sfDF ny iehnF awKrF dy glq arQ krky sfry afpxy afp nfl Zukfey
hoey hn. jy koeI khy ‘bnfrs ky Tig’ qF ieh kihMdy hn ik ieh sfzy vfsqy
nhIN hY. ieh hmyÈF ‘sfD kI mihmf’ vflIaF pMgqIaF suxfAuNdy hn pr ‘gur
kI mihmf’ vflIaF pMgqIaF ieh sMgqF dy iekwT ivc kdy vI nhIN suxfAuNdy.
ieh sfry BulyKy iehnF ny afp hI sMgqF aMdr pfey hoey hn.
amulIk bcn ivc awgy iliKaf hY ik bfbf jI inwq nvyN, bfbf jI
dI mirXfdf, bfibaF df nfAuN vI inwq nvF hY. pr iksdy leI nvF hY?
Bfvnf vfly leI.
amulIk bcn pMnf 169
ivcfr—gur Purmfn hY ‘‘scu prmysru inq nvf’’ gur
ikrpf qy inqcvf. ‘sfihb myrf nIq nvF’ gurU ny bcn kIqy hn pr ieh sfD,
gurU pRmfqmf ƒ ivcoN Kqm hI krI jf rhy hn. ieh kih rhy hn bfbf jI inwq
nvyN, bfbf jI dI mrXfdf nvIN, bfibaF df nfEN vI inwq nvF. ieh sfD gurU
pRmfqmf vI afp hI bxy hoey hn.
amulIk bcn ‘c awgy iliKaf hY ik ‘‘muK qy inmK bulfeI’’
kI ikqny suK? iek rfj nhIN, kroVF suK pfey, KuÈI. muK qy inmK
bulfeI.
amulIk bcn pMnf 175
ivcfr—gurbfxI ‘‘koit sUK afnMd rfj pfey muKqy inmK
bulfeI.’’ iesdy vI arQ iehnF sfDF ny afpxI mrËI nfl kIqy hn ik bfbf
nMd isMG jI ijsnUM bulf lYNdy sI Auh kroVF suwKF df mflk bx jFdf sI. ikwQy
Auh kroVF suK, KuÈIaF? iswK kOm ƒ qF ieh sfD kMgfl krky suwt gey hn.
iswK kOm aMdr QF-QF mnmqF aqy DVybMdIaF bxIaF peIaF hn. amulIk bcn ‘c
awgy iliKaf hY ik ijMnf icr gurU mhFpurK bcn nf kry, kdy mhF sMqoK dI pRfpqI
nhIN ho skdI. kdy pUrn iDafn nhIN lwg skdf.
amulIk bcn pMnf 177
ivcfr—gurvfk hY ‘‘mhF sMqoK hovY gurbcnI pRB isAu
lfgY pUrin iDafn..’’ gur ky bcn dI gwl hY, ieh mhFpurK aYvy ivc vVy
iPrdy hn. aYsIaF gwlF krky ieh sfD, dyhDfrI nklI gurUaF ƒ AuqÈfihq krn
df koJf jqn kr rhy hn. ieh sfry sfD hmyÈf ieh koiÈÈF krdy afey hn ik
‘‘gurU gRMQ sfihb jI’’ ƒ ipwCy aqy mhFpurKF ƒ awgy kIqf jfvy.
iswK kOm dI sB qoN vwzI bdiksmqI ieho hY.
amulIk bcn ivc awgy hor ilKdy hn hF qUM mhFpurK ƒ swjx bxf
lY mhFpurK afpy qyry swjx bx jfxgy, nfly lok dy aqy pRlok dy, bfkI sfry JUTy
swjx hn.
amulIk bcn pMnf 179
ivcfr—gur Purmfn hY ‘‘iek sjxu siB sjxf ieku vYrI
siB bfid..’’ swjx scf pfqÈfh, swjx df gurU, pRmfqmf hY hor qF iksy dI
gwl hI ivc nhIN afeI. ieh mhFpurK ivc ikwQoN afey? ieh sfD kihMdy hn
ik mhFpurKF dI sMgq qoN ibnHF bMdf iksy pfsy nhIN lwg skdf kI ieh dwsxgy ik gurU
nfnk dyv jI qoN dsvyN pfqÈfh qk iswK kOm aMdr iek vI sMq nfm vflf ivakqI nhIN
hY. kyvl gurU hY, iswK isMG hY, qIjf qF ivc hY hI koeI nhIN. hux
‘‘gurU gRMQ sfihb’’ jI hn. asIN iehnF dy isMG hF. hor iksy
mhFpurK ivcoly dI qF koeI loV hI nhIN hY. pMjfbI dI khfvq swdI nf bulfeI,
mYN lfVy dI qfeI. iehnF dI qF ieh gwl bxI hoeI hY.
amulIk bcn ‘c awgy iliKaf hY rwb BgqF dy aDIn hY. rwb
df ikhf Bgq moV skdy hn, pr rwb, BgqF df ikhf nhIN moV skdf.
amulIk bcn pMnf 193
ivcfr—ijhVy qF rwb dy Bgq hn Auh qF hr hflq Bfxf mMndy
hn. rwb df ikhf kdy nhIN moVdy. pr ijhVy kihMdy hn ik Bgq rwb df
ikhf moV idMdy hn Auh bgly Bgq ho skdy hn, Auh mfieaf dy Bgq ho skdy hn.
aYsy Bgq, hrnfKÈ dy avqfr ho skdy hn.
amulIk bcn ivc awgy iliKaf hY rwb dy Poto ƒ keI buwq pRsqI
vI kih idMdy hn.
amulIk bcn pMnf 203
ivcfr—rwb df Poto kOx bxf skdf hY. iswK Drm aMdr
mUrqI pUjf, buwq pRsqI mnHf hY pr iehnF nfnksrIaF ny gurUaF dy, pwQr dy buwq bxf
ky zyiraF ivc KVy kIqy hn. ‘‘gurU nfnk’’ dI mnGVq Poto ƒ ieh
‘‘gurU gRMQ sfihb’’ dy nyVy rwKky pUjdy hn. iehnF ƒ gurU ‘qy
pRqIq nhIN hY pr PotoaF ‘qy pRqIq hY. ieh iËafdf pRcfr bRfhmxI mwq df
hI krdy hn. jo iswKI vfsqy Gfqk hY. kfPI smF pihlF iswKI ‘qy hmly
kfbl kMDfr vfly pfisAuN hMudy sn pr hux diraf qoN pfroN nfnksrIaF vwloN ho rhy
hn. Poky isafsI lokF nfl rl ky ieh lok iswK isDFqF df Gfx kr rhy hn.
iswK sMgqF ƒ bhuq sucyq rihx dI loV hY.
not—ieh iek Poto vI leI iPrdy hn ijs bfry kihMdy hn ik ‘gurU
nfnk dyv jI’ ƒ sfhmxy ibTf ky bfbf nMd isMG ny icqrkfr qoN bxvfeI sI aqy ieh
ies mnGVq Poto ƒ ‘gurU nfnk dyv jI’ dI aslI Poto kih ky mnmwq pRcfr rhy hn
aqy afpxI dukfndfrI clf rhy hn.
ies nfnksr sMpRdfie dy hor keI sMq sfDU isMG, joigMdr isMG, mfDo isMG aqy hor
pqf nhIN ikMny ku hn iehnF dI igxqI krnI vI aOKI hY sB qoN vwzf hYWzkuaftr iehnF
df nfnksr hY. rfeIÌlF rwKIaF hoeIaF hn afps ivc iehnF dI hwdoN vwD eIrKf
hY afps ivc golI cldI hY. iehnF dI afpxI hI hwQ ilKq aMdr iek QF iliKaf hY
ik ieh lMgr ies krky nhIN pkfAuNdy ik Kfx qoN iswK lV pYNdy hn qF nfl hI kihMdy
hn ik ‘‘gurU gRMQ sfihb’’ ƒ mfieaf pYsf ies krky mwQf nhIN tykx idMdy
ik iswK mfieaf qoN lV pYNdy hn pr hux iswK kOm jfg rhI hY iek idn iehnF ƒ ËrUr
puwCygI ik lMgr qusIN nhIN lfAuNdy, pYisaF df mwQf qusIN ‘‘gurU gRMQ sfihb’’
ƒ nhIN tykx idMdy pr quhfzI afps ivc golI iks gwl qoN cwl rhI hY? mfieaf
qoN ibnHF iksy JgVy df qF svfl hI pYdf nhIN huMdf. sMq jgrUp isMG
nfnksrIaf aqy hor iehnF dy keI kIrqnIey smyq gur-iekbfl isMG sB bRfhmxI mqF df
pRcfr kr rhy hn. iehnF dIaF ilstF aqy ilKqI/kyist smwgrI iekwTI krn vfsqy
ajy tfeIm lwgxf hY. Auh hwQlI pusqk dy dUsry Bfg ivc ilK ky iswK sMgqF
(swc dI) kichrI ivc hfËr kr dyvFgy.