gurbfxI ivc
pOrfxk kQfvF
(iksLq nM: 15)
pRo: ieMdr isMG ‘Gwgf’
kfmDyn :- (1)
viÈÈt
irÈI nfl sMbMDq iek adBuwq murfdF pUrIaF krn vflI gAU. ieh smuMdr irVkx vkq hor
rqnF vFg AuQoN hI inklI sI. ies gAU qoN Dn pdfrQ hfQI GoVy jo mMgo soeI imldf
hY. ies mF ny kfrqvIrX dy ivruwD jMg smyN viÈÈT irÈI dI shfieqf kIqI sI. ies
ƒ kfm dUh aqy surBI BI ikhf jFdf hY. (ihMdU imiQhfs koNÈ-175)
(2) kflkf purfx muqfbk dkÈ dI bytI surBI aqy kÈXp dy sMjog
qoN roihxI df jnm hoieaf. roihxI aqy sUrsyn dy sbMD qoN kfmDyn df jnm hoieaf.
iewk vfÈnf ivc aMnHf hoieaf byqfl (BUqnf) kfmDyn qy moihq ho igaf. bld df srIr
Dfr ky ies byqfl ny, kfmDyn nfl sMBog kIqf. ies qoN hI iewk vwzy kwd vflf qy
anyk guxF nfl BrpUr bld df (vwCf) jnm hoieaf. ieh guxkfrI bld iÈv ny pRfpq kr
ilaf. ies df nfm ‘‘nMdI bYl`` sI. (mhfn koÈ pMnf-320)
ivcfr :- ieh kImqI qy axhoeI gAU axhoey irÈIaF
kol hI ho skdI sI. so ies qy viÈÈT jI ny kbjf jmf ilaf. afm lokF dI phuMc qoN
pry dI cIË hY ieh gAU. pihlI QF ilK idwqf ik smuMdr mMQn vkq ieh smuMdr ivcoN
inklI sI. jo ik qRYkfl sMBv nhIN hY. iehnF dy pujfrI qF JUT dIaF sB sImfvF pfr
krky jfnvrF qoN mnuwK qy mnuwKF qoN jfnvr BI pYdf krvf idMdy hn. aqy isqm ieh hY
ik sfrf kUV ‘‘Drm gRMQF`` ivc iliKaf hoieaf hY. ies leI ÈMkf nhIN kIqf jf
skdf. ieh byjoV gAU afm ihMdU dI phuMc qoN pry hY. ieqnI Auqm vsqU irÈIaF
munIaF kol hI ho skdI hY.
asl
ivc ivhlV qy cflbfj pujfrIaF ny, lokF ƒ afpxy aDIn rwKx vfsqy, bVy sfijÈI-hwQ
kMzy vrqy hn. ‘‘bfbf jI, mhfqmf jI, sMq jI, bVI krnI dy mflk hn. iehnF rwb
rUp bfbf jI ny bVI BgqI kIqI hY. Gor duKdfeI qpwisaf kIqI hY, clIhy kwty hn.
prmyÈr ny afp iehnF ƒ sfKÈfq drÈn idwqy sn. gurU nfnk jI iehnF ny pRgt kr
ley sn. Aus idn qoN ieh sMq jI smJo rwbI rUp hI ho gey hn. iehnF ƒ pMj BUqk
srIr nf smJo ieh koeI ielfhI nUr hn. sfDF dy zyiraF qy rih rhy tukVboc aqy ivhlV
eyNjMt afm qOr qy afpxy zyrydfrF bfry kuwJ iesy qrHF df gumrfhkuMn prcfr bVy
DVwly nfl krdy afm vyKy jf skdy hn. hr kMm
ivc pMjfh pRqIÈLq kfmXfbI hoieaf hI krdI hY. koeI iensfn BfvyN pwQr dy tukVy
awgy mMnq mMn ky kMm ÈurU kr dyvy, awDy kMm qF nypry cVH hI jFdy hn. Koqy,
kuwqy awgy mwQf tyk idE qF BI awDI ku pRfpqI hoxI hI huMdI hY. ihMdU lok pwQr
mUrqIaF awgy hI qF inwq ardfsF krdy hn. kfvF, kuwiqaF, KoiqaF dI puUjf qF kr hI
rhy hn. jy iksy iewk df BI kfrj rfs nf afvy iPr qF Drm asQfn suMny (KflI) rih
jfx. iehI cfbI sfDF ƒ lfAuxI afAuNdI hY. ‘‘bfbf jI df afÈIrvfd qF mry pey
ivc jfn pf idMdf hY.`` afKky sfDF dIaF krfmfqI ÈkqIaF dI zONzI ipwtI jFdI hY.
sfD aqy cyilaF dIaF pMjy iGE ivc smJo.
hr iewk ihMdU dyvI - dyvqy kol koeI adBuwq ÈkqI hox df prcfr
bVy Ëordfr ZMg nfl kIqf igaf hY. qF Aus dyvqy ƒ ‘‘iswD`` kr lYx vfly syvk
ƒ BI koTy qy cVHky aYlfn krn ivc koeI idwkq nf afvy. Auh BI AuhnF hI ÈkqIaF df
mflk lokI mMn lYx, qy ‘‘mhFpurK`` dy crnF dy isr rwK dyx. iesy qrHF ieh
murfdF pUrIaF krn vflI kfmDyn gF viÈÈt munI jI ny afpxy kol rwKI hoeI sI. iewk
kflpink kQf ivwc qF ieh gAU smuMdr ivcoN inklI sI. dUjI kQf ivc hor hI cMd
cfhiVaf ipaf hY. kQf muqfbuk roihxI aOrq qy sUrsyn afdmI dy sMXog qoN gF
(kfmDyn) df jnm hoieaf. jI hF, iesqrI purK qoN gAU jMm peI. ies ƒ koeI mnuwK
awj qwk JUT afKky rwd krn dI ihMmq nhIN kr sikaf. jy koeI ies kuPr ƒ nMgf krn
df ‘‘pfp`` krygf qF Aus ƒ hËfrF sfl qwk nrkF ivc sVnf pvygf. jy ies DrqI
Aupr bRfhmx dI rfjsI qfkq hovy qF ivroDI ivakqI ƒ iewQy hI krVI sËf idwqI jf
skdI hY. ipwClyry smyN ivc bRfhmxF ny rfj ÈkqI dI shfieqf pRfpq krky lwKF lokF
ƒ koh koh ky mfiraf hY. iehnF ËulmF dy sbUq lwBx leI ikqy ivdyÈ dIaF
lfiebRryrIaF jF XUnIvristIaF ivc jfx dI loV nhIN. bdyÈI bolI iswKx dI ËrUrq
nhIN. iesy mhfn Bfrq dy ‘‘pivwqr Dfrimk gRMQF`` sbUqF nfl nkfnk Bry hoey ids
afAuxgy, Kycl krn dI ËrUrq hY.
vrqmfn smyN ivc keI QfeIN PotoaF vfly klMzr vyKx ƒ iml jFdy
hn. ijhnF ivc isr (ichrf) aOrq df bixaf huMdf hY, bfkI sfrf DV gAU df bixaf
huMdf hY. ies gAU (kfmDyn) dy srIr qy bfkI axgixq dyvIaF dyviqaF dy ichry Cupy
hoey huMdy hn. ies dy QxF ivcoN duwD dIaF DfrF ‘‘iÈvilMg`` qy pY rhIaF
huMdIaF hn. ieh lok afpxy BrfvF ƒ hor iks KUh ivc suwtxf cfhuMdy hn?
awj
BI dyÈ dI jnqf jnfrdn BuwK-duwK nfl qVp rhI hY, mr rhI hY. ibmfrIaF hn, anpVqf
hY. aijhy hflfqF ivc BI ieh lok kfmDyn gAU mfqf kooloN ikAuN nhIN bhuq sfry
pdfrQ mMg lYNdy? afpxy hI syvk BuwKy mrn qy mfqf surBI AuhnF ƒ Kfxf dyx qoN
ienkfrI ikAuN hY?
iewk hËfr sfl qwk ‘‘mhfn Bfrq vrÈ, dyvBUmI`` gulfm
irhf, bdyÈI jrvfixaF awgy afpxf sB kuwJ lutvFdf igaf. dunIaF ivc sB qoN lMmI
gulfmI BfrqIaF ƒ BogxI peI. ieh kfmDyn gAU hfQI, GoVy, rwQPOjF qy AuhnF leI
sfry hiQafr prgt kr skdI hY. iPr ikAuN nf Ausny duÈmxF ƒ sËf dyx vfsqy koeI
prbMD kIqf? hux qF boPrË qopF, imwg, jMgI jhfË, agnI imËfielF, aYtm bMb qy
ivjMqf tYkF, smyq axgixq POjIaF dy ieh kfmDyn lÈkr pYdf kr dyvygI. Bfrq dy
hukmrfn ikAuN ivdyÈF ivcoN KrbF zflrF df jMgI sfmfn mMgvfAuNdy hn, jdoN ik
‘‘Gr ivc hI gMgf (kfmDyn) vgdI hY.`` asl ivc iehnF kuPr khfxIaF ƒ ieMnI vfr
duuhrfieaf jFdf hY ik suxn vflf afKr ƒ ‘‘sqbcn`` afKx qy mjbUr ho jFdf hY.
iPr sfrI Aumr vrdfn dy ky duwK dirwdr grIbI Kqm krvfAux dI lflsf ivc, syvk
pujfrI dy crnF ivc arpx kr idMdf hY. suwK dy lflc ivc sfrI Aumr duwK Bogdf hY.
ies jnm ivc qF nf suwK imilaf, lyikn pujfrI agly jnm ivc anMq suwKF dy ‘‘sbj
bfg`` ivKf ky ‘‘bfgo bfg`` kr idMdf hY. bol gAU mfqf kI jY. gurbfxI ivc
kfmDyn Èbd bhuq vfrI vriqaf igaf hY. gurU dy AupdyÈ jF prmyÈr dI Xfd ƒ hI
kfmDyn afiKaf hY nf ik iksy kfmDyn dI pRÈMsf kIqI geI hY. pVHo prmfx -
BfeI ry ! sMq jnf kI ryxu.. sMq sBf guru pfeIaY mukiq pdfrQu
Dyxu.. (18)
hy BfeI inmrqf ivc rhu. gurmuKF dI sMgq kr. nyk iensfnF dI
sMgq duafrf qYƒ jIvn dI soJI pRfpq hovygI. qYƒ hr qrHF dy bMDnF qooN mukqI iml
jfvygI. ieh AuWcI mwq hI kfmDyn hY, ieh mwq gurU qoN pRfpq huMdI hY.
pfrjfqu ieh hir ko nfm.. kfmDyn hir hir guxgfm.. (265)
hy BfeI pfr jfq gurU dI iswiKaf (rwb df nfm)hY. kfmDyn BI
gurU vwloN bKÈI geI AuWqm mwq hI hY. hor koeI vwKrI kfmDyn ikqy lwBx nf cwl
pvIN.
pfrjfqu loVih mn ipafry.. kfmDyn sohI drbfry..
iqRpiq sMqoK syvf gur pUry nfmu kmfie rsfiexf.. (1078)
hy ipafry guriswK ! qUM murfdF pUrIaF krn vflf pfrjfq ruwK
cfhuMdf hY? qUM cfhuMdf hY ik qyry drbfr (Gr) ivc kfmDyn sdf syvf ivc rhy? ieh
pRfpq krky kI qUM ÈFq ho jfvygf? nhIN ho skyNgf. iqRpq hox df iewko muwK qrIkf
hY. sMqoKI bx jf. pUry gurU dI mq ihrdy ivc Dfrn kr lY. mnuwKqf dI syvf isdk
idlI nfl kr. vfihgurU ƒ sdf Xfd rwK. rwbI Xfd qy mnuwKqf dI syvf hI asl rsfiex
jF kfmDyn hY. hor koeI kfmDyn nhIN hY.
suK sfgr suir qru icMqfmin kfmDyn bis jfky ry..
cfir pdfrQ ast mhfisiD nviniD kr ql qfkY.. (1106)
hy BfeI ! suwKF df smuMdr hI qYƒ iml jfvygf, sfrIaF icMqfvF
dUr ho jfxgIaF. sMsfr smuMdr ivc qrn dI jfc af jfvygI. cfr pdfrQ (Drm, arQ, kfm,
moK) suwqy hI iml jfxgy. awT iksm dIaF iswiDaF df mflk bx jfvyNgf. nON qrHF dy KËfny
qyry kdmF ivc hoxgy. agr qUM kfmDynF dy mflk vfihgurU nfl sFJ pf lvy. sB kuwJ
Aus inrMkfr dy hwQ ivc hY, hor koeI dfqf nhIN hY. afE BfeI gurdfs jI qoN puwCIey
-
siqgurU pUrf sfhu hY, iqRBvx jgu iqsdf vxjfrf..
rqn pdfrQ byÈumfr, BfAu Bgiq lK Bry BMzfrf..
pfirjfq lK bfg ivic, ‘‘kfmDyxu dy vg hjfrf``..
lKmIaF lK golIaf, pfrs dy prbqu apfrf..
Bgiq vClu siqgur inrMkfrf.. (Bfgu: vfr 26-22)
BfeI sfihb jI smJfAuNdy hn ik hy guriswKo ! gurU nfnk ÈfhF
df vwzf Èfh hY. sfrf sMsfr BI AuhnF qoN igafn dI dOlq lYNdf rhy qF BI igafn
KËfnf Kqm nhIN hovygf. rfijaF dy Gr hIry moqI kImqI pfdrQ huMdy hn, gurU nfnk
jI dy Gr ivc pRymf BgqI prAupkfr afid guxF rUpI hIry moqI hn. jo mukfieaF muwkx
vfly nhIN hn. kihMdy hn ieMdr dy bfg ivc iewk pfrjfq ruwwK hY, gurU nfnk dy syvk
bfg (isK smfj) ivc lwKF hI pfrjfq ruwK ÈoB rhy hn. iewk kfmDyn viÈÈt kol
suxINdI sI, gurU nfnk sfihb dI iswiKaf AupdyÈ sdkf, kfmDynF dy hËfrF vwg pYdf
ho gey hn. Bfv hr prkfr dy guxF nfl BrpUr sMq ispfhI iqafr ho gey hn. ivȃ dI
pqnI lwCmI (Bfv mfieaf dI dyvI) iewk suxINdI hY, gurU nfnk sfihb jI dI iswiKaf
duafrf syvf krn vflIaF lwKF hI lwCmIaF pYdf ho geIaF hn. jo sMgq leI lMgr pRÈfdf
iqafr krdIaF hn. nfm jp ky nykI kridaF apxf jIvn sPlf krdIaF hn. kihMdy ny pfrs
nfl qFbf Cuh jfvy, sonf bx jFdf hY, siqgurU nfnk sfihb ny lokF ƒ imhnqI suBfa
vfly bxf idwqf. ijsdI bdOlq Auh JUTy pfrs dI kUVHI afs nhIN krdy, sgoN Kud imhqn
krky, prbqF ijMnI mfieaf kmf lYx dI Xogqf rwKdy hn. akfl purK BgqF dI rwiKaf krn
vflf hY. siqgurU nfnk sfihb rwb jI dy ipafry Bgq sn. iesy leI vfihgurU jI ny
AuhnF ƒ byaMq brkqF bKÈ ky inhfl kr idwqf.
kfmDyxu lK lKmI phuMc n hMGY ZMig suZMgY..
lK pfrs lK pfrjfq hiQ n CuhMdf Pl n aBMgy..
qMq mMq pfKMz lK bfjIgr bfjfrI nMgY..
gurisK dUjy Bfvhu sMgY.. (Bf: gu: vfr 28-2)
ies pAuVI ivc ivdvfn guriswK BfeI gurdfs jI smJfAuNdy hn, hy
BfeI ! lwKF hI
kfmDynF, lwKF hI lwCmIaF guriswK ƒ moh nhIN skdIaF. iswK jfxdf hY ik ieh sB
Clfvf mfqr hn, aslIaq qoN bhuq dUr. lwKF hI pfrsF df lflc iswK nhIN krdf, lwKF
hI pfrjfq dy ruwKF ƒ iswK quwC krky jfxdf hY. iehnF ƒ hwQ nfl Cuhxf BI psMd
nhIN krdf, ikAuNik ieh BI kpol klpxf hn. lokI mMqrF nfl kfrj rfs krn dIaF zIgF
mfrdy hn, ieh kyvl bfËIgrF vflf vkqI bxfvtI qmfÈf huMdf hY. guriswK iehnF qy
ivÈvfs nhIN krdf. ikAuNik ieh inrIaF pfKMz rIqF hn. swcf guriswK dUjy vwl kdI
llcfeIaF nËrF nfl nhIN vyKdf. iswK kUVI afs krn qoN Èrm krdf hY. Auh kyvl
inrMkfr qy Brosf rwKdf hY. bRfhmxF vwloN axgixq ClfivaF rfhIN lokF ƒ luwitaf
igaf hY. awj iswKF ivc pYdf ho igaf pujfrI vrg qy sfD lfxf, iesy qrHF hI qF Boly
iswKF ƒ luwtky Kf irhf hY. vYsy ibpr ilKfrI bVI nIc hwd qwk BI clf jFdf hY,
jdoNN ies srbklf smrwQ, sBoN kfmnfvF pUrIaF krn leI viÈÈT munI dy afÈrm df
iÈMgfr, kfmDyn gAU nfl pfp krm BI krvf idMdf hY. pOrfxk kQf muqfbk iek byqfl
(BUqnf) sfhn df srIr Dfrky, viÈÈT munI dy duafr qy af ky KOrU pfAuNdf, kfmDyn
qwk puwj igaf. sfiraF dI iewCf dy ivruwD, kfmDyn nfl sfhn ny blfqkfr kIqf.
sfrIaF ÈkqIaF df mflk ieh pfp krm krky, byqfl shI slfmq vfps prq igaf. imwQy
smyN muqfbk ies kfmDyn gAU ny, iek suMdr vwCy ƒ jnm idwqf. vwzf hoky iehI vwCf
‘nMdI bYl‘ aKvfihaf, qy iÈv jI ny ies ƒ GoVy dI QF apxy leI svfrI vfsqy
vriqaf. bilhfr jfeIey ibpr jI dy [[[[ bol gAU mfqf kI jY, jY mfqf dI.
kfmDyn asl ivc vfihgurU afp hY. jo sfrIaF cMgIaF kfmnfvF
pUrIaF krn dy smrwQ hY. Aus qoN ibnF hor koeI ivakqI jF jfnvr iehnF ÈkqIaF df
mflk nhIN hY. gurbfxI ivcoNN hr roË hukm (vfk) suxdy af rhy hF pVHo dubfrf,
kfmDyn kI hY -
‘ieCf pUrku srb suKdfqf hir, jf kY vis hY kfmDynf..
so aYsf hir iDafeIaY myry jIaVy, qf srb suK pfvih myry mnf..
jip mn siqnfmu, sdf siqnfmu..
hliq pliq muK AUjl hoeI hY, inq iDafeIaY hir purKu
inrMjnf..rhfAu..
jh hir ismrnu Bieaf, qh AupfiD gqu kInI, vzBfgI hir jpnf..
jn nfnk kAu guir ieh miq dInI, jip hir Bvjlu qrnf.. (669)
sfrIaF ieCfvF pUrIaF krn vflf vfihgurU Kud hY, jy aijhy srb
suKdfqf ƒ Xfd rwKogy qF iksy kfmDyn dI iewCf nhIN rhygI. hy BfeI pRmfqmf ƒ hmyÈf
Xfd rwK. lok prlok ivc Èrmsfr nhIN hoxf pvygf. ijQy rwb jI dI Xfd hY, AuQy koeI
duwK klyÈ poh nhIN skdf. Auh vwzy BfgF vfly bx jFdy hn. syvk nfnk ƒ ieh igafn
ho igaf hY ik hrI nfm hI sMsfr smuMdr qoNN pfr lMGfAuNdf hY, aKOqI kfmDyn nhIN.