gurbfxI ivc
pOrfxk kQfvF
(iksLq nM: 19)
pRo: ieMdr isMG ‘Gwgf’
1[ gj (hfQI) iek gMDrv (gfAux vfly) jo kyvl irÈI dy
srfp kfrx hfQI bx igaf sI. ieh jdoN vrux dy qlf (pfxI df somf) ivc pfxI pIx igaf
Aus vkq qyNdUey ny jkV ilaf. jdoN kmjor hoky zuwbx lwgf, qd rwb awgy ardfs kIqI.
kmlPuwl suMz ivc lY ky, eIÈvr ƒ arpky shfieqf leI pukfr kIqI. ijs krky gj dy
bMDn kwty gey.
2[ hfQI dI Èkl vflf iek dYNq, jo mihKf sur df puwqr sI. rfjf
sur, ieh ipCly jnm ivc mhyÈ rfjf sI. nfrd dy srfp kfrn ies ƒ hfQI df jnm
imilaf. dyviqaF df duwK dUr krn leI ies ƒ iÈv ny mfr idwqf sI. iÈv ny gj
(hfQI) dI Kwl afpxy srIr AuWqy pihn leI. (mhfn koÈ pMnf : 391)
3[ iek df nfm ‘‘hfhf``, dUjy df nfm ‘‘hU hU``. ieh
dovyN, ieMdr dI sBf ivc gfAux vfly gveIey (gMDrvF) dy srdfr sn. iehnF ƒ afpxI
gfiex ivwidaf df hMkfr ho igaf. ies kfrn dyvl irÈI ny sRfp dy ky iewk ƒ gj
(hfQI) bxf idwqf. iewk ƒ sRfp dy ky qyNdUaf bxf idwqf sI. (mhfn koÈ pMnf :
270)
ivcfr :- ies khfxI ƒ gurU Gr dIaF styjF qy kwc GrV lyKkF
qy kQfkfrF ny KUb msfly lf lf ky suxfieaf hY. iehnF khfxIaF duafrf lokF dI socx
ÈkqI bMd krn dI sfijÈ GVI jf rhI huMdI hY. mnuwK musIbq vkq bcx df koeI
Auprflf nf kry. sgoN iksy gYbI ÈkqI qoN mwdq dI afs ivc isr suwtky bYT jfvy.
BfvyN ieqny smyN ivc mOq df gRfs hI ikAu nf bx jfvy. ieMdr dyvqy dI sBf, (jo
ikqy BI nhI hY) ivc iewk gfAux vflf sI. kyvl irÈI Aus qy nfrfË ho igaf.
dyviqaF qy irÈIaF df mn BfAuNdf asqr hY sRfp. jdoN idl kry btx np dyx, duÈmx
suafh kr dyx jF iksy hor jUnI ivwc bdl dyx, ieh irÈIaf dI mrËI. koeI puwCx jF
rokx vflf nhIN hY. iksy mfmUlI gl kfrn, irÈI jI df pfrf, swqvyN afkfÈ qy puwj
igaf. Ausny muafPI nf mMgvfeI, suDrn df mOkf nf idqf. iswDf hI aYtm bMb clf
idwqf. nhIN Aus qoN irÈIaF, qy ihMdU dyviqaF ivwc asIm qfkq hY, ik jdoN idl
cfhy ivroDI iensfn ƒ Koqf kuwqf sUr GoVf jF hfQI bxf Drdy hn. jdoN idaflqf dy
Gr af jfx qF pÈUaF qoN srIr bdl ky mnuwK bxf idMdy hn. nf ihMg lwgy nf PtkVI.
ieh srfipaf hoieaf hfQI vrux dy qlfa ivc pfxI pIx igaf, qF AuQy Gfq lfeI bYTy
qyNdUey ny, jkVbMd ivc Guwt ky PV ilaf. jdoN pfxI ivwc zuwbx hI lwgf sI qF afpxI
pihlF kIqI hoeI pUjf Xfd afeI. ies ƒ Xfd afieaf ik iewk vfrI ivȃ Bgvfn jI dI
mUrqI awgy, kml df Puwl afpxI suMz ivc lY ky mYN pUjf kIqI sI. Aus aihsfn df
muafvËf qF imlxf hI cfhIdf hY. ies duiKafry mr rhy hfQI ny, ivȃ jI ƒ Xfd
krfieaf Pirafd kIqI. ivȃ jI qurMq gruV qy svfr ho ky af puwjy. afpxI aidwK qy
asIm ÈkqI nfl hfQI syvk ƒ qyNdUey dy jfl ivcoN kwZ idwqf. pfTk jno ! sRfp vrgf
kUV kuPr ihMdU gRMQF ivc nkf nk Biraf ipaf hY. AuDroN cuwk cuwk ky sfzy pRcfrk
qy lyKk sfzy aMdr Dwkdy jf rhy hn. ikAuNik ieh sfrIaF khfxIaF swcfeI dy nyVy
qyVy BI nhIN hn. pVHky hfsf afAuNdf hY, ilKx vfilaF dI akl qy. iehnF ilKfrIaF ƒ
ieMnf igafn BI nhI ik qyNdUaf pfxI ivc rihx vflf koeI jfnvr nhIN hY. jo pfxI pIx
afey hfQI ƒ jkV lvy. hF mgr mwC bhuq qfkqvr jl jIv hY, pr hfQI ƒ Auh BI kfbU
nhIN kr skdf. Èfrk mwCI bhuq ÈkqIÈflI hY, bhuq qyË cldI hY, Auh BI CyqI kIqy
hfQI dy nyVy nhIN afAuNdI. vyl mwCI hfQI ƒ mfrn dI smrwQf rwKdI hY aPsos ik
ieMnI vwzI vyl, qlfvF CwpVF ivc nhIN rih skdI. ieh dirafvF ivwc BI nhIN imldI.
iesdf itkfxf kyvl smuMdr hY. vrux dy qlfa ivc nhIN smfa skdI. ijwQy ieMnf kuPr
qoilaf hY ibpr jI ny, Ausƒ cfhIdf sI ik vyl mwCI ƒ vrux dy sRovr ivc ilaf
ibTfAuNdf. qyNdUaf koeI hor adBuq jfnvr nhIN hY sgoN iewk iksm df Èyr hY. ieh
Èyr qyË qrfr bhuq hY, pr qfkqvr iËafdf nhIN hY. ihrn qoN vwzy jfnvr ƒ ieh
nhIN mfr skdf. Coty jfnvrF ƒ mfrky, qfkqvr ÈyrF qoN bcx leI ieh qyNdUaf,
iÈkfr smyq ruwK qy cVH jFdf hY. AuWpr bYT ky, by iPkr ho ky, pyt pUrqI kr lYNdf
hY. so qyNdUaf iewk Cotf Èyr hY, jo hfQI qF kI gDy ƒ BI nhIN mfr skdf. Coty
jfnvr mfrky iZwz Brdf hY.
aglI khfxI ivc ibpr jI ny hfQI dI Èkl vflf iewk dYNq ilaf
KVHf kIqf. ieh dYNq mihKfsur df puwqr dwisaf igaf hY. kuPr dI hwd vyKo, mihKfsur
dYNq mwJ dy pytoN jnimaf dwisaf igaf hY. mwJF kuwqIaF sUrIaF bFdrIaF BI muMzy
jMm rhIaF hn? pRyÈfnI ivc afpxf hI isr ipwt ky rih jfeIdf hY. iks imwtI dy bxy
hoey hn ieh lok, JUT ilKx bolx lwigaF kdI Èrm nhIN mMndy ! nfrd ny srfp dy
idwqf qy ieh aBfgf hfQI bx igaf. hfQI bxky ies ny lgfqfr dyviqaF nfl jMg krnI
ÈurU kr idwqI. aqI pRyÈfn ho ky dyviqaF ny iÈv awgy bynqI kIqI, ik ies dYNq
qoN sfzf Cutkfrf krvfE ! iÈv ny Aus hfQI bxy rfKÈ ƒ mfr idwqf. AusdI Kwl
Auqfr ky Kud kot bxf ky pihn leI. iesy df ihwsf aglI khfxI ivc dwisaf igaf hY ik
do gvweIey sn. ieMdr dI rMgIlI sBf ivc iehnF dy nfm rwKx vfilaF kmfl kr idwqI.
iewk df nfm ‘‘hf hf``. dUjy df nfm ‘‘hU hU`` ieh ieMdr dI sMgIq sBf dy
ÈRomxI sMgIqkfr sn. bfkI sfry gvweIey qy sfijMdy iehnF dy aDIn kMm krdy sn.
iehnF dI gfiekI dI sfry pfsy bhuq pRsMsf hoeI. ieh dovyN hMkfr ivc Puwl gey. aKy
sfzy nfl df sMgIqkfr surg ivc BI nhIN hY DrqI qy qF ikwQoN hoxf hY. kyvl irÈI
ƒ pqf lwg igaf ik ieh hMkfrI ho gey sn. Ausny sRfp dy ky iewk ƒ gj (hfQI) qy
iewk ƒ qyNdUaf bxf idwqf. srfpy hoey dovyN sMgIqkfr, DrqI qy af ky afpxI sËf
Bugqx lwgy. hfQI pfxI pIx igaf, dUjy sfQI qyNdUey ny hfQI qy vfr kIqf Ausny
ivÈxU awgy pukfr kIqI qy jkV ivwcoN inkl igaf. Aus qoN bfad iehnF df kI bixaf?
koeI pqf nhIN imldf. asl ivwc ieh sfrf kuPr hY, ies df swcfeI nfl dUur df BI
irÈqf nhIN hY. DrqI dy iksy kony qy jF afkfÈ ivwc aijhf vrqfrf vrqxf qRYkfl
aswq hY. hF bRfhmx dy Drm gRMQF df dvflf inkilaf ËrUr idws afAuNdf hY.
bhuqy iswK bxn vfly lok ihMdUaF ivcoN afey sn. aijhIaF
khfxIaF AuhnF ƒ ivrsy ivc imldIaF rihMdIaF sn. iewko Jtky nfl iehnF qoN qoV
ivCoVf krnf sMBv nhIN sI. jo pRMprf, bolcfl, muhfvrf sdIaF qoNN hr pRfxI dI
jubfn qy ciVHaf hoieaf hY. Ausƒ rwd krnf jF bdl dyxf eynF afsfn nhIN hY. Aus
pOrfxk muhfvry dI vrqoN kridaF gurU sfihb jI ny iswKI vwl pRyirq kIqf hY. afpxy
ivcfr pyÈ kIqy hn. afE gurbfxI ivcoN kuwJ pRmfx pVH leIey:-
pFc brK ko anfQu DRU bfirk, hir ismrq amr atfry..
puqR hyiq nfrfiex kihE, jm kMkr mfir ibdfry..
myry Tfkur, kyqy agnq AuDfry ..
moih dIn alp miq inrgux, pirE srix duafry.. rhfAu..
bflmIku sup cfro qirE, biDk qry ibcfry..
eyk inmK mn mfih afrfiDE, gj piq pfir Auqfry..
kInI riKaf Bgq pRihlf dY, hrnfKs nKih ibdfry..
ibdru dfsI suqu BieE punIqf sgly kul AujfryN..
kvn prfD bqfvAu apuny imiQaf moh mgnfry..
afieE sfm nfnk Et hir kI, lIjY Bujf psfry..
(mfrU mhlf -5) (999)
pMcm gurdyv pOrfxk kfQfvF dy hvfly dy ky gurU dI iswiKaf qy
inrMkfr df afsrf lYx leI pRyrnf krdy hoey sumwq bKÈ rhy hn. hy BfeI ! DrU bflk
pMj sfl df sI, Ausny hrI ƒ Xfd kIqf qy amr ho igaf. ajfml ivÈeI bRfhmx ny
nfrfiex afiKaf jmdUq Cwzky cly gey. hy vfihgurU qUM ikMny hI sMsfr smuMdr qoN
pfr kr idwqy. mYN BI inmfxf hF, guxF qoN KflI hF, pfpI hF, bs qyrI Èrx ivc af
igaf hF, ikrpf krky Aubfr lAu.
bflmIk zfkU qusIN qfr idwqf. ikRÈn ƒ mfrn vflf iÈkfrI pfp
mukq kr idwqf. iewk pl vfsqy hfQI ny qYƒ Xfd kIqf, qUM Aus dI rwiKaf kIqI.
pRhlfd ny Xfd kIqf Aus dI rfKI kIqI. hrnfKÈ ƒ mfr mukfieaf. dfsI df puwqr ibdr
inmrqf vfly gux krky, hrI ƒ ismrky qr igaf. AusdI sfrI kul qr geI. mYN afpxy
ikMny aOgux igxfvF? mY qF sfry bMinaF qoN moh dy JUT psfry ivc Pisaf hoieaf hF.
bs vfihgurU jI quhfzI Èrx ivc afieaf hF. mYƒ afpxI glvkVI ivc lY lvo.
ies pfvn Èbd ivc awT pOrfxk kQfvF df hvflf mojUd hY. ieh
smJfieaf igaf hY ik jy kr ieh rwb ƒ Xfd krky qr gey mMndy ho. iPr hux BI rwb ƒ
iDafAu gurU dI iswiKaf qy cwlo, pfr insqfrf ËrUr hovygf.
nfihn gunu nfihn kCu ibidaf Drm kAunu gij kInf..
nfnk ibrdu rfm kf dyKhu aBY afnu iqh dInf.. (902)
hy BfeI ! qusIN guxF qoN KflI ho? qusIN pVHy ilKy XfnI ivdvfn
ho? qusIN vwzy afKy jFdy Dfrmk kMm nhIN kIqy? puMn dfn jg hom qIrQ vrq afid. iPr
qusIN dwso ik sRfpy hoey hfQI ny ikhVI ivwidaf pVHI sI? ikhVy gux sn Aus ivc,
ikhVf Drm kmfieaf sI Ausny? bs qusI hfQI vFg rwb qy ivÈvfÈ ilafE. iPr Aus df
ieh suBfa hY ik afpxy syvkF dI afpy rwiKaf krdf hY. qusIN Brosf rwKo quhfzI rfKI
ËrUr krygf.
ieh khfxIaF inrol klpxf hn, iehnF ivc koeI ieiqhfsk swcfeI
nhIN hY. gurU jI ny pRclq pOrfxk ihMdU muhfvry rfhIN, iswKI mMzl vwl af rhy
ihMdU smfj ƒ AuhnF dIaF hI mÈhUr khfxIaF rfhIN smJfAux dI koiÈÈ kIqI hY.
AuNJ socx vflI Kfs gwl ieh hY ik iewk qyNdUey (Èyr) qoN hfQI dI ardfs mMn ky
rwb ny Cuzf idwqf. iPr BuwKy qyNdUey ny hfQI dI QfvyN kI Kf ky pyt Biraf? kI
qyNdUey ny Aus qoN mgroN mfs Kfxf iqafg idwqf sI? qyNdUey qy hfQI, ÈfkfhfrI qy
mfÈfhfrI sfry jfnvr pRmfqmf ny hI bxfey hn. kI rwb qoN glqI ho geI ik Ausny
mfÈfhfrI jfnvr bxf idwqy? iewk hfQI jF iewk Èyr dI gwl nf krIey, sgoN DrqI qy
ikMny Èyr, irwC, lwkVbwGy, icwqy, biGafV pfxI ivwc rihx vfly mfÈfhfrI jIv hvf
ivc Auzx vfly pMCI, bfË vgYrf. kI ieh sfry rwb ny nhIN bxfey? Aus hfQI dI ardfs
suxky, bfkI jfnvrF df mrnf ikAuN jfrI irhf? jo lwKF dI igxqI ivc kuwkV, btyry,
bwkry, ByzU, gfvF, mwJF, mwCIaF mfrky KfDIaF jf rhIaF hn, AuhnF ivcoN mrn lwgy
kdI iksy ny ardfs ikAuN nf kIqI? ies khfxI df ivigafnk jF ieiqhfsk koeI afDfr
nhIN hY. bws ihMdU smfj ivwc mÈhUr kQf df hvflf dy ky, pRmfqmf qy ivÈvfÈ
ilafAux leI AuqÈfhq kIqf igaf hY. ik ijvyN hfQI aMdr qfkq af geI, BY mukq ho
igaf. qusIN BI BY mukq ho jfEgy, gulfmI dy sMgl tuwt jfxgy.
aOrMgjyb rUp qyNdUey vwloN PYlfey gey jfl, pfey bMnHx, AuhnF
ƒ qoVn vfsqy qfkqvr bxIey. jy loV peI qF nOvyN pfiqÈfh afp Kud gey aOrMgjyb
rUpI qyNdUey kol. Ausny jkV ilaf siqgurU jI ƒ. nhIN zoly, nhIN eIn mMnI. sgoN
qyNdUey dI khfxI ƒ pVHn pVHfAux vfly do bRfhmx BfeI mqI dfs qy BfeI sqI dfs,
Kud pihlF qyNdUey awgy pyÈ kIqy gey. botI botI krky qyNdUey ny AuhnF ƒ Kf ilaf
Auh afzol rhy. iPr gurU qyg bhfdr jI ƒ aOrMgjyb rUpI qyNdUey ny koh koh ky
mfiraf, siqgurU jI azol rhy. ies Ëulm ƒ QMmx vfsqy iPr dsm pfqÈfh ƒ hwQ ivc
qfkqvr ÈmsIr PVnI peI. isMGF dy hwQ ikrpfn PVfAuxI peI. jy kyvl ardfsF jF mMqr
pVHn nfl qyNdUey mr skdy hn. iPr qF aOrMgjyb BI ardfs nfl mrnf cfhIdf sI. aijhf
nhIN hoieaf, ies qoN mgroN bMdf isMG bhfdr, qy imslF vkq dy sUrmy jMg ivc BVQUu
pfAuNdy rhy. duÈmxF dy afhU lfAuNdy rhy [[[[[. qF ikqy bhuq lMmI lVfeI qoN bfad
qyNdUey ƒ mfiraf sI. iPr aMgryj qyNdUaf jMm ipaf[[[[[[[ .