sLRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI sRI dsm gRMQ dy rcYqf bfry
ivcfr pRkfsLq krn dy hwk ivwc nhIN hY. ieh sMsQf iewk lMmy smyN qoN iswK
sLrDflUaF dI syvf aqy agvfeI krdI af rhI hY, ijs krky iesdf iswK pMQ ivwc sqkfr
bixaf hoieaf hY, aqy iesdI rfey nUM snmfn idwqf jFdf hY. dr asl ieh kmytI pMjfb
Kyqr dy vsnIk isKF dI BfrqI knUMn anusfr cuxI aqy sQfnk rfj pRbMD dy aDIn kMm
krn vflI sMsQf hY, aqy ies dI cox pRikiraf qy mYNbrF df ivhfr kuwJ smyN qoN iswK
jgq ivwc crcf df ivsLf bixaf hoieaf hY ijs krky iesdf vkfr idno idn Gtdf jf irhf
hY. dUjy, ieh kmytI pMjfb Kyqr dy gurduafiraF dy prbMD leI bxfeI geI hY. ies nUM
gurmiq aqy aiDafqmk msilaF qy rfey dyx df aiDkfr pRfpq nhIN hY. iesdy mYNbr votF
nfl cuxy jFdy hn. gurmiq df igafn, Xogqf aqy ivdvqf votF dI igxqI nfl prKxI sMBv
nhIN.
sLRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI dI iewCf nUM muK rKdy hoey dfs
sRI dsm gRMQ bfry koeI ivcfr nhIN dyxf cfhuMdf kyvl kwuJ mn ivwc sLMikaF dy
afDfr qy AuTy pRsLn klmbMd kr irhf hY qF jo jdoN vI sRI dsm gRMQ sfihb qy ivcfr
krn vflI pMQk bYTk hovy ieh pRsLn ivcfry jfx.
mUl pRsLn ieh hY ik kI sRI dsm gRMQ, dsm pfqsLfh sRI gurU
goibMd isMG jI dI rcnf hY? ies mUl pRsLn nfl sbMDq kuJ hor pRsLnF qy ivcfr hyT
idwqy jFdy hn:-
(1) sRI gurU gRMQ sfihb jI ivwc aMkq sfry gurU sfihbfn dI bfxI df rcYqf
"nfnk" hY. gurU qygL bhfdr sfihb jI dI bfxI ivwc vI jo gurU goibMd
isMG jI ny dmdmI bIV iqafr krn smyN drj kIqI sI nfnk pd hI vriqaf igaf hY.
sfry gurU sfihbfn ny afpxI bfxI ivwc nfnk pd dI vrqoN krky gurmiq dy do mUl
sMklp idRVH krvfey hn:
- sRI gurU gRMQ sfihb dI bfxI Dur kI bfxI hY, iksy ivakqI ivsLysL dI
kfv-rcnf nhIN hY.
- sfry gurU sfihbfn ieko gurU joq ivwc proey vKo vKry aiDafqmk moqI hn.
sfry gurU sfihbfn ivwc Auho iekf joq vrq rhI hY.
sRI dsm gRMQ ivwc nfnk pd dI vrqoN nhIN kIqI geI hY. sRI
dsm gRMQ ivwc jo ivDI vrqI geI hY Auh sRI gurU gRMQ sfihb jI ivwc vrqI ivDI
dy ivprIq hY.
(2) sRI gurU gRMQ sfihb dI bfxI nUM qrqIbx aqy aMkq krn dI jo ivwDI gurU arjn
sfihb ny apxfeI hY, Auh kuJ ies pRkfr hY:-
jpujI sfihb aqy kuJ sLbdF ipCoN aqy sRI gurU gRMQ sfihb dy
aMq ivwc idwqy slokF nUM Cwz ky lg Bg hor sfrI bfxI rfgF anusfr qrqIbI geI hY.
hr iewk rfg dI bfxI cfr muwK BfgF ivwc vMzI hY:
(1) gurU sfihbfn dy rcy pdy,
(2) gurU sfihbfn dIaF rcIaF asLtpdIaF, aqy
(3) gurU sfihbfn dI rcI vfr jF vfrF, aqy
(4) BgqF dI bfxI.
hr iewk Bfg ivwc gurU sfihbfn dI bfxI rcxhfr gurU sfihb
anusfr kRm-vfr idwqI geI hY. sB qoN pihloN sRI gurU nfnfk sfihb vloN rcI bfxI,
aqy aMq ivc sRI gurU qygL bhfdr sfihb jI dI bfxI.
bfxI ivwc gurU sfihb leI "mhlf" sLbd dI vrqoN
kIqI geI hY. sRI gurU goibMd isMG jI ny vI dmdmI bIV ivc ieho ivDI vrqI hY.
sRI dsm gRMQ ivwc sRI gurU gRMQ sfihb vflI ivDI aqy qrqIb
nhIN vrqI geI hY, aqy nf hI mhly sLbd dI vrqoN kIqI geI hY.
(3) sRI gurU gRMQ sfihb jI sLbd gurU hn. ieh pMQ prvfxq ivcfrDfrf hY ik sRI
gurU gRMQ sfihb jI nUM gur-gwdI dsm ipqf, sRI gurU goibMd isMG jI ny afp
afpxy hwQIN bKisLsL kIqI sI. dsm pfqsLfh ny hor iksy gRMQ, sMsQf jF ivakqI
nUM gurU dI pdvI prdfn nhIN kIqI hY. isMK pMQ dy prvfxq gurU kyvl sRI gurU
gRMQ sfihb jI hn. hor koeI gRMQ, sMsQf jF ivakqIM iswK pMQ df gurU nhIN hY,
aqy nf hI ho skdf hY. ies scfeI nUM gRihx krnf, idRV krvfAuxf aqy iesdy Bfv
arQ bfry spsLt hoxf iswK pMQ leI bhuq afvsLk hY.
ieQy ieh spsLt krnf vI Auicq hovygf ik bfxI sLbd dI vrqoN
kyvl sRI gurU gRMQ sfihb ivc aMkq bfxI leI hI kIqI geI hY, hor iksy kivqf,
kibq, sivwey, jF kfiv rcnf leI nhIN.
sRI dsm gRMQ bfry sRI gurU goibMd isMG jI ny koeI afdysL
jfrI nhIN kIqf. gurU sfihb dy afdysL dI axhoNd dy huMdy hoey ies rcnf nUM
gurU sfihb dI ikrq kihxf Auicq nhIN hY. ikAuNik gurmiq ivwc ies rcnf dy sQfn
jF ruqby df inrxf kyvl gurU sfihb hI kr skdy sn. hor iksy ivakqI nUM aijhf
krn df aiDkfr pRfpq nhIN hY.
(4) dsm ipqf gurU goibMd isMG jI ny sRI gurU gRMQ sfihb jI
nUM iswK pMQ dI gur-gwdI df vfrs Qfpx qo pihloN dmdmf sfihb ivwc nOvyN
pfqsLfh sRI gurU qygL bhfdr sfihb jI dI bfxI nUM munfisb QfvF qy kRm-vfr
aMkq kIqf sI aqy sRI gurU gRMQ sfihb jI dI bIV sMpUrn krky iqafr krvfeI sI.
sRI gurU gRMQ sfihb ivc dsm gurU sfihb dI koeI bfxI nhIN hY. iesdy do hI
kfrn ho skdy hn:
(A) sRI gurU goibMd isMG jI ny koeI bfxI nf rcI hovy.
(a) AuhnF bfxI rcI hovy, pr iksy ivsLysL kfrn krky afpxI bfxI sRI gurU
gRMQ sfihb jI ivwc drj nf kIqI hovy.
ieh sMBv hY ik sRI gurU goibMd isMG jI ny koeI bfxI nf
rcI hovy. ieh koeI anoKI gwl nhIN hY ikAUNky sRI gurU hrgoibMd sfihb, sRI
gurU hr rfey sfihb aqy sRI gurU hr ikRsLn jI ny vI koeI bfxI nhIN rcI.
jykr sRI gurU goibMd isMG jI ny bfxI rcI huMdI qF AuhnF
afpxI bfxI nUM dmdmf sfihb ivwc afpxy hwQIN sMpUrn kIqy gRMQ ivwc sLfml kr
dyxI sI, ikAuNky AuhnF Ausy gRMQ sfihb nUM gur-gwdI df vfrs Qfpxf sI pr
AuhnF aYsf nhIN kIqf.
ijnHF rcnfvF nUM gurU goibMd isMG jI ny afp gurU gRMQ
sfihb ivwc sLfml krn dy Xog nf smiJaf hovy AuhnF rcnfvF nUM sRI dsm gRMQ df
nF dy ky gurU goibMd isMG jI dI bfxI iswD krnf vfjb nhIN hY ikAuNik gurU
sfihb qoN ibnf hor iksy nUM iksy ilKq nUM gurU sfihb dI rcnf afKx df aiDkfr
pRfpq nhIN hY. ieh inrxf qy sRI gUrU goibMd isMG jI ny afp krnf sI. ikhf
jFdf hY ik BfeI mnI isMG jI ny "dsvyN pfqsLfh df gRMQ’ nfmI pusqk
iqafr kIqI sI. ies qoN ielfvf iek pusqk ptnf sfihb dy gRMQI BfeI suKf isMG
ny vI iqafr kIqI sI. hor vI keI dsm gRMQF df ijLkr afAuNdf hY. ieh sfrI
jfxkfrI kfPI aspsLt aqy Brm pfAux vflI hY.
sRI gurU gRMQ sfihb jI dI poQI rUp ivwc rcnf, sMkln,
ijld-bMdI, aqy hirmMdr sfihb ivwc gurU arjn pfqsLfh vloN sQfpnf iswK ivrsy
df gOrvmeI ieiqhfs hY. dmdmI bIV dI iqafrI, Auqfry aqy gur-gwdI dI pRfpqI
nUM vI gur ieqihfs ivwc bhuq Auwqm sQfn pRfpq hY. gurU gRMQ sfihb dy pRkfsL
dI gfQf iswK mfniskqf ivwc sLrDf aqy siqkfr df somf bx cuwkI hY.
sRI dsm gRMQ sfihb dI rcnf, rcYqf, aqy rcnf nfl sMbMDq
hflfq bfry BrosyXog jfxkfrI AuplbD nhIN hY. iswK pMQ afpxy gurU sfihbfn dIaF
rcnfvF qy hr vyly Pul cVHfAux leI Auqsuk irhf hY. gurU sfihb df sfrf jIvn
iek KulHI ikqfb irhf hY, iPr AuhnF dIaF rcnfvF ikvyN gupq rih skdIaF sn?
kuJ hor ivcfr aqy pRsLn
sRI gurU gRMQ sfihb akfl purK, krqfr, krIeytr, krqy dI Aupmf
aqy vizafeI df anmol KjLfnf hY. ies ivwc kyvl aqy kyvl akfl purK prmysLr dI
vizafeI kIqI geI hY, iksy hor ivakqI dI nhIN. iksy gurU sfihb jF Bgq ny afpxI
bfxI ivwc afpxI vizafeI nhIN kIqI. nf hI sRI gurU gRMQ sfihb ivwc iksy ivakqI dI
afqm kQf idwqI geI hY. jykr iksy gRMQ ivwc akfl purK dI QF iksy ivakqI dI
vizafeI kIqI geI hY, qF Auh gRMQ sRI gurU gRMQ sfihb jI dI bfxI dy afsLy dy
anukUl nhIN hY.
sRI gurU gRMQ sfihb ivwc dusLtF, sLqrUaF nUM sMGfrx jF jfnoN
mfrn leI ardfs bynqI nhIN kIqI geI hY. gurbfxI df AupdysL hY
mUl mMqr ivc akfl purK nUM inrvYr disaf igaf hY. gurU sfihb akfl purK df rUp sn,
aqy inrvYr sn. AuhnF df koeI dusLmn jF sLqrU nhIN sI. inmrqf dy puMj hox kfrn
AuhnF leI iksy dI dusLtqf df koeI arQ nhIN bxdf.
pMcm pfqsLfh sRI gurU arjn sfihb jI ny sRI gurU gRMQ sfihb
ivwc aMkq kIqI jfx vflI bfxI dI prvfngI leI kuJ mfp dMz inrDfrq kIqy sn. AuhnF
mfp dMzF dI ksOtI Auqy gurU sfihb ny BfeI gurdfs jI dIaF rcnfvF, sUPI kvIaF dIaF
kfPIaF aqy hor kivqfvF nUM bfxI svIkfr krn qoN nFh kr idwqI sI. sRI dsm gRMQ
sfihb dIaF rcnfvF nMU vI gurU arjn sfihb vloN inrDfrq mfp dMzF qy prKx dI loV
hY.
hr Drm dI nINh sLfbdk gRMQ Auwqy rKI huMdI hY. ihMdUaF dy
vyd, ieslfm df kurfn, XhUdIaF df qohrf, iesfeIaf dI aMjIl, aqy boDIaF df Dmpd
bunXfdI gRMQ hn. gurmiq dI nINh sRI gurU gRMQ sfihb Awuqy rwKI geI hY. sRI gurU
gRMQ sfihb jI dI ivsLysLqf ieh hY ik ieh iswKF dy Dfrimk gRMQ hI nhIN, blik gurU
vI hn. gurU dI pdvI iswK jgq ivwc kyvl gurU gRMQ sfihb nUM hI prfpq hY. gRMQ
sfihb nUM idwqI geI gurU dI pdvI dI ivsLysLqf bhuq sfry iswK vI pUrI qrHF nhIN
smJ pfAuNdy hn.
gurU nfnk sfihb ny afpxI aqy kuJ BgqF dI bfxI nUM iekwqr krky
bRhmI ilwpI qoN bxfeI gurmuKI ilwpI ivwc afp drj krky pusqk rUp idwqf sI. iesy
leI gurU sfihb bfry "ikqfb kwC" rwKx df ijLkr afAuNdf hY. pMjvyN
pfqsLfh sRI gurU arjn sfihb jI ny sfry gurU sfihbfn aqy BgqF, sUPI sMqF, aqy hor
syvkF dI bfxI iekwqr krky ivAUNq-bwD ZMg nfl poQI df rUp dy ky AusnUM sRI
hirmMdr sfihb ivwc pRkfsL krn dI pRQf clfeI. poQI sfihb dy sMkln aqy sRI hirmMdr
sfihb ivwc sQfpnf ny mfnvqf dy klXfn leI gurmiq dy inrml pMQ dI nINh pwkI kr
idwqI aqy gurbfxI dy cfnx dy dIp jlf idwqy .
iksy vI nvyN Dfrimk gRMQ df ivroD hoxf suBfvk hY. gurU arjn
sfihb dI iqafr kIqI poQI sfihb df vI krVf ivroD hoieaf. poQI sfihb df ivroD iqMn
idsLfvF qoN hoieaf. (1) bRhmx-vfd aqy pujfrI vrg vloN, (2) muslmfn hfkmF aqy
Dfrmk afgUaF vloN, aqy (3) gurU sfihbfn dy sMbMDIaF vloN. bRfhmx, pujfrI,
muslmfn hfkm aqy afgU pOQI sfihb nUM Kqm krnf cfhuMdy sn, jdoN ik gurU sfihbfn
dy sMbMDI bfxI ivwc imlfvt krky AusqoN inwjI lfB lYxf cfhuMdy sn. poQI sfihb dI
riKaf aqy syvf sMBfl leI iswK pMQ ivwc kurbfnIaF df islslf cwl ipaf.
smyN dI njLfkq aqy aOkVF nUM muK rKdy hoey dsm ipqf gurU
goibMd isMG jI ny dmdmf sfihb ivwc poQI sfihb ivwc gurU qygL bhfdr sfihb jI dI
bfxI drj krky sMpUrn gRMQ iqafr kIqf. joqI joq smfAux qoN pihloN gurU sfihb ny
gRMQ sfihb nUM afpxy vfrs vjoN sdIvI sLbd-gurU GosLq krky pMQ nUM sdf leI
sbd-gurU dy lV lf idwqf.
gurU gRMQ sfihb jI dI riKaf aqy syvf sMBfl leI iswK syvkF nUM
aiqaMq aOkVF JlxIaF peIaF aqy sLhIdIaF dyxIaF peIaF. iek smF aYsf vI afieaf jdoN
ik gurU ky isKF dy isrF df mul pYxf sLurU ho igaf. Aus smy AudfsIaf ny sRI gurU
gRMQ sfihb dI syvf sMBfl df bIVf cuikaf. isKF leI aYsy aOKy smyN ivwc gurU gRMQ
sfihb dI sLuDqf nUM brkrfr rKxf iek bhuq vwzI cnOqI bx cuikaf sI. gurU gRMQ
sfihb dI bfxI ivwc imlfvt krn dy keI jqn hoey, pr Auh sPl nf ho sky. BfvyN BgqF
dI bfxI, BwtF dy swvIey, rfgmflf, pRfxsFglI, afid bfry pMQ ivwc smyN smyN crcy
cldy rhy.
gurmiq dy ivroDIaF dy cfr mnorQ sn:-
(A) sRI gurU gRMQ sfihb dy vjUd nUM Kqm krnf. guru gRMQ sfihb nUM awg ivwc
sfVn dIaF vfrdfqF iesy mnorQ dI pRfpqI dI iek kVI hn.
(a) sRI gurU gRMQ sfihb dI bfxI ivwc imlfvt krnI.
(e) iksy hor pusqk nUM sRI gurU gRMQ sfihb dy brfbr KVf krky AusnUM Drm gRMQ
mMnx lwg jfxf. kuJ sMprdfvF aqy ivakqI awj vI ies qrHF dIaF hrkqF kr rhy
hn.
(s) sRI dsm gRMQ dIaf rcnfvF sRI gurU gRMQ sfihb
dI bfxI dy anukUlL nhIN hn. aYsIaF rcnfvF nUM gurU goibMd isMG jI dI ikrq
afK ky gurU sfihb jI nUM dUjy nO gurU sfihbfn qoN vKry aqy invykly
drsfAuxf, aqyy cMzI dyvI df AupfsLk qy isLvf jI df hmiKaflI iswD krky iswK
pMQ ivwc Puwt pfAux df jqn krnf.
kI kIqf jfvy?
21vIN sLqfbdI ivwc pMQ nUM dr-pysL smisafvF vloN mUMh moVx
nfl jF axizT krn nfl smisafvF alop nhIN ho jfxIaF sgoN jtl ho jfxIaF hn iPr kI
kIqf jfvy?
gurmiq df AupdysL srv-ivafpk hY. sRI gurU gRMQ sfihb dI bfxI
mfnvqf dy klXfn dy rfh df pRkfsL hY. ikhf jFdf hY ik srbq dy Bly leI gurU nfnk
sfihb ny iek Bly lokF dI vsoN nUM AujV jfx df asLIrvfd idwqf sI. aj iswK pMjfb
nUM Cwz ky ivsLv dy hr dysL ivwc af vwsy hn aqy grU gRMQ sfihb dy pRkfsL dy
insLfn Julf idwqy hn.
pr iswK kOm dI ajokI siQwqI sMqoKjnk nhIN hY. pMjfb ivwc
isafsI ivakqIaF ny gurmiq dIafF smfjk sMsQfvF qy kbjLf kr ilaf hY, aqy gurmiq dy
asUlF df aqy 1984 dIaF sLhIdIaF df inwjI ihwq leI sOdf kr rhy hn. pMjfb qoN bfhr
vws rhy iswKF dI buh-igxqI BfvyN pVHIy ilKI, prfPYsLnl, isafxI, aqy suafrQhIx
hY, pr AuhnF dI iswK pMQk msly nijTx ivwc koeI mfnqf prfpq sLmUlIaq nhIN hY. dr
asl gurmiq dy aiDafqmk pwK nUM ivcfrx leI aqy pMQk msly nijTx leI isKF ivwc gurU
goibMd isMG jI dy joqI joq smfAux mgroN koeI Auicq sMsQf bxI hI nhIN hY. bMdy
bhfdr ipCoN qsLdwd, imslF dI Kfnf jMgI, mhfrfj rxjIq isMG dI gurmiq pRiq
AudfsInqf, bfbf rfm isMG jI dI Gfl, dIP Kflsf dIvfn dI afm lokF qoN dUrI, isMG
sBfvF df aMgRyjLI hkUmq qy Brosf, gLdrI bfibaF dy tIcy df pRfpqIXog nf hoxf,
gurduafrf suDfr lihr df ijwq ky vI cflfk svfrQI lokF hQoN DoKf Kf jfxf, akflI dl
df aMgRyjLF qoN afjLfdI smyN afpxf hwk nf mMgxf, 1984 dI lihr nUM kurfhy pf ky
iswK lokfeI df Gfx krvf lYxf, ieh sB isafxy aqy dUr aMdysL afgUaF dI Gft aqy
kyNdrI gurmiq ivcfr sMsQf dI axhoNd df hI iswtf hY. awj vI iswK bicaF aqy dUijaf
leI gurmiq dI rsmI isiKaf df koeI sMqoKjnk prbMD nhIN hY. dr asl gurmiq dy bhuq
sfry sMklpF bfry vI iswKF nUM ivsLvfsLpUrn jfxkfrI nhIN hY, ikAuNik koeI aYsI
sMsQf hI nhIN hY jo gurmiq dy sMklpF bfry prmfxq rsmI isiKaf idMdI hovy. gRMQI,
pfTI, rfgI, kQfkfr, zyiraF dy sMq, mhMq, aqy sfD, aqy ivsLv ividafilaF ivwc lwgy
iswK ivdvfn afpo afpxy ZMg nfl gurimq dI qrjmfnI krI jf rhy hn. gurmiq dy sMklpF
bfry sLrDflUaF ivwc iewk surqf njLr nhIN pYNdI.
iswK pMQ nUM awj iewk aYsI ivafpk pRqIinD sMsQf dI loV hY jo
gurmiq dy sMklpF dy Bfv arQF qy cfnxf pf ky gurmiq df AupdysL sMkt-meI jgq nUM
dy skx dy smrQ hovy, gurmiq isiKaf df pRbMD kr sky, aqy isWK pMQ nUM dr-pysL
smfjk aqy rfjnIqk msly sulJfAux ivwc shfiek ho sky.