MY FAITHFUL WIFE
HER GRIEVANCES TOO SHALL REMAIN
Gr prvfr
myrI supqnI: ijs df ros vI rhU hI rhU
blbIr isMG sUc, aYzvokyt, luiDafxf*
jYsy
sir sirqf skl mY smuMdR bzo, myr mY sumyr bzo jgqu bKfn hY . qrvr ibKY jYsy cMdn
ibrKu bzo, Dfq mY knk aiq Auqm kY mfn hY .
pMCIan mY hMs imRg rfjn mY sfrdUl, rfgn mY isrIrfgu pfrs pKfn hY . igaFnn mY
igafnu aru iDafnn mY iDafn gur, skl Drm mY igRhsqu pRDfn hY ]376] (kibWq-BfeI
gurdfs jI)
jy myrI byby qoN bfad koeI iksy bwicaF dIaF vPLfdfr mfqfvF
’coN mF mYN bhuq njLdIk qoN dyKI hovy qF Auh myry bwicaF dI vPfdfr mF myrI
supqnI sRImqI suirMdr kOr nMU hI khFgf. ijs ny bwicaF dy pflx-posx dI ijMLmyvfrI
jy Aus pUrI qndyhI nfl inBfeI aqy myrI byhwd syvf-sMBfl kIqI nf huMdI qF sfzy
jIvn dI sPlqf nfl cwl rhI gwzI bhuq pihly hI aDUrf sPr kr tuwt cuwkI hoxI sI.
ies cl rhI gwzI nMU clfAux vflI jy mYN afpxI supqnI nMU hI mMn lvF qF ies ivc
koeI aiqkQnI nhIN hovygI. myrI aqy myry bwicaF dI sPlqf jo vI hY df ishrf myrI
supqnI nMU hI jFdf hY. jy iPr vI myry sPl jIvn ivwc ikDry asPlqf dI Jlk, iksy
pwK qoN iksy nMU myry qoN vwD myry soimaF qy sImfvF muqfbk vwD qrwkI krn df
aihsfs pRfpq hoieaf hovy qF Aus afpxI asPlqf leI mYN Kud hI ijLMmyvfr hF. aijhI
njLr afAuNdI myrI iksy vI asPlqf leI afm aOrqF vFg myrI supqnI df ros hmysLf
jrUr rhUgf. ieh ros df rihxf qy hoxf hr ivafhuqf jIvn df nkfrfqmk ihwsf hY pr
jykr aOrq dy ieh nkfrfqmk pwK nMU axdyiKaf kr idwqf jfvy qF awj myrI supqnI vFg
hI aOrq dI hI mrd nfloN pirvfr qy smfj nMU nroaf bxfAux leI sB qoN vwzI dyx hY
qy awgoN vI rhygI.
awj dy smfj ivwc sPl jIvn leI donF hI pqI-pqnI nMU bhuq kuwJ
gvfAuxf qy Bwulxf pYNdf hY. jy smfjI pRfxI nhIN bxnf qF jIvn nMU ijAux dy hor vI
bhuq ZMg-qrIky hn pr Auh ZMg-qrIky KulHyafm mfnqf pRfpq nhIN hn Bfvy inrfs lokF
leI Ah gYr-mfnqf pRfpq rihx-sihx nMU apxfAuxf iksy pRkfr vI AusfrU pirvfr qy
smfj nMU sLoBf nhIN dy skdf qy nf hI sPl jIvn dI siQrqf leI lfBkfrI hY. myrI
supqnI dI sfzy afpsI ivafhuqf jIvn nMU siQr bxfeI rwKx leI muwK BUimkf smuwcy
qOr qy rhI ijs dy sdkf mYnMU hmysLf ieAuN lwigaf ik ijvyN bMdy ny jnm hI, iewk
sPl aOrq jo Aus dI ipafrI supqnI dy qOr ’qy jIvn sfQx vjoN ivcrdI hY, dy leI
hI ilaf hovy. hor pursLF dI khfxI ies qoN alwg vI ho skdI hY ikAuNik hux aOrqF
iewk GrylU dfiery qoN bfhr af ky mrd nfl moZy nfl moZf lf ky kmfeI krn lwg peIaF
hn. myrI supqnI hmysLf kihMdI hY ik jy mYN vI ijafdf pVHI huMdI qF mYN vI kuwJ
hor dI hor hI hMudI! ieh Aus df ros rwb nfl hmysLf rhU.
iensfnI ivafhuqf jIvn dI mhwqqf ijwQy kudrqI qy bykfbU
kfm-vfsLnf nfloN vDyry vI hY AuwQy ieh gUMJldfr vI hY. jy smfj nMU afpxy nfloN
alwg kr deIey qF bMdy nfloN psLUaF vwloN kfm-vfsLnf dI kIqI jFdI pUrqI vDyry
nroey ZMg nfl, mnpsMd qy suqMqr khI jf skdI hY. AunHF df kfm-vfsLnf jbq anusfr
kfbU ivwc hY. pr kudrq vwloN mrd-aOrq nMU ieh byrok kfm-iewCf hY pr PrjLF nfl
jrUr Gyry hoey hn ikAuNik Auh smfjI jIv hn qy ienHF dIaF smfj qy afpxy-afp pRqI
bysLumfr ijLMmyvfrIaF hn. ieh smfjI Gyry nMU mwdy njLr rwKdy hoey smfjI jIv df
afpxy-afp PrjL bx jFdf hY ik Auh kfm-vfsLnf dI pUrqI smfjI inXmF anusfr iewk
iensfnI anusLfsn ivc rih ky kry qy vPLfdfrI nfl inBfey. ieh cfhnf dI pUrqI aOrq
qy mrd Aucycy qOr qy pqI-pqnI ny iensfnI anusLfsn qy bykfbU kfm-vfsLnf ivwc aMqr
pf ky cwlxf huMdf hY. jy myrI supqnI inrI pqnI hI hMudI qy mF Gwt hMudI qF awj
nf mYN AuWc-ividaf hfsl kIqI huMdI qy nf koeI hor vI myry ivwc gux huMdf. ieh
lyK jF hor kuwJ ilKx qy bxn dI qF smJ hI kI hoxI sI blik bwicaF df pflx posx vI
ieho ijhf vDIaf nhIN hoxf sI. iensfnI anusLfsn qy bykfbU kfm-vfsLnf dy squMln
nMU bxfeI rwKx df ishrf vI myrI supqnI nMU hI jFdf hY.
myrI supqnI dy pyky pirvfr df ipCokV 1947 ’c bxy pfiksqfn
df hY. AuDroN afieaF nMU ijwQy jLmIn alft hoeI, Auh kOzIaF dy Bfa vyc ky ipMz
rUpovflI (gurdfspur) rihx lwg pey ijwQy myrI supqnI sRImqI suirMdr kOr (isMdoN)
df jnm hoieaf. ieh awT BYxF qy iewk Brf ’coN qy mF-ipE dI sB qoN CotI lfzlI DI
hY. myrI supqnI df pyky pirvfr -ies df Brf-BqIjy afid nrm suBfa qy bVy imlfpVy
hn. myrI supqnI df bhuq hI sLFq suBfa Brf srdfr ieMdr isMG afpxy kunby ivc ipMz
srbq gVH (atfrI), qihsIl: smrflf, ijlHf luiDafxf ivKy pwky qOr ’qy af ky vs
igaf hY. srdfr ieMdr isMG pihlF ipMz rUpovflI qoN luiDafxy dy hI ipMz:
rfmgVH-gONsgVH irhf ijwQy BrpUr sfdgI nfl sfzI sLfdI iswK rIqI-irvfjF anusfr 11
jUn 1972 nMU hoeI .
ijwQy sfzy ivafh dI sfdgI dI gwl hY hI AuWQy sfzy bwicaf dy
hor qrHF dI hI sfdgI sI. mYN pYsy ikQoNN ley qy ikvyN ley, moVy ik nhIN jF moVny
vI hn ik nhIN? ieh sB buJfrq hI rhy qF cMgf! pr ikvyN myrI supqnI pYsf pYsf krky
joVy pYisaF nfl hr vfrI Auh afpxy isMgfr leI gihxy bxfAuNdI qy hr afpxy bwcy dy
ivafh smyN afpxy gihixaf dI sLkl-nmUnf bdlfky Aus dy ivafh ivwc qohPy vjoN dy
idMdI sI qy Kud nklI ipwql dy gihixaF nfl ivafh ’c isMgfr krky jwg idKfvy leI
sLgn krdI sI. Aus vyly jdoN sfzIaF dono dIaF awKF imldIaF qy asIN ikvyN afpxf
bxfAutIpuxf afpxy KusLI vfly bxy gYr-kudrqI ichry nfl Zk rhy huMdy sF Auh sfnMU
hI pqf hY. ies dy bfvjUd bdnfm mMzI ivc bYT ky vI byeImfnI df pwlf nf PiVaf qy
sIimq dfiery ivc rih ky imhnq hI imhnq kIqI. dwso? iPr myrI supqnI nMU ros rhU
ik nf rhU?
myrI supqnI dI suMdrqf dyKx sfr myry mUMh ivcoN iewk dm iehI
inkilaf sI ik,"ieh swc-muwc hI hIr nfloN vI sohxI hY". ieh mYN ieAuN
kih idwqf sI ijvyN mYN hIr Kud dyKI hovy jF hor hIrF nfl irhf hovF BfvyN mYN
ivafh qoN pihlF hIrF dI suMdrqf qoN axjfx nhIN sI. iewk kuVI nMU mYN ieh kihMdy
suixaf sI ik aOrq df JUT, Aus df gihxf huMdf hY ikAuNik mrd pRDfn smfj aOrq dy
swc nMU brdfsLq nhIN kr skdf.
jdoN mYN kuVI qoN zr igaf sI:- kuVI ny pihl kIqI qy afKr kih
idwqf, "mYN qhfzy ibnF nhIN rih skdI, mYnMU Bjf ky ikDry lY jfE". mYN
nfbflg sI pr mYnMU smJ jrUr sI. mYN ikhf,"puils afpF nMU iksy rylvy stysLn
jF bws awzy ’qy hI PV lvygI, mYN TyT BfsLf rfhIN ikhf ik qyry nfl puils awz
mfVI krU qy myry nfl awz! jy ieh vI nf hoieaf qF afpxy kol pYsy qy koeI afsrf
hoxf nhIN Aus hflfq ivwc jy puils dy Dwky ’c nf vI afey qF bdmfsLF dy aiVwky
qF jrUr hI cVH jfvFgy iPr qMU ikDry hor hovyNgI qy mYN ikDry hor". Aus nMU
qF isrP myry nfl bdnfm ho ky, myry nfl ivafh krvfAux qk sI. Aus nfl kI bIqygI jF
myry nfl kI bIqygI? Aus nMU ieh sB kuwJ df koeI mqlb nhIN sI pr Aus pfs myry
AuTfey svflF df jvfb nf hox kfrn cuwp hoxf hI ipaf. ieh ikhVf kivqrI aMimRqf
pRIqm qy icwqrkfr iemrojL (ieMdrjIq isMG sMDU) qy horF dy jwg jfhr rhy njLfiej
sbMDF dI khfxI hoxI sI ijnHF dI Ausqq krky, smfj nMU lwcrpuxy vwl Dwk ky,
soLsLxkfrI afpxy mksd pUrf krn ivc lwgy hoey hn jF ies pfsy AunHF ny horF nMU
lfieaf hoieaf hY. gwl kI iewQy jo kfnMUn qy inXm grIb ’qy lfgU huMdy hn Auh
amIr ’qy nhIN? ieh gwl mYN afpxy qjrby aqy Kud vkflq dy pysLy nfl iswDy qOr qy
juiVaf hox krky dfavy nfl kih skdf hF.
KYr gwl CotI krdf khF ik mY ijMnI isPq afpxI skI BfbI hrbMs
kOr jo myrI supqnI dI skI BYx hY qoN suxI sI ieh Aus qoN vI vD sohxI inklI ijs
dI suMdrqf df dfbf myrI supqnI dy hfxdIaF qF afm hI mMndIaF hn sgoN keI CotI
Aumr dIaF vI kMnI kqrfAuNdIaF hn jF kih lE dyK ky afpxy afp nMU GtIaf smJdIaF
iknfrfksLI kr jFdIaF hn. mYN sLfdI qoN pihlF ienHF nMU nhIN dyiKaf sI pr ies ny
afpxI BYx qoN myrI Poto mMgvf ky jrUr dyKI sI. ienHF ny ijvyN myrI Poto dyK ky
bIqI pRymlIlf- supnysfjLI dI afpxI socI kflpinkqf ivafh qoN bfad mYnMU dwsI Auh
hor vI ipafr dIaF qrMgF pYdf krn vflI sI.
bws iPr kI sI
ieh myrI, mYN iehdf
hor kuwJ njLr nhIN sI afAuNdf
ivafh vfly idn dIaF suKfvIaF jF kih lE ax-suKfvIaF kuwJ aBwul
bIqIaF XfdF ieAuN hn:
-
bqOr lfVf nf hI mYN afpxy ivafh smyN ishry lfey qy nf hI
hwQ ivwc ikRpfn hI PV ky igaf. iehI kfrn sI jdoN ipMz dy skUl ivwc brfq
krfey dI iewk aMbYszr kfr qy imwnI-bws rfhIN phuMcI qF AuWQy KVHI BIV ’coN
kuwJ skUl dy bwcy awgy af ky puwCx lwgy ik lfVf kOx hY? mYN Kud hI afpxy vwl
sMkyq kridaF ikhf ik lfVf mYN hI hF. ieh sux ky bwcy ipMz vwl ieh kihMdy dOV
pey ik lfVf Kud hI bol ipaf. ieh ilKx qoN Bfv hY ik jdoN mYnMU rIqI-irvfj qy
pKMzF dy ivroD krn dI pUrI soJI vI nhIN sI Aus smyN qoN hI mYN afpxy ipE qy
imly awCy AusqfdF dI bdOlq hux qk PjUl rIqI-irvfj qy pKMzF iKlfP, mYN zt ky
pihrf idwqf hY. ies ’qy myrf pirvfr awgoN qoN pihrf dy skygf ik nhIN-ieh
smF hI dwsygf? ies df mqlb ieh vI nhIN ik lfVy dI pihcfn leI ishrf qy hwQ
ivc ikRpfn ivafh smyN hoxI jrUrI nhIN hY.
-
gRMQI jI nMU smJf idwqf igaf sI ik anMd kfrj smyN
sRI gurU gRMQ sfihb dI qfibaf ’c bYT ky lMmI iswiKaf dyx dI khfxI nf
qorIN. mMuzy smyq brfq dy 18-19 jo bMdy afey hn pYsy cVHfAux vfly nhIN hn jo
gwl mukfeI hoeI hY Aus ivc hI sbr krIN. BfeI jI ny kihxf mMinaf qy Ausy qrHF
hI kIqf.
-
ivafh dI rsm qoN bfad ipMz dy skUl ivc dfrU df dOr
cwilaf BfeI jI vI Aus ivwc sLfml hoieaf. dfrU Kud nfl lY ky gey sI. jdoN
BfeI jI nMU srkfrI POjI rm df srUr afieaf qF kihx lwgf, "qusIN mYnMU
ieh vI dwsxf sI ik ieh pRbMD vI hY qF mYN hor vI Gwt smF lfAuNdf". ieh
sux ky sB brfqI qy hor suxn vfly hws pey. .
ieWQy ieh ilK ky mYN sLrfb dI mhqwqf jF sLrfb nMU pIx dI
vkflq nhIN kr irhf hF sgoN ieh kihx dI koisLsL krn dy Xqn ivc hF ik Auh ikhVy
kfrn hn ijnHF dI hoNd sdkf nsLy CzfAux leI ajy qk Dfrmk iswiKaf kMm nhIN afeI
hY. srkfr vwloN idKfvy leI keI gYr-srkfrI sMsQfvF jo ‘nsLf CzfAU muihMm’
aDIn pRcfr qy kMm krdIaF idKfeIaF jFdIaF hn, Auh keI Kud afp nisLaf df syvn vD
krdIaF hn. vYsy qF iewQy aijhIaF gYr-srkfrI sMsQfvF afpxy afpxy Kyqr ivwc isrP
pysLy dy qOr qy kMm kr rhIaF hn. srkfr ies bhfny AunHF nMU KrIdI rwKdI hY. afm
krky aml krn jF aml krvfAux aqy mfVy-cMgy pYx vfly pRBfvF nfl AunHF df koeI
vfsqf nhIN huMdf. ies lyKk ny ibnF iksy ielfj jF shuM cuwky isrP mn dI
iewCf-sLkqI qy idRVqf dy afsry hI 16 jnvrI 1998 qoN iksy vI nsyL dI vrqoN nhIN
kIqI qy nf hI vrqoN krn df awgoN ivcfr hI hY.
- jdoN ivafh qoN vfpsI smyN asIN sfry kuhfVy ruky qF jdoN mYN afpxI supqnI
nMU vI kokf-kolf pIx leI ikhf qF Aus ny GuMz ivwcoNN hI nf kr idwqI qF mYN
ienHF hI ikhf sI ik afpF afpxf ivafhuqf jIvn nfh qoN nhIN sLurU krnf qy Aus
ny myrI mMn ky Jwt hI Auh TMZf pfxI pI ilaf. hux ieAuN lwgdf hY ijvyN Aus ny
myrIaF hux qk sfrIaF mMnIaF qy pUrI syvf kIqI pr mYN Gwt. ieh ros Aus nNMU
rhU hI rhU.
sfzy ivafhuqf jIvn ’coN iqMn bwcy pYdf hoey hn. pihlf lVkf
bljIq isMG df jnm imqI: 07 apRYl 1974 hY jo Gr hI hoieaf sI qy KLusLI ivwc guV
vMizaf qy Kfdf sI. myrf ipqf s[ pRIqm isMG, muMzy dy jnm hox bfad, Ausy idn hI
myry lVky nMU bfhr muhwly ivwc cuwk ky GuMmfAuNdf hoieaf guV vMzx lwgf qy iksy
vihmF-BrmF ivwc nhIN pYNdf sI. dUsrI bwcI qy sfzI vwzI lVkI prmjIq kOr df jnm
kmFz hspqfl, cMzIgVH ivKy imqI: 19 PrvrI 1976 nMU hoieaf qy KLusIL ivc Aus dy
jnm smyN imTfeI vMzI qy KfDI aqy afpxy mfqf-ipqf vwl Ausy vyly hI tYlIgrfm ByjI
qy iliKaf sI,
"God
blessed me/us a beautiful daughter, congratulation to all" Balbir Singh.
iesy pRkfr Ausy kmFz hspqfl, cMzIgVH ivKy
dUsrI lVkI kmljIq kOr dy jnm imqI: 09 PrvrI 1979 nMU vI kIqf igaf sI. jo hux ieh
sfzy sfry bwcy sLfdI-sLudf hn. pr afeI-clfeI dy jIvn nMU dyK ky puwqr bljIq isMG
(pVHfeI:bI[ey qk) qy vwzI myrI ipafrI lVkI prmjIq kOr hux ijwQy vI hn AuWQy hI
ikvyN nf ikvyN, AunHF ny idl lfieaf hoieaf hY. myrI lVkI prmjIq kOr (pVHfeI:
aYm[ey-pfrt pihlf-pMjfbI) jdoN vI mYnMU imlI sI, afpxI sfrI khfxI suxf ky, keI
vfr myry gl lwg ky ro peI sI. CotI lVkI kmljIq kOr, Auh pfeIaF geIaF rukfvtF dy
bfvjUd afpxy iemfndfr AuWc-kotI iswiKaf mfihrF qy rihbrF qoN syD lY ky sLfn nfl
cVHdI klf vwl vD rhI hY. pRmfqmf dy Gr dyr jrUr hY pr aMDyr nhIN ho skdf. ies
idRV ivsvfs nfl jIvn jIa rhy hF. myrI supqnI df ros qF iPr vI rhU hI rhU.
myrI supqnI ny bwicaF nMU kdI vI igwly ibsqry ’qy pey rihx
nhIN idwqf sI. mYN bwcy kdI roNdy nhIN dyKy sn qy hmysLf ies ny afpxy nfl hI
pUrI sPfeI rwKdy hoey sulfey qy ies ny Kud hI pUrI KusLI KusLI cuwky qy sMBfly.
Gr aMdr kdI vI koeI durgMD nhIN afAux idwqI hY. mYN pVHfeI krdf irhf. cfhy mYN
afpxy bwicaF nMU cuwkx afid ivc afpxI pqnI df koeI hwQ nhIN vtfieaf pr mYN afpxI
pVHfeI df bhfnf bxf ky pihly 15-16 sfl dUr vI nhIN sI hoieaf. ijvyN hux dwsdI hY
ik quhfzf suBfa mYnMU rfs nhIN afieaf. ies ny ieh gwl mYnMU isrP ds ku sflF qoNN
dwsI hY. pr pihlF jo vI kIqf ies ny myrI KLusLI leI hI kIqf qy mYnMU kdI mihsUs
hox vI nhIN idwqf sI ik myrf suBfa Aus nMU rfs nhIN af irhf. ies nMU nfrI dI
sihx- sLkqI kih ilaf jfvy jF afpxy aiDkfrF nMU Buwl ky qy afpxf afp Cupf ky
ijAux dI aQfh sLkqI jF sihxsLIlqf hI ikhf jfvy? hux mYnMU ieh aihsfs krvf idwqf
hY ik aOrq dy mfmly ivwc myrf suBfa vI myry bfpU vrgf hI irhf hY. BfvyN ieh gwl
vI myrI pqnI dy mfmly ’c myry hwk ivc nhIN jFdI hY pr KLusLI vI hY ik mYN
afpxy bfpU df qF hF qy jy mYN BONdU hI huMdf qF mynMU kuJ hor aKvfAuxf pYxf sI!
pr mYN ies jIvn sfQI dI kdr ies qrHF ibafn krdf hF:
nI mYN ilKdf hF, qyry krky,
nhIN qF mYN kuwJ hor hI hoxf sI.
jy bfhr nf BVkdf,
qF jylH ivc jrUr hI hoxf sI.
ies leI ieh vI jrUrI hY ik pqI-pqnI pfs ieh sB kuwJ smJx dI
smrQf hovy. KYr sfzI muwZlI ividaf Gwt pr ipCokV dy ivrsy ’c imly igafn qy
iswiKaf ny sfzy pqI-pqnI dy irsLqy ivwc iksy mfrU pRivrqI dy pRvysL hox dI kdI
vI koeI guMjfiesL nf pYdf hox idwqI qy nf hI kdI bxI. ies df bhuqf ishrf vI myrI
supqnI nMU hI jFdf hY. hux dy smyN ’c afeI qbdIlI nMU dyK ky Auh ieh kihx qoN
mjLbUr hY ik mYN hI qyry nfl kwt geI qy jy ikDry mYN ijafdf pVHI huMdI jF koeI
hor hMudI qF qyry nfl kwtdI vI nf!
myrI supqnI vwloN kIqf ivroD vI afpxI BUimkf inBfAuNdf irhf
pr AusfrU! pr nyVy qoN dyKx vfilaF nMU ivafhuqf jIvn df ieh AusfrU AuBfr irsLqy
ivc qryVF qoN vD hor kuwJ vI njLr nhIN afAuNdf sI. ieh gwl pMjfbI pirvfrF qy hI
nhIN sgoN ies pUry dysL dy nfl ieh ivdysLF ’c rihx vfilaF pirvfrF ’qy vI
ZuwkdI hY joy dyKI qy suxI jf skdI hY. jdoN pqI-pqnI df afpsI ros, pirvfr leI
mfrU ruwK aKiqafr kr jfvy qF Auh ivafhuqf jIvn sPl jIvn AuWkf hI nhIN rihMdf.
ieWQy ieh iswty ’qy phuMcx leI Kud pqI-pqnI df inrxf suqMqr qOr ’qy pUrI
sUJ-bUJ qy bgYr jldbfjLI qoN ilaf hoxf cfhIdf hY. ieh nfjLk mfmlf hY qy mfrU bxI
siQqI smyN vI aMiqm PYslf lYx leI mF-ipE, BYx-BrfvF qy irsLqydfrF smyq
dosqF-imwqrF dI axcfhI dKl-aMdfjI qoN bhuq hI sfvDfn rihx dI loV huMdI hY. myry
Kud PYsly lYx dI afdq nMU dyK ky myrI supqnI ny Gr ivwc myrI vDIkI vI aksr ies
krky brdfsLq kIqI ikAuNik Aus ny smJ ilaf sI ik myrf pqI iksy df lfeI-lwg nhIN
sgoN suqMqr rih ky PYsly lYx dI ihMmq rKdf hY.
jdoN myrI supqnI KLusL hovy qF sfzy bIqy jIvn bfry jdoN mYN
Aus dIaF awKF ivwc awKF pf ky puwCdf hF qF iPr Auh ieh kihMdI QwkdI nhIN ik,
"quhfzy vrgy sPl iensfn Gwt hI hMudy hn. BfrqI hvfeI sYnf (eyar Pors) dI
nOkrI krn dy nfl nfl AuWc-ividaf pRfpq krnf. nf myry shuiraF dI koeI jfiedfd qy
nf hI quhfnMU koeI myry pyikaF vwloN afsrf sI. iekwly-dukwly sfrIaF pirvfrk
ijMLmyvfrIaF inBfAuxIaF. bwicaF nMU pVHfAuxf-ivafhuxf. do vfrI mkfn pfAuxf.
Zoaf-ZuafeI ivc lwgy hI rihxf. vkflq dy pysLy nfl juiVaf sfrf kcihrI df kMm
inptfAuxf qy nfl hI gMBIrqf nfl ilLKx df vI pMgf pfeI rwKxf. Blf kI sfry ilKx
vfly eynf srIr qoV ky ilKdy hn? aYvyN asmfn isr ’qy cuwikaf hoieaf hY! nf idn
dyKxf qy nf hI rfq dyKxI. mYnMU qF njLr nhIN afAuNdf, kI quhfzy ilKx nfl dnIaf
bdl geI hY jF bdl jfAUgI? hux qk vI ies ijMd nMU afrfm krky bYTx nMU nhIN
imilaf. swc puwCoN! kfhdI ijMdVI lMGfeI? iewk Jmyly ’coN inkldy sI qy nfl hI
dUsry Jmyly ’c Psy njLr afAuNdy sI. DMn qusIN! mYN qF aYvyN hI kdI duKI hoeI
bol bYTdI hF. myrf mn AuWkf hI aijhy iensfn nMU kuwJ vI mfVf kihx nMU nhIN krdf
afid afid".
pr iPr vI kih idMdI hY ik ,"aOrq dI ijMdVI vI kI hY?
sfrI Aumr Jmyly hI Jmyly! duwK hI duwK! iewk qoN bfad dUsrI jrUrq KVHI dI KVHI
hI rhI. pirvfrk loVF dI pUrqI hI sqfAuNdI rhI. suwK dyKx nMU nsIb hI nhIN
hoieaf. afpxI vI kI ijMdgI sI? aOqrf! nrk hI nrk pwly ipaf. rwbf! agly jnm ivc
mYnMU mnuwK df jIvn deIN, aOrq nf bxfeI. kdI vI Buwl ky, koeI ibnF jfiedfd vfly
dy DI nf ivafhy. myry ipE srdfr Piqh isMG jo rwb df nFE lYx vflf bVf hI Blf lok
sI dy clfxy bfad sfzy mfVy idn afey. BrjfeI dI ijAuN muKiqafrI sI Gr ivc. mF
hrnfm kOr ny vI rwb df nF lY ky hI myry ipE qoN bfad idn gujLfry. jy myrf ipE
hMudf ibnF jfiedfd vfly dy kdI nf ivafhudf afid afid". jdoN aijhy duKI
ipCokV nMU Xfd krdI df mn mYN hor pfsy iljfx dI koisLsL krn leI ikhf, "cwl
Cwz bfkI dI gwl! ieh dws ik afpxy jIvn dI pRym kQf qy pRym khfxI ikvyN
bIqI?" qF Aus ny jvfb idwqf ik, "qusIN afpxI hvs pUrI krdy rhy qy mYN
afigaf df pflx kIqf, hor kI sI? mYnMU ieh ieAuN lwigaf ijvyN Aus ny myry sfry
jIvn dI kIqI krfeI imhnq ’qy pUrI qrHF suhfgf jF kih lE pfxI hI Pyr idwqf
hovy? ieh gwl pUrI swcI nhIN ho skdI ikAuNik Aus qoN bfad Auh keI vfr kih cuwkI
hY ik myrI iewko gwl khI ajy vI nhIN Cwzdy! jy khI gwl pUrI swc hovy qF ies qoN
vD myrI supqnI dy mnuwKI hwkF dI AulMGxf hor ho vI kI skdI hY?
iehnF gwlF ’coN bhuqIaF swcIaF vI hn. mYnMU hux qk Xfd hY
ik iewk myry jIvn dy gUVHy mddgfr imwqr dI mF myry ivafh qoN bfad myrI pqnI nMU
dyKx sfzy Gr afeI qF Auh myrI pqnI dI sMudrqf nMU hYrfngI nfl dyKdI hoeI sfzy
Aus vyly sXuwkq pirvfr dy Cwpr bxy qy kuwJ pwky Cwqy do kmry vfly mkfn vwl JfqI
mfridaF bolI ik,"kuVI dy mfipaf ny ieh irsLqf krn qoN pihlF hor kuwJ dyiKaf
hI nf! isrP muMzf dyK ky hI ieh irsLqf kIqf hoxf hY[[[[[[[?". myrI supqnI
df myry nfl sLihrI grIbI kwtI df ros qF hmysLf rhU hI rhU.
jo pRym myrI supqnI dy kudrqI suBfa qy Bolypx ivc sI Auh Aus
aMdr jfgirqI afAux nfl Gwtdf njLr afieaf. kI bMdy ny ies leI hI aOrq dy ieh
kudrqI suBfa qy Bolypx nMU kfiem rwKx leI Aus nMU sdIaF qoN gulfm qy cfridvfrI
aMdr jfxbuwJ ky qF nhIN rwiKaf hoieaf hY? Auh ikho ijhf injLfm hovygf jo ies dI
hwdbMdI krygf ik aOrq qy mrd df afpxf suqMqr aiDkfr Kyqr ikQoN qk hovy? ies vyly
smfj nMU aYvyN hI aMnyHvfh KyrMU KyrUM krky, KLuwlyafm njfiej sbMD bxf ky jIvn
ijAux vflIaF aOrqF qy mrdF dI vfh-vfh krI jfxf, kI jfiej hY? kI awj df
pRbMDkI-ZFcf hr aOrq qy mrd nMU smfijk pRxflI, bxy kfnMUnf qy inXmF nMU qoV ky
mnmrjI nfl KulHyafm ijAux qy rihx dI afigaf dy skdf hY? ajy qF jvfb grIb qy amIr
leI iewQy amlI rUp ivwc ieksfr nhIN hY.
awj pirvfr ivc pdfrQvfd dI dOV ny afpsI moh qy pirvfrk irsLqy
nMU hor vI mwDm pf idqf hY. ies ivc sbr qoN pdfrQvfd dI vDdI jf rhI sImf ivckfr
pqI-pqnI afpxf sQfn ikvyN insicq krn, ieh pdfrQvfd dI dOV dy Xuwg ivc donf leI
smJxf qy PYslf krnf kiTn ho irhf hY. myry iKafl nfl ies qruwtI qoN AuWnq vrg qF
iblkuwl hI aCUqf nhIN irhf jo AuWnq vrg hyTF qoN lY ky Aupr qk bhuq qnfE qy
drdmeI siQqI ivc pRvysL kr cuwikaf hY. ies vD rhI dOV df kfrn iehI lwgdf hY ik
mnuwK afpxI mfnisk sLkqI qy soc dI vrqoN dI QF pdfrQvfd dI sLkqI nfl dUsry ’qy
BfrU hox dI dOV ivc bycYn hY. dUsrf cfhy gaFZI, irsLqydfr, imwqr-dosq jF Aus dy
spMrk ’c afAux vflf hor koeI vI ikAuN nf hovy? AuWnq vrg aMdr sbr dI Gft spsLt
qOr qy Aus dI bycYnI df kfrn bxI hoeI idKfeI idMdI hY.
iesy krky iewk isafxy bjLurg vkIl df kihxf sI ik awj mnuwK
afpxy leI Gwt guaFZI leI ijafdf kMm krdf bycYn, qnfE qy inrfsLqf df isLkfr hY.
ies dOV ivc dOVn dI pqI-pqnI dI sFJ qF hYY hI pr ies dy Ault AunHF dI afpsI
sihmqI aqy sFJ isrP afrfm nfl sfdf jIvn ijAux qk dI cfhnf qryVF Cwz geI hY jF
iblkuwl hI tuwt cuwkI hY. AuWnq vrg ny ies idsLf vwloN afpxI mfnisk sLkqI qy soc
dI vrqoN Cwz ky gYr-ishqmMd mukfbly vwl Jok idwqI hoeI hY. myrI supqnI vI mYnMU
ies ivsLy ’qy ieh kih ky cuwp krf idMdI hY ik pVHfeI aijhIaF gwlF krn leI kIqI
sI. qusIN ZihMdI klf dI ikAuN socdy rihMdy ho? cMgf myry vwloN qF svyr qoN hI
kcihrI jfxf bMd kr idE afid afid! hux qF ieAuN lgdf hY ijvyN AusfrU, ZihMdI qy
cVHdI klf afid dy mfany hI bdl cwuky hox? soc ’c ikqnf Prk hY? hux lflc dy
mfany hn cVHdI klf qy sbr dy mfany hn ZihMdI klf. ieh Prk hux rhU hI rhU.
pRiswDI Kwt ky sMsfr qoN jf cuwkI kivqrI aMimRqf pRIqm qy
icwqrkfr sLfier iemrojL (ieMdrjIq isMG sMDU) dy jwg jfhr rhy njLfiej sbMDF pRqI
qy ies qoN vI vD jfxkfrI rwKx vfly ‘pMjfbI sfihwq akfzmI’ dy pRmuwK
sfihqkfrF vwloN imqI 16 dsMbr 2006 nMU pMjfbI Bvn, luiDafxf ivKy rUbrU ByNt mOky
iemrojL (awj) qoN puwCy svflF dy sfhmxy Aus dI sKLsLIaq bfry bhuqf kihxf TIk
nhIN ikAuNik Auh isrP ienHF hI Auqr dy pfieaf ik Kud ivakqI hI smfj hY qy hor
smfj qy smfjI bMDnF nMU inkfr ky ijAuxf cfhIdf hY. ieh jvfb ‘awj’ dy smfj dy
sdMrB ivc iblkul hI nhIN Zuwkdf qy gYr-kudrqI vI hY. ieh jvfb dy ky Aus ny ijvyN
afpxy mF-ipE dy rwKy nFE nMU nkfr ky Kud rwKy afpxy nvyN nFE iemrojL (ijs df
mfanf Aus dy afp dwsx anusfr ‘awj’ hY) nMU vI nkfr idwqf hovy? mOjUdf Bfv
awj dy smfj nMU Aus pfs dyx leI ibnF ‘lwcrpuxy dI Jlk’ qoN hor kuwJ vI nhIN
sI.
iemrojL (awj) dy smfj pRqI nf-pwKI sKLsLIaq ’coN hI mYnMU
kivqrI aMimRqf pRIqm hor vI nIvyN pwDr dI njLr afeI qy ‘awj’ pRqI Auh vI
cuwp vwt ky clI geI. pqf nhIN ikAuN jF Auh iksy lflc ivc af geI sI? ieh iemrojL
(awj) nMU dyK ky mYnMU myrI supqnI sRImqI suirMdr kOr dI hux qk dI kIqI Gflxf,
sbr qy jbq vwl iDafn clf igaf qy mYN ieh lyK ilKx df mn aMdr hI icwqr bxfAux lwg
ipaf sI BfvyN myrI supqnI mYnMU dosLI vjoN hI ikAuNN nf dyKy ikAuNik Aus nMU mYN
sYr-spfty leI bhuq smyN qoN iljf hI nhIN sikaf qy hor anMdmeI jIvn myl leI smF
vI nhIN idwqf? ieh myrI iksy pfisAuN sLoBf vflI gwl nhIN sgoN myrI supqnI dy pwK
qoN ieh myrI byvsI qy aDUrfpx hI hY. ieh myrf vqIrf myrI mfVI mflI siQqI qy
afpxy-afp pYdf kIqy ruJyivaF nfl vI juiVaf hoieaf hY. swc puwCoN qF ieh myry mn
aMdr hY ik mYN afpxI buwDI muqfbk afpxI AusfrU qy agFh vDU jfxkfrI jrUr ilK jfvF
pr myrI supqnI dI soc, myry ies ivcfr nfl myl nhIN KFdI. iPr vI ieh afpxy sbr,
jbq qy Gflxf nMU lgfqfr inBfAuNdI hoeI jyqU hY. ajy qF myrI supqnI dI imhnq dI
qulnf AuWnq vrg dI hI gwl krky hI hoeI hY. mYN ikvyN afpxf ipCokV qy ies dysL
aMdr dyKy BuwKy-nMgy JOpVIaF ’c rih rhy byshfrf smfj nMU Buwl ky ijAuxf iswK
lvF jF Ausy qrHF ijAux df hokf dy dyvF? ieh soc nf rlx df duwK rhU hI rhU.
gwl iewQy mukf ky nf hI pirvfrk jLuMmyvfrIaF qoN KihVf
Cuzfieaf jf skdf hY qy nf hI aOrq nMU iensfP idwqy jfx dI gwl pUrI huMdI hY. ho
skdf hY ik BfrqI aOrq dy ipCVypx qy cuwp kfrn hI Aus nMU afpxf sbr qy smfjI jbq
qoV ky, GrylU ijLMmyvfrIaF nMU Cwz ky bfgI hoxf hI pYNdf hovy? ies ivwc ksUr iks
df hY? kI koeI smfijk ivigafnI ibnF koeI bdl idwqy, ies qrHF dI bxI siQqI nMU
dyKdf cuwp rih skdf hY ijvyN hux qk huMdf af irhf hY? kI lwcr smfj dI sQfpnf leI
ijvyN ho irhf nMU kbUl kr lYxf cfhIdf hY? ieh sfry svflF df jvfb mYnMU myrI
sMqustI leI, myrI supqnI dy anusLfsn qoN hux qk imldf hY ijs dI smfj nMU vwzI
pirvfrk dyx hY.
pr kI Aus dI pUrn sMqusLtI df myry pfs koeI hwl hY? ies dy
jvfb ivwc qF mYN afpxy afp nMU dosLI hI mMndf hF. ieh kihx qoN vI mYnMU sMkoc
nhIN hY ik Gflxf, sbr qy smfjI jbq dI ksvwtI nMU imQ ky myrI supqnI vrgIaF aOrqF
mOjUdf smfj leI bhuq lfBkfrI hn pr ies dy bfvjUd aijhIaF aOrqF dI kivqrI aMimRqf
pRIqm dy mukfbly koeI kdr nhIN hY. iehI kfrn hY ik smfj idno-idn lwcrpuxy df
isLkfr huMdf jf irhf hY qy ivafh df bMDn tuwtx iknfry hY.
jy lwcrpuxy dI hI vkflq krnI hY qF hr iewk nMU smfjI qfxfbfxf
BMg krky aOrq qy mrd dI pUrn afjLfdI leI kivqrI aMimRqf pRIqm qy icwqrkfr sLfier
iemrojL (ieMdrjIq isMG sMDU) vFg hI njLfiej sbMD bxf ky rihx dI KulH dy dyxI
cfhIdI hY. smfjI bMDnF qy prdy qoN GuMz cuwk hI dyxf hovygf. ijnHF nMU vI nMU
ivafh vrgI sMsQf qoN bgYr jIvn ijAux ivc sPLlqf njLr afAuNdI hY AunHF nMU jldI
hI smfj qy ivafh dI sMsQf iqafg dyxI cfhIdI hY qy horF nMU iehnF qoN sfvDfn rihx
dI vI AuqnI hI loV hY ikAuNik mOjUdf siQqI ivwc ieh ivnfsLkfrI hI sfbq ho skdy
hn. kI awj dy smfijk ivigafnI ies doDfrI qy dohrI vMz nMU mfnqf idvfAux leI
srkfr nMU koeI suJfa dyx dy Xog hn?
Drm aqy aDrmI sLbd ivwc aMqr smJy ibnF jo Drm dI gwl krdf hY
Aus nMU aDrmI hI ikhf jf skdf ijvyN ies icwqrkfr qy kivqrI aMimRqf pRIqm dy
zrfeIvr (sLfier) iemrojL (ieMdrjIq isMG sMDU) ny Drm nMU isrP ieh kih ky inMd
idwqf ik dysL dI vMz 1947 vyly dy kqlF df pCqfvf iksy Drm vfly ny nMgy-icwty rUp
ivwc nhIN kIqf. kfnMUn vI aprFD nMU GtfAux ivc hI shfeI huMdy hn pr pUrI qrHF
aprfD nMU Kqm qF nhIN kr sky. koeI vI ajy qk pRbMDkI bxqr qy kfnMUn inrdosLqf qy
sMpUrxqf BrBUr nhIN hY. ies df mqlb ieh vI nhIN kwiZaf jf skdf ik aijhIaF smfj
mfrU byqukIaF gwlF krky lokF nMU lwcrpuxy dy vfDy leI smfj nMU nkfrn dIaF slfhF
idMdy rhIey qy kfnMUn dI muwZoN hI axdyKI krn dI vkflq krIey. ies vyly ieh ikhVI
isafxp vflI gwl hY. ies qrHF krnf smfj nMU AusfrU idsLf vwl iljfx vfly hr
gRihsqI nMU mUrK kihx vFg hI hY.
jdoN ik myrI lVkI kmljIq kOr sUc jo bI[eyy (afnrj)[, aYl
aYl[bI-gurU nfnk dyv XUnIvristI, aMimRqsr qoN, aYl aYl[aYm -pMjfbI XUnIvristI,
pitaflf; X[jI[sI- nYt pfs aqy hux pI aYc[zI (ividafrQx) pMjfbI XUnIvristI,
pitaflf hY ny Kud aOrq dy nfqy aOrqF nMU suJfa idMidaF mrd pRDfn smfj qoN aOrqF
leI mMg kridaF ikhf hY ik, "iewk pfsy qF AupXogI qy Tos kdm cuwky jfx jo
smyN dI loV hY, ijs nfl aOrq dI siQqI ’c suDfr leI Aus nMU muwZlI isiKaf dy
nfl hI afriQk suqMqrqf dy ishqmMd, iemndfrI nfl swcI-muwcI dy suihrd, insLkpt qy
Kry mOky idwqy jfx qy dUsry pfsy aOrq nMU Kud afpxy afp dy iesqrIqv dIaF ieKlfkI
kdrF kImqF df aihsfs krdy hoey afpxy svY-mfx df siqkfr qy gorv hoxf cfhIdf hY qy
ies nMU kfiem rwKx dI loV hY". ies pwDr dI Xogqf rwK ky gwl krn dI ihMmq
ijwQy smfj, AusqfdF dI iswiKaf ny idwqI AuWQy GroN KLfs krky myrI supqnI dy
sihXog nMU ajy qk vI axdyiKaf nhIN kIqf jf skdf. ieho ijhI hoxhfr pnIrI kivqrI
aMimRqf pRIqm qy icwqrkfr iemrojL dy cirwqr rfhIN drsfieaf inwjvfd qy qMdrusq
smfj rihq hMZfey lwcr jIvn qoN nhIN iml skdI. smfj qoN ibnF mnuwK iekwlf jMgl
ivc rih ky jMglI jIv qF aKvf skdf pr Auh smfjI jIv nhIN bx skdf.
pr lyKk mOjUdf smfjI siQqI nMU mwdy njLr rwKdy hoey afpxI
supqnI dI nroaf smfj bxfAux dI idsLf vwl Aus dI, bwicaF dI kIqI aquwt syvf-sMBfl
qy afly-duafly nfl myl-imlfp bxfeI rwKx pRqI ijLMmyvfrI bdly dosLI vjoN bhuq hI
inmrqf nfl Aus awgy isr JkfAuNdf hY qy Aus dI Ausqq ivwc hor kuwJ ilKx qoN sLbdF
dI Gft kfrn asmrQ mihsUs krdf hoieaf hmysLf Aus dy KLusLI KLusLI pirvfr ivwc
rihMidaF cVHdI klf dI kfmnf krdf hY pr Aus df ros myry iKlfP rhU hI rhU ikAuNik
mYN pdfrQvfd ’c hor zuwbx leI by-ihsfbf Dn iekwTf nf krn df ijwQy dosLI hF
AuWQy sPl smfjI jIv vI hF:
mYN qYnMU qoiVaf qy roilaf,
iks ny iks nMU vwD qoiVaf qy roilaf?
ieh igly isLkvy muwk jfxgy,
ieh irsLqy jdoN hmysLf leI tuwt jfxgy.
mfJ mhlf 5 ] ijqu Gir ipir sohfgu bxfieaf ] iqqu Gir sKIey
mMglu gfieaf ] and ibnod iqqY Gir sohih jo Dn kMiq isgfrI jIAu ]1] sf guxvMqI sf
vzBfgix ] puqRvMqI sIlvMiq sohfgix ] rUpvMiq sf suGiV ibcKix jo Dn kMq ipafrI
jIAu ]2] acfrvMiq sfeI prDfny ] sB isMgfr bxy iqsu igafny ] sf kulvMqI sf sBrfeI
jo ipir kY rMig svfrI jIAu ]3] mihmf iqs kI khxu n jfey ] jo ipir myil leI aMig
lfey ] iQru suhgu vru agmu agocru jn nfnk pRym sfDfrI jIAu ]4]4]11] {pMnf 97}
arQ :—hy sKI ! ijs ihrdy-Gr ivc pRBU-pqI ny (afpxy prkfsL
nfl) cMgf Bfg lf idwqf hovy, Aus ihrdy-Gr ivc (pRB-pqI dI) isPLiq-sflfh df gIq
gfieaf jFdf hY . ijs jIv-iesqRI nUM Ksm-pRBU ny afqmk suMdrqf bKLsL idwqI hovy,
Aus dy ihrdy-Gr ivc afqmk afnMd soBdy hn afqmk KLusLIaF soBdIaF hn .1.
jyhVI jIv-iesqRI Ksm-pRBU dI ipafrI bx jfey, Auh sB guxF dI
mflk bx jFdI hY, Auh vwzy BfgF vflI ho jFdI hY, Auh (afqm-igafn-rUp) puwqr vflI,
cMgy suBfAu vflI qy suhfg-Bfg vflI bx jFdI hY . Aus df afqmk jIvn sohxf bx jFdf
hY, Auh sucwjI GfVq vfly mn dI mflk qy cMgI sUJ dI mflk bx jFdI hY .2.
jyhVI jIv-iesqRI pRBU-pqI dy pRym-rMg ivc (rMgIj ky) sohxy
jIvn vflI bx jFdI hY Aus df afcrn AuWcf ho jFdf hY Auh (sMgiq ivc) mMnI-pRmMnI
jFdI hY, pRBU-pqI nfl zUMGI sFJ df sdkf sfry afqmk gux Aus dy jIvn nMU svfr
dyNdy hn, Auh AuWcI kul vflI smJI jFdI hY, Auh BrfvF vflI ho jFdI hY .3.
ijs jIv-iesqRI nµU pRBU-pqI ny afpxy crnF ivc joV ky afpxy
ivc lIn kr ilaf hovy, Aus dI vizafeI ibafn nhIN kIqI jf skdI . hy dfs nfnk !
jyhVf prmfqmf aphuMc hY ijs qk igafn-ieMidRaF dI phuMc nhIN ho skdI Auh Aus
jIv-iesqRI df sdf kfiem rihx vflf suhfg-Bfg bx jFdf hY, Aus jIv-iesqRI nMU Aus
dy pRym df afsrf sdf imilaf rihMdf hY .4.4.11.
afsf mhlf 5 ] inj BgqI sIlvMqI nfir ] rUip anUp pUrI
afcfir ] ijqu igRih vsY so igRhu soBfvMqf ] gurmuiK pfeI iknY ivrlY jMqf ]1]
sukrxI kfmix gur imil hm pfeI ] jij kfij prQfie suhfeI ]1] rhfAu ] ijcru vsI
ipqf kY sfiQ ] iqcru kMqu bhu iPrY Audfis ] kir syvf sqpurKu mnfieaf ] guir afxI
Gr mih qf srb suK pfieaf ]2] bqIh sulKxI scu sMqiq pUq ] afigafkfrI suGV srUp ]
ieC pUry mn kMq suafmI ] sgl sMqoKI dyr jyTfnI ]3] sB prvfrY mfih sryst ] mqI
dyvI dyvr jyst ] DMnu su igRhu ijqu pRgtI afie ] jn nfnk suKy suiK ivhfie ]4]3]
{pMnf 370-371}
arQ :—(hy BfeI !) gurU ƒ iml ky mYN sRysLt krxI (-rUp)
iesq®I hfsl kIqI hY jyhVI ivafh sLfdIaF ivc hr QF sohxI lwgdI hY .1.rhfAu.
afqmf dy kMm afAux vflI (prmfqmf dI) BgqI (mfno) imwTy suBfv
vflI iesq®I hY (jo) rUp ivc byimsfl hY (jo) afcrx ivc mukMml hY . ijs (ihrdy-)
Gr ivc (ieh iesqRI) vwsdI hY Auh Gr soBf vflf bx jFdf hY, pr iksy ivrly jIv ny
gurU dI srn pY ky (ieh iesqRI) pRfpq kIqI hY .1.
(ieh BgqI-rUp iesq®I) ijqnf icr gurU dy pfs hI rihMdI hY
Auqnf icr jIv bhuq Btkdf iPrdf hY . jdoN (gurU dI rfhIN jIv ny) syvf kr ky
prmfqmf ƒ pRsMn kIqf, qdoN gurU ny (ies dy ihrdy-) Gr ivc ilaf ibTfeI qy ies ny
sfry suK afnMd pRfpq kr ley .2.
(ieh BgqI-rUp iesq®I dieaf, inmRqf, lwjf afidk) bwqI sohxy
lwCxF vflI hY, sdf-iQr prmfqmf df nfm ies dI sMqfn hY, puwqr hn, (ieh iesq®I)
afigaf ivc qurn vflI hY, sucwjI hY, sohxy rUp vflI hY . jIv-kMq Ksm dI (hryk)
iewCf ieh pUrI krdI hY, idrfxI ijTfxI (afsf iq®sLnf) ƒ ieh hr qrHF sMqoK dyNdI
hY (sLFq krdI hY) .3.
(imwTf bol, inmRqf, syvf, dfn, dieaf) sfry (afqmk) prvfr ivc
(BgqI) sB qoN AuWqm hY, sfry idAurF jyTF (igafn-ieMid®aF) ƒ mwqF dyx vflI hY
(cMgy rfhy pfx vflI hY) . hy dfs nfnk ! (afK—) Auh ihrdf-Gr BfgF vflf hY, ijs
Gr ivc (ieh BgqI-iesq®I) af drsLn dyNdI hY, (ijs mnuwK dy ihrdy ivc prgt huMdI
hY Aus dI Aumr) suK afnMd ivc bIqdI hY .4.3.
ieik ibMdu jqn kir rfKdy sy jqI khfvih ] ibnu gur sbd n CUthI
BRim afvih jfvih ]6] ieik igrhI syvk sfiDkf gurmqI lfgy ] nfmu dfnu iesnfnu
idRVu hir Bgiq su jfgy ]7] gur qy dru Gru jfxIaY so jfie isÖfxY ] nfnk nfmu n
vIsrY sfcy mnu mfnY ]8]14] {pMnf 418-419}
(arQ) anykF bMdy aYsy hn jo jqn kr ky vIrj ƒ rok rwKdy hn,
qy afpxy afp ƒ jqI sdFdy hn . pr gurU dy sLbd qoN ibnf Auh BI (ko®D afidk
qfmsI suBfv qoN) KLlfsI nhIN pRfpq krdy . (jqI hox dI hI) Btkxf ivc pY ky jnm
mrn dy gyV ivc pey rihMdy hn .6.
(pr) anykF igRhsqI aYsy hn jo syvf krdy hn syvf dy sfDn krdy
hn, qy gurU dI idwqI miq Auqy qurdy hn . Auh nfm jpdy hn, hornF ƒ nfm jpx leI
pRyrdy hn, afpxf afcrn pivq® rwKdy hn . Auh prmfqmf dI BgqI ivc afpxy afp ƒ id®VH
kr ky (ivkfrF dy hwilaF vloN) sucyq rihMdy hn .7.
hy nfnk ! prmfqmf df dr prmfqmf df Gr gurU pfsoN (gurU dI srn
ipaF) pCfixaf jf skdf hY . AuhI mnuwK pCfxdf hY jo gurU dy pfs jFdf hY . Aus ƒ
prmfqmf df nfm nhIN ivsrdf, Aus df mn sdf-iQr rihx vfly prmfqmf (dI Xfd) ivc
igwJ jFdf hY .8.14.
mfrU mhlf 1 ] mnmuKu lhir Gru qij ivgUcY avrf ky Gr hyrY ]
igRh Drmu gvfey siqguru n BytY durmiq GUmn GyrY ] idsMqru BvY pfT piV Qfkf
iqRsnf hoie vDyrY ] kfcI ipMzI sbdu n cInY Audru BrY jYsy ZorY ]1] bfbf aYsI rvq
rvY sMinafsI ] gur kY sbid eyk ilv lfgI qyrY nfim rqy iqRpqfsI ]1] rhfAu ] GolI
gyrU rMgu cVfieaf vsqR ByK ByKfrI ] kfpV Pfir bnfeI iKMQf JolI mfieafDfrI ] Gir
Gir mfgY jgu prboDY min aMDY piq hfrI ] Brim Bulfxf sbdu n cInY jUaY bfjI hfrI
]2] aMqir agin n gur ibnu bUJY bfhir pUar qfpY ] gur syvf ibnu Bgiq n hovI ikAu
kir cInis afpY ] inMdf kir kir nrk invfsI aMqir afqm jfpY ] aTsiT qIrQ Brim
ivgUcih ikAu mlu DopY pfpY ]3] CfxI Kfku ibBUq cVfeI mfieaf kf mgu johY ] aMqir
bfhir eyku n jfxY sfcu khy qy CohY ] pfTu pVY muiK JUTo bolY ingury kI miq EhY ]
nfmu n jpeI ikAu suKu pfvY ibnu nfvY ikAu sohY ]4] mUMzu muzfie jtf isK bfDI
moin rhY aiBmfnf ] mnUaf zolY dhids DfvY ibnu rq afqm igafnf ] aMimRqu Coiz mhf
ibKu pIvY mfieaf kf dyvfnf ] ikrqu n imteI hukmu n bUJY psUaf mfih smfnf ]5] hfQ
kmMzlu kfpVIaf min iqRsnf AupjI BfrI ] iesqRI qij kir kfim ivafipaf icqu lfieaf
pr nfrI ] isK kry kir sbdu n cInY lµptu hY bfjfrI ] aMqir ibKu bfhir inBrfqI qf
jmu kry KuafrI ]6] so sMinafsI jo siqgur syvY ivchu afpu gvfey ] Cfdn Bojn kI
afs n kreI aicMqu imlY so pfey ] bkY n bolY iKmf Dnu sMgRhY qfmsu nfim jlfey ]
Dnu igrhI sMinafsI jogI ij hir crxI icqu lfey ]7] afs inrfs rhY sMinafsI eyksu
isAu ilv lfey ] hir rsu pIvY qf sfiq afvY inj Gir qfVI lfey ] mnUaf n zolY
gurmuiK bUJY Dfvqu vrij rhfey ] igRhu srIru gurmqI Kojy nfmu pdfrQu pfey ]8]
bRhmf ibsnu mhysu sryst nfim rqy vIcfrI ] KfxI bfxI ggn pqflI jMqf joiq qumfrI ]
siB suK mukiq nfm Duin bfxI scu nfmu Aur DfrI ] nfm ibnf nhI CUtis nfnk sfcI qru
qU qfrI ]9]7] {pMnf 1012-1013}
arQ :—hy pRBU ! asl sMinafsI Auh hY jo ajyhf jIvn jIvy ik
gurU dy sLbd ivc juV ky Aus dI lgn iek (qyry crnF) ivc lwgI rhy . qyry nfm-rMg
ivc rMgIj ky (mfieaf vloN) Aus ƒ sdf iq®pqI rhygI .1.rhfAu.
pr afpxy mn dy ipwCy qurn vflf mnuwK (iqafg dy) josL ivc
afpxf Gr iqafg ky (iPr rotI afidk dI KLfqr) hornF dy Gr qwkdf iPrdf hY . igRhsq
inbfhux df PLrjL (ikrq krnI) Cwz dyNdf hY (ies gLlq iqafg nfl Aus ƒ) siqgurU
(BI) nhIN imldf, qy afpxI BYVI miq dI GuMmx-GyrI ivc (goqy KFdf hY) . (afpxf Gr
Cwz ky) hor hor dysF (df) rtn krdf iPrdf hY, (Drm-pusqkF dy) pfT pVH pVH ky BI
Qwk jFdf hY, (pr mfieaf dI) iq®sLnf (muwkx dy QF sgoN) vDdI jFdI hY . hoCI miq
vflf (mnmuK) gurU dy sLbd ƒ nhIN ivcfrdf, (qy lokF dy GrF qoN vyhlV) psLUaF vFg
afpxf iZwz Brdf hY .1.
mnmuK bMdf gyrI Goldf hY, Aus df rMg (afpxy kwpiVaF Auqy)
cfVHdf hY, Dfrimk pihrfvy vfly kwpVy pf ky iBKfrI bx jFdf hY . kwpVy pfV ky
(pihnx leI) godVI bxFdf hY, qy (aMn aftf afidk) mfieaf pfx leI JolI (iqafr kr
lYNdf hY) . (afp qF) hryk Gr ivc (jf ky iBwiCaf) mMgdf hY pr jgq ƒ (sq Drm df)
AupdysL krdf hY, afpxf mn aMnHf hox dy kfrn mnmuK afpxI iewjLq gvf lYNdf hY .
Btkxf ivc (pY ky jIvn-rfh qoN) KuMiJaf hoieaf gurU dy sLbd ƒ pCfxdf nhIN (ijvyN
koeI juafrIaf) jUey ivc bfjLI hfrdf hY (iqvyN ieh mnmuK afpxI mnuwKf jnm dI
bfjLI hfr jFdf hY) .2.
(afpxy vloN iqafgI bxy hoey mnmuK dy) mn ivc iq®sLnf dI
(bldI) awg gurU qoN ibnf buwJdI nhIN, pr bfhr DUxIaF qpFdf hY . gurU dI dwsI
syvf krn qoN ibnf prmfqmf dI BgqI ho nhIN skdI (ieh mnmuK) afpxy afqmk jIvn ƒ
ikvyN pCfxy ? AuNÖ aMqr afqmy ies ƒ suwJdf hY ik (ikrqI igRhsqIaF dI) inMidaf
kr kr ky nrkI jIvn ibqIq kr irhf hY . aTfhT qIrQF Auqy BON ky BI (mnmuK iqafgI)
KLuafr hI huMdy hn, (qIrQF qy jfx nfl) pfpF dI mYl ikvyN Dup skdI hY ? .3.
(lok-ivKfvy leI) suafh Cfxdf hY qy Auh suafh afpxy ipMzy Auqy
ml lYNdf hY, pr (aMqr afqmy) mfieaf df rsqf qwkdf rihMdf hY (ik koeI igRhsqI
dfnI af ky mfieaf Byt kry) . (bfhroN hor qy aMdroN hor hox krky) afpxy aMdr qy
bfhr jgq ivc iek prmfqmf ƒ (ivafpk) nhIN smJ skdf, (jy) ieh swcf vfk Aus ƒ
afKIey qF iKwJdf hY . (Drm-pusqkF df) pfT pVHdf (qF) hY pr mUMhoN JUT hI boldf
hY, gurU-hIx hox krky Aus dI miq Auh pihly vrgI hI rihMdI hY (Bfv, jLfhrf iqafg
nfl Aus dy afqmk jIvn ivc koeI PLrk nhIN pYNdf) . jd qk prmfqmf df nfm nhIN jpdf
qd qk afqmk afnMd nhIN imldf, pRBU-nfm qoN ibnf jIvn sucwjf nhIN bx skdf .4.
koeI isr munf lYNdf hY, koeI jtF df jUVf bMnH lYNdf hY, qy
mon Dfr ky bYT jFdf hY (ies sfry ByK df) mfx (BI krdf hY) . pr afqmk qOr qy pRBU
nfl zUMGI sFJ dy rMg ivc rMgy jfx qoN ibnf Aus df mn zoldf rihMdf hY, qy (mfieaf
dI iq®sLnf ivc hI) dsIN pfsIN dOVdf iPrdf hY . (aMqr afqmy) mfieaf df pRymI
(rihx krky) prmfqmf df nfm-aMimRq Cwz dyNdf hY qy (iq®sLnf df Auh) jLihr pINdf
rihMdf hY (jo ies dy afqmk jIvn ƒ mfr mukFdf hY) . (pr ies mnmuK dy kIh vws ?)
ipCly kIqy krmF dy sMskfrF df iekwT (aMdroN) muwkdf nhIN, (AuhnF sMskfrF dy asr
hyT jIv) prmfqmf dI rjLf ƒ nhIN smJ skdf, (ies qrHF, iqafgI bx ky BI)
psLU-suBfv ivc itikaf rihMdf hY .5.
(mnmuK mnuwK iqafgI bx ky) hwQ ivc icwpI PV lYNdf hY, lIrF df
colf pihn lYNdf hY, pr mn ivc mfieaf dI BfrI iq®sLnf pYdf hoeI rihMdI hY (afpxy
vloN iqafgI bx ky) afpxI iesq®I Cwz ky afey ƒ kfm-vfsnf ny af dbfieaf, qF
prfeI nfr nfl icwq joVdf hY . cyly bxFdf hY, gurU dy sLbd ƒ nhIN pCfxdf,
kfm-vfsnf ivc gRisaf hoieaf hY, qy (ies qrHF sMinafsI bxn dy QF lokF dIaF njLrF
ivc) msKLrf bixaf hoieaf hY . (mnmuK dy) aMdr (afqmk mOq ilafAux vflI iq®sLnf
df) jLihr hY, bfhr (lokF ƒ ivKfx vfsqy) sLFqI Dfrn kIqI hoeI hY . (ajyhy pKMzI
ƒ) afqmk mOq-KLuafr krdI hY .6.
asl sMinafsI Auh hY jo gurU dI dwsI syvf krdf hY qy afpxy
aMdroN afpf-Bfv dUr krdf hY, (lokF pfsoN) kwpVy qy Bojn dI afs bxfeI nhIN rwKdf,
sihj suBfie jo iml jFdf hY Auh lY lYNdf hY, bhuq vD-Gt bol nhIN booldf rihMdf,
dUijaF dI vDIkI ƒ shfrn df suBfAu-rUp Dn afpxy aMdr iekwTf krdf hY, pRBU dy nfm
dI brkiq nfl aMdroN ko®D sfV dyNdf hY .
jyhVf mnuwK sdf prmfqmf dy crnF ivc icwq joVI rwKdf hY, Auh
BfgF vflf hY cfhy Auh igRhsqI hY cfhy sMinafsI hY cfhy jogI hY .7.
asl sMinafsI Auh hY jo mfiek afsF vloN inrfs rihMdf hY qy iek
prmfqmf dy crnF ivc suriq joVI rwKdf hY . jdoN mnuwK prmfqmf df nfm-rs pINdf hY
qy aMqr afqmy pRBU-crnF ivc juVdf hY qdoN ies dy aMdr sLFqI pYdf huMdI hY . jdoN
mnuwK gurU dI srn pY ky (shI jIvn-rfh) smJdf hY Aus df mn mfieaf dI iq®sLnf ivc
zoldf nhIN, mfieaf ipwCy dOVdy mn ƒ Auh rok ky rwKdf hY; gurU dI iswiKaf lY ky
(jMgl Bflx dy QF) srIr-Gr ƒ Kojdf hY qy prmfqmf df nfm-srmfieaf pRfpq kr lYNdf
hY .8.
bRhmf hovy, ivsLƒ hovy, isLv hovy, AuhI sB qoN AuWqm hn jo
pRBU dy nfm ivc rMgIj ky suMdr ivcfr dy mflk bx gey . hy pRBU ! (BfvyN) cOhF
KfxIaF dy jIvF ivc qy AuhnF dIaF bolIaF ivc, pfqfl afkfsL ivc sB jIvF dy aMdr
qyrI hI joiq hY, pr ijnHF ny qyry sdf-iQr nfm ƒ afpxy ihrdy ivc itkfieaf hY
ijnHF dy aMdr qyry nfm dI rO jfrI hY ijnHF dI suriq qyrI isPLiq-sflfh dI bfxI
ivc hY AuhnF ƒ hI sfry suK hn AuhnF ƒ hI mfieaf dy bMDnF qoN KLlfsI imldI hY .
hy nfnk ! prmfqmf dy nfm qoN ibnf koeI jIv mfieaf dy moh qoN
bc nhIN skdf, qUµ BI iehI qfrI qr ijs nfl kdy zuwbx df KLqrf nhIN hovygf .9.7.
*muKI qy bulfrf,
iswK ivcfr mMc, luiDafxf
MOBILE: 98143-34544