mfJy idaF 40 isMGF ny ibdfvf ikWQy
iliKaf?
" mfry BuwK dy mFvF sLyr
Eho vFgr igdVF GrF nUM nws afey"
60 ivaF dy lfgy cfgy jLdoN iewh irkfrz
gurduafry qoN lfAUzspIkr qy vjdf suxIdf sI qF bVf cMgf lgdf sI. ikAuNik asIN qF
bysmJ hI sF qy ijhnF nUM Aumr dy qkfjy nfl smJ afAUxI cfhIdI sI, AuhnF nUM hfly
smJ afeI hI nhI sI. bfkI sRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI qF hfly vI GUk suqI peI
hY qy jy ikDry iehnF kmytIaF nUM jF iehnF dy jwQydfrF nUM jfg KuldI vI hY qF
sfnUM aMDivsLvfsL dI nINdy sulfAUx leI hI KuldI hY. sfnUM swc qoN dUr lYky jfx
leI hI iewh sMsQf kMm kr rhI hY. nhI qF bfbf ivrsf isMG dy KrIdy hoey buDI-jIvI
zf: rqn isMG jwgI horF dI kI mjfl sI ik AuWh Quwk ky cwtx dI koisLsL krdy qy
iswK jgq nUM , "dsm gRMQ" guru goibMd isMG jI dI ikRq hY jLF nhI dy BMbl BUsy
ivwc nf zfldy. jy Drm pRcfr kmytI ikDry vyly isr jfg pYNdI qF swB qoN AuprlI sqr
vflf irkfrz 60 ivaF ivwc hI bMd ho jFdf. hux suafl pYdf hUMdf hY ik iewh irkfrz
bMd ikAUN ho jLFdf? jvfb bVf hI sOKf hY. ijhVf iswK gurU vfsqy afpxI jfn qlI qy
rwK ky anMdpur sfihb jLFdf hY AusnUM BuwK ikvNy qMg kr skdI hY? AuWh qF igaf hI
mrn vfsqy hY. kI AuWh dunIaF dI sLhurq kmfAUx vfsqy anMdpur sfihb gey sn? kI
AuWh iswK dunIaF dy suK arfm qy pYsf kmfAUx vfsqy anMdpur sfihb gey sn? AuWqr hY
nhI.
jAu qAu pRym Kylx kf cfAu] isru Dir
qlI glI myrI afAu] iequ mfrig pYru DrIjY] isru dIjY kfix n kIjY] skol vfrF qy
vDIk] mhlf1]pMnf1412
guru nfnk sfihb dIaF iehnF pMgqIaF qy pihrf
idMdy hoey jo lok qno mno iswK sjy hoey sn AuhnF nUM BuwK df duwK poh hI nhI
skdf.
ipCly koeI 10-15 sflF qoN, jLdoN qoN iswK
Drm bfry pVHn df sLOk mn ivwc jfigaf hY, qd qoN hI mn ivwc iKafl afAUNdf ik jy
kr vfikaf hI BuwK dy duwK qoN qMg afky guru goibMd isMG jI dy isMGF ny anMdpur
sfihb dy iklHy ivwc bydfvf iliKaf sI qF mfJy dy AuWh 40 isMG iklHy ivwcoN bfhr
ikhVy rsqy inkl ky afpxy afpxy GrF nUM gey ikAUNik iklHy dy bfhr cfry pfsy qF
hjfrF dI qYdfd ivwc POj bYTI hY. Auws vkq aYsf XU[ aYn[ E[ df koeI inXm qF huMdf
hI nhI sI ik icwtf JMzf lhrf idE qy quhnUM kuwJ nhI ikhf jfvygf pr iPr vI AunHF
nNUM kYd qF kIqf hI jfxf sI jy mfiraf nf vI jFdf qF.bfhr jfnI dusLmn ipCly koeI
Cy mhIinaF qoN qfk ivwc bYTf hovy qy isrP 40 isMG bfhr afAux qy Auwh 200
iklomItr df pYNzf qih krky shI slfmq Gr phuMc jfx, dI gwl nUM mn mMndf
nhI.
dUsrf svfl iewh pYdf hUMdf hY ik guru sfihb
qoN aYsf vr/ asIs pRfpq krn leI kI pihlF guru qoN bymuwK hoxf pvygf mqlb bydfvf
ilK ky dyxf pvygf iPr guru sfihbfn vfsqy jLF iswKI vfsqy jfn dyxI pvygI iPr guru
sfihb mukqI bKsLxgy? aYsIaF sLhIdIaF, ijhnF vrgI imsfl dunIaF dy qKqy qy ikDry
nhI imldI qF guruU sfihbfn dy awKF dy sfhmxy hor iknHy hjLfrF isMGF ny idwqIaF
hn AuhnF nUM guru sfihbF ny koeI asIs ikAUN nhI idwqI? ijs isMG nUM cmkOr dI gVI
ivcoN inlx smyN guru sfihb afpxy hwQIN afpxy bsqr aqy ijgHf klgI pihnf ky bfhr
inkly AuWs df nfm sMq isMG sI qy iews dI nuhfr vI guru goibMd isMG jI nfl imldI
juldI hI sI AuWs nUM guru sfihbfn aYsf koeI vr/ asIs ikAUN nhI idwqf? sMq isMG
df dUsrf sfQI sMgq isMG sI. ieh dovyN isMG agly idwn cmkOr dI gVI ivwc lVdy lVdy
sLhId ho gey. kI gurU sfihbfn df ipafr iehnF isMGF nfl iksy hor nfloN Gwt hovygf
.
iPr mn ivwc iewk hor iKafl afAuNdf hY ik
gurU goibMd isMG jI ny iewh bdfvf sFB ky ikvyN rwiKaf? jdoN ky AuhnF dIaF
afpxIaF rcnfvF jLF ihMdU-imQhfs dy Auqfry srsf ndI dI ByNt cVH gey. AuhnF dI
mfqf gujrI qy dovyN Coty sfihb-jLfdy AuhnF qoN ivCV ky muglIaf srkfr dI qlvfr dI
ByNt cVH gey. jo Dn dOlq sI Auh vI srsf ndI ivwc ruV igaf. afpxI jfn qoN vwD
ipafry isMG srsf ndI ivwc kfl nUM ipafry ho gey. anMdpur sfihb qoN mukqsr qk kI
gurU sfihbF kol sFBx leI bydfvf hI bicaf sI? kdI kdI styjL qoN tksflI isMGF dy
mUMh qoN ieh vI suxn ivwc afieaf hY ik gurU sfihbF ny kmr-ksf hI iewQy af ky
Koilaf sI. AuWh jfxI jfx sn. AuhnF nUM pqf sI ik bdfvy dI mukqsr loV pYxI hY.
iews gwl qoN iewh svfl pYdf hUMdf hY ik kI gurU sfihb hr rojL nhfAuNdy nhI sn
jLdoN ik hr iswK nUM svyry AuwT ky iesLnfn krn dI hdfieq hY. iewqhfs qoN nfvfkP
iPrikaF ny afpxIaF afpxIaF khfxIaF GV leIaF qy asIN aMDivsLvfsL dI pwtI bMnI
iehnF gol pwgF vfilaF dIaF JUTIaF khxIaF nUM swcIaF mMnx lwg pey ijhnF qoN awj
ipCf CuzvfAUxf musLkl hI nhI lwg irhf blik nf mumikn jfpdf hY. iehnF gol pwgF
vfilaF dI jy iews gwl qy iewqbfr kr vI lieaf jfvy ik gurU sfihb jfxI-jfx sn qF
iPr iewk hor svfl pYdf hUMdf hY ik gurU goibMd isMG jI df hfly imsLn pUrf nhI sI
hoieaf qy Aumr vI AuhnF dI koeI 43-44 sfl dI hI sI qF gurU sfihbfn nUM jmsLYd
Kfn dy vfr qoN bcxf cfhIdf sI, afpxf imsLn pUrf krn leI.
dUsry pfsy jdoN ik cmkOr sfihb dI gVI nUM
Gyrf pfAux vflIaF POjLF vI mlyr kotly dIaF hI sn qy gurU sfihbfn nUM cmkOr dI
gVI ivwcoN bfhr kwZx vfly, swB qoN vwD musLkl dy smyN ivwc kMm afAux vfly vI
mlyr kotlf dIaF POjLF dy ispf-islfr (kmFzr), gurU sfihbF dy sLrDflU, gnI Kfn qy
nbI Kfn hI sn. (AuhI pMnf 197) AuhnF ny gurU sfihb nUM POjI vrdI pihnf ky rfqo
rfq mfCIvfVy kotlf inhMg Kfn kol surwiKawq phuMcfieaf qy idwn cVHn qoN pihlF
pihlF iPr afpxIaF PojLF ivwc jf sLfml hoey. qn dy kpVy lIrF lIrF, pYrF ivwc Cfly
qy iewt df isrhfxf lf ky sOx vflI gwl iehnF ZfzIaF ny iswK sMgqF dy Kun ivwc
grmI ilafAux qy iPr notF dI vrKf leI hI clfeI hoeI hY.
"imqR ipafry nUM hfl murIdF df
kihxf" gIq vI asIN gurU goibMd isMG dy
mUMh ivc aYvyN hI pfeI jf rhy hF jdoN ik ies gIq ivclI sfrI sLYlLI nUM smJx qoN
pqf cwldf hY ik ieh gIq iksy sLrfbI kvfbI df iliKaf hoieaf hY. ies bfry crcf
afpF iksy hor lyK ivc krFgy. ieQy pfTkF nUM ieh dwsxf hI jLrUrI hY ik jo bIV sB
qoN pihlF BfeI mnI isMG vflI 1770 ivc ilKI dwsI jFdI hY aqy ies vyly gurpurvfsI
rfjf gulfb isMG syTI jI dy Gr idwlI ivc hY, Aus ivc AupRokq "imqR ipafry" vflf
gIq sLbd hjLfry vfly ds sLbdF smyq hY hI nhIN. dUsrI gwl ieh ik sfry dsm gRMQ
ivc iek ieh hI aYsf slok hY ijhVf TyT pMjfbI ivc iliKaf hY hor sfry gRMQ dI bolI
phfVI qy ibRj BfsLf hY.
drasl iewh TIk jfpdf hY ik jdoN gurU goibMd
isMG jI dIny�kFgV qoN mukqsr vl afey qF iewh cflI isMG, ijhnF nUM gurU sfihbfn
mukiqaF dI asIs/ vr idwqf, ijhnF df muKI Bfg isMG JbflIaf sI aqy iewko iewk aOrq
jo iehnF dy nfl sI Auwh sI mfqf Bfgo, ijhVI iswKI ivwc nko nwk iBjI hoeI sI,
gurU jI dy mfqf gujrI jI aqy sfihb jLfidaF dIaF sLhIdIaF bfry sux ky aPsos krn
leI mfqm pursI Bytf krn leI afey sn. Bfg isMG Jbfl vfly srkfry drbfry asr rsUK
rwKx vfly afdmI sn. aPsos krn qoN bfad iewh lwgy mugl aiDkfrIaF aqy gurU jI
ivwckfr smJOqf krfAux dI gwl. (AuhI pMnf 161) qF gurU jI ny AuhnF nUM jLmfny dI
srkfr/muglF dI srkfr dy lVIvfr jLulmF df cyqf krvfieaf. gurU arjn dyv jI qoN lY
ky gurU hrgoibMd sfihb jI dI gvflIar dy iklHy keI sflF dI kYd df cyqf krvfieaf.
gurU qygbhfdr sfihb dI sLhfdq df cyqf krvfieaf. Auws qoN bfad anMdpur sfihb dy
iklHy dy Gyry df cyqf krvfieaf qy puiCaf ik qusIN iehnF jLulmF vyly ikwQy sI?
gurU jI ny puiCaf, kI quhfnUM hux smJOqy afid dIaF gwlF kridaF sLrm nhI
afAudI?
Bfg isMG jI JbflIey ny cuwp qoVidaF gurU jI
nUM ikhf ik AuhnF dy vws ivwc nhI hY ik gurU jI qy hor sLrDf rwKx. gurU jI jvfb
ivwc afKdy hn ik AuhnF nUM swidaF qF nhI sI igaf? qy nfl hI afK idwqf ik hux
bydfvf ilK dyx. ijs qy Bfg isMG Jbfl qy hor cOhF pMjLF isMGF ny dsqKq kr idwqy
bfkI pYNqIaF ny dsqKq nhI kIqy ( AuhI). rwb dI mrjI aYn AusI vkq gurU jI nUM Kbr
imlI ik sLfhI PojLF qyjI nfl ipCf krdIaF iewDr af rhIaF hn. qd gurU jI ny mflvy
ivwcoN iekwTIaF kIqIaF hoeIaF PojLF nUM afpxy itwly dy iewk pfsy morcy lfAux leI
ikhf. iehI vylf sI jd mfqf Bfgo jI ny iehnF 40 isMGF nUM sLrimMidaF kIqf qy ikhf
ik iews qrF gurU jI nUM sMkt dI GVI ivwc Cwz ky jfx nfl mfJy dI nmosLI hovygI.
sfzf BfeIcfrf sfnUM sfzy twbrF smyq iqafg dyvygf. iews dy Pl srUp iehnF isMGF ny
vI kmr-kwsy kws ley qy af rhIaF srkfrI POjLF df iehnF sfiraF ny zwt ky mukfblf
kIqf. qIrF golIaF dI lVfeI qoN bfad qlvfr dI jMg sLurU hoeI. sUrj zubx qk ieh 40
dy 40 isMG gMBIr qrF jLKmI ho cuky sn jLF mfry jf cuky sn. iehnF 40 isMGF ivwcoN
kyvl iqMn (rfie isMG, suMdr isMG aqy mhF isMG) aKIrly svfsF qy sn jdoN srkfrI
POjF jMg df mYdfn Cwz ky jf cukIaF sn qF gurU jI iehnF kol phuMcy. mfqf Bfgo jI
vI jLKmI peI hoeI sI. gurU jI sLhId ho cuwky aqy jLKmI isMGF nUM Audfricq nfl
asIsF dI bKisLsL krdy krdy iehnF isMGF kol afey qF Aupr ilKy iqnF isMGF ny,
iehnF ivwcoN iksy dy vI bydfvy Aupr dsqKq nhI sn, gurU jI awgy kyvl iehI bynqI
kIqI ik bydfvf pfV idE aqy Buwl iKmf kr idE. gurU jI ny ievyN hI kIqf qy iehnF
nUM mukqf df vrdfn pRdfn kIqf. gurU jI ny Auws asQfn qy eIsLr sr df nfm bdlky
iehnF sLhId isKF dy mfx vjLoN mukqsr rwK idwqf. iehnF 40 isMGF ny bydfvf anMdpur
idwqf sI KunfmIaF rihq nhI.
"hvflf ieqhfs c iswK zf: sMgq isMG dI iewh ikqfb iswK sMgqF nUM
pVHn dI apIl"
iewk hor vIcfr ieh ik jy pfxI nf imlx dI vjHf kr ky jLmfny dI
srkfr dIaF POjLF jldI hI lVfeI qoN bfad ipCFh nUM Bwj geIaF sn qF jLrUr sfl df
grmI df pwK hovygf. mqlb jyT hfV df mhInf hovygf. ijs qrHF awj asIN mfGI
dsMbr/jnvrI ivc mnfAuNdy hF ieh glq hY. iswK sMgqF ny ies idn nUM srb-sMmqI nfl
dsMbr/jnvrI ivc mnfAux df kdoN PYslf kIqf kdy pVHn ivc nhI afieaf?
bfkI iswK Drm dy swB qoN vwzy PlfsPr BfeI kfhn isMG nfBf ny
mhfn kosL dy pMnf nMbr 981 qy mukqy isrlyK hyT AunHF 40 iswKF dy nfm ilKy hn
ijhVy cmkOr dI gVHI ivc sLhId hoey sn. Kqrfxy dI Zfb qy mflvy dIaF POjF qoN
ielfvf, mhF isMG qy AunHF dy nfl dy 40 iswKF nUM, ijnHF nUM awj qk iswK kOm 40
mukqy mMndI af rhI hY, BfeI kfhn isMG nfBf isrP sLhId hI ilKdy hn. pr iesy hI
mhfn kosL dy pMnf 980 qy mukqsr dy isrlyK hyT iPr mfJy dy 40 isMGF df ijLkr krky
tuwtI iswKI gMZI hY qy klgIDr df ienHF hI sLhId isMGF nUM mukq pdvI bKsLx df
ijLkr krdy hn. swc kI hY ies bfry ieh lyK jwQydfr akfl qKq, aMimRqsr sfihb, nUM
vI Byijaf hf irhf hY. jy jwQydfr sfihb ny Auqr idwqf qF sMgqF nUM sUcq kr idwqf
jfvygf.
gurcrn isMG (ijAUx vflf)
not:- zf: hrijMdr isMG
idlgIr df ies ivsLy qy lyK pVHn leI ieWQy kilk kro
jI.