sihj pfT- sihj pfT qoN
Bfv hY sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI df sihjy sihjy aqy ivcfr sihq kIqf igaf pfT.
drasl iehI hY bfxI dy pfT df nIXm aqy hr iek gurisK vfsqy jLrUrI vI hY ik Aus dy
jIvn ivc iek sihj pfT hr smyN cflU rvy. iPLr ieh pfT BFvyN poQINaF, sLbdfrQ jF
drpx rfhIN kIqf jfvy. bfxI df sMbMD sfzy jIvn dI sMBfl nfl hY aqy Bytf dyky pfT
krvf lYx nfl sfzy jIvn dI ieh loV pUrI nhIN huMdI. bfxI df mksd hI bfxI isiKaf
nUM jIvn ivc ilafAuxf hY.
ivdvfnF anusfr aKMz pfT
vflI prIpftI ny gurUdr aMdr AudoN pRvysL kIqf jdoN pMQ byaMq BIVf ivc Pisaf ipaf
sI. itkfxf bhuqf krky sLihrF qoN dUr, jWiQaF dI sLkl ivc, jMglF, mfrUQlF aqy
phfVF ivc huMdf sI. pMQ ikwDry apxy mUl qoN hI nf tuwt jfey, pMQk afgUaF ny
vWkqI qOr qy pfT df ieh nIXm apxfieaf. ijwQy ikwQy itkfxf bxdf, arMB qoN aMq qIk
lgfqfr pfT kr ilaf jFdf. Aus pfT dy krn ivc smyN dI koeI sImF nhIN sI huMdI.
iesqrHF sMpUrn bfxI nfl sFJ aqy bfxI df siqkfr, dovyN gwlF bxIaF rihMdIaF. Auh
lok, bfxI df pfT afpxy nfm-aiBafs aqy jIvn dI kmfeI vfsqy afp krdy sn. Auh jfxdy
sn ik bfxI anusfr jIxF hI isK dy jIvn dI aslI Kurfk hY aqy sMpUrx bfxI hI
pfqsLfh vloN sMgqF vfsqy hukm rUp hY. ies vfsqy Auh bfxI nUM smJ-ivcfr ky pVHdy
aqy dUijaF nfl AusnUM sFJf krdy sn. pYsy, Bytf dy ky pysLfvr pfTIaF qoN pfT
nhIN sn krvfey jFdy aqy nf hI Aus vWkq ajyhy pysLfvr pfTIaF df pMQ ivc koeI
nIXm hI sI. asl ivc Ayus vWkq sfzy afgU bVy sUJvfn sn, jykr aijhf nf krdy qF
bfxI dy kuJ aMgF qoN isvf gurU kIaF sMgqF sMpUrx bfxI pRvfh qoN axjfx hI rih
jFdIaF.
pMQ dy mhfn ivdvfn BfeI kHfn isMG jI
nfBf ny vI ies gl nMU iesy qrHF hI ibafinaf
hY. AunHF anusfr vI pMQ ivc aKMz pfT df afrMB kyvl hflfq aqy smyN dI
mjbUrI aqy iek vwkqI loV sI. purfqn smyN aj vFÕ iksy pRkfr dy bRfhmxI vihm
Brm, joqF-nfrIal, kuMB jF mwD vfly bKyVy nhIN sn. smuWcI bfxI nfl, pMQ dI
sFJ kfiem rih sky, ies ipwCy kyvl iehI soc sI. Aus soc dI ijWqnI vI pRsLMsf kIqI
jf sky, Gwt hY.
isK rihq mirXfdf aqy aKMz
pfT- isK rihq mirXfdf ivc aKMz pfT dy nIXm bfry bVf spsLt vrnx hY. "(A) aKMz
pfT iksy BIV jF Auqsfh vyly kIqf jFdf hY. ieh qkrIbn 48 GMty ivc sMpUrn kIqf jFdf hY. ies ivc pfT lgfqfr ibnF rok dy kIqf
jFdf hY. pfT sfPL qy sLuWD hovy. bhuq qyjL pVHnf, ijsqoN suxn vflf kuJ smJ nf
sky, gurbfxI dI inrfdrI hY. aWKr mfqrf df iDafn rWK ky pfT sLuD qy sfP krnf
cfhIey, BfvyN smF kuJ vDIk lWg jfvy. (a) aKMz pfT ijs prvfr jF sMgq ny
krnf hY, Auh afp kry jF tWbr dy iksy afdmI, sfk sMbMDI, imWqr afid iml ky krn.
pfTIaF dI igxqI mukWrr nhIN. jy koeI afdmI afp pfT nhIN kr skdf qF iksy cMgy
pfTI koloN sux lvy pr ieh nf hovy ik pfTI afp iekwlf bih ky pfT krdf rhy sMgq jF
tWbr df koeI vI afdmI nf suxdf hovy. pfTI dI XQf-sLkiq Bojn bsqr afid nfl Xog
syvf kIqI jfvy. (e) aKMz pfT jF hor iksy pfT vyly kuMB, joq, nlIeyr afid rwKxf
jF nfl nfl jF ivc ivc iksy hor bfxI df pfT jfrI rwKxf mnmq hYY" iesyqrHF bfr bfr
iesLnfn jF kysIN iesLnfn krky pfT qy bYTxf, ieh vI inrol bRfhmxI suwc-iBwt hY.
gurmWq df nIXm nhIN.
48
GMty vflI pfbMdI?- isK rihq mirXfdf anusfr vI, ieh gl bVI spsLt hY ik pfT
vfsqy 48 GMty dI koeI pfbMdI nhIN. pfbMdI hY "pfT sfPL qy sLuWD hovy. bhuq qyjL
pVHnf, ijsqoN suxn vflf kuJ smJ nf sky, gurbfxI dI inrfdrI hY. aWKr mfqrf df
iDafn rWK ky pfT sLuD qy sfP krnf cfhIey, BfvyN smF kuJ vDIk lWg
jfvy". lyKk dy injI qjurby ivc ijhVy swjx 48 GMty jF ies qoN vI
Gwt smyN ivc pfT kr lYx dI rwt lgfAuNdy hn, AuhnF rfhIN kIqy pfT df bhuqf ihwsf
Auh hMudf hY ijs dI suxn vfly qF dUr, pVHn vfly nMU hI pqf nhIN lgdf ik Auh pfT
kI kr irhf hY. keI vfrI qF ieh byadbI ies sImF qIk vI jf puwjdI hY, jdoN ivcoN
keI keIy pwqry pfT Cwz hI idqf jFdf hY. kyvl ies vfsqy ik sfnMU apxy mnuwKf jnm
dI kImq df vI pqf nhIN aqy nf hI sfzy mn ivc gurU-akfl purK df hI koeI zr hY.
ies ivc dosLI pfT rKvfAux vfly vI hn, aqy krn vfly vI. iesy df hI iswtf hY aj
sfzy pfTI isMGF ivcoN 90 pRqIsLq qoN vwD Auh pfTI hn ijnHF df pfT krnf kyvl
pysLf hY, ies qoN vWD bfxI dI koeI soJI nhIN. scfeI vI iehI hY ik jdoN pfT krn
vfly df, iDafn hI pfT ivc nhIN, kyvl pfT dI spIz ivc hY qF bfxI dI ivcfr, soJI
aqy jIvn df suafl, afpy hI Kqm ho jFdf hY.
pfT df mwD-
ieQy ieh gl vI iDafn mMgdI hY ik isK rihq mirXfdf ivc pfT dy mwD df AuWkf hI
koeI ijLkr nhIN, ijvyN ik aj aijhy smyN Gbrfht aqy dOV Bwj mcf idqI jFdI hY.
keI vihmI lok jo mUl rUp ivc gurmWq dy AuWcy suwcy jIvn qoN axjfx hMudy hn,
aijhy smyN keI qrHF dy vfvyly KVy kr dyNdy hn aqy BolIaF BflIaF sMgqF nMU keI
qrHF dI iKwcoqfx aqy bihs-mubfhsy ivc AulJf dyNdy hn.
swcI gl qF ieh hY ik cldy pfT dy dOrfn, dUjy
idn dy pRBfqy dy siqsMg df smF, ivckfr af jFdf hY. Aus smyN inXm anusfr sQfn
syvf aqy kVfh pRsLfid dI dyg kr lYxI Xog BfsdI hY. ies dy nfl hI ieh vI mirafdf
hY ik jdoN kdy vI dyg krnI hovy, AusdI ardfs vfsqy Cy pAuVIaF anMd sfihb df pfT
vI krnf hY. ies dy nfl pfT dy mwD ivc puwjx jF iksy ivsLysL pMny nMbr dI gl bxdI
hI nhIN. iPr pMnf nM: 705 ijWQy pujx qy
ieh hfey qObf mcf idqI jFdI hY AuQy qF AuMJ vI pfT df ‘mD’ bxdf hI nhIN aqy jykr
lPLjL ‘mD’ vfsqy hWT kIqf jfvy ieh lPLjL vI smUcI bfxI ivc qyeI (23) vfrI afieaf hY.
scfeI ieh hY ik gurUdr ny qF sMsfr nMU vfDU dy Brm jfl ivcoN kwZxf hY, n ik
hor nvyN nvyN BrmF ivc PsfAuxf hY, "gur prsfid Brm kf
nfsu"(pM:294)
aj kI ho irhf hY aqy Ausdy ipwCy kfrx
kI hn?- drasl jdON aKMz pfTF vfly
nIXm ny pMQ ivc pRvysL kIqf qF Aus smyN isMG ngrF-ipMzF nUM iqafg ky jMglF,
mfrUQwlF, prbqF ivc vsdy sn. ngrF-ipMzF ivc gurduafiraF qy jo gRMQI isMG aQvf
pujfrI jF mhMq kfibjL ho gey, mUl rUp ivc AuhnF ivcoN bhuqy isK hI nhIN sn. blik
gYrisK pujfrIaF ivcoN hI isKI srUp nMU Dfrx krky gurduafiraF dI afmdn qy kfibj
hoey sn. inrmlf sMprdf vI iehnF ivcoN hI sI. kuWJ AudfsIaF ivcoN vI sn ijnHF dI
mUl sFJ qF gurUdr nfl sI pr isKI isDFqF qoN axjfx sn. drasl ieh smF hY sMn
1716 bfbf bMdf isMG
jI dI sLhfdq qoN bfd df. asl ivc aj gurduafiraF ivc ijWqnIaF vI ibprn dIaF rIqF,
sMgrFdF-pUrnmfsLIaF-mwisaFvF, srfD, nrfqy, iQWq-vfr, jfq-ibrfdrIaF dy cwkr ieQoN
qIk ik tUxy-qbIq aqy sLbdF df mMqr-rtx, igxqIaF-mhfqm, clIhy, suKnf, joqF, ippWl
pUjf, rWKVI, lohVI, idvflI, asLtmI, rfmnOmI afid iqEhfr, sfrI Ausy smyN dI dyx
hn. vIhvIN sdI ivc pujky ‘isMG sBf lihr’ df arMB hoieaf- ies nfl ies pfsy
kuJ Twl qF peI. nhIN qF hun qIk mMdrF ivc hox vflI mUrqI pUjf vI, gurduafiraF df
aMg bx cukI sI. ieQoN qk ik hirmMdr sfihb dI pirkRmF ivc vI, mUrqIaF aqy AunHF
dI pUjf huMdI sI. ies mUrqI pUjf nMU smfpq krn vfsqy, Aus vWkq dy isK afgUaF ny,
afp mfieaf iekwqR krky, durigafnf mMdr dI sQfpnf krvfeI aqy pirkRmf ivcoN ienHF
mUrqIaF nUM AuTvfieaf. scmuc jykr iehI kMm kuJ josL ivc afky kIqf jFdf qF bhuq
nuksfn ho skdf sI. aj vI anykF gurduafiraF ivc bl rhIaF joqF, QwVf sfihbfn nMU
kwcI lwsI dy iesLnfn, PLul pqfsy-PLulIaF dy pRsLfid iesy mUrqI pUjf dI rihNd
KUMd hI hn.
kuMB, nfrIal, joq, aMn, mOlI afid df
mUl- isMGF rfhIN jMglF-mfrUQlF ivc apxfieaf
pfT vflf ZMg jdoN AuhnF afp bxy pujfrIaF, mhMqF qIk puwjf qF pMsfrI nMU awdrk dI
gMZI hwQ lgx vflI khfvq ho inwbiVaf. qMqr sLfsqr ivc vyd pfTF dIaF kuJ ivWDIaF
nIXq hn ijnHF ivcoN aKMz pfT, pfkisLk (15 idnF ivc) aqy
spqfihk pfT, sMpt pfT afid. cUMik vydF-sLfsqrF ivc bhuqf krky sUrj, cMd, agnI,
hvf, pfxI afid dyviqaF dI AusqWq-pUjf pRbl hY. ies vfsqy nfl nfl kuMB rwKxf (jl
aQvf vrux-dyvqy dI pUjf), aMn (aMn dyvqy dI pUjf), mOlI (dyvI pUjf), nfrIal
(gupq dyvqy rfhIN sfry dyviqaF dI pUjf), joq (agnI dyvqy dI pUjf) afid dy inXm
hn. sLihrF ivwc arMB ieh pfT bfxI nfl sFJ rwKx df Auprflf nhIN blik ieh qF qMMqr
sLfsqr df hI gurduafiraF ivc pRvysL krvfAyux df qrIkf sI. nqIjf-gurbfxI igafn
qoN korf, isWK vI Ausy pfsy hI qur ipaf.
anykF pRkfr dy mMqr jfp aqy vwKry vwKry
mMqrF dy rWtn qoN vwKrI vwKrI isWDI, ieh nIXm vyd mMqrF dy sn. ies dy Ault bfxI
qF suxn-pVHn-ivcfrn aqy jIvn ivc vsfAux-kmfAux vfsqy sI. gurbfxI nMU vI Ausy
qrHF mhfqm aqy kfmnf pUrqI df iesLU bxf idqf igaf. kyvl aKMz pfT hI nhIN, spqfh
pfT, sMpt pfT aqy AunNF dy krn dy vwKry vwKry ZMMg, gurbfxI dy iBMn iBMn sLbdF
qoN vwKrI vwKrI pRfpqI, iswDI aqy Pwl vI gurUdr ivc pRvysL kr gey.
sLfqr lokF dI cfl isry cVHI- aijhy
Jukfa qF Bfrq dI lokfeI ivc bRfhmx vrg ny icrF qoN pwky kIqy hI hoey sn. aKMz
pfTF rfhIN, mhfqm pRfpq krn vfly Jukfa nMU KUb AuCfilaf igaf. aKMz pfTF dI ies
rIqI ny lokfeI dIaF jVHF ivc Dwsy hoey AunHF purfqn ivsLvfsF nMU BrvIN hvf idqI.
gurduafiraF ivc vI aqy AunHF qoN bfhr, kuJ iek nMU Cwz ky anykF zyhry, ijhVy
afpxy afp nMU iksy vI gurmiq isDFq dy pfbMd nhIN sn smJdy, ies rsqy rWjvI luwt
Ksuwt ivc lg tury. ieko smyN, ieWk sO ieWk pfTF dIaF lVIaF vI clf idqIaF geIaF.
iek pMQ do kfj, sMgq ivcoN ijWqnI bfxI dI soJI GtygI, AuWqnI hI luwt
Ksuwt vI sOKI hMudI jfvygI. iek pfT qoN ijWqnI Bytf pRfpq krnI hY, ieWk sO ieWk
pfTF qoN AuWqny hI smyN ivwc iek sO iek guxF vWD pRfpq ho jFdI hY. ijs rsqy qoN
ieh cIjL af rhI sI, hor hor bRfhmxI suwcmF, vihm-Brm vI nfl jVdy gey. kysIN
iesLnfn krky bYTxf-ijwqnI vfrI jMgl pfxI jfxf-AuqnI vfrI kysIN iesLnfn krky pfT
qy bYTxf. aKMzpfT dy nfl nfl jpujI sfihb jF iksy hor bfxI dy pfT dI lVI clfAuxI.
keI QfvIN qF kyvl AunHF dy irqUkfl dohrfn aqy ikWDry bIbIaF ienHF pfTF ivc AuWkf
hI ihWsf nhIN lY skdIaF. ijvyN vyd pfTF dohrfn "bgf rqf pIalf kflf bydf krI
pukfr" (pM:139) df nIXm hY
iesyqrHF keI QfvyN pfT ivc ihWsf lYx vfsqy, ivsLysL pRkfr df pihrfvf pf ky pfT
krn dy inXm hn. vihm pfey jFdy hn ik ienHF suwcmF-ivWDIaF nfl BrpUr pfT hI
mirafdf anusfr pfT hn aqy iesqoN ibnF pfTF df Pwl-mhfqm aqy kfmnf dI pUrqI hI
sMBv nhIN. gurbfxI anusfr ieh sB aigafnqf dy hnyry ivc BWtkxf hI hY. gurU
sfihbfn ny 239 vhHy lgfky, anykF GflxF Gfl ky lokfeI ivcoN ieh vfDU vihm Brm hI qF
Kqm kIqy sn pr asIN ikQy puj gey hF?
mn kI miq iqafghu hir jn hukmu bUiJ suKu
pfeIaY ry- (pM:800) spsLt hoieaf
ik joqF bflxIaF, aMn-kuMB rwKxy, mOlI bMnHxI, nfl nfl iksy hor bfxI dy pfT dI
lVI, vfDU sucmF-bfr bfr dy kysIN jF AuMÖ iesLnfn krny aqy hor vihm Brm kyvl
nfsmJI hI hY aqy ieh sB nhIN krnf. pfT vI jykr lgfqfr krnf hY qF 48 GMty dI bjfey
60 jF72 GMty df smF lgfieaf
jf skdf hY, ies ivc koeI Brm nhIN, pr pfT afp iml ky, iewk iewk awKr spsLt aqy
suxf ky krnf hY. lg-mfqrf df iDafn krky krnf hY qF jo pfT krn vfly aqy sroqy
swjxF dI smJ ivc pUrI qrHF af sky. isK rihq mirXfdf ivc ies bfry spWsLt vrnx hY
ik iek smyN qy ieWk hI pfT, kQf jF kIrqn df inXm hY. ieko smyN iewk qoN vwD pfTF
df qF suafl hI pYdf nhIN hMudf. ijWqnI jldI iehnF mnmqF Aupr TwlH pfeI jf sky,
AuWqnf hI jLrUrI hY. bfxI asl ivc apxy krn aqy sunx vfsqy hY. jykr iksy
mjbUrI ivc krvfAuxf hI hY qF sLuWD spWsLt pfT krn vfly, sUJvfn swjxF qoN hI
krvfAuxf aqy bYT ky suxnf vI hY.
aj dIaF gurduafrf kmytIaF aqy aKMz
pfT- aj ijhVIaF kmytIaF jF swjx aKOqI ‘mhfqm’ pRfpq hox vflIaF vfDU glF df
iZMzorf ipwt ky sMgqF nMU gumrfh kr rhy hn aqy aigafnqf PYlf rhy hn AunHF vfsqy
gurbfxI df PYslf hY "mfieaf kfrn ibidaf bychu jnmu aibrQf jfeI" (pM:
1103). aj qF hflq ieh bxI peI hY ik ijMmyvfr, siqkfrjog
gurduafrf kmytIaF pfs vI pfTF leI dWs dWs sfl dI aYzvFs buikMg mOjUd hY. pfT
krvfAux vfilaF nMU arMB krn vyly df hukmnfmf aqy Bog df hukmnfmf vI zfk rfhIN
pujdf hY. nf koeI pfT suxn afAuNdf hY aqy nf hI pfT krn jF krvfAux vfilaF nMU hI
bfxI dy igafn nfl koeI quafluk hY. lfeInF ivc lgf ky pfT kIqy aqy krvfey jf rhy
hn. suafl kyvl ieWqnf huMdf hY ik quhfzf pfT ieh hY aqy nfl vflf pfT quhfzf
nhIN. pfT dI jgh aqy sQfn nfl pfTF dy ryt vI vWKry vWKry hn. dovyN pfsy pfT-Drm
kmfAux leI nhIN blik vycx-KrIdx dI cIjL bx cukf hY. mfieaf ByjI qy mhfqWm Gr
bYTy puj igaf aqy Byjx vfilaF ny Byj idqf. ies bfry jdoN kuJ ijMmyvfr aqy sUJvfn
pRbMDkF nfl ivcfr kIqI geI. pihlF qF kmytIaF dy kMmF ivc Auh afpxy afp nMU
iekwlf aqy mjbUr smJdy hn. dUjf-Auh do dlIlF dyNdy hn, iek ieh ik ‘aWj
gurduafiraF dI afmdn df aMKz pfT hI sB qON vWzf sfDn hn’ aqy dUsrI gl ieh ik ‘jy
mnHf kro qF sMgqF dUjy gurduafiraF jF zyhiraF pfs Btwk jFdIaF hn’.
AuMJ iehnF donF dlIlF ivc vI bhuqf dWm nhIN.
jykr kOm nMU bcfAuxf hY qF ieh Twl pfAuxI hI pvygI. gurduafiraF ivcoN jdoN ies
ivruD zwt ky pRcfr hovygf qF sMgqF dI jfigRqI zyiraF qy rok vI pf lvygI. jdoN
qIk ieh pirpftI gurduafiraF ivc mOjUd hY ies dy ivruwD qF koeI pRcfrk aqy kQf
vfck vI gl nhIN kr skdf. loV hY, aj gurduafiraF ivc jF sMgqF dy ivsLys iekWTF
aqy gurpurbF smyN ies hWQly gurmWq pfT nMbr 15 nUM vWD qoN
vWD igxqI ivc, kyvl lfgq mfqr kImq qy, sYNtr pfsoN mMgvf ky vMizaf jfvy. ieh iek
akwt scfeI hY ik Bytf krky aKMz pfT krvfAuxf, iek aijhf dYNq hY jo kOm dI qbfhI
df aj pUrn qOr qy kfrx bixaf ipaf hY. aj lgBg pUrI kOm bfxI jIvn qoN pUrI qrHF
tuwtI peI hY. bs, pYsy dy ky aKMz pfT krvfieaf aqy asIN pwky isK bx gey.
aKMz pfT krvf ky mfno hr iek Aultf kMm krn
dI sfnMU KuWlH iml jFdI hY. jykr ‘anMd kfrj’ hY pYsy idqy aqy aKMz pfT krvf ilaf
iPLr hotlF ivc ‘kfk tyl pfrtIaF’, sLrfbF pIx-iplfAux dI aqy hriek ZkvMj leI mfno
sfnUM pUrI KuWlH iml geI. clfxy df smF hY jF koeI hor…mukdI gl jdoN qIk aKMz pfT
krvfAux dy Ault, bfxI smJx aqy kmfAux vflI BfvnI sMgq aMdr muV pYdf nhIN kIqI
jFdI, sfzI qbfhI mUMh pfV ky sfzy sfhmxy KloqI hoeI hY. ieh aKMz pfT aj ieWk
aijhf gumrfhkun rsqf bx cukf hY ijsny sfnMU isKI kmfAux dI bjfey, sfnUM isKI
KrIdx vycx vfly pfsy moV idqf hY.
gurduafiraF dI afmdn aqy aKMz pfT-
bfkI rhI gurduafiraF dI afmdn dI gl. GoKx df ivsLf hY ik gurduafiraF dI
afmdn isKI df pRPulq hoxf hY jF ik bYNk bYNlysF-iblizMgF vflf Auh guV iqafr krnf
ijs Aupr cODr dIaF mwKIaF iBMn-iBMnfAux aqy Brf Brf dIaF pWgF df AuqfrU bxy.
sMgq dI mfieaf kortF kcihrIaF ivwc ruly aqy kOm ivcoN isWKI dy pivqR srUp nUM hI
inkflf imldf jfvy? dyiKaf jfvy qF iehnF kwcIaF dlIlF ivc aigafnqf vflI Byzcfl dy
GWtx dI QF vwDx df vWzf rsqf hY. hflq ieQoN qIk Krfb ho cukI hY, jykr KusLI-gmI
dy smyN GrF ivc pfT krvfieaf jFdf hY qF pfT qF ieWk kmry ivc ho irhf hMudf
hY-pirvfr dy swjx dUjy kmry ivc bYTy glF gpF qy tI[vI[ ivc msq hMudy hn. bhuq
vfrI qF dUjy pfsy sLrfb dI mihPl jMmI hMdI hY.
aijhy swjx vI iml jfxgy jo dfVHI kysF dI
byadbI vI kr rhy hn. mUMh ivc pfn df bIVf, sLrfb df ZWkx qF bMd krn dI loV hI
nhIN, iPr vI kihxgy, "bs jI sfzf insLcf qF hY hI gurUdr qy, ‘af dyKo,mYN qF hr
mhIny/sfl afpxy Gr ivc nIXm nfl aKMzpfT hI krvfAuNdf hF’ afid. socy! ieh insLcf
hY jF insLcy df mjLfk. gurU sfihb ijs gMdgI ivcoN mnuwK nMu kwZ rhy hn, AuhI
gMdgI sfzIaF rgF qIk DwsI jf rhI hY, cMUik asF jwPy mfry hn bRfhmxI rIqF nMU.
jdoN sfzIaF iehnF krqUqF df asr, sfzI Aulfd qy pYNdf hY, iPr asIN roNdy hF kI
krIey ‘psicmI pRBfv hY…tI:vI: df asr hY… kiljug df pihrf hY…[ bwcy mMndy nhIN…[
bWcy kihMdy hn asIN kys nhIN rwKxy’[[ vgYrf vgYrf. asl ivc ies ibmfrI dI jVH hY
"bfxI df sfzy jIvn ivc nf hoxf".
ijs isKI nMU sfzy bjLurgF ny GflxF Gfl ky,
qrlo mwCI hoky pRfpq kIqf sI. asIN iehnF apxIaF anmqI aqy hUVmqI krqUqF dI jwkV
ivc sWB kuWJ qbfh kr cuky hF. ijhVI suMdr srUp vflI gl sfzy kol QoVI bhuq bcI vI
hY sfzI aOlfd pfsoN Auh vI jf rhI hY. afpxI mUrKqf kfrx asIN bfxI nMU aKMz pfT,
sMpt pfT, kfmnf aDIn jF iPr mhfqm iekwTf krn vfsqy, mMqr rtn jF iPLr vycx KrIdx
dI vsqU bxf idqf hY. ijLmyvfr asIN afp hF pr ksUr mVHdy hF aOlfd dy isr. kI kul
1430 pMinaF ivcoN, ikWDry vI pfT dI ivDI, aKMz pfT krn dI
gl aqy mhfqm pRfpqI dy Pokt ivsLvfs idqy gey hn? ieQy qF kfmnf aDIn kIqy jF
krvfey pfT nMU, pfT hI nhIN mMinaF igaf.
ies vfsqy smucIaF isK sMgqF, pRbMDk jn,
zyirHaF dy sMcflk aqy gRMQI sfihbfn leI aj iml bYT ky GoKx df ivsLf hY ik
aKMzpfT aqy AuhnF dIaF lVIaF; ienHF df hor ivWgfiVaf rUp sMpt pfT sfnMU ikQy lY
jfxgy? ieh sB isK ivcfrDfrf nMU aijhf KOrf hY ik afpxI nfsmJI kfrx asIN gurU
pfqsLfh dI 239 virHaF ivc
kIqI, pfKMz aqy jhflqF ivruD qsIhy BrpUr twkr nMU-isr qy pwgF bMnH ky, glF ivc
ikRpfnF pf ky[ ibprn dIaF rIqF hyT qbfh krn df kfrx bx hry hF. dsm ipqf df
PLYslf hY- "jb ieh ghY ibprn kI rIq] mYN n krAu ien kI pRqIq".
aj asIN apxI hI hUVmWq aqy ienHF aKMz pfTF
kfrx, gurbfxI isiKaf qoN pUrI qrF dUr jf rhy hF. afE! bMd krIey ienHF prMprFvF
nMU aqy Aujfgr krIey sohxy isKI jIvn nMU. gurbfxI jIvn hI, isKI jIvn hY.
gurisKo! pfT GWt kr lvo pr bfxI nUM smJ ky pfT kro. bfxI gurisK df jIvn hY. jy
sfnMU iehI nhIN pqf, sfzf gurU ipqf sfnMU kI smJf irhf hY? jy aj sfzf hr kMm,
socxI, krnI, ipqf gurU dy hukmF df hI mjLfk hY qF ies qoN vwzI amfnq ivc iKafnq
vflI hor kI gl ho skdI hY? asIN izWgrIaF lY ky, do pYsy kmfAux vfsqy ijLMdgI dy
kImqI 20-25
sfl qF lgf dyNdy hF pr ijQoN
asF apxy jIvn dy TIk-glq dI pihcfx lYxI hY, ijQoN asF afpxI jIvn idsLf aqy
dunIaFdfrI lYxI hY, AuQoN asIN kohF dUr jf cuky hF.
hux ieh sMpt pfT vI- qMqr sLfsqr ivcoN ieh vI pfT dI ieWk ivDI hY. kIqy jfx vfly smuwcy
pfT ivcoN, isWDI jf kfmnf pRfpqI dy ivsLvfs nfl ieWk pMkqI, cuwx leI jFdI hY.
iPr hr iek sLbd, CMd, pdf jF asLtpdI qoN AuprMq Aus pMkqI jF sLbd df bfr-bfr
Aucfrx kIqf jFdf hY. ieh BulyKf vI idqf jf irhf hY ik ies pfT df mhfqm, aKMz pfT
qoN keI guxF ijLafdf huMdf hY. ikAuNik Bytf ju keI guxF vfDU lYxI hY. aigafnqf
vWs sMgqF ies pRcfr df isLkfr ho jFdIaF hn. jLrf soco! ijs bfxI ivwcoN
kyvl iek lwg mfqRf AultfAux df vI iksy nMU hwk nhIN. AusdI pUrI dI pUrI qrqIb
bdlx df hwk sfnMU iksny dy idqf? kuJ zyhry qF ieQoN qIk agy vDy hoey hn ik sMpt
pfT smyN iesqRIaF sLfiml nhIN ho skdIaF. asl ivc, jdoN sfrI Kyz hI bRfhmxI aqy
gurmWq ivruwD hY qF kl ies ivc hor vI aijhy kuJ nIXm joV ley jfx qF hYrfngI iks
gl dI? aj sMgqF ienHF ‘sMpt pfTF’ dI jwkV ivwc vI PsdIaF jf rhIaF hn. afAu
jfgIey smF sMBflIeY qFik afAux vflI pnIrI sfnUM dosLI nf
grdfny.