siqgurU nfnk sfihb jI eysLIaf Br dy anyk QfvF qy gey, afpxy
AuWcy-suwcy vIcfrF dI gihrI Cfp lok mnF qy aMikq krdy gey. sMsfr qy afAuxf hI
AunHF dI iewk vwzI krfmfq sI. jo AupdysL AunHF ny kIqy Auh gurU gRMQ sfihb jI
ivc suBfiemfn hn. ienHF qoN ielfvf jo vIcfr vtFdry, siqgurU jI ny kIqy, suaflF
dy juvfb idwqy, Auh sfzy qwk nhIN puwjy. siqgurU jI dI bfxI qy aDfrq, jF BfeI
gurdfs jI dIaF vfrF dy cfnx ivc, bhuq sfrIaF sfKIaF BI imldIaF hn, jo kImqI
KLjLfnf hn. ienHF AuWqm ikrqF qoN ielfvf bhuq sfrf pOrfxk aMs, jo ihMdU sfihq
ivc, afm jn smUh dI jLubfn qy ciVHaf hoieaf hY, Auh BI iswK sfihq ivc keI rUpF
ivc pRcwlq ho igaf hY. siqgurU jI nUM bhuq AuWcf, bhuq sLkqIsflI aqy krfmfqI
mhFpurK iswD krn vfsqy prfBOqk khfxIaF BI sbMDq kr idqIaF geIaF hn. awj dy smyN
ieh kQf khfxIaF afm iensfn nUM kI iswiKaf idMdIaF hn, ieh ivcfr krn dI jLrUrq
hY.
axigxq krfmfqI khfxIaF ivcoN iewk hY "mwkf GumfAux dI sfKI"
ijvyN siqgurU jI ihMdU qIrQF qy gey, jogIaF sinasIaF kol gey, lMkf, inpfl,
iqbq, cIn, rUs qwk gey, iks vfsqy? hwk-swc df sunyhf, BrfqrI Bfv, vMz Ckxf qy
ieko KLudf nUM mMnxf. ijvyN ik aksr hoieaf krdf hY, mhFpurKF vwloN idwqy AupdysL
smF pfky ipCFh rih jFdy hn, afpxy vwloN (afm syvkF vwloN) GVIaF khfxIaF agy inkl
jFdIaF hn. sLrDflU syvkF ny eyQy vI "iPiraf mwkf klf idKfrI", pMkqI df
shfrf lY ky mwkf sLihr GuwMmdf ibafn kr idwqf. jdoN ik iksy sQfn df GuMmxf sMBv
nhIN hY. jy siqgurU jI ny krfmfqI sLkqI nfl sLihr GuMmfAuxf
sI, qF hjLfrF mIlF df sPLr, do-ZfeI sfl df aOKf smF, anyk rfhF dIaF aOkVF ivhfJx
dI kI loV sI? ikAuNik krfmfqI sLkqI vrqky qF krqfrpuroN hI mwkf Gumf idMdy qF
ijLafdf byhqr sI. bfbf jI ny qF mOlfixaF qoN cotF-swtF BI brdfsLq kIqIaF, "jIvix
mfrI lwq dI, ikhVf suqf kuPr kuPfrI"? lwq qoN pkV ky siqgurU jI nUM GsIitaf
igaf, kfPr afid BI aKvfieaf. jy iksy alOikk sLkqI rfhIN mwkf GuMm skdf sI qF
cotF iks kfrn KfxIaF peIaF? GsIitaf jfxf iks kfrn pRvfn kIqf? kfPr afid BI ikAuN
aKvfieaf? koeI sLONk sI ies qrHF apmfn krvfAux df?
pihlF ieh ivcfr krnI bhuq jLrUrI hY ik arb-amIrfq dysL ivc,
iewk bhuq mhqvpUrn sLihr, ijsdf nfm mwkf hY. ies mwky sLihr ivc iek
muslmfnF df sB qoN pivwqr Drm asQfn hY, ijsdf nfm hY "kfabf" ies kfaby dy
aMdr iek golLfeI ivc iqafr kIqI "zft" hY AusnUM mihrfb afKdy hn. siqgurU
jI mwky sLihr gey, kfabf DrmsQfn ivc puwjy, rfq smyN mihrfb vwl (zft) pYr krky
lyt gey. iewk muslmfn syvk ny ies Dfrimk avwigaf kfrn siqgurU jI nUM BfrI cot
mfrI (�jIvix� df arQ cot hY, mhfn kosL BfeI kfnH isMG nfBf, pMnf�527) iPr "tMgoN
pkiV GsIitaf, iPiraf mwkf klf idKfrI]" (32/1) hux dubfrf ivcfr krIey; siqgurU jI
Drm asQfn kfaby ivc lyt gey, mihrfb (pivwqr zft) vwl pYr kr ley. jdo cot mfrI
geI qy tMgF qoN PV ky bfbf jI nUM GsIitaf igaf qF sfrf mwkf (sLihr) GuMmx lwg
ipaf. qy sfry muslmfnF ny siqgurU jI dy crnF qy nmsLkfr kIqI, ikAuN? ieh kOqk
vyKky. awgy BfeI gurdfs jI pihlI vfr dI cONqI nM[ pAuVI ivc ilKdy hn, ik siqgurU
jI ny mwky ivc afpxy crnF dI juwqI (KVFv) insLfnI vfsqy itkf idwqI. pr kI
muslmfn lok afpxy sB qoN pivwqr sQfn ivc juwqI rwKx dI iejLfjq dyxgy? BfvyN Auh
iksy BI mhFpurK dI ikAuN nf hovy? BfeI gurdfs jI iesy vfr dI 37vIN pAuVI ivc ieh
BI Purmfn krdy hn "gV bgdfdu invfie kY mkf mdInf sBy invfieaf"[[[dyv dfno rfkis
dYq sB, iciq gupiq siB crnI lfieaf]
ieMdRfsix apCrf, rfg rfgnI mMgl gfieaf]
Bieaf anMd jgqu ivic, kil qfrn guru nfnk afieaf]
ihMdU muslmfx invfieaf] 37/1
mwkf, mdInf qy bgdfd (ierfk dI rfjDfnI) nUM invf idqf? kI ieh
sLihr nIvyN ho gey jF siqgurU jI dI vIcfr-crcf skdf iewQoN dy lok Juwk ky
siqgurU jI nUM nmsLkfrF krn lwg pey? dyvqy, dfno, rfksL, icqr-gupq sfry crnIN
pey, pr ikvyN ieh qF sfry kflpink hn? ieMdr, prIaF, rfg qy rfgxIaF ny BI siqgurU
jI dI vizafeI dy gIq gfey. pr ikvyN? ieh BI kflpink hn? sfrf sMsfr anMd nfl Br
igaf, pr kI Aus qoN bfad gurU sfihbfn nUM musIbqF nhIN JwlxIaF peIaF? jy anMd hI
psr igaf hY iPr iswKF nUM jMg ikAuN lVny pey? ieh ilKqF Bfv arQF ivc lYxIaF
pYxgIaF, isDy sLbd arQ nhIN kIqy jf skxgy. anyk QfeIN hor BI Bfv arQ hI krny
pYNdy hn. iesy qrHF gurbfxI ivc BI bhuq QfeIN Bfv arQ krny pYNdy hn.
afAu hux asl muwdy vwl prqIey, siqgurU nfnk sfihb jI byaMq
aOkVF Jwl ky mwky gey, kI mwkf GumfAux leI, jF koeI qoN vzyry hor koeI mksd sI?
Bfrq qy lMmy smyN qoN arb vwloN hmly ho rhy sn. ijvyN iswK sLrDflU, koeI kfrj
afrMB krn qoN pihlF, gurduafry ardfs krdy hn. kuwJ iewk phuMc vfly iswK vwzy
ieiqhfsk asQfnF (aMimRqsr afid) qy jf hfjLr huMdy hn qy jodVI krfAuNdy hn. kfrj
dI pUrxqf jF sPlqf qoN bfad iPr DMnvfd ihwq gurduafry nmskfr krdy hn. bs eysy
qrHF muslmfn lok BI koeI kMm sLurU krn qoN pihlF, KLudf agy duaf (ardfs) krdy
hn. phuMc vfly vwzy muslmfn mwky kfaby ivc muKI mOlvI qoN ardfs krfAuNdy sn.
Bfrq ivc afky aQfh jLulm krdy sn. ieQoN mxfmUMhI sonf cFdI luwtdy sn, kqlo gfrq
krdy sn, aOrqF dIaF iewjLqF roldy sn. byaMq suMdr lVkIaF nUM bMn ky afpxy nfl lY
jFdy sn. Aus luwt dy mfl ivcoN bhuq sfrf Dn aqy jvfn lVkIaF mOlvIaF dy arpx krdy
sn. aqy mOlvI jI KLudfvMd awgy hor cVHdI klf dI duaf krdy sn. siqgurU nfnk sfihb
jI ny Bfrq dysL dI durgq hoeI KLud vyKI. sfry dysL ivc cwkr lfieaf, lokF dI
kurlfht suxI/vyKI. ienHF jLflm lutyiraF nUM mwky/kfaby vwloN DrmI hox df JUTf
iKLqfb BI pRfpq sI. siqgurU jI ny kfaby ivc mihrfb vwl pYr psfr ky jo kOqk
vrqfieaf, Aus nfl sfry lokF df iDafn afpxy vwl iKwc ilaf. mOlvI lok ivcfr krnI
mMn gey. insicq kIqy idn AuQoN dy muKI syvfdfr iekwTy ho gey, qy siqgurU jI nUM
afdr nfl bulf ky afpxy ivcfr pRgt krn leI ikhf. siqgurU jI ny pUrI bybfkI nfl,
ihMdosqfn ivc muslmfn DfVvIaF vwloN; kIqy aQfh julmF dI dfsqfn ienHF dy snmuwK
rwKI. ivlkdy bwcy, ivrlfp krdIaF bIbIaF, qVpdy mfqf ipqf, AuWjV cuwky pirvfr,
imwtI ivc imlfey Drm asQfn, iensfnf nfl psLUaF nfloN BYVf ivhfr, jo DfVvIaF
vwloN kIqf jFdf sI, Auh sfiraF sfhmxy ibafn kIqf. mOlvI nIvIaF pfeI iekfgr icwq
suxdy rhy. awgoN siqgurU jI afKx lwgy "mOlvI jI! AunHF lutyiraF jo kIqf Auh qF
duKdfeI hY hI, pr jo jLulm qusIN kmf rhy ho, Auh ienHF qoN ikqy vwzf hY. iPr
muslmfnF dy pivwqr asQfn kfaby ivc bYT ky jLulm? KLudf nUM kI jvfb idEgy? muhMmd
sfihb quhfzI ikvyN gvfhI dyxgy, kI dojKL dI awg ivc nhIN sfVy jfAugy?" mOlvI
cONk gey, guwsy ivc muwKI ny afiKaf "pr nfnk jI asIN dojK dI awg ivc inrprfD
ikAuN sVFgy?" siqgurU jI Esy qrHF sLFq icwq boly; "jdoN DfVvIaF dIaF POjLF ihMd
vwl kUc krdIaF hn, qF kI pihlF quhfzy koloN sPlqf vfsqy ardfs nhIN krfAuNdIaf?
iPr ihMd ivc vwzy-vwzy jLulm krky jdoN POjF vfps prqdIaF hn, qusIN kuwJ Bytf lY
ky AunHF dI sPlqf leI KLudf awgy DMnvfd nhIN krdy? krdy ho nF? jy kfqlF nUM kql
qy lwut mfr krn qoN pihlF qusIN sPlqf leI kfaby ivc invfjdy ho, aiqaMq GnfAuxy
jLulm krky jdoN vfps afAudy hn qy iPr kuwJ iClVF vwty AunHF leI KLudf awgy duaf
krdy ho, muslmfnF dy sB qoN pivwqr asQfn kfaby ivc. kI ies qrHF duaf krn nfl Auh
sfry pfp krm hwk (puMn-jfiej) bx gey? quhfzI asIrvfd kfrn AunHF dy hONsly vwD
jFdy hn. Auh DfVvI awgoN hor jLulm krdy hn. pfp dI KwtI ivcoN kuwJ ihsf quhfnUM
dy idMdy hn, qusIN KusL ho ky iPr glq duafvF dyeI jf rhy ho. kI KLudF dy dr qy
ieh ardfsF kbUl pYxgIaF? ies pivwqr asQfn nUM qusIN klMkq qF nhIN kr rhy? kI
qusIN swcIN DrmI purK ho? kfaby dy vwzy pujfrI vwzy DrmI lok[[[?
bs kro nfnk jI, bs kro. sfQoN hor nhIN suixaf jFdf, bhuq ho
igaf, qusIN sfzI suwqI afqmf nUM JMjoVky jgf idwqf hY. DMn ho qusIN, DMn quhfzy
ivcfr. asIN KLudf nUM hfjLr-nfjLr jfx ky pRx krdy hF kdI BI aijhy kMmF vfilaF
dI, zfkUaF lutyiraF dI, kfqlF DfVvIaF dI, ardfs nhIN krFgy. AunHF df idwqf
hoieaf Dn pdfrQ pRvfn nhIN krFgy.
ies mhwqvpUrn lMmI ivcfr qoN bfad siqgurU jI mdIny gey, AuQy BI
hwk-swc df AupdysL idwqf. vfpsI qy anyk QfvF qoN huMidaF hoieaF, bgdfd af pDfry.
ieQy BI AuWqm AupdysL dy ky shI jIvn syD bKLsLI. ies qoN bfad sfry sbUq qF BfvyN
pRfpq nhIN hn, pr iewk gwl ivsLvfs nfl afKI jf skdI hY ik muslmfn DfVvIaF nUM
kfaby dI srpRsqI, Bfv Dfrmk CqrI imlxI bMd ho geI. DfVvI lok jo mrjI krdy, pr
AunHF nUM kfaby vwloN asIrvfd pRfpq hoxo bMd ho geI. BfvyN Aus qoN bfad ihMd ivc
luwtF-KohF, kqlo-gfrq hoeI, pr kfaby df dKLl bMd ho igaf. ies df pwkf sbUq hY
ieMdU BUsn bYnrjI, bMgflI ieiqhfskfr vwloN ilKI ieh ilKq "jdoN aOrgjLyb ihMd ivc kIqy jLulmF kfrn bhuq bdnfm ho igaf qy
pRysLfn rihx lwgf qF Ausny ny pOxy swq lK rpieaf, kImqI bsqr, hIry jvfhrfq afid
mwky/kfaby dy vwzy mOlvIaF leI, aqy Drm kfrjF leI Byjy. KLudfvMq awgy duaf krn
dI bynqI kIqI.syvkF ny sfrf sfmfn kfaby jf arpx kIqf. pqf lwgx qy ik ieh sBo
qohPy aOrMgjLyb vwloN afey hn, Aus sfry aiqaMq kImqI smfn aqy vwzI rkm nUM kfaby
dy mOlvIaF ieh afKky iPtkfr idwqf: "ies arpx kIqy smfn ivc bydosLy lokF dy hOky
qy bd-duafvF hn, ies jLor jLbr nfl iekwTy kIqy Dn ivcoN kuwJ BytF kfaby ivc arpx
krn nfl hwk hlfl nhIN bx jfxI. ies leI ies nUM vfps lY jfAu. aOrgjLyb nUM kho ik
Auh gLrIbF-inqfixaF qy jLulm krny bMd kr dyvy, KLudf dy dr qy Aus nUM qF hI mfx
imlygf." Aus idn qoN bfad aorMgjLyb mfnisk qOr qy izwg ipaf, aqI pRysLfn
rihx lwgf.
BfvyN bhuq dyr bfad hI shIN pr gurU nfnk sfihb jI vloN kfaby dy
mOlvIaF nUM KrIaF-KrIaF jo suxfeIaF geIaF sn Auh rMg ilafeIaF. siqgurU jI kyvl
mwkf GumfAux nhI sI gey sgoN Auh ijQy BI gey Buwly lokF dy idloN idmfgL Gumf
idaf krdy sn. Btky hoey hjUmF nUM kurfhy pey DrmIaF nUM iswDy rfh pf idaf krdy
sn. mwkf GumfAuxf gurU nfnk sfihb jI leI jLrUrI nhIN sI, sgoN ijwQoN pfp dI jMJ
inwq cVHky afAuNdI sI, Aus jLulmI rfh nUM sdf leI bMd krnf jLrUrI sI. afpxy
pivwqr AupdysL rfhIN BI qy hiQafrF dI sLkqI vrq ky BI. bfad ivc siqgurU sfihbfn
qy iswKF ny sLkqI vrqky jLor-jLulm nUM Twilaf. kfsL! ik asIN mwky/kfaby dy Gumfx
dy shI arQ smJ skIey.
-0-