. |

ipRM: igafnI surjIq isMG
|
isWK Drm ivc Drm aqy rfjnIqI
ipRNMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI,
idWlI
aj Drm aqy rfjnIqI bfry afmqOr qy do qrHF dy ivcfr AuBrky
sfhmxy af rhy hn. iek Auh hn, ijnHF df jLor ies gl qy lg irhf hY "Drm aqy
rfjnIqI dovyN awz awz hn" aqy dUjy Auh hn ijhVy hWT krdy hn "Drm qy rfjnIqI
ieWkTy hn". KUbI ieh hY ik dovyN pRkfr dy swjx lgBg isWK Drm nMU hI insLfnf
bxfky gl kr rhy hn blik bhuqy hYn vI isWKF ivcoN hI.
ies msly df afDfr ikWQy
hY?- sB qoN pihlF isWKF Aupr ieh vfr, sfzy
hI guaFzI Drm Bfv ihMdU vIrF vloN kIqf igaf. sLfied Auh apxI jgHf qy sWcy sn ik
AunHF nUM iek lMmy smyN qoN jo ivcfrDfrf imlI sLI Aus ivc Drm aqy dunIafdfrI do
awz awz glF dsIaF geIaF hn. jdik AuNnHF dy hI ieiqhfs nUM ghu nfl vfco qF Auh vI
ies aWz aWz vflI iQAurI nMU sfbq nhIN kr skdy. dUjy ies iKWcfqfxI dI aglI kqfr
ivc Auh isWK afgU hn jo bfr bfr ies gl nMU dohrFdy hn ik isWK Drm ivc "Drm aqy
rfjnIqI" dovyN iekWTy hn. Auh ies ivruD iek vI lPjL sunx nMU iqafr nhIN. gl qF
Bfvy hY vI iblkul TIk-isK Drm ivc Drm aqy rfjnIqI dovyN iekWTy hn. pr hux qF
hflq ieh bx cukI hY ik ieh iKWcfqfxI isWKF dy apxy vyhVy c’ hI AuliJaf qfxf bxI
peI hY. isWK Drm ivc Drm aqy rfjnIqI dovyN "awz awz hn jF iekTy" ies smy qF isWK
afp hI PLYslf nhIN kr pf rhy. do qrHF dI soc hY aqy ikWDry gl krky dyKo, ies
ivsLy qy mfno isWKF ivc hI do kYNp bxy pey hn.
KUbI ieh hY ik ivrilaF nUM CWzky, jdoN donF dI krnI aqy kWQnI
nMU ghu nfl ivcfro qF ieAuN mihsUs hMudf hY ik isWK Drm dy prIpyK ivc ‘Drm aqy
rfjnIqI’ vfly ies ivsLy nMU ieh dovyN pWK hI nhIN pihcfx rhy. bfkI qF kyvl by
isr pYr dI iKWcfqfxI hI cl rhI hY. hflq iesqrHF bxI peI hY ijvyN kuJ aMinaF ny
hfQI nMU hwQ pf ilaf. iPLr ijsdy hWQ pUMC af geI Ausny, iesnMU swp vfMJ kih idqf
aqy ijsdy hWQ ivc hfQI dI tMg af geI, Auh hfQI nMU drKq vFÕ ds irhf sI. pr hfQI
bfry sfry hI anjfx sn. iesy df isWtf hY ik aj pUry isWK pMQ ivc ies bfry
rol-GJOlf micaf ipaf hY aqy jLor cl irhf hY bhu igxqI ivc DrmhIxy isWK afgUaF
df.
Drm awz hY aqy dunIaFdfrI
awz?- ies bfry Bfrq ivc sdIaF qoN idqI jf
rhI ivcfrDfrf df iswtf sI afm dunIafdfr dI ijLMdgI ivcoN idno idn Drm hI muWk
cukf sI aqy aj vI mukf ipaf hY. Ausdf Drm qF kyvl dsy gey kuJ krmkFzF dI jwkV
qoN vD hor kuJ rih hI nhI cukf. apxI afm ijLMggI ivc Auh kuJ vI kry Auh AusdI
dunIafdfrI hY. apxI Kun psIny dI kmfeI ivcoN bRfhmxF aqy aKOqI Drm dy afgUaF nUM
dfn dy dynf, rotI kmfAuxf, bWcy pflny aqy DfrmIk afgU dy aDIn hokyy krmkFz kr
lYxy bs iehI rih cukf hY Ausdf Drm. iesy df iswtf hY ik smfj moty qOr qy do
ihisaF ivc vMizaf igaf. iek pfsy Drm dy nfm qy vyhlVF dy iekWT aqy dUjy pfsy
dunIafdfr aqy igRsQI. nqIjf donF pfisaF qoN anykF smfjk burfeIaF ny jnm lY ilaf.
ienHF hI burfeIaF df aWq df iBafnk rUp hn nsLy, zkYqIaF, skYzMl, jurm, smgilMg
aqy ienHF qoN hor anykF vfDy. ikAuNik dsy hoey Drm krm aqy anykF krmkFz qF
dunIafdfr vI kr hI irhf hY aqy Ausdf Drm dI sImf vI AuQoN qIk hI hY. iesqoN bfd
Auh jo mrjLI kry ies ivc Ausdf rsmI aqy krmkFzI Drm koeI rukfvt hY hI nhIN. dUjy
pfsy ijhVy DrmI aKvfAuNdy sn Auh vI bhuqf krky ByKI hI bxdy gey. ienHF ByKF ny
aKoqI Dfrimk afgUaF dy rUp ivc, jogIaF, sinafsIaF, ibBUqDfrIaF, bRhmigafxIaF,
bnbfsIaF, nFigaF, rmiqaF, sfDF, sMqF, BgqF, pIrF, PLkIrF vfly anykF rUp pRgt kr
idqyy. pr DrmI iPLr vI koeI nf bx sky. ikAuNik AunHF df Drm bhuqf krky bfhrly
ByK hI sn, jIvn dI Aucqf nhIN sI. bfkI ByK qF Auh bnfeI hI bYTy sn. ies qrHF ieh
lok vI kyvl anykF ZoNg rcky, krmkFzf, vihmF BrmF jhflqF dy jfl PYlfky, vrF-srfpF
dI boCfV krky, tUixaF-kropIaF dy iBafnk zr pYdf krky, BUqF-pRyqF-bdrUhF dy
PLrjLI ngr vsfky, igRh-nksLqrF dy ZoNg rcky ieh lok apxy afp ivc rwb dy isWDy
Tykydfr bx cuky sn. asl ivc ienHF df Drm qF igRhsQIaF aqy aKOqI dunIafdfrF dI
kmfeI Aupr plnf sI. ‘KflI idmfgL, sLYqfn df Gr dI inaFeIN" ienHF df sfrf smF
iesy qfny-bfny ivc bqIq hox lgf. ienHF dy afsLrm afid vI bhuqf krky jurmF dy
aWzy bxdy gey.
dUjy pfsy Gr-pRIvfrF ivc vI ieh ‘Drm dy afgU" bRfhmx-mOlvI
–kfjLI- njLUmIey, joqsLI aqy BivK bfxI dy vWkqf, Aupfa krn vfly bxky lokfeI nUM
lutWx lg pey. Drm dy Tykydfr qF hrpfsy aqy anykF sn pr Drm iksy pfsy aqy iksy
kol nf irhf. nf hI qF ienHF DrmIaF kol nf hI gumrfh dunIafdfrF kol. pr sfry
pfisaF qoN luty jf rhy ivcfry dunIafdfr aqy igRhsQI.
isWK Drm ivc Drm qy rfjinqI
df afpsI sMbMD- cUMik glbfq sfrI isWK Drm
nMu insLfnf bxfky jF isWK Drm bfry hI kIqI jf rhI hY. ies vfsqy pihlF asIN ies
gl nMU gurU pfqsLfh dy dr qoN hI smJx df jWqn krFgy . sdIaF qoN idqI jf rhI ieh
ivcfrDfrf-Drm awz hY aqy dunIaFdfrI awz- gurU pfqsLfh ny ies iQAUrI nUM AuWkf hI
pRvfn nhIN kIqf. pfqsLfh ny mhfn bKisLsL krky, hjLfrhF sflF qoN mnuK smfj dy ies
ivWgVy hoey rUp nMU hr pKON bVI sUrmqfeI nfl vMgfiraf. gurbfxI aMdr ies bfry
sYNkVy pRmfx Bry pey hn. gurdyv ny gurbfxI dIaF scfeIaF nfl mnuK aMdroN mr cuky
rwbI Drm nMU muV pRgt kIqf. aMq mnuK mfqr dy ies swcy aslI Drm nMU jugo jug atl,
sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dy srUp ivc 6 akqUbr sMn 1708 ivc sMpUrnqf vI bKsL
idqI. pihly jfmyN qoN hI ies scfeI nMu dunIaf dy sfhmxy pRgt kr idqf ik ieh
dunIaF dy loko! Drm aqy dunIafdfrI dy awz awz cIjF nhIN. gurbfxI hriek mnuK mfqr
df Drm hY aqy Aus anusfr jIvn jIAuxf hI AusdI dunIafdfrI. Drm iksy ivsysL smyN
qy iksy dsy hoey krm nMU krn df nfm nhIN. Drm nMu asF gurbfxI dI sLrn ivc afky,
sfD sMgq dI mdd nfl inqf pRqI smJxf aqy jIvn ivc Zflnf hY. mnuK ny apxy hrpRkfr
dy krm dohrfn, idn Br ids Drm dI kmfeI krnI hY. iesqrHF hr iek mnuK ny DrmI vI
hoxf hY aqy dunIafdfr vI. aj gurU gRMQ sfihb jI agy isr Jukf-Jukf ky vI, jIvn dI
ies scfeI qoN kohF dUr jf rhy hF. bfxI qoN soJI lYx dI bjfey asF iesnUM vI
pWQr-mUrqI vflI pUjf dI qrHF inrfpur krm kFzF df rUp dy idqf hY. iehI kfrx hY ik
iesbfry sWcI gl sfzy sfiraF dI smJ ivc nhIN af rhI. iesy df nqIjf hY ik asIN vI
dUijaF dI qrHF vfDU dI iKcwfqfxI ivc Psy pey hF.
Drm bIj hY aqy dunIafdfrI AusqoN Aupijaf
poDf- iesqrHF gurbfxI isiKaf qoN pYdf hoeI
dunIafdfrI jdoN injI pwDr qy huMdI hY qF ieh sfzy apxy mnuKI jIvn dI sMBfl hY.
jdoN pRIvfirk pwDr qy hY qF sfzy pRIvfr ivc ielfhI KyVy vflf vfqfvrn bxdf hY.
iesyqrHF jdoN sfmfijk pwDr qy hY, dysL jF rfjsI pwDr qy hY qF drjf-bdrjf Aus
pWDr anusfr sfzf aqy Aus sMbMD ivc afAux vfilaF df jIvn Aucf AuTdf hY. Prk kyvl
huMdf hY pwDr df aqy pWDr anusfr iesdy nfm vI bdl jFdy hn. iehI dunIafdfrI jdoN
sMsfr pwDr qy hY qF rfjnIqk pwDr qoN vI bhuq Aupr AuTky sMpUrn mnuwK mfqr dI
sMBfl bx jFdI hY. KUbI ieh hY ik iesdf mUl afDfr Bfv Drm ikwDry nhIN bdldf, sLrq
ieh hY Auh Drm kyvl aqy kyvl gurbfxI df BMzfr sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI qoN
pRfpq jIvn jfc hI hovy. iPr ies Drm dI sImF kyvl isWKF qIk nhIN rihNdI, blik
smucf mfnv smfj huMdf hY. ies qrHF pqf lg jFdf hY ik Drm bIj hY aqy dunIafdfrI
AusqoN pYdf hoieaf pODf. rfjnIqI qF kyvl iesy Drm rUpI drKq dI iek sLfK hY ijvyN
pRIvfr, smfj jF kuJ hor.
isWK ieiqhfs dy JroKy ivcoN-
gurbfxI qoN pRgt hoieaf Drm mUl aqy sdIvI huMdf hY. smyN aqy loV anusfr iesdI
vrqoN jF rfjnIqI qF bdl skdI hY pr iesdf mUl kdy nhIN bdldf. iesy Drm Aupr ies
mnuwK dI dunIafdfrI, lYx-dyn, vrqn-ivhfr dy ZMg jF rfjnIqI ny clnf hY. gurU nfnk
pfqsLfh ny AudfsI Bys bxf ilaf pr ivsLf Drm nMu dyxf sI, pRclq AudfsI sfDF dI
qrHF Drm dy nfm hyT igRhsQIaF nMU lutxf nhIN sI. ieh AudfsI ByK pfqsLfh dI
rfjnIqI sI kyvl Drm dyx vfsqy. mwky jfx vfsqy hfjIaF vfly nIl bsqR vI pihny pr
insLfnf nhIN bdilaf. isWKI pRPulq hoeI, sLrDflU byaMq vDy.
smF agy viDaf. dOlq aqy amIrI kdy sc Drm Aupr hfvI n ho sky,
CyvyN jfmyN ivc Drm nMU suriKaq rKn df pRbMD vI nfl kr idqf. isr qy klgI, hwQ
ivc bfjL, GuVsvfrI, POjF dI kfiemI, sLfhI TfT Bfv pIrI hyTF mIrI nMu dbf idqf
igaf pr donF nUM iekWTf vI kr idqf igaf. akfl buMgf (ajkl akfl qKq) vI kfiem kr
idqf qF ik Drm dy anuXfXI, smyN smyN isr, hkUmqF dy BX qoN Aupr AuTky apxI rfKI
aqy sMBfl kr skx. Drm iksy dy dbfa ivc n afvy. ieQy hI bs nhIN, ieh isWK rfjnIqI
ijsdf ik afDfr Drm hY, ieiqhfs ivcoN iesdy kuJ hor rUpF dy vI drsLn krdy
hF:-
(A) pMjvyN pfqsfh dI qsIhy BrpUr sLhfdq- ieh koeI CotI ijhI Gtnf nhIN sI. Kud jhFgIr aqy AusdI srkfr
dihl geI. Ausny gurU drbfr vl sFJ df hwQ vDfieaf. dUjy pfsy qF irsLqf vI
bfp-byty df sI. iPr vI CyvyN pfqsLfh ny Tukrfieaf nhIN ies nvyN bxy
sFJ-hmdrdI-ipafr dy vfqf vrx ivc isWK POjF dI iqafrI krvf leI. POjF nMU jQybMd
kIqf, akfl bMugy dI sQfpnf kIqI. jy sfzy ajoky afgUaF dI qrHF vwkqI josL qoN kMm
ilaf hMudf jF bdly dI Bfvnf ivc Aubflf KfDf hMudf qF aj sfzf ieiqhfs kuJ hor hI
hMudf. ieh sI gurU pfqsLfh dI mhfn rfjnIqI jo inrol Drm dI soc aqy mnuKI ipafr
Aupr afDfirq sI. iqafrI qF kIqI pr kyvl apxI ihPLfjLq vfsqy, iksy qy hmlf krn
vfsqy nhIN.
(A) CyvyN pfqsLfh aqy dsLmysL
ipqf jMgF qF lVHIaF pr-CyvyN pfqsLfh ny cfr
aqy dsLmysL ipqf ny CotIaF vWzIaF 16 jMgF lVHIaF. pr iek vI hmlf afp
nhI kIqf. dusLmx jdoN mYdfn CWzky dOV igaf. jFdy qy vfr nhIN kIqf. dusLmx dy
bMdy mYdfny jMg ivc jLKmI pey hn-iksy nfl ivqwkrf jf vYr Bfv nhIN riKaf. ikAuNik
Aus vkq Auh vI ashfie sn. jMg dy mYdfn ivc vI ienHF jMgF df mUl Drm
"nf ko bYrI nhI ibgfnf sgl sMig hm kAu bin
afeI" (pM:1299)
(a) jMg dy mYdfn ivc vI isWK Drm - ieiqhfs ivc ijLkr afAuNdf hY ijs qoN isWK Drm anusfr, isWK Drm aqy rfjnIqI df ivsLf
hor vI spsLt ho jFdf hY. iek vfrI jMg smyN dusLmn dIaF kuJ iesqrIaF isWKF dy
kbjLy ivc af geIaF. kuJ isKF ny pfqsLfh qoN puC kIqI-pfqsLfh jIE! loV hY ik
ivroDI nUM AusydI hI bolI ivc AuqWr idqf jfvy aqy ajyhy smyN jo slUk Auh sfzIaF
bWcIaF nfl krdy hn AuhI slUk ienHF nfl vI hovy. pr musLkl qf sfnUM ieh hY ik
gurbfxI sfnMU AusdI iejfjLq nhIN dyNdI. kvI sMqoK isMG jI dy lPjLf ivc pfqsLfh
df AuWqr sI "sux siqgur boly iqs byry. hm ly jfxhu pMQ Aucyry. nfih aDogqI
mfih phMucfvY. qFqy klml krn htfvY". Bfv ieh ik mYN pMQ nMU Auh rUp nhIN
idqf ijs ivc sMsfr zuWbf ipaf hY. iesy vfsqy mYN quhfnUM mnuKqf dIaF AucfeIaF
qIk phuMcfieaf hY qFqy ieh kukrm quhfzy vfsqy vrijq hn.
(e) ahmd sLfh abdflI jdoN kqlo gLfrq qoN bfd lut dy mfl sihq
Bfrq dIaF juafn bWcIaF aqy bicWaF nMu gizaF ivc Br ky lY jf irhf sI. isMGF ny
hmlf krky AusqoN sB kuJ vfips Koh ilaf. bWcIaF nMU, iek iek krky siqkfr sihq
AunHF dy GrF ivc phMucfieaf igaf. ikAuNik ies rfjnIqI df afDfr gurbfxI isiKaf
sI. iesy jMg ivc dusLmx vloN jMg dy hflfq ilKx vflf abdflI nfl afieaf kfjLI nUr
muhMmd apxI qMg soc kfrx, pihlF qF isWKF nUM sWgL (kuqy) ilKdf hY aqy iPLr afp
hI kMb vI jFdf hY aqy kihNdf hY ik ienHF nUM sWg nf afKO ienHF df clx aqy ikrdfr
ieWqnf AuWcf hY ik ijsdI imsfl nhIN imldI. ajyhIaF byaMq imsflF nfl isWK ieiqhfs
Biraf ipaf hY ieQy ajoky smyN dI kyvl iek imsfl hor dyky asIN agy cldy
hF.
(s) ivroDI soc smyN vI Drm pRDfn- sMn 1873 ivc isMG sBf lihr clI. ieh lihr agy ipCy do rUpF ivc sI.
iek aMimRqsr qoN clI ijsdI soc ieh sI ik aMgRyjL ny isWK dI bfhroN sLkl svfrI hY
aqy gurU vfsqy Ausdy josL ivsLvfs nMu aMnHf krky vriqaf hY. AusnMU anpVH bxfky,
bfxI qoN qoiVaf hY ies vfsqy asF afpxI sMBfl-aMgRyjL srkfr dy ivroD ivc krnI hY.
dUjy Auh sn ijnHF bfd ivc cIPL Kflsf dIvfn df rUp vI Dfrn kIqf. ienHF df ivcfr
sI srkfrI qfkq nfl imlky lihr nMU mjLbUq kIqf jfvy aqy pMQ ivc jo aDogqI afeI hY
AusdI sMBfl kIqI jfvy. insLfnf donF df Drm dI sMBfl sI aqy nIXq vI donF dI TIk
sI. pr kMm dy ZMg ivc iek dUjy df pUrn ivroD sI. donF pfisANu kuJ nuksfn vI hoey
aqy kuJ lfB vI. iPLr vI iksy dI nIXq qy sLk nhIN kIqf jf skdf. donoN ieko hI Drm
Aupr afDfirq sn iPr vI rfjnIqI dy ZMg ivc Prk af igaf. donF dI soc df afDfr ieko
hI Drm df lfB sI. spsLt hY Dfrimk pKoN iemfndfr hoky vI kdy kdy rfjnIqI vwwK vwK
ho skdI hY.
(h) akfl buMgf aqy drbfr sfihb- CyvyN pfqsLfh ny, pMjvyN pfqsLfh dI qsIhy BrpUr sLhfdq qoN kyvl do sflF
bfd hI, akfl bMugf (ajkl akfl qKq) sMn 1608 ivc sQfpq kr idqf. pMQ df ieh
mhfn kyNdrI sQfn sfnMU hrsmyN cyqfvnI dy irhf hY ik isWK Drm ivc ‘Drm aqy
rfjnIqI’ dI afpsI sFJ df isDFq pRgt kr irhf hY? afE! smJx df jWqn krIey! iblizNg
pKoN ieh iek ajyhI klfikRqI hY ik jdoN asIN drbfr sfihb aMdr bYTky Drm qoN
agvfhI lY rhy huMdy hF, AuQoN akfl qKq dy drsLn nhIN hMudy. iesdy Ault jdoN asIN
sRI akfl qKq sfihb Aupr koeI PYslf lY rhy hF qF drbfr sfihb sfzIaf njLrF sfhmxy
hMudf hY ikAN?
iesdf arQ ieh hY ik jdoN asIN Drm dI tRyinNg lYxI hY jF Drm df
rfh smJxf hY, qF sfry vYr ivroD rfjnIqI nMU Bulf ky smJxf hY. pr jdoN asF koeI
rfjsI jF pMQ dy ihWq ivc syD dyxI hY qF Aus smyN pUrI qrHf Drm Bfv gurbfxI dI
isiKaf dy dfiery ivc rihky hI krnf hY iesydf nfm hY "prcf sLbd kf" iehI hY isWK
Drm ivc ‘Drm aqy rfjnIqI df afpsI sMbMD’ jF iPLr isWK Drm ivc ‘Drm aqy rfjnIqI’
df iekWTy hoxf. ieQoN qIk ik ies scfeI NnUM hor idRV krvfAux vfsqy ieQy ieko hI
sQfn qy Jul rhy Aucy-nIvyN do insLfn sfihb sfnUM hr smyN cyqf krvf rhy hn ik
isWK sLrm ivc-Drm AuqWm hY aqy rfjnIqI iesdy aDIn. ieQy mIrI pIrI df isDFq qF hY
pr pIrI dy aDIn mIrI hY. iesy vfsqy isWK nUM pihlF pMj jFimaF qIk pIrI ivc
mjLbUq kIqf aqy qF jfky sfzI sFJ mIrI nfl puafeI. dunIaF dy ieiqhfs ivc ies bfry
iesqoN vWD spsLt syD ho hI nhIN skdI.
dUijaF df AulHmf
ikAuN?-drasl isWKF Aupr ieh AUMJ vI sfzy
pVOsI ihMdU vIrF vloN hI afrMB hoeI sI. scfeI ieh hY ijs Drm ivc Drm dy afgU dy
qOr qy sRI rfmcMdr aqy ikRsLn jI dI pUjf hMudI hY. iek pfsy rfmcMdr jI nMU
Dfrimk afgU mMinaf jFdf hY. nfl hI Auh rfjf vI hn aqy sLsqrDfrI vI. iesyqrHF
jdoN sRI ikRsLn jI nMU Dfrimk afgU mMinaf jFdf hY qF AuQy vI gl AuhI hY. ies
vfsqy ienHF sWjxF dy apxy kihx ivc hI koeI vjLn nhIN rih jFdf. iehI kfrx hY ik
Auh lok vI ies gwl nMU bhuqf smF nhIN clf sky. drasl AunHF nMU idwkq ieh sI ik
isWKF dy afgUaF nMU gurduafiraF ivc bxI bxfeI, juVI hoeI aqy do vWkq dI sMgq iml
jFdI hY. ieQy Auh apxI gl afsfnI nfl pRcfr qy kih lYNdy hn. afpxy ZMg nfl sMgqf
ivc josL aqy AuBfr pYdf kr lYNdy hn. AunHF nUM sUicq kr skdy hn aqy AunHF dI
apxy hWk ivc vrqoN vI kr lYNdy hn. iesy krky isWKF nMu insLfnf bxfky, sfzy ihMdU
vIrF vloN Drm aqy rfjnIqI dy awz awz hox dI gl nMU CyVxf, iek sLosLy qoN vD hor
kuJ nhIN sI aqy ieh Kyz bhuqy idn nhIN cl skI. drasl AunHF dy mksd ivc ieh
bdnIXqI sI ik ies bhfny isWK lIzrF kol ieh plytPfrm hI n rvy.
ajOky isWK agU aqy hWQlf
ivsLf- sfzy ajoky isWK afgUaF df kI hfl hY?
jdoN bfhroN vfr hoieaf qF rwtf lgfAUxf sLurU kr idqf ik ‘isWK Drm ivc "Drm aqy
rfjnIqI iekWTy hn". ikQoN qIk iekWTy hn aqy ikQoN qIk iekWTy nhIN- ies bfry asl
gl qF asIN GoK hI cuky hF. cUMik awj sfzy afgUaF kol vI Drm qF hY hI nhIN aqy
jykr iksy kol hY vI qF Auh vI nf hox dy brfbr. aj sfzy afgU vI qF ‘Drm aqy Drm
dy bfxy nMU’ apxI svfrQ isWDI, cODr, mYNbrIaF jF kursI dI pWkV pWkI krn vfsqy hI
vrq rhy hn. iPLr AunHF nUM Bfvy vYsLnO drsLnF vfsqy lY jfvo, AunHF dy mWiQaF nUM
hnUmfn dy isMDUr nfl lyp dyvo, sUrj igRhx smyN kurUKyqr dy iesLnfn krvf lvo,
AunHF qo rfmfiex dy pfT krvf lvo, Xg krvf lvo, mUrqIaF-kWbrf agy mWQy itkvf lvo
jF iPLr AunHF dy gurU bKsLy kysF ivc iksy cMdrfsuafmI qoN kuJ hor vI krvf lvo.
afiKr hYx qF isWKF dy hI lIzr aqy ieh sB qF AunHf ivcfiraF dI rfjnIqI hY. Bfv
ieh ik AuQy vI isWKI dI gl krn vfly sfzy ikqny lIzr hn? kyvl nf dy brfbr. ijnHF
kol scmuc Drm vI hY aqy bfxf vI, Auh ivrly hI hn. bhuqf krky AuQy vI kyvl pfrtI
aqy DWVy dI rfjnNIqI hI cl rhI hY. coxF vfly rfksLs ny qF sfzy aMdroN Drm vflI
gl lgBg pUrI qrHF mukf hI idqI hY. bhuuqy qF bfxI aqy jIvn pKoN AuWkf hI KflI hn
pr bfhrO bfxy (pihrfvy) pKoN njLr afAuNdy hn pUry sLyr. ajyhy sWjxF vfsqyy qF
"isWK Drm ivc Drm aqy rfjnIqI dovy iekWTy" kyvl iek mjLbUq hiQafr mfqr hY. Drm
dy nyVy qF Auh kdy gey nhIN. AunHF ny bfxI vfly jIvn nMU smJx df kdy jWqn hI
nhIN kIqf. AunHF ivcoN bhuiqaF ny qF kyvl pfhul leI hI ies vfsqy hY ik apxf
pRBfv dy skx. bfxI vflf ikrdfr qF AunHF ivwc huMdf hI nhIN! pr ieh Bdr pursL,
keI vfrI bfxI dIaF pMkqIaf nMU apxy mqlb ivc vrqx vfsqy bVy mfihr hMudy hn. dUjy
pfsy AunHF dI rfjnIqI vI bfkI duinaF vFÕ byasUlI, DrmhInI aqy by-isr pYr dI
hMudI hY. cUMik ies smyN sMgqF ivc vI bfxI soJI dI Gft hY. nqIjf ieh hMudf hY
jdoN sMgqF vI AunHF dy jIvn aMdroN Drm aqy rfjnIqI dy ies ‘suMdr’ aqy Drm hIny
imlfp nMu qWkdIaF hn qF AunHF aMdr vI AuhI kWcf aqy GtIaf jIvn hI pxpdf hY.
amfnq ivc iKafnq qF krdy hn sfzy ieh bhrUpIey afgU pr bdnfmI huMdI hY smucy isWK
jgq dI. hflFik ies ivc isWK Drm df apxf koeI ksUr nhIN huMdf.
sMsfr pwDr qy ieh ivsLf- ieQy
iek gwl hor iDafn mMgdI hY. sMsfr pwDr qy rfjnIqI df jo arQ ilaf jFdf hY, gurUdr
qy Auh arQ AuWkf pRvfn nhIN. gurUdr qy Drm aqy rfjnIqI df kI arQ hY? ies bfry
asIN smJx df jWqn kr cuky hF. awj sMsfr ivc rfjnIqI nUM "bdmfsLF lutyiraF dI
afKrI pnfhfgfh" (last resort of
scoundrels) ikhf igaf hY. AuQy qF ieh vI
ikhf jFdf hY ik rfjnIqI, ipafr aqy jMg ivc hr cIjL jfiejL hY. jdoN mnuK dI soc
df pwDr hI ieWqny mhqv pUrn ivisLaF Aupr iesqrHF df hovygf qF Drm bfkI rih hI
ikQy igaf? iPr AuQy qusIN ‘Drm aqy rfjnIqI’ ieWkTy afKo jF awz awz jF kuJ hor
ies ivc koeI PLrk nhIN pvygf. drasl sMsfr pWDr qy aj iesy ikrdfr df nfm hI
rfjnIqI bixaf ipaf hY. ieQoN qIk ik aj isWK afgUaF df vI irhI hfl hY. AusqoN bfd
scfeI dI smJ afvy ikvyN? iPr qF ies ivsLy Aupr iehI kfvF rolI jF iKWcfqfxI hI
bfkI rih jfvygI, ijhVI ik aj bxI peI hY, hor kuJ nhIN. pr dUjy pfsy mYdfny jMg
ivc vI isWK dI rfjnIqI kI hoxI hY? iesbfry asIN Aupr dyK hI cuky hF.
sMsfr pWDr qy isWK Drm inrol ieko hI Drm hY ijs Drm pfs gurbfxI
aqy pRgtfvf Bfv srUp-dovyN hI srb AuqWm cIjLF hn. isWK dI rfjnIqI kyvl kyvl
"sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI" dI isiKaf Aupr afDfirq hoxI jLrUrI hY. Drm ivhIn
rfjnIqI nhIN. qF hI isWK vfsqy ‘Drm aqy rfjnIqI’ iekWTy hn. gurbfxI qoN pRgt
isWK Drm dy afDfr qoN ibnF rfjnIqI, sMsfr dI rfjnIqI qF ho skdI hY pr isWK dI
rfjnIqI nhIN. sfnUM dirV krn dI loV hY ik Drm nUM asF drbfr sfihb dy aMdr
gurbfxI crxF ivc bYTky isKxf hY aqy Ausy isiKaf dy dfiery aqy BX ivc rih ky
AusdI vrqoN akfl buMgy qoN krnI hY, As Drm qoN afjLfd hoky nhIN. sfzy jIvn dI
buinafd hI "pUjf akfl purK kI-prcf sLbd kf aqy iddfr Kflsy kf" hoxf hY iesqoN
bfihr nhIN. pr aj qF sB kuJ iesqoN bfihr hoky hI ho irhf hY iesy vfsqy pMQ vI
KyrM KyUrUM, idsLf hIn aqy hr iek morcy qy jLlflq df jIvn bqIq kr irhf hY.
071s97,3s040
Including this Gurmat Lesson
" isWK Drm ivc-
Drm aqy rfjnIqI " Gurmat Lesson No 71
For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh
Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily
available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat
Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in
rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat
Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat
Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315
web site- www.gurbaniguru.com
|
. |