hymkuMt
drsLn?
ipRNMsIpl
igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI
"aj hymkuMt df sQfn isK jgq ivc bhuq pRiswDI hfsl
kr cukf hY. hjLfrF sLrDflU hr sfl ies sQfn dI Xfqrf krn nMU afAuNdy hn. Eh smJdy
hn ik ieMJ krky EhnF ny iek bhuq vwzf Dfrmk PLrj inBf ilaf hY. aijhI socxI dy
isWty vjoN Eh afpxy mn ivwc kuJ qswlI aqy KusLI vI anuBv krdy hn. hymkuMt df mUl
bicqwr nftk dIaf iehnF pMkqIaF qoN ilaf jFdf hY- –copeI- ab mYN apnI kQf
bKfno. qp sfDq ijih ibiD muih afno. hymkuMt prbq hY jhF. spqisRMg sOiBq hY qhF
]1] spqisRMg iqh nfm khfvf. pMz rfj jg jogu kmfvf. qh hm aiDk Qpisaf sfDI. mhf
kfl kflkf arfDI ]2]…[["
bicWqr nftk dy ies sMkyq qoN pRBfivq ho ky ‘sUrj
pRkfsL’ dy krqf kvI sMqoK isMG jI ny hymkuMt aqy EQy qpisaf krn vfly dusLt dmn
dy jIvn bfry kfPI ivsiqRq jfxkfrI idwqI hY. ies df swKyp ies pRkfr
hY:
‘siqjug ivwc dyviqaF dI shfieqF leI durgf BvfnI
jdoN 90
pdm (9,00,000,000,00,000,00) dYNqf nMU mfr ky QWk geI aqy hymkuMtI phfVF ivwc alop
ho geI qd byl aqy subyl nfm dy do dYNq afpxI sYnf smyq durgf nMU lwBx vfsqy
inkly- EhnF ny iek bRfhmx qwpsvI qoN Aus bfry puiCaf-qwpsvI dy nf dsx qyy Aus
nMU mfrn dOVy-qwpsvI ny gWusy ivwc afpxf sLyr dI Kwl vflf afsn JfiVaf- afsn
ivcoN iek vWzy qyj vflf mnuwK pYdf hoieaf aqy Eh hjLfrF sfl dYNqf nfl juWD krdf
irhf. aMq dYNq mfr idqy, lukI hoeI dyvI Pyr pRgt hoeI. vr idqf, quMU myrI mdd
kIqI hY. mfq lok ivwc mYN qyrI mdd krFgI. qyry cfr bwcy hoxgy, qUM EhnF nfl moh
nf pfvIN. iPr dyvI ny Aus mnuwK nMU dusLt dusLtdmn df nfm idqf qy afiKaf ik qUM
sLyr dI Kwl ivcoN jnimaF hYN, ies leI qyry pMQ df nfm vI Kflsf hovygf. iPr Ausny
dusLtdmn nMU qpisaf krn aqy icrMjIvI hox df vr idqf aqy Eh dusLt dmn nMU cwtx lg
peI; ijvyN ik gf vCy nMU cWtdI hY. aMq BgAuqI alop ho geI. dusLtdmn, BgAuqI
durgf dI afigaf pfln ihq qWp krdf irhf. qWp smyN Aus dy isr qy lMmIaF lMmIaf
jtFvF sn, srIroN ngn, awKF bMd sn. Aus ny inrfhfrI rihky, iek pYr qy Kloky, mOn
Dfr Aus jlhIn bn ivwc asMKF vrHy aijhI kTn qpisaf kIqI ik sLrIr suk igaf qy kyvl
hWzIaF hI bcIaF. aMq akflpurK ny afpxy syvkF rfhIN ivmfn Byj ky dusLtdmn nMU
afpxy kol bulfieaf aqy JolI ivwc ibTf ky bVy ipafr nfl Ausdf mwQf cMuimaf aqy
mfq lok ivwc jfx leI ikhf.’ (rfs 11,
aMsuU 51-53, sUrj pRkfsL)
kvI sMqoK isMG jI rfhIN GVy gey, iehnF vyrivaF nMU
afDfr bxf ky igafnI Tfkur isMG, aMimRqsr ny sukyq mMzI dy lfgy, irvflsr dIaF sWq
AucIaF phfVIaF nMU ‘spq isMRg’ vjoN pRcfiraf. mgroN jf ky pMzq qfrf isMG jI
nroqm ny ig: Tfkur isMG dy PYsly nMU glq ds ky vrqmfn ‘hymkuMt’ nMU dusLtdsn dI
qpisaf vflI QF disaf, ijQy sMq mohx isMG jI, tIhVI gVHvfl ny aj qoN kyvl
50 sfl pihlF Bfv sMn
1936 ivwc ieQy gurduafrf sQfipq kIqf.
hymkuMt ivKy gurduafry dI sQfpnf hox mgroN aqy ies
df sMbMD dsm pfqsLfh nfl pRcfiraf jfx krky isK sMgqF bVy AuqsLfh aqy Aumfh nfl
ieQy afAux lg peIaF. aijhf hoxf kudrqI hI hY, ikAuNik isK sMgqF gurU asQfnF pRqI
aQfh sLrDf rKdIaF hn. EhnF df ivsLvfs hY ik ieiqhfsk sQfn gurU sfihbfn leI pRym
aqy sLrDf pYdf krdy hn aqy AuhnF nfl sMbMiDq ieiqhfs sfnMU pyRrxf dy ky afpxy
gorvmeI ivrsy nfl joVdf hY.
siqgurF aqy EhnF nfl sMbMiDq ieiqhfsk sQfnF nfl
ipafr hoxf qF jrUrI gwl hY. pr keI vfr ieMJ vI hMudf hY ik mnuwK BulyKy ivwc
duwD dI QF cUny df pfxI pI lYNdf hY, jo Aus leI hfnIkfrk hI isWD huMdf hY. ies
leI iksy vI kMm nMU krn qoN pihlF Aus Auqy ivcfr kr lYxI cfhIdI hY. isK vfsqy
prK dI ksvtI kyvl aqy kyvl sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI hn. koeI vI rcnf jo ies
ksvtI qy pUrI n Auqry, Aus bfry sfzf sucyq hoxf aiq jLrUrI hY. ies sMbMD ivwc
siqgurF df Purmfn sfnMU agvfeI dyMdf hY:- "aklI sfihbu syvIaY aklI pfeIaY
mfnu ] aklI piV kY buJIaY aklI kIcY dfnu ]"(pMnf 1245) pr jykr sUJ qoN kMm nf ilaf jfvy aqy mnuK aMnHI sLrDf lg tury, qF
gurdyv qfVnf krdy hn:- "nfnku afKY rfhu eyhu hoir glF sYqfnu" (pMnf
1245)
ieh qF hY, pRBU ipafr jF BgqI dI gwl. jIvn dy hor
KyqrF ivwc vI jdoNN mnuwK aMnHI sLrDf dy vWs ipaf akl aQvf smJ-sUJ df sfQ CWz
dyNdy hn, qF Eh aigafnqf dy hnyry KUh ivc hI izWgdy hn, asl rfh qoN BWtk jFdy hn
aqy TokrF KFdy hn. keINN vfrI hflq qF ieQoN qIk inWGr jFdI hY ik mnuwK apxy
siqgurU pIr, mursLd dI isiKaf qoN Ault (ivvrjq) kMm vI krn lg pYNdy hn. aj sfzI
hflq vI kuJ aijhI hI hoeI peI hY. asIN bhuq sfry anmqI krmkFzF aqy gurmiq ivwc
ivvrjq kMmF nMU bVy cfa aqy josL nfl kr rhy hF. iehnF ivc iek hY ‘hymkuMt’ nMU
dsmysL pfqsLfh nfl sMbMiDq gurDfm smJxf.
hymkuMt aqy Ausu Ayqy qWp sfDx vfly dusLt dmn bfry
shI jfxkfrI nf hox krky asIN ies asQfn nMU aj ieiqhfsk ‘gur asQfn’ smJx dI glqI
kr rhy hF. ies sMbMD ivwc sfzy ivcfr eyny pWk cukyy hn ik jdoN sfnMU koeI shI
gurmiq dI jfxkfrI idMdf hY qF asIN Aus nMU BulyKy ivwc gurmiq ivroDI bMdf smJx
lg pYNdy hF.
ijhVy swjx hymkuMt sfihb dy drsLnF nMU ‘gurDfm
drsLn’ mMn rhy hn, EhnF dy crxF ivwc sinmR bynqI hY ik hyT idWqIaF kuJ glF qy
inrpwK ivcfr krn qy afpxy afp nMU GoKx:-
1.
qp sfDx dy krmkFz dI gurbfxI ivwc BrvIN inKypI kIqI geI hY pr hymkuMt dy
sLrDflUaF dy kihx anusfr jy ieh mMn vI ilaf, jfvy ik dsmysL jI ny AuQy ‘qWp’
kIqf. qF suafl AuTygf ik qp kdoN kIqf? juafb imlygf, ipCly jnm ivwc. iPr dso
sfzf Aus ipCly jnm nfl kI sMbD? ikAuNik ipWClf jnm qF dUr, ies jnm ivc vI kIqI
iksy ‘gurU ivakqI’ dI iksy krnI nfl sfzf AuqnI dyr koeI sMbMD nhIN, jd qIk Eh
‘gurU’ pdvI nUM pRfpq nhIN hoey. koeI vI gurU ivakqI AudoN hI gurU hY, jdoN Aus
nMU ‘nfnk joiq’ khfAux df hwk iml cukf hovy. spsLt hY ik dsmysL jI noN sfl dI
avsQf ivwc sfzy gurU bxy aqy ipClf jnm qF kI jykr iesy jnm dy pihly nON sflF
ivwc vI, EhnF ny koeI gurmiq ivruD kMm kIqf hMudf qF Eh vI sfzy leI ‘Pokt-krm’
hI hoxf sI.
2.
qWp sfDx bfry gurbfxI ivwc bVf spsLt PYslf hY: "vrmI mfrI sfpu
n mUaf"(pMnf1348)
Bfv-ijvyN Kuwz bMd kr dyn nfl sWp mrdf nhIN iesyqrHF srIr qpfAux jF ByK afid krn
nfl mnuK dy aMdroN hAumY afid ivkfr aQvf mn sLFq nhIN huMdf. gurbfxI ivwc iehnF
qpF nMU korf pfKMz disaf igaf hY. pfqsLfh df Purmfn hY, "qnu n qpfie qnUr
ijAu bflxu hz n bfil ] isir pYrI ikaf PyiVaf aMdir iprI inhfil" (pMnf
1384)
ajyhy hWT krmF vfsqy qF ieQoN qIk PYslf idqf hY ik
"mnhiT iknY n pfieE sB Qky krm kmfie ] mnhiT ByK kir Brmdy duKu pfieaf dUjY
Bfie"(pMnf
593). ies qrHF ies bfry
anykF hor pRmfx, gurbfxI KjLfny ivcoN idqy jf skdy hn. ieQy hI bs nhIN. dsmysL
ipqf qpF bfry bVy krVy sLbdF ivwc PurmFdy hn-"keI agin krMq] keI AurD qfp
durMq] sB krm Pokt jfn] sB Drm inhPl mfn" (akfl Ausqiq) aqy-"qIrb dfn
dieaf qp sMjm eyk ibnf nih eyk pCfnY" pun:- "qfp ky
kIey qy jo pY pfeIayY aqfp nfQ]qfpnf anyk qn Gfiel shq
hY"
3.
suafl pYdf hMudf hY ik ijhVf qp-hT krm isKI afsLy ivruD hY. ijsdf klgIDr
suafmI afp afpxI rcnf ivwc vI BrvF KMzn kr rhy hn. jy scmuc hI iksy aijhy qp
kfrn EhnF df pRBU nfl imlfp hoieaf hMudf qF Aus pRfpqI dy sfDn df KMzn afp jI
ikvyN krdy? iPr jykr qpF rfhIN pRBU imlfp ho skdf hY qF qy gurbfxI ivcfrDfrf nMU
hI glq mMnxf pvygf, jo ik iqMn kfl asMBv hY.
4[
gurU aMgd pfqsLfh, gurU nfnk pfqsLfh
dI sMgq ivwc afAux qoN pihlF vzy dyvI pUjk sn aqy hr sfl vYsLno dyvI dI Xfqrf
nMU jfx vfly jWQy dy afgU rhy. hr sfl vYsLno dyvI jFdy aqy Bytf vI gfAuNdy, hor
sB krm kFz vI krdy rhy. ieh gwl qF EhnF dy ies jnm dI hY, nf ik ipWCly jnm dI.
Aus dyvI sQfn nMU, hymkuMt dI qhHF iksy nMU Bflx dI vI loV nhIN, iPr qFkI isKF
nMU vI dyvI drsLn leI jfxf cfhIdf hY? jF Aus sQfn Auqy gurduafrf kfiem kr dyxf
cfhIdf hY? kdficq nhIN. jy ieh vYsLno dyvI dI guPf gur asQfn nhIN qF iPr hymkuMt
iks qrF gur sQfn bx igaf? Bfv iksy qrHF vI nhIN.
5[ gurU aMgd dyv jI dI
sLrn ivwc afAux qoN pihlF, qIjy pfqsLfh (gurU) amrdfs jI hr sfl gMgf iesLnfn
jFdy rhy aqy Eh vI iesy jnm ivc hI. qF iPr kI AuQy vI qIjy pfqsLfh nfl sMbMDq
gurduafrf kfiem krnf aqy sMgqF nMU hr sfl gMgf iesLnfn jfxf cfhIdf hY? kdficq
nhIN. qF iPr hymkuMt vfsqy vWKrf mfp dMz ikAuN?
6.
spsLt hoieaf, jykr gurdyv ny ipWCly jnm ivwc koeI qWp kIqf vI hovy qF vI
hymkuMt koeI ieiqhfsk gur asQfn nhIN ho skdf. qF iPr sfrf Jmylf ipaf ikQoN? ies
suafl dy AuWqr qoN pihlF asIN pRclq hymkuMt dy sQfn pRqI kuJ vfkPIaq dyxf jLrUrI
smJdy qF ik hymkuMt dy ieiqhfsk gur asQfn hox df KoKlfpx vI spsLt ho
jfvy.
afiKr mOjUdf hymkuMt pRgt kdoN hoieaf aqy
kdoN:-
1
[ mOjUdf hymkuMt df sQfn kyvl sMn 1932 ivwc pRgt kIqf igaf Bfv gurdyv dy joqI joq smfAux qoN
224 vrHy ipCoN. sMn 1936
ivwc pihlI vfr EQy gurduafrf sfihb
kfiem hoieaf. ies qoN pihlF iksy ieiqhfs jF imiQhfs ivwc; ies qoN pihlF ies sQfn
df nfm ‘hymkuMt’ kdy vI nhIN sI. ieh nfm kyvl iesy sdI ivwc ies asQfn nMU idqf
igaf. ies asQfn dy vsnIkF vfsqy hux vI aqy pihlF vI, ies df nfm ‘lokqfl’ sI aqy
hY. ieQy koeI ‘spq isRMg’ nfm dI jgHf vI nhIN, hY kyvl imWQI geI
hY.
2
[ ies asQfn nMU pRgt krn vfly ‘pMizq qfrf isMG jI nroqm’ sn, jo afp sfl
dy sfl bWdrI nfQ dI Xfqrf nUM jfieaf krdy sn aqy snfqnI ivcfrF dy sn. bWdrInfQ
df asQfn sRI sLMkrfcfrIaf ny pRgt kIqf sI. sLfied nroqm jI ny soicaf hovy ik
nvyN asQfn dI ‘Koj’ kfrx EhnF nfl vI koeI gwl juV jfvy aqy EhnF df nfm vI amr ho
jfvy.
3
[ ies bihs dy iCWV jfx Aupr ik ieh sQfn aslI qWp sQfn nhIN, pRbMDkf
dI ibTfeI iek qihkIkfq kmytI anusfr aslI, qp asQfn ies qoN vI Gto Gt
7 PrlFg Aupr disaf Bfv mOjUdf asQfn qp asQfn nhIN. iPr
puCo ies sQfn nfl quhfzf kI sMbMD?
4
[ pihlF hymkuMt, irvflsr (mMzI sukyq dy nyVHy) pRgt kIqf igaf. AuQy iek
gurduafrf vI kfiem kr idqf igaf. AuQy iek srovr vI sI aqy afs pfs sWq brPLfnI
cotIaf igx ky ‘spq isRMg’ nMU imWQ ilaf igaf (vYsy ies qrHF swq-swq cotIaF
phfVIaF Aupr Klo ky anykF sQFnF qoN igxIaF jf skdIaF hn). mOjUdf hymkuMt nMU zf:
BfeI vIr isMG jI dI Aus vWkq dI lok ipRa lyKxI dI mdd iml jfx skdf pihlf irvflsr
vflf hymkuMt mfq Kf igaf aqy msLhUr nf ho sikaf. msLhUr ho igaf pMizq qfrf isMG
nroqm vflf ‘hymkuMt’.
5
[ hymkuMt dI sQfpnf bfry ‘sUrj pRkfsL’ ivwc idqI jfxkfrI df sMKyp ies lyK
dy arMB ivwc idqf jf cukf hY. ies khfxI nMU pVH ky pfTkF df mnorMjn qF BfvyN ho
jfvy, pr iehnF gpOiVaF Auqy koeI bwcf vI XkIn nhIN kr skdf. hF, aMD-ivsLvfsI
sjxF df qF kihxf hI kI hY? iPr dsmysL jI nMU ipWCly jnm ivwc ‘dusLtdmn’ df nfm
vI sB qoN pihlF kvI sMqoK isMG jI ny hI idqf. bicWqr nftk ivwc vI ies nfm df
ikWDry nhIN.
6
[ ikWqnI ajIb khfxI GVI geI, pihlF qF dyvI ny 90 pdm dYNq mfry, iks qfkq nfl, srIrk jF afqmk? jy afqmk bl nfl mfry
qF QwkI ikAuN? jy srIrk bl nfl mfry qF inrf gpOV. khfxI anusfr dsmysL jI dI Pqir
‘vfihgurU jI kI Pqir’ nhIN blik dyvI dy vrdfn kfrx PLiqh rhI aqy nfl hI Kflsf vI
‘vfihgurU jI kf Kflsf’ nhIN blik qpwsvI bRfhmx dI Kwl ivcoN jnm lYx vflf ‘Kflsf’
hY. jdik ieh apxy afp ivc pOrfxk gpoiVaF qoN vI iek vwzf gpOV hY. gurmiq df
PYslf hY, "jYsy mfq ipqf ibnu bflu n hoeI" (pM:872) aqy hor keI ikMqu.
7
[ ieQy ieh dsxf vI jrUrI ho jFdf hY ik ‘hymkuMt’ nMU apxy hlvy-mFzy df
vsIlf bnfAux vfilaF nUM sLfied ‘sUrj pRkfsL’ ivWclI ieh khfxI rfs nhIN sI af
rhI. ies ivc idqy gpoVF kfrx, ies ‘hymkuMt’ nUM pRclq krnf EhnF vfsqy iek tyVHI
KIr sI.
8.
‘sRI hymkuMt drsLn’ jo ikqfbcf goibMd Gft qy XfqrUaF ivwc vMizaf jFdf
hY, Aus ivwc iek hor khfxI joV idqI geI hY jo pihlI nMU kWtdI hY. ies anusfr
‘dusLtdmn’ dI kQf purfxF ivc afeI hY pr ajyhy iksy purfx df nfm nhIN idqf igaf.
smyN smyN dyviqaF aqy dYNqF dy XuwDF ivc durgf dyvI dI mdd nfl dyvqy ijwqdy rhy.
iek vyrI jMg ivwc durgf vI sPl nf ho skI. prysLfn dyvqy bRhmf pfs gey. bRhmf ny
smuMd nfmI irsLI pfs Byjy. irsLI ny afpxy qp bl rfhI iek sLkqI nMu prgt krky
dyviqaF dI shfieqf vfsqy Byijaf. Aus ny dYNqF df nfs krky dyviqaF nMU rfj
idvfieaf aqy afp akflpurK dI afigaf lY ky ieh sLkqI ‘spqisRMg’ prbq Auqy qp krn
lg peI. iehI sn Eh ‘dusLt dmn’ aqy ies jnm ivc sRI dsmysL ipqf.
9
[ ies nvIN khfxI df vI koeI isr pYr nhIN hY, ikAuNik ihMdU mq dy iksy vI
purfx ivwc iksy ‘dusLt dmn’ df ijLkr hY hI nhIN. ies nvI khfxI ivwc ‘Kwl vflI’
qy ‘dyvI dy vr vflI’ gwl mUloN hI kWt idqI geI. ies qrHF kuJ hor khfxIaF vI
GVIaF geIaF aqy jy kOm suwqI rhI qF pqf nhIN hor ajy ikwqnIaF khfxIaF hor GVIaF
jfx.
10.
iek pfsy sMgqF nMU afpxy vl iKwcx vfsqy jy hjUr sfihb vfilaF ny
ieh msLhUr kr riKaf sI ik gurU goibMd isMG jI df hukm hY ik Eh 60 sfl
dI Aumr qIk dy isK dI EyQy ieMqjLfr krdy hn. hymkuMt vfly qF hor vI agy lMG gey,
EhnF ny ieh msLhUr kr idqf ik hymkuMt Aupr dsmysL jI dy pRqwK drsLn huMdy hn.
EhnF ny ies gwl nMU sfbq krn leI keI eyjMtF rfhIN ieho ijhy anykF sLosLy vI CWzy
aqy sfKIaF dy nfm hyT anykF ikwsy-khfxIaF vI pRclq kIqIaF. inWq nvIaF PrjLI
khfxIaF-GtnfvF, GWV GWV ky, Boly Bfly anjfx lokF nMU luWtx ihq pRclq kIqy, Cfpy
aqy vMzy vI jFdy hn.
11.
ikWqnI ajIb gwl hY ik 42 sflF
dI sMsfrk Xfqrf dOrfn- gurgdI pRfpqI AuprMq sMn 1675
qoN 1685, ieh ds sfl df smF qF sI hI sLfqI kfl. pihlf BMgfnI
df XuD qF hoieaf hI apRYl 1685
ivc. iPr pfqsLfh dy jIvn kfl ivcoN vYsy vI jMgF-juWDF df kul smF sfZy cfr jF pMj
sfl qoN vWD nhIN bxdf. bfkI smF qF pfqsLfh rhy hI pRcfr dOiraF Aupr. iPr vI
gurdyv ny nf hI kdy ajyhI koeI loV hI smJI aqy nf hI kdy iKafl Puiraf ik sMgqF
nMU kdI afpxy ‘qp asQfn’ dy drsLn vI krvf dyx.
12.
iPr bicWqr nftk dy krqf ny sQfnF dy nfm vI dsy qF ‘hymkuMt’ aqy
‘spqisRMg’ ijhVy ik sMn 1932
qIk Bfrq qF kI dunIaF dy iksy nksLy qy vI ikWDry mOjUd hI nhIN sn. Bugoilk siQqI
vI idqI qF imiQhfs dy afDfr qy ‘pMz rfj jih jog kmfvf’. Bugoilk siQqI qk vI
spsLt dyx dI loV nf smJI qfik sMgqF buJfrqF ivwc hI AulJIaF rihx?
13.
Koj kIqy jfx qy ieh vI spwsLt ho jfvygf ik ieh rcnf hI klgIDr jI dI
nhIN. blik gur ieiqhfs dI cfsLnI cVHfky, imiQhfs nMU ieiqhfs bxfAux dI aqy nfl
hI iPr isKF nMU gurmrfh krky, vfDU dy qpF afid dyy Pokt bRfhmxI krmF ivwc
AulJfAux dI, iek gihrI cfl vI Bfv "iek pMQ do kfj".
14.
gurdyv qoN Zyr smF bfad sMn 1936
qIk jdoN ik hymkuMt pRgt kIqf igaf, pMQ ny anykF aijhy mrjIvVy sMsfr nMU idqy
ijhnF dI imsfl dunIaF dy ieiqhfs ivwc nhIN imldI, pr iksy ny vI qWp asQfn bfry
nf kdy soicaf nf hI ZUMzx dI hI kdy loV hI smJI. bfbf bMdf isMG jI bhfdur qF
kfPI smF rhy hI ksLmIr vfly pfsy. AuhnF nMU vI ies bfry kdy iksy ny ds nf pfeI
aqy nf hI pfqsLfh ny pMjfb Byjx smyN EhnF nUM ies bfry koeI ihdfieq hI idqI.
15.
mhfrfjf rxjIq isMG nMU ijWQy ikQy vI iksy gur asQfn dI ds pfeI geI, Aus
ny AuQy hI gurduafry aqy insLfn kfiem krvfey, jgIrF lgfieaF. pr qd qIk vI pMQ
ivcoN iek vI swjx nf inwqiraf ijs ny mhfrfjf nMU ies bfry koeI iDafn hI puafieaf
hovy. Koj qF srkfrI pwDr qy hI ho jfxI sI aqy ihmflIaf Bfv ksLmIr qF hY vI
mhfrfjf sfihb dy rfj pRbMD ivwc hI sI. aOKf kuJ vI nhIN
sI.
16.
mOjUdf hymkuMt df afDfr vI iek mfeI nMU afieaf supnf bxfieaf igaf.
sLfbfsL hY, jy supinaF dy afDfr qy hI kom df BivwK bxfAuxf hY, qF qy vfihgurU hI
imhr kry.
17.
iPr mOjUdf hymkuMt qF hY hI iesy lok blik Bfrq dysL ivc hI. bicqRnftk
anusfr qF gurdyv qwp vI iksy hor lok ivc kr rhy sn AuQy qF vrnx hY ‘icq n BXo
hmro afvn kh. cuBI rhI sRiq pRB crnn mh] ijAu iqAu pRB hm ko smJfXo. iem kihky
ieh lok pTfXo.…[[ieh kfrin pRB moih pTfXo. qb mY jgq jnm Dir afXo]" aqy "aqy
"mY ho prm purK ko dfsf] dyKn afieE jgq qmfsf] jo pRB jgiq khf so kih hoN]
imRq lok qy mon n rih hoN" ieqnI spsLt syD hon dy bfvjUd iPr hymkuMt iesy lok
ivcoN ikvyN pRgt ho igaf? spsLt hoieaf ik ieh ‘imRq lok’
hY aqy pfqsLfh qF qwp iksy hor lok ivc kr rhy sn.
18.
‘pMz rfj jh jog kmfvf’ vflI pMkqI nMU afDfr mMNn ky, pihlF irvflsr dy
sQfn qy ‘hymkuMt’ pRgt kIqf igaf. Aus df kfrx AuQy vI iek ‘kuMqI kuMz’ df hoxf
sI. mMn ilaf igaf sLfied iehI Auh sQfn hY ijQy pFzv jog kmfAux leI gey sn. AuQy
spqimRMg anusfr brPL dIaF swq cotIaF vI igx idqIaF geIaF. iesy qrHF mOjUdf
hymkuMt dy sQfn nMU mMn lYx df kfrx vI ieQy iek ‘pMzkysLvr’ nfm dy ipMMz dI
mOjUdgI hY ijs bfry dMd-kQf hY ik ieWDr pFzv Brf jog kmfAux leI gey sn. ikWqnI
hfsohIxI gwl hY-jy kl nMU sfzy ihMdU vIr iksy hor sQfn bfry msLhUr krdy hn ik
pFzvF ny jog PlF sQfn qy jog kmfieaf sI qF qy sLfied mOjUdf hymkuMt nMU vI AuQy
hI isLPt krnf pvygf? aqy ieh islislf pqf nhIN kwdoN qIk cldf rhygf. iesqrHF inWq
ikqny hymkuMt pRgt aqy alop huMdy rihxgy.
19.
ieQy ieh gwl vI iDafn dyx dI hY ik imiQhfsk kQFvF anusfr purfxy smyN qoN
iek myrU prbq disaf igaf hY ijs Aupr svrg lok aqy rfjf ieMdr dy rfj dI klpnf
kIqI geI hY. vYsy ies prbq dI mUl hoNd nMU ajy qIk iksy pRvfn nhIN kIqf. gurbfxI
ivwc qF ies aKOqI surg-nrk dI hoNd nMU mMinaf hI nhIN igaf. imWQ anusfr ieh prbq
hIry-jvfhrfqF df Biraf ipaf mMinaf jFdf hY. iesy kfrn ihMdU imiQhfs ivwc ies nMU
isLromxI prbq vI mMinaf igaf hY.
khfxI anusfr, mhFBfrq dy juD qoN bfad jdoN sfry
kOrvF afid df nfs ho igaf qF Audfs mn dy nfl rfjf XuiDsLtr, bfkI pFzvF aqy
dropdI sihq jog kmfAux ihq svrg lok vfsqy cl pey. Aus pRcln anusfr ihmflIaf dI
cVHfeI qF AuhnF df rsqf hI sI. ies qrHF mhFBfrq purfx dy
119vyN aiDafey ivWcly 47
qoN 50 qIk
dy slokF ivwc, AuQy myru prbq Aupr nfgsLt, kflkUt, gwwD mfiDam aqy ihmkuMt
(sunhrI prbq) afid phfVF df ijLkr hY.
ptnf sfihb dy ijly rfjirrI dy pMj phfVF ivwc rqn
igrI df nfm BI hymkuMt hI disaf jFdf hY. vYsy vI hymkuMt df lPLjI arQ hY suinhrI
prbq Bfv hIry jvfhrfqF df lwidaf prbq. ieh nfm vI Aus nMU Aus dI klpnf dy aDfr
Aupr hI idqf igaf hY.
GoKx df ivsLf hY ik ijhVy sLrDflU ajy ihmfilaf
prbq dIaF cotIaF ivwc hI Gum rhy hn, Aus PrjLI myrU prbq Aupr ajy pujy hI nhIN,
qF hymkuMt nMU ikQoN Koj ky lY afey? mOjUdf hymkuMt qF munihrI prbq hY hI nhIN
aqy nF hI ies Aupr ikDry hIry jvfhrfq hn.
20.
iPr hux qF mfAuNt aYvryst nMU sB qoN AucI cotI mMn ky
ikWqnI vfrI sr vI kIqf jf cukf hY. EhnF sr krn vfilaF nMU vI ikwDry ies qoN Aupr
nvF cflU hMudf koeI myrU prbq, njLr nhIN afieaf ijhVf ik GuMmdy iPrdy svrg qIk
phMucf dyvy aqy ijWQy cl-tur ky pFzv pujy sn. suafd qF AuQy pujx qy hY ijQy
kfmDyn, klp ibRC, apsrfvF qy pqf nhIN kI kI mojUd hY? iPLr aj dy jug ivc qF
sfeINsdfn rfiktF nfl vWzIaF AucfeIaF qih krky pulfV ivc qF stysLn kfiem kr cuky
hn. Aus pKoN ihmfilaf afid prbq dIaF AucfeIaF vflI gl hI bhuq ipCy rih cukI hY.
qF vI iksy nUM ajyhf koeI surg lok hI imilaf hY nf hI koeI myrU prbq.
21.
purfqn rcnfvF anusfr cfrF jugF dI kul Aumr 43 lK,
vIh hjLfr sfl bxdI hY. khfxI anusfr siqjug ivwc dYNqF nfl jMg krdI durgf BvfnI
QWk ky iehnF hymkuMtI phfVF ivwc Cup geI. iPr Aus hI dyvI dy vr nfl Aus Kl ivco
jLnm lYx vfly XoDy (ijs nMU kvI jI anusfr dyvI ny dusLt dmn df nfm idqf) asMKF
vrHy qWp kIqf. qF iPr suafl pYdf huMdf hY ik iek pfsy jykr iesnUM siqjug df arMB
aqy dUjy pfsy aj kiljug df aMq, vI mMn ilaf jfvy qF vI ieh kul smF qkrIbn
43 lK vrHy hI bxdf hY. ies dy Ault, dust dmn dy asMKF
vrHy qWp sfDn qoN bfad, dyvI dy vrF vflf smF vI dsmysL jI Bugqf cuky hn-qF iPr
asMKF vrHy qp vflI gwl ikvyN aqy kdoN pUrI hoeI?
22.
purfqn rcnfvF ivwc vwD qoN vwD 6
icrMjIvI hI mMny gey hn ijnHF dy nfm vI imldy hn pr dusLtdmn df nfm Aus ilst ivc
vI ikqy nhIN afieaf. ieh nfm qF sB qoN pihlF kvI sMqoK isMG jI nUM hI Puiraf aqy
AunHF ny hI pRgt kIqf. jykr koeI aijhy lMmy qWp dI gwl hMudI qF iPr icrMjIvI
(lMmI Aumr vfly) Cy nhIN blik swq ho gey hMudy blik dusLt-dmn qF isLromxI
icrMjIvI kihlFdy ikAuN jo iehnF dy qp dI Aumr hI asMKF vry dsI geI hY.
23.
iek hor gwl nMU vI awKoN Ehly nhIN kIqf jf skdf. bicwqr nftk dy krqf
anusfr akfl purK koeI srIr DfrI, ivsLysL sQfn qy invfs krn vflf hY ikAuNik ‘qp
sfDq pRB moih bulfieAu’, aqy kvI sMqoK isMG jI anusfr akflpurK ny syvkF rfhIN
ivmfn Byj ky dusLtdmn nMU apxy kol bulfieaf aqy JolI ‘c ibTf ky bVy ipafr nfl
Aus df mwQf cuMimaf. pihlI gwl qF ieh ik ies anusfr hymkuMt qoN vD mhfqm vflf
sQfn qF Auh hoxf cfhIdf hY ijQy akflpurK ny dusLtdmn nMU JolI ivwc ibTfieaf,
cuimaF afid… nf ik hymkuMt. ies dy Ault dsmysL jI df akfl purK qF-‘‘ckR ichn
aru brn jfiq aru pfiq nihn ijh] rUp rMg aru ryK ByK koAU kih n skq kih"
(bfxI jfp sfihb) Eh krqf qF "jl Ql mhIal kIAu psfrf" hY. ies qoN vWD iPr
kI Aus dyvI kol pfqsLfh nMU vrdfn dyx dI vI smrQf sI ijs dyvI bfry dsmysL
pfqsLfh afp PurmFdy hn-"anhd rUp anfhd bfnI crn srn ijh
bsq BvfnI"
24.
ieWqnF hI nhIN, iksy gurU ivakqI vfsqy sLbd "dusLtdmn"
df vrqnf vYsy vI gurmwq isDFq aqy siqgurF dy mhfn siqkfr dy ivruD hY. Kud dsmysL
ipqf Purmf rhy hn, "dyv dYq, idsf ivsf, ijh kIn srb psfr] kAun Aupmf qOn ko
muK lyq nfmu murfr" aqy "dfnv dyv ipsfc pRyq qy nyqh nyq khfey" Ausy
hI nfnk joq-sRI dsmysL jI bfry, ajyhy pKPfqI ivcfr ikQoN qIk myl KFdy hn, sMgqF
afp aNdfjLf lgf lYx.
25.
gurdyv df PYslf hY "Dry kys pfhul ibnF ByKI mUVf isK] myrf drsLn nFih
iqsu pfpI iqafgy ibK" Bfv ijs sWjx ny ‘KMzy dI pfhul’ nhIN leI, dsmysL jI Purmf
rhy hn ik mYN AusnUM drsLn vI nhIN dyNdf. iesdy Ault hymkuMt dy nfm hyT apxf
hlvf-mFzf clfAux vfilaF rfhIN inWq PYlfeIaF aqy pRcilq kIqIaF jFdIaF anykF
alOikk khfxIaF anusfr qF-mfqr hymkuMt dy drsLn krn jfn nfl hI- nIly qy svfr, bfj
sihq gurdyv afp drsLn dy rhy huNdy hn.
26.
iesqo vI ajIb gwl qF ieh hY ik, ‘KMzy dI pfhul dI loV qF dUr, drsLn krky
afAux vfly EhnF lokF dy jIvn aMdr, bfd ivc vI koeI pltf nhIN afAuNdf. bs drsLn
krky cly aFAudy hn. iPr EhnF ivcoN keI sWjx qF ikWqnI ikWqnI vfr, keIN sfl dy
sfl aqy sMgqF nUM lYky jfx vfly qF iek iek sfl ivc keIN keIN vfrI drsLn krky
afAuNdy hn. pr jIvn pKoN gl AuQy dI AuQy hI atkI rihNdI hY. jykr pihlF aMdr
vihm-Brm, jhflqF, krmkFz jF suBfvk koeI aAugx hn qF ikWDry PLrk nhIN aFAudf. jy
koeI sLrfbF pI rhy hn jF kysF-dfVHI dI kWt-vWz kr rhy hn qF AyusqoN vI CuWtkfrf
nhIN. pRcln anusfr qF EQy dsmysL jI dy drsLn sfiraf nMU hI ho rhy hn. iPLr donF
ivroDI glF ivcoN TIk iks gl nUM minaf jfvy?
27.
ies qoN vWzI jLlIl hrkq qF asIN ieh krdy jF ijhVy gurU pfqsLfh, bfxI
akfl ‘Ausqq’ rfhIN sfzy mnF ivcoN srIr smyq alop hox vfilaF dIaF anykF PrjLI
khfxIaF kWZ rhy hn. PLurmFdy hn ‘ijhVf srIr smyq alop ho jFdf hY AusnMU BuUq hI
kihxf cfhIdf hY’’ dUjy pfsy sfnMU pqf hI nhIN ik asIN kI kuPr qol rhy hF.
KLYr ijWqnf vI jfg ky ies rcnf nMU pVHFgy anykF hI
ikAuN-ikMqU inkldy afAuxgy. kfgjL dy PulF Aupr sYNt iCVk ky vWkqI KLusLbU qF
pYdf kr leI jf skdI hY; pr Eh aslI Pul dy guxF vfly nhIN bx skdy.
keI swjx ieh suafl krdy hn ik ieh jo anykF lok
drsLnF vfsqy jf rhy hn kI ieh sfry hI nf-smJ hn. drasl ieh ‘clqy pfCy jg cly’
vflf vWkqI Aubfl hY jo bhuq smyN vfsqy nhIN. ieh kyvl ies qrHF hY ijs qrHF :
"kuJ smF pihlF isLmly ivwc iksy swjx ny
sfihbjLfidaF dy coilaF dy drsLn krvfAux df prpMc rc ky byaMq mfieaf cVHfvy dy
rUp ivwc iekwqr kr leI. drsLn krn vfilaF dIaF lfeInF lg geIaF. hflFik iswK df
coilaF nMU mwQf tykx df mqlb hI kI? pr ieh sB kuJ hoieaf vWkqI Aubfl aqy nfsmJI
kfrx.
kuJ sfl pihlF irvfVI (hirafxf) ivwc iek bWcy nMU
gurU nfnk sfihb df avqfr msLhUr kr idqf igaf. bs iPr kI sI, pMjfb ivcoN gwzIaF,
trwk, bwsF, trYktr jo kuJ imilaf sMgqF nfl Br ky irvfVI vl drsLnF nMU cl pey.
BIV ieWqnI vwD geI ik ijQy ieh prpMc krn vfilaF ny lwKF rupey kmfey AuQy hirafxf
srkfr ny vI do rupey itkt lgf ky, isKF ivc PYlI ies nfsmJI df pUrf-pUrf lfB
AuTfieaf. Blf dwso, ies qrHF jfx vfilaF ny ikhVI smJdfrI df sbUq idqf? pr ieh vI
sB hoieaf. gurU nfnk pfqsLfh kI qy bfr-bfr jnm lYxf kI? kox smJFdf? gurbfxI soJI
dI Gft sI.
ies lyK dI ajy pMjvIN Cfp sI jdoN Pqir ngr idWlI
ivKy iek sQfn pRclq kIqf igaf, sfihbjLfidaF df gurduafrf. ieQy vI afDfr bixaf
iek mfeI df supnf-‘eyQy sfihbjfdy afey sn, ijhVf ieQy mMglvfr bMUdI-brPI df
pRsLfid cVHfvygf AusdIaF mnokfmnvF pUrIaF hoxgIaF’. pRqwK nMU pRmfx kI, iksy
mMglvfr jfky dyK lvo, EQy jfky mMgf mMgn vfilaF dI ikwqnI BIV hY. puils nMU
pRbMD krny pY rhy hn. Coty jhy kvftr qoN kMplYks bx cukf hY. pRbMDk vIrF nMU smJ
nhIN af rhI ik ies pYsy nUM vrqx ikQy? hflFik sfihbjLfdy kdy idlI pDfry hI nhIN.
iPr bMUdI-brPI df pRsLfid qF mMglvfr hnumfn dy pujfrIaF df pRsLfd hY, gurduafry
nfl iesdf kI sMbMD?
KYr ieQoN dy pRbMDk iPr vI isafxy aqy isKI drd
vfly sfibq hoey. EhnF ny sMgqF vloN af rhI ies mfieaf
nfl hspqfl afid dy bhuq cMgy AuWdm vI arMB idqy hn. ieh mMnxf pvygf ik hWQly
gurmWq pfT dI kyvl aTvIN Cfp qIk ieQy kuJ hor AusfrU glF vI sfhmxy afeIaF hn.
pr isLmly jF irvfVI jfky sMgqF ny ijhVI mfieaf
lutfeI Eh mfieaf pMQ dy ikhVy kMm afeI? ieQy hI bs nhIN afiKr gurduafrf mnIkrn
aqy hor ajyhy anykF sQfnF qy kI ho irhf hY. ieh kyvl kuJ sbUq hn ik ies smyN
sMgqF aMdr bfxI isiKaf bfry ikWqnI aigafnqf hY?
kyvl iek vWkqI Aubfl- TIk
iesy qrHF ‘hymkuMt’ vflf vI iek ajyhf vWkqI Aubfl hY ijs dy ipCy kuJ lokF dy
hlvy mfMzy df suafl hY. tryYvl eyjMsIaF XfqrfvF dy nfm qy kroVF kmf rhIaF hn. Eh
Blf afpxI rojLI ikAuN Krfb krn? ies qoN vWD hfnIkfrk hn Eh sBf susfietIaF jF
zyhry jo gLlqI nMU smJ ky vI afpxI QoQI hWT DrmI aqy PLokt vWkfr nMU sfhmxy
rKky, pMQ nMU aigafnqf dy aMny KUh ivwc sutx vfsqy idn rfq ieWk kr rhy hn. ies
Aupr khfxIaF GWV-GWV ky iPLr EhnF khfxIaF dy pRcfr Aupr inWq byaMq mfieaf lgfeI
jf rhI hY.
nqIjf jykr do-iek dy aMdr jfgirqI aFAudI vI hY qd
qIk hjLfrhF dy mnF ivc ies hymkuMt nUM hor Br idqf jFdf hY. iehI kfrx hY ik ies
Aubfl dy bYTx ivc ajy kuJ vfDU smF lg jfxf iek kudrqI gl hY.
mhfkfl, kflkf aqy hymkuMt-
ieh koeI nvIN cfl nhIN. ieiqhfsk jF imiQhfsk- jd vI kdI koeI hsqI AuBrI, ieh
dyvI pUjk lok hmysLF hI iek jF dUjIaF khfxIaF rfhIN Aus nMU afpxy iesLt mhFkfl
aqy kflkf dy aDIn dsdy afey hn. afpxy iesLt nMU sB qoN Aucf sfbq krnf, ieh ienHF
dI hmysLF qoN rIq rhI sRI hY. sRI rfm cMdr, ikRsLn jI, hnMUmfn, bRhmf, ivsLnMU,
mhysL afid bfry, anykF khfxIaF rfhIN iehnF dyvI pUjkF ny sfiraF nMU, mhF kfl aqy
kflkf df AupfsLk aqy EhnF dy aDIn hI pRcfiraf hY.
jgq rcnf bfry pihly pfqsLfh ny iehnF dyvI pUjkF dI
hI iek khfxI df hvflf, bfxI jpu dI ‘eykf mfeI…’ vflI pAuVI ivwc dy ky Aus khfxI
nMU pUrI qrHF kWitaf hY. suwqy qF asIN hF ijnHF ny iehnF dIaF rcnfvF nMU kdy ghu
nfl piVHaf hI nhIN. sfzy hI keI ivdvfnF ny ‘mhfkfl kflkf arfDI’ ivcoN mhfkfl df
arQ bdo bdI ‘kflF df kfl’ aQvf akflpurK krn df jWqn kIqf hY. jdik ‘bicqr nftk’
dy ilKfrI ny pihly hI aiDafie ivc mhf kfl df srUp ies qrHF ibafinaf
hY.
"mhfkfl dy Kwby hwQ ivwc DnuwK aqy vwzI BfrI
ikrpfn ltkdI hY. lMmIaF lMmIaF dfVHF nfl hjLfrF jIv cbf jFdf hY. pYrF ivc
GuMgrUMaF dI Jxkfr, cfr bfhvF, isr qy jUVf, hwQF ivwc gdf aqy pfs (PfhI) hY.
vwzIaF vwzIaF lfl awKF sUrj dIaF ikrnF nMU vI lwijq krdIaF hn. sLrfb pI ky msqI
ivwc ieMJ BWbkdf hY ijvyN jMgl ivwc sLyr df bwcf" iesy mhFkfl df srUp cirwqro
pfiKafn’ ivwc vI idqf hoieaf aqy AujYn ivwc ies df mMidr vI mojUd hY. (pVHo aMk
18,31,32,35)
"srb kfl hY ipqf hmfrf"- drasl dsmysL jI ny nf
hI qF bRfhmxI mWq vflf kdy koeI qWp kIqf aqy nf hI hymkuMt koeI ieiqhfsk
gur-asQfn hI hY. gurdyv "joiq rUip hir afip gurU nfnku khfXAu"
(pM:1408) mhF vfk anusfr,
iswDy qOr qy DuroN Qfpy hoey aqy nfnk joq df dsvF srUp sn- EhnF qoN iBMn nhIN.
ieQy qF, gurdyv dy mMUho ieh kWZvfieaf igaf hY ik ‘qh hm aiDk qpisaf sfDI.
mhFkfl kflkf arfDI.’ aqy iPr cOdHvyN aiDafie ivwc gurU sfihb dy muKoN ieh vI
pWkf krvf idqf ik mY qF AupfsLk hI mhFkfl aqy kflkf df hF-pMkqIaF hn, "srb
kfl hY ipqf hmfrf] dyb kflkf mfq hmfrf] mnUaf gurmur mnsf mfeI. ijn mo kAu suB
ikiraf pVfeI]" Bfv "srb kfl aQvf mhfkfl myrf ipqf hY
aqy kflkf myrI mfqf hY. mn myrf gurU hY aqy mYN Aus dy rsqy qy cldf aqy sLuB krm
krdf hF" kI iehI hY gurmwq ivcfrDfrf? kI ieh dsmysL ipqf jI dI jIvn rihxI ho
skdI hY?
jLrf ivcfro! ikQy sfihbF dI mhfn sKsIaq jo ‘sLbd
gurU’ dy pRcfrk aqy ‘igafn gurU afqm AupdysY’ df mhfn AupdysL dyx vflI hY aqy
ikWQy EhnF nMU ‘mnUaf gurmur’ Bfv mn nMU gurU mMnx vflf dsnf aQvf mn dy ipCy nsx
vflf dsxf.
mnmuK mnmqIey nMU gurbfxI aMdr mUV, gvfr, mUrK,
aMDy, boly, aflsI, aigafnI, bysuDy, ahMkfrI, kcy, mYly, kuiCq, kucIl ibkrfl,
kfier, krUp, nkty, ibkfrI, sMqfpI, pfKMzI, kptI, JUTy, icMqRfl, iqRsLnflU,
bymuKIey, durmqIey, EJV pMQIey, Pokt krmIey, krmhIxy, inMdk, afqmGfqI, lUxhrfmI,
ibsLtf ky kIVy aqy pqf nhIN ikhVy ikhVy sKq lPjF nfl sMboDn kIqf hY. pr asIN kI
kr rhy hF?
aY GUk suwqI kOm! jLrf jfg, kI Auprokq pMkqIaF nMU
gurdyv dI rcnf mMn ky, kI asIN sfihbF Aupr iek mnmqIaf hox df dosL qF nhIN Qop
rhy? kI gurU nfnk dI gwdI df vfirs, srbwg siqguru kdI mnmqIaf ho skdf hY? Aus
siqgurU df pivwqr AupdysL qF "mn kI miq iqafghu hir jn …… gur siqgur kI miq
lYnI" (pM:
800) df hY, nf ik ‘mnuaf gur
mur’ df.
ikqnf anrQ hY gurmWq nfl. ikqnI avwigaf hY gurdyv dI ajLmq qy
sLfn nfl. jy iPr vI asIN smF nf sMBflIey qy iek akfl purK dy hI lWV lfAux vfly
gurdyv nMU krmkFzI, qWpsfDk aqy dyvI pUjk isWD krdy jfvIey…[[iesyqrHF nfvyN
gurdyv nMU kyvl puqwr kfmnf aDIn qIrQF dy iesLnfn aqy bRfhmxF nMU dfn-pun krn
vfly pRcfrdy jfvIey- qF sfzy qoN vI vwzf gurU GfqI aqy gurU inMdk hor kOx
hovygf?
gurpurbF smyN jnm kQf- vYsy
qF gurpurbF smyN jnm kQf vI jnm-asLtmI dI
nkl qy, inrol iek bRfhmxI nIXm hY. ieQy qF iek hOr vWzI Bul ijhVI aj asIN kr rhy
hF, dsmysL jI dy pRkfsL Auqsv smyN asIN- "ab mYN apnI kQf bKfno" vflI pMkqI nUM
lY ky ies hymkuMt vflI iviQaf nMUY, kvI sMqoK isMG jI vflI khfxI nfl isLMgfr ky
jnm kQf dy lybl hyT kyvl KyqrI gurduafiraf ivc hI nhIN blik ieiqhfsk gurduafiraF
ivc vI dy rhy hF. iesqrHF sMgqF nfl ieWqnf vWzf anrQ ho irhf hY. AuhnF nMU
gurmiq dy bdly anmWq, mnmWq aqy bRfhmxmWq df jLihr Gol-Gol ky iplfieaf jf irhf
hY. sMgqF nMU ies pKoN sucyq hox dI vDyry loV hY.
ieh vI iek scfeI hY ik bhuqy ivdvfn
qF bicwqr nftk nUM dsmysL jI dI rcnf hI nhIN mMndy. kfPI smF bfad, bRfhmx mWqIaF
aqy sfkq mWqIaF rfhIN, iswKI Aupr ieh iek guwJf vfr hY, ijQoN sfnMU bhuq jldI
sMBlx dI loV hY. (bicwqr nftk sMbMDI vwKrf lyK sMgqF dI syvf ivwc Byt kIqf
jfvygf.) pVHy ilKy gurmiq soJI vfly nOjuafnF nMU smuwcy bicwqr nftk dI pUrI GoK
krn dI loV hY. ieh qF Aus ‘bicWqr nftk’ dIaF kyvl kuJ iek pMkqIaF Aupr afDfirq
ivsLf hY. jdoN sMpUrn ‘bicwqr nftk’ GoiKaf jfvygf qF anykF gurmiq ivroDI, kfl
BMg aqy ivafkrxk dosLF nfl BrpUr ilKqF sfzy sfhmxy afAuxgIaF ijnHF nMU gurU nfnk
pfqsLfh dI gwdI dy vfirs, aBul siqgurU klgIDr jI nfl joVnf kWqeI asMBv
hovygf.
sfnMU XkIn hY kOm jfgygI, jfgygI aqy
jLrUr jfgygI. gur asQfn qF ikwDry vI hox, mubfrk hn. mOjUdf hymkuMt, PLrMt
eyrIey ivc ‘gurmq stwzI kYNp’ leI qF sLfied iek bhuq vDIaf sQfn sfbq hovy, pr
ieh iksy pRkfr vI ieiqhfsk gur asQfn nhIN.