gurbfxI dI kQf df mUl hI lokfeI ivc gurbfxI ivcfrDfrf nUM
sINcnf hY. asIN ieWqny vWzBfgI hF ik ijs lg mfqRf ivc gurbfxI df Aucfrx krky
gurU pfqsLfh ny afp Aus nUM sMsfr ivc sINicaf, ivcfr-vtFdry kIqy; ieMn-ibMn Ausy
srUp ivc bfxI sfzy pfs pRfpq hY. gurU nfnk pfqsLfh apxy dWs srUpF ivc, lokfeI
qIk dUr duryzy pujy. luWtx vfilaF aqy luty jfn vfilaF, donF nMU sucyq kIqf.
mnuKf jnm dI kImq smJfeI. vWzy vWzy iekWTF smyN Drm dy afgUaF kol pujy. ieh
ivcfr vtFdry kI sn? apxy afp ivc iesy hI bfxI ivcfr dI ivafiKaf sI. iesy bfxI
ivcfr dI ivafiKaf ny sfiraF nMU inruqr kr idWqf sI. ieh sI bfxI ivafiKaf df
ikRsLmf. pfqsLfh ny gurbfxI dy amoG bfxF nfl iensfn dI mr cukI afqmf nMU
JMjoiVaf. Aus dI soc sLkqI nMU muV ijLMdf kIqf.
Auh mnuK ijhVf hjLfrF sflF qoN dUijaF dy iesLfry qy nWc irhf
sI. ijs mnuK vfsqy Drm iek ajyhI aAuKI GftI sI ijs Aupr ciVHaf nhIN sI jf skdf.
aWj Drm hI Ausdf jIvn bx igaf. rWb AusnMU ipafrf lgx lg ipaf . hux rwb Aus vfsqy
ajyhI hWsqI sI ijsnMU Auh afsfnI nfl pf skdf sI. rWb Aus vsqy zWr jF sihm df
ivsLf nhIN sI rih cukf. akfl purK Ausdy apxy hI Dur aMdro sfiKafq pRgt ho irhf
sI. Ausdf rwb sWqvyN asmfn qy rihx vflf jF iksy ibsLn purI-isLv purI-bRhm purI
df vfsI nhIN sI. Ausdf rwb qF hux jLry jLry ivc vWsx vflf rWb sI. hux AusnMU rwb
nfl glF krn vfsqy iksy ivcoly kfjLI, bRfhmx jF Drm dy Tykydfr dI loV nhIN sI.
hux Auh pfKMzIaF dy cuMgl qoN afjLfd ho cuWkf sI.
kQfvfck sWjxF dI
ijLmyvfrI aqy ikAuN? cyqy rhy! gurbfxI
kyvl igafn df ivsLf nhIN, gurbfxI sfzy pWl pWl aqy svfs svfs df ivsLf vI hYY.
bfxI mnuKf jIvn df Auh sWc hY ijsqoN ibnF mnuK sfrf jIvn hI aigafnqf dIaF TokrF
KFdf aqy jIvn brbfd kr lYNdf hY. gurbfxI KjLfny ivc sYNkVy vfrI ies scfeI nMU
dirV krvfieaf hY ik mnuK ny gurbfxI afigaf ivc hI jIvn dI sMBfl krnI hY. mnuKf
jIvn dI gl gurbfxI ivcfr qoN ibnF iksyqrHF vI smJ ivc nhIN af skdI. PYslf hY "isKI
isiKaf gur vIcfir"(pM:465)
aqy "gurmiq mnu ThrfeIaY myrI
ijMduVIey anq n kfhU zoly rfm"(pM:538)
blik ieQoN qIk Purmfieaf hY "rqnf rqn
pdfrQ bhu sfgru Biraf rfm ] bfxI gurbfxI lfgy iqn hiQ ciVaf rfm"
(pM:442)
Bfv bfxI qF kImqI rqn-jvfhrfqF df KjLfnf hY pr ieh pRfpq AunHF nMU hI hoxy hn
ijnHF ies ivc cuWBI lfeI hY. spsLWt hY kQfkfr dI ijLmyvfrI qF ies bfxI dy mhfn
smuMdr ivc pihlF afp cuWBI lfAuxI aqy iPLr sMgqF nMU vI lgvfAuxI hY.
kQf kI hY aqy kIrqn
kI hY?- ijAuN ijAuN gurbfxI dy drsLn
krIey, gurbfxI ivc kQf vfsqy bhuq Auwqm sLbdfvlI vrqI geI hY. Purmfn hY "sB
qy AUqm hir kI kQf ] nfmu sunq drd duK lQf"
(pM:265)
Bfv hy BfeI! hrI dI kQf hI sB qoN AuWqm krm hY. ijAuN ijAuN pRBU dI isiPq slfh
(nfm) suxygf qyry sfry duK klysL, afDIaF ivafDIaF df nfs ho jfvygf. iesyqrHF
gurbfxI KjLfny ivc ‘kIrqn’ vfsqy vI bhuq pRyrnf hY. ijvyN "kIrqnu
inrmolku hIrf ] afnµd guxI ghIrf"
(pM:893)
keI vfrI gurbfxI isDFq qoN kuJ anjfx swjx suafl krdy hn "gurbfxI ivc ikWDry
kIrqn nMU aqy ikWDry kQf nMU AuWqm disaf hY. ieh do ivroDI glF ikAuNN?" asl
ivc ieh ivroDI glF nhIN hn. ajyhy sLMky-suafl gurbfxI arQF bfry sfzI aigafnqf dy
sUck hn. ajyhy suafl krn vfly swjx afmqor qy ieh smJdy hn "kIrqn kyvl AuhI
hY ijhVf sfjLF rfhIN kIqf jfvy. iesyqrHF kQf AuhI hY jdooN ivcfrF rfhIN pysL
krdy hF" pr scfeI ieh nhIN.
sfjLF rfhIN kIrqn, ijs bfry sfzf ivcfr pWk cukf hY ik bs iehI
kIrqn hY bfkI nhIN. ies vfry asIN KuWlI ivcfr gurmwq pfT nM: 73
‘kIrqn gurbfxI df’ ivc dy cuky hF. ieh vWKrI gl hY ik hwQly gurmwq pfT ivc
‘kQf’ lPLjL nMU vI asF kyvl ‘bfxI dI kQf ivcfr’ dy AuWqny hI diery ivc
ilaf hY, ijWqnf ik ajkl gurduafiraF ivc ‘gurbfxI kQf’ jF ‘gurmWq ivcfrF’
df mqlb ilaf jFdf hY, vWD nhIN. qfik gurbfxI ivcfr smyN gurU kIaF sMgqF aqy
kQfvfck, dovyN hI sucyq ho ky clx. AuNJ smJx dI gl ieh hY ik ‘sfihb sRI gurU
gRMQ sfihb’ jI aMdr kQf, kIrqn, nfm, isiPq slfh, guxgfx afid sfry lPjL ieko hI
arQ ivc afey hn. ‘kQf’ ‘kIrqn’ vfsqy pRclq vMz qF sfzI apxI GVI hoeI hY,
apxI pihcfx vfsqy.
ajOkI qRfsdI-aj
gurduafiraF ivc kQf, gurbfxI dI kQf GWt, Kfnf purI vwD ho rhI hY. TIk AusyqrRHF
ijvyN sfjLF rfhIN gurbfxI kIrqn sfzy rfgI sWjxF vfsqy klf df pRgtfvf aqy sMgqF
vfsqy kMnrs bxky rih cukf hY. nqIjf ieh hY ik nf hI kQfvfck dy aMdr gurU df BX
hY aqy nf hI gurU kIaF sMgqF aMdr jfgRqI af rhI hY. iesdI vWzI imsfl hY ik idWlI
dy hI ieiqhfsk gurduafrf bMglf sfihb, sIs gMj jF nfnk ipafAU nUM hI lY lvo, lgBg
iqMn iqMn vfrI sMpUrx sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dI kQf ho cukI hY, pr sMgq
AuQy dI AuQy KVI hY, afKr ikAuN?
aWj kIrqn dI qrHF kQf vI gurbfxI-gurmwq df pRcfr nhIN blik
mfiek Kyz vwD bxI peI hY. dUjy pfsy ivdysLF ivc ieh prIpftI hY ik hr gurduafry
ivc kWQf jLrUrI hY. ieh lihr mfVI nhIN jykr scmuc kQf gurbfxI aqy gurmWq dy
pRsfr vfsqy hI hovy. ieQy vI scfeI ies dy Ault hY. ikAuNik pRbMDk vI bhuqf krky
AuhI sWjx hn ijnHF df gurmWq nfl bhuqf lYxf dyxf nhIN. Auh ivcfry qF afp coxF
rsqy afey hn, ijs bfry bhuqf kuJ kihx dI loV hI nhIN. nqIjf-AuQy vI kQf vflI rIq
hI pUrI krvfeI jf rhI hY. iesy kfrx kIrqnI jwiQaF vFG, ajyhy kQfkfrF df AuQy vI
hWV afieaf ipaf hY. nf hI AunHF ivcoN bhyqy kQvfckF dy apxy jIvn aMdr bfxI dI gl
hY aqy nf hI AunHF kol sMgqF aMdr bfxI jIvn sINcx dI smrQf. afiKr ieh sB kdoN
qIk?
rfmrfie jI aqy
gurbfxI- vyrvy vl vwDx qoN pihlF asIN
kQfvfck sWjxF nUM sMboDn krky iek gl sFJI krnI jLrUrI smJdy hF. ieiqhfs ivc
rfmrfey dI sfKI bfry qF asIN sfry hI jfxdy hF. rfmrfie ny cfplUsI aqy srkfrI
rsUK df isLkfr hoky gurbfxI dI kyvl iek quWk nUM afpxy mqlb vfsqy vriqaf. lPLjL
‘muslmfn’ qoN ‘byeImfn’ kr idWqf. gurU ipqf ny AunHF nMU mUMh nhIN
lfieaf. apxy ijWgLr df tuWkVf hI iqafg idWqf. iesdy Ault aj bhuqy kQfvfck swjx
iek lPLjL qF kI, keI vfrI qF pUry pUry bfxI dy arQ aqy iPlfsPLI hI AultfAux df
bjr guxfh kr rhy hn. rfmrfie ny iek lPjL Aultfieaf sI. iek lPjL df aWdl bWdl hI
bfxI dy isDFq Aupr isWDI cot df kfrx sI. iesqoN vWD jdoN asIN pUry pUry isDFq dI
hI AulMGxf kr rhy huMdy hF, qF sfzf hfl kI hovygf? pfqsLfh sfnMU ikvyN muafPL
krxgy? cyqy rhy! ijs srIr dI pwkV ivc afky, rfmrfey ny ieWqnf vwzf guxfh kIqf,
aWj Auh srIr vI kfiem nhIN. iPr Aus rfmrfie nMU gurU kIaF sMgqF iks rUp ivc
pihcfxdIaF hn? scfeI iksy qoN CupI guwJI nhIN.
hor lvo! pMjvyN pfqsLfh ny apxy Aucy sucy pUjnIk srIr dI
qsIhy BrpUr kurbfxI qF dy idWqI. qsIhy vI Auh shfry ijsdI imsfl sMsfr Br dy
ieiqhfs ivc nhIN imldI. pr sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI aMdr rWqI Br vI imlfvt
jF vfDf-Gftf svIkfr nhIN kIqf. iesdy Ault aWj asIN kI kr rhy hF? sfzy kQfkfr
sWjxf vfsqy ieh ivsLf hor vI vWD cyqfvxI df hY. afiKr kWQfkfr ny jo kuJ vI gl
kihxI hY Auh Ausdy apxy lPjLF ivc hY. kIrqnI isMG qF dosLI Aus smyN hY jdoN
sMgqF jF pRvfr dI KusLnUdI hfsl krn leI gurbfxI dy sLbdF nMU iksy hlky pRBfv ivc
vrq irhf hY. kQfkfr df qF ieWk ieWk lPLjL hI apxI jLbfn qoN inkl irhf hY. kI Aus
rfhIN kIqI jf rhI kWQf- gurbfxI isDFq, iPlfsPI, ivcfrDfrf, arQF anusfr hY vI jF
ik nhIN? akflpurK dI drgfh ivc ies df dyxdfr qF kQfvfck afp hI hY, koeI dUjf
nhIN. bfxI df PYslf hY ‘loik pqIxY kCu n hovY nfhI rfmu ieafxf’’
(pM: 484)
aflmgIrI mWq aqy aWj
dy kQfvfck- iek pfsy qF gurU nfnk
pfqsLfh df aflmgIrI isWK Drm ijhVf ik pUrI qrHF dlIl aqy jIvn isDFq Aupr afDfrq
hY. jIvn df Auh sWc ijsny vWizaF vWizaF nMU inruqr kr idWqf . aj vI sMsfr df
vWzy qoN vWzf ivdvfn jdoN sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dI stwzI krdf hY, afp
muhfry kih AuTdf hY "gurU nfnk mWq hI sfry sMsfr df hr smyN df aqy hr mnuK
df aslI Drm hY" dUjy pfsy, aWj hflq ieh hY jykr guurUu kIaF sMgqF ivWckfr
Kloqy hovo qF ajyhIaF glF suxn nMU afAuNdIaF hn ik idWl ro AuTdf hY. ieh glF pMQ
dI bx cukI mojUdf qsvIr nMU pysL krdIaF hn. isWKI pRcfr Aupr ajyhy iPWkry ksy jf
rhy hn ijnHF nUM klm hyTF ilafAuxf sOKf nhIN. "gurduafrf styj qF anpVH
kIrqnIaF, kQfvfckF df bihsLq hY" ieh kyvl iek iesLfrf hY. pr ies sfry df
ijLmyvfr kOx? iPr gRMQI isMGF, syvfdfrF, pfTIaF vfsqy vI sMgqF dI BVfs iehI hY.
ies qoN bfd pRbMDk vI GWt dosLI nhIN. nqIjf hY ik aj 90%
qoN Aupr sMgq gurduafry jfxf hI CWz
cukI hY. ijhVI jf rhI hY Auh isWKI ivcfrDfrf pRqI BMblBUsy ivc PsI rihNdI hY.
ieh hflq aj Aus aflmgIrI mWq dI hY, ijsdy ijLmyvfr asIN afp
hF. jykr asIN sMsfr pwDr qy hI QoVf ivcfr krn dI kosLsL krIey. sMsfr df koeI vI
igafn stwzI qoN ibnF jIvn ivc nhIN AuWqrdf. gurbfxI qF sfry sMsfrk igafnF df
gurU, sLRomxI, ielfhI aqy sdIvI igafn hY. iPLr bfxI qF hY vI kivqf dy rUp ivc.
iksy vI kivqf dy arQ smJx vfsqy, kivqf df incoV (gist),
Ausdy sLbdI arQ aqy ivafiKaf-ieh iqMn pwK aiq jLrUrI hn. kI gurbfxI kQf dI ivcfr
smyN GWt qoN GWt asIN ienHF iqMnF pKF bfry sucyq hF?
gurbfxI igafn ibnF sfry
igafn aDUry hn- ieh iek scfeI hY ik
gurbfxI igafn ibnF sMsfr dy sfry igafn aDUry hn. ies igafn qoN ibnF jIvn iensfnI
kWdrF kImqF aqy guxF qoN KflI hY aqy KflI rvygf. afE! ies bfry sMsfr pwDr qy hI
QoVf ivcfr krn dI kosLsL krIey. asF ies ielfhI bfxI df sLbd pVH jF sux qF
CWizaf. pr jdoN qIk Ausdy arQ sfzy ihrdy qIk nhIN pujy. AudoN qIk asIN Ausdf lfB
ikvyN AuTf skdy hF? gurbfxI sfzI jIvn jfc hY ijsdf isWDf sMbMD hI sfzy jIvn nfl
hY. jy Auh sfzy soJI -ivcfr df ihWsf hI nhIN bnI qF Aus nfl sfzy jIvn dI sMBfl
nhIN ho skdI. qF qy asIN sMgqF nUM kI dy rhy hF. ieh ijLmyvfrI qF kQfvfckF qy
afAuNdI hY ik ijs sLbd dI Auh kQf kr irhf hY Ausdf iewk iewk awKr aqy Aus rfhIN
bKisLaf jIvn AusnMU afp vI spsLWt hovy aqy sMgqF nMU vI spsLWt kr sky.
aj dy kQfvfckF dI dyx- bfxI
dy kQfkfr, aj sfry sMsfr ivc PYly hoey hn. iesdy bfvjUd vihm-Brm, jhflqF,
vrq-rIqF- sgn, suWc- iBWt, idKfvy-afzMbr, jfq-pfq, anmWqI iqAuhfrF df clx aqy
srIr pUjf df isWKF ivc vI bol bflf hY. sfmfijk burfeIaf ijvyN zrWg-nsLy, jurm,
JUT, Pryb, TWgI , hyrf-PLyrI, bWcy-bWcI ivWckfr ivWqkrf, BrUx hiqaf, nUhF Aupr
jLulm, pRvfrF ivWc pfVY dUijaF dy qF kI isWK sMgqF dy GrF ivc ieh sB apxy pYr
jmfeI bYTy hn. ieh Ausy gurbfxI dy nfm qy kIqI jf rhI kWQf df isWtf hY ijs dI
kQf-ivcfr rfhIN pfqsLfh ny mnuK mfqr dy jIvn ivWc inKfr lY aFdf sI. Ausy hI bfxI
dI kQf dy dfavydfrF dy apxy jIvn ivWc JfqI mfro Auh apxy jIvn dI sMBfl hI nhIN
kr pf rhy, sMgqF nMU kI dyxgy? aqy kI dy rhy hn?
purfqn smyN qoN Drm dy nfm hyT kyvl aMnHIN-PokI sLrDf
lokfeI ivc BrI geI sI. lokfeI dI soc sLkqI nMU klpq khfxIaF df afDfr bxfky pUrI
qrHF brbfd kIqf igaf sI. lokfeI dy ivsLvfs ivc kyvl ieko hI gl joVI geI sI ‘Auh
qF Bgvfn sn, ies vfsqy Auh kr skdy sn. asIN qF kljugI jIv hF asIN iksqrHF kr
skdy hF’. ieho jhy hvfeI ivsLvfsf aqy khfxIaF df isLkfr hoieaf bMdf kdy qIrQF
dy cWkr kwt irhf sI. kdy bRfhmxf, sfDF jogIaF afid dy srfpF qoN zrdf iPrdf sI
aqy kdy AunHF kolo vrF leI qrly kWtdf iPLrdf sI. socx df ivsLf hY ik aj sfzy hI
bfxI dy kQfkfrF aqy AunHF rfhIN iqafr kIqIaF jf rhIaF sMgqF df kI hfl hYN? aWj
isWK sMgqF ivc kI kuJ nhIN ho irhf blik Auh vI isWK Drm dy nfm hyT.
aj kQfkfr byaMq hn iPr vI sMsfr qF
sMsfr, Kud pUrf isWK pMQ hI hnyry ivc TokrF Kf irhf hY. pfqsLfh qF PLurmFdy hn "gurbfxI
iesu jg mih cfnxu" (pM:67)
pr sMsfr nMU
gurbfxI dI rosLnI nf dy skx krky aj iPr AuhI sBkuJ isLKrF qy hY ijsnMU pihcfxdy
dyr nhIN lgdI. sLkl df isWK pr apxy hwQ joqsLIaF nMU idKfeI iPrdf hY. sLkl df
isWK pr qFqirkF-JfVy-Pfzy vfly aqy kfly jfdU vfilaF dy agy ipCy Gum irhf hY.
dyvIaF dy jgrfqy kr-krvf irhf hY jF kWbrF pUj irhF hY. AusdI apxI soc sLkqI nMU
pUrI qrHF qflf lgf hoieaf hY. Dfrmk Twg aqy bfby-sfD ijvyN cfhux mnuwK nMU vihmF
BrmF ivc Psfky, AunHF koloNN bMdr nfc krvf rhy hn. aWj dy isWK df
mrnf-jmnf-KusLI-gLmI sfrf jIvn ajyhy cuMgl ivc Pisaf ipaf hY ijs df nfm qF isWK
Drm hY pr gurbfxI dI isWKI Aus ivc njLr nhIN afANdI. ieh nqIjf hY aj dI kIqI jf
rhI by-ihsfbI kQf vfrqf df.
aj sfry sMsfr ivc hjLfrF dI igxqI ivc gurbfxI dy kQfkfrF dI
Brmfr afeI hoeI hY aqy kOVI vyl dI qrHF vWD rhy hn. kyvl AuNglIaF qy igxy jf
sWkx vfly ajyhy kQfkfr hn ijnHF dI kQf-ivafiKaf gurbfxI ksvtI qy pUrI AuqrdI hY.
afm qOr qy ho kI irhf hY? kyvl aqy kyvl "mfieaf
kfrin DfvhI mUrK log ajfn" (pM:427)
aqy "rotIaf kfrix pUrih qfl ] afpu
pCfVih DrqI nfil (pM:465)
vflI gl bxI peI hY. suafl qF ieh hY ik rotI rojLI kmfAuxI mfVI gl nhIN pr ieh vI
qF smJx dI loV hY ik ieh syvf-Bytf ikAuN aqy iks kMm vfsqy af rhI hY?
idlI dy hI ieiqhfsk gurduafiraF ivc gurU gRMQ sfihb jI dI
lVIvfr kQf dy do do-iqMn iqMn Bog qF pY cuky hn. kuJ sMgqF qF icrF qoN kQf dy
Aus ivsLysL smyN nfl hI bwJIaF hoeIaF hn. pr AunHF sMgqF ivcfly vI
aigafnqf-anmqI pRBfv Ausy qrHF Kloqy hn. isWKI jIvn dI KusLbU qoN qF Auh sMgqF
vI KflI dIaF KflI hn ikAuN? nf hI AuQy dy kQfkfrF nUM iesdf iehsfs hY aqy nf hI
kQf krvfAux vfly pRbMDkF nUM.
ajokI kQf vflI lihr dI iek
JlkI- kQf iks sLbd dI ho rhI hY? kQfkfr
df Aus nfl koeI lYxf dyxf hY vI jF nhIN. bs ieDr EDr dIaF kuJ glF, kuJ sLyK
sfdI, kuJ rhIm, kdy qulsI bs aMq ivc aAuKy sOKy sMbMDq sLbd nUM pVH ilaf. sLbd
ivcoN iksy iek-do awKrF dy TIk-gLlq arQ. nf bfxI dI ivcfr aqy nf hI iksy dy kuJ
pWly ipaf. bhuqf hoieaf qF apxy afp nMU vwzf ivdvfn sfbq krn vfsqy nrsI afid dy
sLyar pVH ky sunf idWqy jF iPr PLfrsI -sMsikRq df koeI sLyar jF slok. ikWDry
smudr mMQn jF ikRsLn sudfmf afid dIaF imiQhfsk ikWsy-khfxIaF. ikWDry cutkly jF
iPLr PLrjLI aqy imlfvtI ‘sfKIaF’ jF koeI hor bfhrlI ivcfrDfrf. kyvl pqf lg
sky ik kQfvfck vWzf ivdvfn hY. gurbfxI isDFq df nf Aus nUM afp pqf hY aqy nf hI
iksy nUM kuJ dy skdf hY. nqIjf sroiqaF df jIvn ijQy sI AuQy hI ruikaf ipaf hY.
hnyr rWb df, zyVH-zyVH GMtf kQf jF iPLr kIrqn sihq kQf kIqI
jf rhI hY. Aus ivc jykr asl gl hY vI qF Aus ivcfly kyvl dWs imntF dI. bfkI
mn-bihlfvf jF tfeIm pfs qF hY hI. ienHF ivckfr kuJ Auh vI hn ijhVy gurmwq dy
dfiery qoN bfihr qF jFdy nhIN . pr sMgqF dy ply vI kuJ nhIN pFdy. bs nfm jpo,
gurU vfly bxo, aMimRq Cko. pr Kolxf iksy gl nMU nhIN-gurbfxI anusfr ‘nfm’ dy
arQ kI hn. bfxI ivc ‘gurU’ df sMklp kI hY. Bfv iksy vI gl nUM spsLWt nhIN
krnf. mnmqF bfry koeI gl sfPL nhIM krnI. aMdr ieko hI roxf hY ik koeI gl spsLWt
krn nfl myrI Bwl n GWt jfvy. dOV qF ieh sMgqF dI igxqI aqy apxI mfn-pRiqsLTf
vDfAux qy hY jF iPLr notF-zflrF-pONzf dIaF AuzfrIaF qy. sfKIaF dy nfm hyT iewDr
Epr dIaF khfxIaF suxfky sMgqF df mn bihlfvf qF bhuq cMgf kIqf jf irhf hY. BfvyN
sfrI kQf ivafiKaf gurbfxI jIvn qoN qoVx vflI hI ikAuN nf hovyy. ieWqnf hI nhIN
kyvl apxI ivdvqf df pRBfv pfAux vfsqy iksy vI ivsLy nMU vD qoN vwD guMJldfr
bxfieaf jFdf hY. sMgq ivcoN ksy nUM puCo qF Auqr imlygf "vfh! vfh! bhuq
vDIaFf kQf sI. kQfvfck nUM bhyq igafn hY. kQfvfck bhuq ivdvfn hY" qF qy
BfeI qusF suixaf kI hY? AuWqr imlygf "ieh qF smJ nhIN afeI pr ivdvfn bhuq
vwzy hn".
gurU pfqsLfh ny Drm nMU aqI sOKf bxfky Aus nfl mnuK dy jIvn
nUM sIicaf sI. sfzy ajOky kQfvfck jF ivafiKafkfrF nMU iesdI koeI icMqf nhIN.
afKr ivdvqf dI Dfk nf jWmI qF kQfvfck ivdvfn kfhdf? kuJ cutkilaF dIaF ikqfbF
KrIdIaF, kuJ imMnI khfxIaF dIaF, bfkI EsLo df ilKx ZMg. loV anusfr
gurmwq-gurbfxI dI cfsLnI cVHfeI aqy bhuq vDIaf rMg bWn idWqf aqy mnorMjn bxf
idWqf. ies qrHF dIaF hn aj sfzIaF kQf dIaF syvfvF .
bfxI ivc pOrfixk
hvfly aqy ajoky zyry- gurU pfqsLfh ny
bfxI ivc pOrfixk hvfly dy ky, kuJ imsflF idWqIaF hn. keIN vfrI AunHF hvfilaF
nUMM afDfr bxfky bfxI dy iksy isDFq nUM pRgt kIqf hY jF iksy pRclq socxI nMU
kWtky Aus ivcoN jIvnjfc idWqI hY. sfzy anykF kQfkfr qF kyvl AunHF khfxIaF nfl hI
apxf vWkq sfr lYNdy hn. nf pqf hY ikWQy imsfl hY aqy ikWQy iksy socxI nMU kitaf
hY. "AunHF ny kI lYxf hY ienHF vfDU glF qoN". AunHF sfhmxy mslf qF
kyvl rotI df hY. pfqsLfh ny jykr iksy pOrfixk gWl dI imsfl dy ky, Aus gWl nMU
mnuKI soc ivcoN kiZaf hY. pr ieDr sfzy ajyhy keI kQfvfckF df pUrf qfx hI Aus
khfxI vflI imWQ nUM ieiqhfs bnfAux ivc lg rihaf hY.
nfm nMU qF asIN sfry ieko hI gurU gRMQ sfihb jI dy isWK hF.
pr pMQ anykF zyiraF aqy jWQybMdIaF ivc vMizaf ipaf hY. bhuqy kQfvfckF df sMbMD
vI iBMn-iBMn zyiraF, aKOqI sMqF-sfDF, BfeI sfihbF, mhfpursLF, bfibaF
jfq-brfdrIaF jf jQybMdIaF nfl hI huMdf hY. gurbfxI ivcfrDfrf nMU PYlfAux dI soc
qF AunHF ivc huMdI hI nhIN. dOV kyvl apxy zyry-jQybMdI afid dy pRBfv nMU pWkf
krn qIk hI sIimq huMdI hY. qF iPLr sMgqF ivWckfr gurbfxI vflI soc afvy iks rsqy?
ies vyrvy vl vWDdy jfvIey qF iesdf koeI aMq nhIN.
kQfvfckF dy bfd sfzy
ZfzI ‘qy kvIsLrI jWQy vI- kyvl iek
lPjL bdlx qy pfqsLfh ny apxy lKLqy ijgLr nMU vI iqafg idWqf. aWj dy sfzy bhuqy
ZfzI aqy kvIsLrI jWQy vI mOjUdf kQfvfckF df hI iek hor rUp ikhf jf skdf hY. blik
keI vfrI qF AunHF qoN vI do kdm agy. gl nUM qF AunHF ny vI kQfvfckF dI qrHF kWQ
ky hI kihxf hY. pr AunHF rfhI ibafx krn vflyy ZMg vfsqy sMgqF ivc iKWc kuJ vDyry
huMdI hY. dUjy pfsy sfzy ieh sWjx qF pUrI dI pUrI gurmwq ivcfrDfrf df hI Bog
pfAuNdy njLr af rhy huMdy hn. ikWDry anMd kfrj ho irhf hY vWD qoN vWD
notF-zflrF-pONzf dy Zyr ienHF agy hI lgdy hn. cfplUsIaF aqy PokIaF glF dy hwV
afey pey huMdy hn. iksy bWcy df jnm hY qF hor vI hflq BYVI. jy Bog hY qF vI iksy
df ilhfjL nhIN. gurmwq jF gurbfxI ivcfrDfrf dy PYlfAux dI iksy nMU koeI icMqf
nhI. Kyz qF kyvl ‘rotIaF’ dI hI cl rhI huMdI hY.
jo bolY so n bIcfry-
socx dI gl hY afKr jo bIijaf jf irhf hY
AugxF vI qF AuhI hY. hflq ieh hY "mfnuKu
kQY kiQ lok sunfvY jo bolY so n bIcfry"
(pM:981)
kI aj sfzy bhuqy kQfvfck, ZfzI aqy kvIsLr sWjxF dI hflq iehI qF nhIN? ikAuNik "khu
nfnk sf kQnI sfru ] mfin lyqu ijsu isrjnhfru" (p:198)
spsLWt hY ik ies pfsy sfzy ajoky ienHF sWjxf dI soc hY hI nhIN. "jo
ibnu prqIqI kptI kUVI kUVI aKI mItdy Aun kf Auqir jfiegf JUTu gumfnu"
(pM: 734).
scfeI ieh hY ik jykr pfqsLfh hI bKisLsL krn qF hI aj ies aDogqI ivcoN inkl skdy
hF.
gurbfxI kQf df
ZMg- hr
iek kQfvfck swjx vfsqy jLrUrI hY ik Auh kQf smyN kuJ ivsLysL glF df pUrf pUrf
iDafn rKy. pihlf- gurbfxI dy ijs sLbd dI Auh kQf kr irhf hY Aus sLbd pRqI
gurbfxI ivafkrx-isDFq bfry Auh afp vI pUrI qrHF spsLWt hovy. dUjf- jy kQf
iksy ivsLysL gurmwq ivsLy jF sMskfr bfry hY qF Aus bfry pihlF qoN gurmWq anusfr
AusnUM pUrI jfxkfrI hovy. nfl hI ieh vI pqf hovy ik amukI sMgq dI soc-iqafrI Aus
bfry ikQy KVI hY. bVy sulJy ZMg nfl Ausny sMgq dI iqafrI ivc gurmWq pKoN vfDf
krnf hY. qIjf- kQf nfl sMbiDq sLbd dy ieWk ieWk awKr nMU inKyV ky sMgqF
dy jIvn ivc Ausdy arQ Auqfrny jLrUrI hn. cOQf- rhfE, ijhVf ik iksy vI
sLbd df kyNdrI Bfv huMdf hY. Auh sgMqF qIk vI spsLWt hovy aqy sfry sLbd dI
kQf-ivafiKaf Ausy Aupr afDfirq hovy. pMjvF- sMbMiDq sLbd ivc afey gurmwq
isDFq nMU pUrI qrHF inKfr ky dirV krvfieaf jfvy. CyvF- jLrUrI nhIN pr loV
anusfr ieiqhfsk tUk dy ky Aus isDFq dI pROVqf kIqI jfvy. sWqvF- iewDr
AuDr dIaF khfxIaF-cuWtkilaF qoN pRhyjL kIqf jfvy. aTvF- ieiqhfsk tUk
ijhVI idWqI jf rhI hY gurbfxI ksvtI qy pUrI qrHF prKI hoeI hovy. ieiqhfsk
rWl-gWz jF bnfvtI nf hovy. nOvF- jykr sMbMiDq bfxI df aMg sLbd dI bjfey
koeI asLtpdI, CMd, jF pAuVI afid hY qF vI Ausdy kyNdrI Bfv aqy Aus ivc afey
gurmwq isDFq dI AusyqrHF sMBfl kIqI jfvy. dsvF- jykr bfxI dI kQf iksy
sLbd dI tyk qoN ibnF hY qF vI kQf gurmwq dy iksy isDFq nMU tyk bxf ky hI kIqI
jfvy by-isrpYr nhIN. XHfrvF- kQf krdy smyN iksy zyry jF sMsQf dI afp GVI
ivcfrDfrf nMU pUrI qrHF Bulf kf kyvl gurU gRMQ sfihb jI dI ivcfrDfrf Aupr afsLrq
ho ky aqy gurU BX ivc hIy kIqI jfvy.
gurbfxI dI kQf pMj pRkfr dI-
mUl rUp ivc gurbfxI dI kQf pMj pRkfr dI mMnI geI hY. pihlf- gurU gRMQ
sfihb jI dI lVIvfr kQf. dUjf- bfxI dy iksy ivsLysL aMg dI lVIvfr jF sLbd
ivsLysL dI kQf. qIjf- bfxI dy iksy isDFq nMU pRgt krn vfsqy jdoN iksy
sLbd ivsLysL dI cOx krky kIqI geI hovy. cOQf- jmn-mrn-KusLI-gLmI jF iksy
ivsLysL smyN nfl sMbMDq BfvyN sLbd dI cOx krky jF KulIaF ivcfrF. pMjvf- iksy
ivsLysL sLbd jF isDFq dI tyk ley ibnF KulIaF gurmwq ivcfrF. muWkdI gl-kQf df rUp
BfvyN koeI vI hovy, mUl rUp ivc Auh gurbfxI dI ivcfr Aupr hI afDfirq kQf hoxI
jLrUrI hY. jykr kQf iksy sLbd jF bfxI dy iksy ivsLysL aMg dI kQf hY qF Aus
ivcWlf iek iek gurbfxI aWKr sroiqaF nUM spsLWt hoxf jLrUrI hY.
kQfvfck, sMgqF
aqy pRbMDk sWjx- hux
qIk dI ivcfr qoN ieh gl BlI BFq spsLWt ho cukI hY ik gurbfxI dI kQf, sfjLf rfhIN
kIrqn nfloN vI vWzI ijLmyvfrI hY. ies vfsqy kyvl kQfvfck hI nhIN blik sMgq aqy
pRbMDk pwDr qy vI ies aiq jLrUrI ivsLy vl ivsLysL iDafn dI loV hY. jykr iehI
hflq cldI rhI ijhVI ik aWj bxI peI hY qF iPr bfxI df PYslf hY "hir jsu
sunih n hir gun gfvih ] bfqn hI asmfnu igrfvih ]1] aYsy logn isAu ikaf khIaY ]
jo pRB kIey Bgiq qy bfhj iqn qy sdf zrfny rhIaY"(pM: 491)
iek pfsy qF coxF Aupr afDfirq sfzIaF pRbMDk kmytIaF hx, dUjy
pfsy sMgqf ivc vWD cukI jF inWq dI vDfeI jf rhI gurbfxI jIvn bfry aigafnqf. qIjf
kQfvfckF df mOjUdf pwDr. ienF hflfqF ivc jykr asIN AumId krIey ik nojuafn pIVHI
gurduafiraF vl vWDy, piqWqpuxy nMU TWl pY sky qF hWQly ivsLy Aupr sfnMU bhuq
sMjIdgI nfl iDafn dyx dI loV hY. ies sfry ivc sB qoN vwD imlvF PLrjL sfzy
kQfvfck aqy pRbMDk sWjxf df hY. 080s98.3s040
Including this Gurmat Lesson No 80
"hir
kI kQf"
For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani
Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the
writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with
an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs
200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies .
(+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address-
J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell
9811292808
web site- www.gurbaniguru.com