kI zf: hrbMs
lfl iswK skflr df mKOtf pf ky iswKI dIaF jVHF ivc qyl qF nhIN dy irhf?
awj qoN qkrIbn 40–50 sfl pihlF lokF dIaF BfvnfvF dI
qrjLmfnI krdf iewk rIkfrz suxn nUM imldf sI: "myrf rusy nf klgIaF vflf
jwg Bfvy sfrf rus jy" pr awj dy lok afpxy muPfd nUM muwK rwK ky ienHy
Kud grjL ho cuky hn ik ieh Dfrxf bdldI bdldI ies qrHF lwgdI hY: "myrf
rus jy klgIaF vflf jwg myrf kdI nf rusy" ieh muhfvrf mYN ies krky
vriqaf hY ikAuNik myry afpxy hI dosq mYnUM ieh lyK ilKx qoN vrjL rhy hn ik
sfzy nfl Plfxf gusy nf ho jfvy.
nvMbr 13 nUM mfrkm (EntYrIE) ivc
Sikh
educational & social soceity dI
iek kfnPrMs qy bolidaF zf[ hrbMs lfl
ny:
1[ iswK skflr ny bfly vflI jnm sfKI df kfPI ijLkr kIqf.
2[ gurU sfihb nUM gurU gRMQ sfihb dy ilKx leI Ausy DrqI
dI cox krn df ijLkr kIqf ijsqy kdI pihlF ihMdU irsLIaF munIaF ny vyd ilKy sn
aqy qp kIqf sI.
3[ gurU nfnk sfihb df jnm vlI kMDfrI dy vr nfl hoieaf
afiKaf.
4[ iswK Drm qoN pihlF cwl rhy Drm vI cMgy sn ikhf.
kfnPrMs qoN bfad quhfnUM kuwJ sUJvfn iswKF ny bfly bfry
svfl kIqy qy qusIN ieh ikh ky afpxf ipCf Cuzvfieaf ik BfeI gurdfs jI ny qF
gurU pMcm pfqsLfh dI sLhIdI bfry vI ijLkr nhI kIqf. BfeI bfly df gurU nfnk
vyly hox qy nf hox df gurU arjn dyv jI dI sLhIdI nfl koeI sbMD hY? nhI. ies
qrHF qF BfeI gurdfs jI ny pihly pMjF hI gurU sfihbfn dy akfl clfxy df ijLkr
nhI kIqf. ies df mqlb ieh qF nhI ik Auh ies sMsfr ivc Ausy rUp ivc hI ivcr
rhy hn. BfeI gurdfs iswK bMsfvlI ilKdy igafrvIN vfr dI 13vIN pAuVI ivc gurU
nfnk sfihb dy iswKF df ijLkr krdy BfeI mrdfny df ijLkr qF krdy hn pr nfl dy
sfQI df, ijhVf sfrIaF AudfsIaF qy nfl irhf sI, ijLkr iblkul nhI krdy. kI
kfrn ho skdf hY? iehI kfrn ik Aus vkq koeI bflf hoieaf hI nhI. igafrvIN vfr
dI 18vIN pAuVI ivc bfly qy pYVy moKy df nfm gurU arjn dyv jI dy iswKF ivc
afAuNdf hY qy bfly vflI sfKI ijQoN sLurU huMdI hY Aus dy pihly pMny qy
ilKfrI pYVy moKy df nfm hY, qy ilKvfAux vfly df nfm BfeI bflf sLMDU hY.
ieQoN ieh iswD huMdf hY ik pYVf moKf qy BfeI bflf isrP gurU arjn dyv jI dy
iswK sn. drasl BfeI bflf kdoN hoieaF qy kdoN nhI hoieaf ieh ijLafdf mhwqv
pUrx nhI. ijLafdf mhwqv pUrx qF ieh hY ik ies sfKI ivc iliKaf kI hY qy ies
sfKI df ijLkr krky zf[ hrbMs lfl ‘iswK skflr’ iswK Drm df nfs mfrky
ihMdUqv dI puVI nUM jLihr ivc vlyt gurU sfihbfn dI qOhIn ikvyN krdy hn?
"jnm sfKI BfeI bflf df pfT-pRmfxIkrn qy alocnfqmk
sMpfdn" Kojkfr gurbcn kOr, gurU nfnk aiDaYn ivBfg, gurU nfnk dyv
XunIvristI, ingrfn poR: pRIqm isMG muKI, gurU nfnk aiDaYn ivBfg, sfl 1978
nM[
T-5681. Auprokq
bIbI ny BfeI bfly vflI jnm sfKI qy pI[ aYc[ zI dI izgrI pRfpq kIqI hY. ijs
ivcoN iswK sMgqF dy igafn dy vfDy leI kulbIr isMG kOVf ny ‘qy iswK vI
ingilaf igaf’ dy 2003 dy aYzIsLn dy pMnf nMbr 102 (purfxf aYzIsLn pMnf 98)
qy BfeI bfly vflI sfKI ivcoN ien ibn Auqfrf ieMj idwqf hY.
"hY qf sB kuwJ krqfr df pr dyh dunIaF dI vrqix hY,
myrI DI afhI jo njir gurU nfnk dI peI] qf gurU nfnk kihaf bcf afpxI DI nUM
rfqI bxfie ky lY afvy] mY sI n kIqI rfiq nUM bxfie ky lY afieaf] qf gurU
nfnk kihaf qU jfih bcf qf mY afiKaf jI mY ies qfeI nfly lY jfsF] qf gurU
nfnk kihaf jfih bcf bih rhu bfihr] qf mY bfihr izAuzI ivc afie bYTf] qf gurU
sMg lgf krin qf mMjI dI hINh (bfhI) tuwt geI qf gurU nfnk afpxy iKafl ivc
afhf mY jfqf jo gurU nfnk df sihj ivic ksihj hoie jFdf hY qf mY Aus hINh dI
jfhgf afpxI ZUhI idqI]"
ies qoN awgy kulbIr isMG kOVf afpxI itpxI ivc ieMj ilKdy
hn. ‘ieh sfry iswKF leI cwpxI ivc pfxI pf ky nwk zob ky mfrn vflI gwl hY
ik nhI." zf[ hrbMs lfl jI qusIN ies bfly vflI jnm sfKI dI gwl krdy ho?
jnm sfKI BfeI bflf, CqIvIN aYzIsLn sqMbr 2002, pRkfsLk,
Bf[ cqr isMG jIvn isMG ivcoN nmUny mfqr:
pMnf 77] rfgu sUhI mhlf 1] sRI muKvfk] rfm pihlVI lfAu
siqgur siqjug sfijaf blrfm jIAu] qRY gux ibsQfr anhd vfijaf bilrfm jIAu]…[[]
ieh gurU nfnk sfihb dy lfvF df pfT hY jo gurbfxI nhI. lfvF df pfT gurU gRMQ
sfihb dy pMnf 773 qy m:4 dy isrlyK hyT drj hY.
pMnf 114]
mfrU mhlf 5 ] PUto aFzf Brm kf mnih BieE prgfsu ] kftI
byrI pgh qy guir kInI bMid Klfsu ]1] afvx jfxu rihE ] qpq kVfhf buiJ gieaf
guir sIql nfmu dIE ]1] rhfAu ]…]bfly vflI sfKI ivc ieh slok gurU nfnk
sfihb dy muwK qoN Aucfrx kIqf idKfieaf igaf hY jdoN ik ieh gu[ gR[ sLfihb
ivc 1002 qy m:5 dy isrlyK hyT drj hY.
pMnf 137] gurU nfnk sfihb dy mUMho qRyqy qy kljug dI gwl
krvfAuxI gurU nfnk sfihb nfl byiensfPI hY ikAuNik gurU nfnk sfihb jugF dI
vMz nUM, ijvyN ihMdU Drm mMndf hY, svIkfrdy nhI.
rfmklI mhlf 1 astpdIaf
ÃÄ siqgur pRsfid] soeI cMdu cVih sy qfry soeI idnIaru
qpq rhY] sf DrqI so pAuxu Julfry jug jIa Kyly Qfv kYsy]1] jIvn qlb invfir]
hovY prvfxf krih iDÕfxf kil lKx vIcfir]1] rhfAu ] pMnf 902]
jig mnuwKI sLrIrF dy jIa (idl, idmfg) ivc Kyzdf hY. ies
sMsfr nfl jug df koeI sbMD nhI. jdoN qkVf kry qy mfVy nUM sihxf pvy qF ieh
insLfnI kljug dI huMdI hY. jy rfm cMdr puqr rfjf dsLrQ iewk sohxI bRfhmxI df
nwk ies krky vwZ idMdf hY ik AuWs ny lCmx nfl ivafh krn dI iewCf pRgtfeI sI
qF AuWs vyly vI kljug sI gurbfxI anusfr.
pMnf 325] DrU BgqpurI dyKI qF scKMz dy sfhmxy sI aqy
bYkuMT Dfm dy inkt sI.…]agy sq srUp inrMkfr ivsLnUM jI ibrfjmfn hn. srb
smrQ sLkqImfn srb BgvMq jI ny ikhf afE nfnk Bgq qMU sdf hI myry myN imilaf
hYN qyry aor myry myN koeI Byd nhI] ivsLnUM dI hjUrI ivc gurU nfnk sfihb ‘so
dru kyhf’ df Aucfrx krdy hn. scKMz DrqI qoN 40, 00, 000 jojn aMdfjLn 240,
00, 000 mil dUr hY. bflf mrdfnf qy gurU nfnk sfihb iqMn pihrF, mqlb nON
GMitaF, ivc AuzfrI mfrky scKMz phuMcdy hn. ieh sfrf JUT gurU nfnk sfihb dy
mUMh ivc pfieaf igaf hY. loko!! asIN mUrK lok kdoN smJFgy ik ieh sB kuwJ
gurU nfnk sfihb dI inrfdrI krn leI iliKaf igaf hY qy iswK isDFq dy iblkul
Ault. sB qoN AuWcf scKMz, Aus qoN nIvF DrU mMzl qy Aus qoN nIvF pRihlfd mMzl
afid. ies krky sfzy ivc vI bfxI nUM swB qoN Aucy QF qy rwK ky siqkfr krn
vflI gwl af vVI qy pVH ky siqkfr krn vflI bfq asIN ivsfr idwqI jo bRfhmx dI
krfmfq cfhuMdI sI soeI hoieaf.
pMnf 438 qy "hrn Brn jf kf nyqR Poru ] iqs kf mMqR n
jfnY horu ]" gurU nfnk sfihb dI bfxI idKfeI geI hY aslIaq ivc ieh
suKmnI sfihb ivcoN pMgqIaF hn. pMnf 439 qy isrIrfg mhlf 5] iliKaf ieh dwsdf
hY ik ieh bfxI gurU arjn dyv jI dI hI hY. pMnf 411 qy sloku ] suKI bsY
mskInIaf afpu invfir qly ] bzy bzy ahMkfrIaf nfnk grib gly ]1] {m:5, pMnf
278} sfry iswK qy bhuq sfry ihMdU vIr vI ieh jfxdy hn ik ieh bfxI gurU nfnk
sfihb ny nhI ilKI. ijqnI bfxI BfeI bfly vflI sfKI ivc ilKI geI hY Aus ivcoN
aMdfjLn 80% ilKfrI dI afpxI bxfeI bfxI hY. ijs nUM gurU sfihb kwcI bfxI ‘anMd’
sfihb ivc ilKdy hn. bfkI hornF BgqF qy gurU sfihbfn jo gurU nfnk sfihb qoN
bfad ivc hoey hn, dI bfxI gurU nfnk sfihb koloN khfeI geI hY. gurU gRMQ
sfihb dy brfbr dsm gRMQ, ijs nUM awj bfbf ivrsf isMG dI myhbfnI krky bhuq
pRcfiraf jf irhf hY, pRkfsL krnf qy hOlI hOlI dsm grMQ nUM gurU gRMQ sfihb
dI jgHf dvAuxI qy gurU gRMQ sfihb nUM alop krnf hI qF bRfhmxI krfmfq dI
khfxI hY.
gurU gRMQ sfihb dy ilKx leI Ausy QF dI cox krnI, ikAuNik
ieh QF ihMdU irsLIaF munIaF dy qp krky qy vyd ilKy jfx krky pivqr hY vI iswK
Drm nUM gMDlf krn vflI gwl hY. mhfn kosL dy pMnf 963 qy BfeI kfhn isMG nfBf
suKinDfn dI lor ivc ilKx vfly kvI BfeI sMqoK isMG dy gRMQ gu[pR[ sUrj dy
hvfly nfl ieh ilKdy hn ik irsLI mfDvI ny aMimRqsr vflI DrqI qy qp kIqf qy
bRhmf koloN aMimRq pRfpq kIqf. hux dyKxf ieh hY ik gurbfxI df iksy jgHf dy
pivqr qy apivqr hox bfry kI Purmfx hY:
ÃÄ siqgur pRsfid ] jh bYsflih qh bYsf suafmI jh Byjih
qh jfvf ] sB ngrI mih eyko rfjf sBy pivqu hih Qfvf ]1] bfbf dyih vsf sc gfvf
] jf qy shjy shij smfvf ]1] rhfAu ] mfrU m:3, pMnf 993]
krqy ny ijqnI vI DrqI bxfeI hY pivqr hY ikAuNik krqf afp
abul hY.
pAuVI] iqn kf KfDf pYDf mfieaf sBu pivqu hY jo nfim hir
rfqy] iqn ky Gr mMdr mhl srfeI siB pivqu hih ijnI gurmuiK syvk isK aiBafgq
jfie vrsfqy] {pMnf 648}
arQ :—jo mnuwK hrI dy nfm ivc rMgy hoey hn, AuhnF
df mfieaf ƒ vrqxf, Kfxf pihnxf sB kuJ pivwq® hY; AuhnF dy Gr, mMdr, mihl
qy srfvF sB pivwq® hn, ijnHF ivcoN gurmuiK syvk iswK qy aiBafgq jf ky suK
lYNdy hn .
iqn ky qury jIn KurgIr siB pivqu hih ijnI gurmuiK isK sfD
sMq ciV jfqy] iqn ky krm Drm kfrj siB pivqu hih jo bolih hir hir rfm nfmu
hir sfqy] {m:4, pMnf 648}
ijs qrHF dy jp qy qp irsLIaF munIaF ny kIqy gurbfxI AunHF
nUM iblkul rwd krdI hY.
jpu qp sMjm vrq kry pUjf mnmuK rogu n jfeI ] aMqir rogu
mhf aiBmfnf dUjY Bfie KuafeI ]2] pMnf 7323] jpu qpu sMjmu sBu gur qy hovY
ihrdY nfmu vsfeI ] nfnk nfmu smflih sy jn sohin dir sfcY piq pfeI ]4]7]
{pMnf 602}] jp qp sMjm krm Drm hir kIrqnu jin gfieE ] srin pirE nfnk Tfkur
kI aBY dfnu suKu pfieE ]2]3]12] {pMnf 498}] jpu qpu kir kir sMjm QfkI hiT
ingRih nhI pfeIaY ] nfnk shij imly jgjIvn siqgur bUJ buJfeIaY ]2] {pMnf
436}] puMn dfn jp qp jyqy sB AUpir nfmu ] hir hir rsnf jo jpY iqsu pUrn kfmu
]3] BY ibnsy BRm moh gey ko idsY n bIaf ] nfnk rfKy pfrbRhim iPir dUKu n
QIaf ]4]18]120] {pMnf 401}] aink brK kIey jp qfpf ] gvnu kIaf DrqI Brmfqf ]
ieku iKnu ihrdY sFiq n afvY jogI bhuiV bhuiV AuiT DfvY jIAu ]3]pMnf 98]
gurU gRMQ sfihb ivcoN hor vI keI pRmfx iml skdy hn jo
ihMdU irsLIaF vfly jpF qy qpF nUM jVF qoN rwd krdy hn. iPr ieh kihxf ik
aMimRqsr dI DrqI Eh DrqI hY ijQy vyd rcy gey qy gurU gRMQ ilKx leI gurU arjn
dyv jI ny vI Ausy DrqI dI hI cox kIqI iewk PjLUl mnOq hY, iswK gurUaf dI
inrfdrI krn qul hY. awj qk iksy nUM vI ieh nhI pqf ik cfry vyd iksy ny, kdoN
qy ikQy ilKy hn?
zf[ hrbMs lfl jI ihMdU Drm ivc qF KIr df cmcf Kfx nfl iek
pFzo qy dUjy nfl dUjf pFzo pYdf hoieaf hY. KIr df cmcf qF iksy df jnm dfqf
nhI ho skdf pr pMizq qF jLrUr ho skdf hY. iksy dy kihx nfl kuwC nhI huMdf jo
kuwC huMdf hY Auh kudrq dy nym anusfr hI huMdf hY. gurbfxI df Purmfx hY:
slok mÚ 3] gurmuiK sMsf mUil n hoveI icMqf ivchu jfie]
jo ikCu hoie su shjy hoie khxf ikCU n jfie ] nfnk iqn kf afiKaf afip suxy ij
lieanu pMnY pfie ]1] {pMnf 853}
arQ :—hy BfeI ! ijhVy mnuwK gurU dy snmuK rihMdy
hn, AuhnF ƒ (iksy iksm df) qOKLlf AuWkf hI nhIN huMdf, AuhnF dy aMdroN
icMqf dUr ho jFdI hY. (AuhnF ƒ ieh insLcf ho jFdf hY ik sMsfr ivc) jo kuJ
ho irhf hY Auh prmfqmf dI rjLf ivc ho irhf hY, Aus Auqy koeI ieqrfjL nhIN
kIqf jf skdf . hy nfnk ! ijnHF mnuwKF ƒ prmfqmf afpxy lV lf lYNdf hY
AuhnF dI arjLoeI (prmfqmf sdf) afp suxdf hY .1.
jo ikCu hoie su shjy hoie khxf ikCU n jfie] scf sfihbu
min vsY qF min icMidaf Plu pfie] nfnk iqn kf afiKaf afip suxy, ij lieanu
pMnY pfie]1] (pMnf 1281)
afE hux dyKIey ik gurU nfnk sfihb qoN pihlF dy Drm vI
cMgy sn jF nhI?
kulbIr isMG kOVf, "qy iswK vI ingilaf igaf" dI
dUjI aYzIsLn qy pMnf 221 qy kuwJ ies qrHF ibafn krdy hn. hvflf poR[ gurnfm
isMG mukqsr dI pusqk "BfrqI lok nIc ikvyN bxy" dy sPf 161 qy hvflf
‘bhujn sMgTn’ 26 jUn 1989 "df PIdrjL tU zYNts" lyKk pqfeI swq
rfmpf anusfr ieAuN hY:- "aOrMgjLyb bMgfl jf irhf sI. Auh vfrfnfsI koloN
dI lMiGaf qF Aus dy nfl ihMdU rfjy vI sn. AunHF ny aOrMgjLyb nUM pRfrQnf
kIqI ik iek idn Thiraf jfvy qF ik asIN sfry gMgf ivc iesLnfn krky ivsLvfnfQ
dI pUjf kr skIey. POjI kYNp vfrfnfsI qoN koeI pMj mIl dUr sI. bfdsLfh dy
hukm nfl POj rok idwqI geI. rfxIaF pflkIaF ivc rvfnf hoeIaF aqy gMgf iesLnfn
kIqf qy iPr ivsLvfnfQ mMdr ivc pUjf krn geIaF. kuwJ rfxIaF vfps af geIaF qy
kuwJ lfpqf ho geIaF. hr pfsy AunHF dI qlfsL hoeI pr Auh ikqy nf imlIaF. ies
guMmsLdgI qy aOrMgjyb bhuq kRoiDq ho igaf. Ausny ienHF rfxIaF dI Bfl leI
afpxy AuWc PojI aPsrF nUM mMdr ivc Byijaf. AunHF dyiKaf ik iek jgHf gxysL dI
mUrqI dIvfr ivc lwgI hY. prMqU ieh ihldI rihMdI hY. ieh mUrqI pfsy kIqI geI
qF Ausdy Qwly iewk pOVI sI jo qihKfny qwk jFdI sI. EQy rfxIaF vyK ky Auh
hYrfn ho gey. rfxIaF dI iewjLq lutI jf cukI sI qy Eh ro rhIaF sn. rfijaf ny
afpxI PjLIhq qoN bwcx leI aOrMgjLyb nUM Pirafd kIqI ik ieh pivwqr sQfn
apivwqr ho igaf hY. ivsLvfnfQ dI mUrqI ikqy hor rwK idwqI jfvy qy ies mMdr
nUM quVvf idwqf jfvy. mhMq Bfv bRihmx nUM igRPqfr krky sjLf idwqI
jfvy". ies qoN pihlF aOrMgjLyb ny keI mMdrF nUM jfgIrF vI idwqIaF sn.
ies GtnF qoN bfad aOrMgjLyb ny keI mMdr quVvfey aqy bRhmxF qy pujrIaF nUM
krVIaF sjfvF vI idwqIaF.
ieh 1992 dI gwl hY. idwlLI dI iewk pfrtI ibMdrf bn dy
mMdr ivc pUjf krn geI. Auh pfrtI mrsIzIjL gwzI ivcoN Auqr ky hfly iksy mMdr
ivc pUjf krn vfsqy aMdr geI hI hoxI hY ik iewk hor sohxI aorq iksy mMdr
ivcoN BwjI BwjI bfhr afeI qy myry zrfeIvr nUM kihx lwgI ik mYnUM ieQoN lY
clo nhI qF ieh mYnMuU mfr dyxgy. mjLbUrI vws myry zrfeIvr ny Aus aorq nUM
gwzI ivc bYTfieaf qy QOVI dUr af ky iksy tYlIPUn bUQ qoN dPqr PUn kIqf ik
mYN kI krF. mYN ikhf qUM ies aorq nUM iesdy Gr phuMcf dy qy pihlI vflI pfrtI
vfsqy mYN hor gwzI Byj idMdf hF. awj afpF iewQy hI bMd krdy hF ies gwl nUM
pr jy zf[ hrbMs lfl iqafr hox qF mYN BfeI bfly vflI sfKI dy pMny pMny qy
ilKy JUT bfry gwl krn leI iqafr hF. iksy hor vI pfTk ny ies sfKI dI scfeI
bfry gwl krnI hovy qF isMG sBf ieMntrnYsLnl kYnyzf brYNptn vIcfr vtFdry leI
iqafr hY. PUn nMbr 716 536 2346, 905 454 4741 qy gwl kIqI jf skdI hY. sfry
iswK sMgTnF nUM bynqI krdf hF ik zf[ hrbMs lfl nuM smJx dI koisLsL krn. ieh
iswK Drm df nhI ihMdUqv df pujfrI hY.
gurU pMQ dy dfs,
isMG sBf ieMntrnYsLnl kYnyzf,
gurcrn isMG (ijAux vflf) brYNptn.