. |
|
hukm nfimaF bfry qwQ
(pRo[ ieMdr
isMG 'Gwgf')
gurmiq dI soJI rwKx vfly, ieiqhfs pVHn vfly sucyq pfTk
jfxdy hn ik sfzy qKLqF dy jQydfrF dI koeI ividak Xogqf anusfr ahudy nhIN idwqy
jFdy. Drm Kyqr ivc ienHF dI koeI mhwqvpUrn pRfpqI BI nhIN huMdI pVHy-ilKy iswK
nOkrI, ivAupfr jF dukfndfrI afidk vwl cly jFdy hn. bhuqy irtfier bjLurg
gurduafrf kmytIaF qy kfbj ho jFdy hn. rihMdy byrujLgfr lok rfjNnIqI ivc iksy vI
rsqy dfKLl hox leI koisLsL krdy hn. sB qoN aKIrlf qbkf Drm asQfnF dI syvf-sMBfl
qy, pfTI, gRMQI, kQf, kIrqn krky inrbfh krn dI koisLsL krdf hY. sLROmxI kmytI
ivc isLPfrsLI aqy jI hjLUrIey lokF dI Brmfr hY. ijs dI vwzI isLPfrsL hovy qy
isry df cfplUs hovy EhI nOkrI ivc itikaf rih skdf hY, qrwkI kr skdf hY. anyk
pRkfr rfjsI byeImfnI ivc grk hoey lIzr qKLqF dy jQydfrF dI inXukqI krdy hn. ieh
ivcfry iPr srks dy jfnvrF vFg iswKI dI styj qy hr rojL qmfsLf krky lokF df KUb
mnOrMjn krdy hn. byaMq kMm gurmiq qoN Ault ho rhy hn, jQydfr GUk suwqy rihxgy.
pr jdoN koeI rfjnIqIvfn iesLfrf kry qF vPfdfrI lYx leI Jwt "hukmnfmy" jfrI krn
lwg pYNdy hn. isrdfr gurbKLsL isMG kflf aPgfnf dy sbMD ivc vI eyhI kuwJ hoieaf
hY. pMQ ivc vfpr rhIaF mnmqF, kurIqIaF df sMKyp sfr hfjLr hY:-
hyTF kuwJ ku vMngI mfqr afp sB dI jfxkfrI leI tUkF hfjLr hn 1[ gurU
kfl smyN iksy ivakqI ivruwD siqgurU jI ny hukmnfmf jfrI nhIN kIqf. ipQI cMd,
sRI cMd, DIr ml, rfm rfey, jhFgIr, sLfh jhfn aqy aOrMgjLyb ivruwD vI nhIN. 2[
pihlI vfr pRo[ gurmuK isMG nUM (1887) pMQ ivcoN Cykaf, 1995 ivc vfps ilaf. 3[
BfeI qyjf isMG BsOV vfly nUM dsm gRMQ, ardfs bfry mqBydF kfrn 1928 nUM Cyikaf
igaf. 4[ jYqo morcy vkq (1923) guridafl isMG iswKF nUM mrvf pkVvf irhf sI,
Cyikaf igaf. 5[ jLfq-pfq ivroDI huknfmf jfrI kIqf igaf 1936
ivc.
iswK rihq mrXfdf
bfry 6[ iswK rihq mrXfdf pMQk Bfvnf dI
qrjmfnI krdI hY, sfrIaF jQybMdIaF dy muKI sLfml hoey 7[ ies ivc jQydfr mohx
isMG akfl qKLq, ig[ awCr isMG hYWz gRMQI drbfr sfihb sLfml hoey. 8[ lgpg sfry
zyrydfrF ies mrXfdf nUM mMnx qoN ienkfr kIqf. AunHF zyrydfrF nUM sjf ikAuN nhIN
idwqI geI? 9[ akfl qKLq dy smfnFqr afpo-afpxIaF mirafdfvF bxf leIaF. iPr vI
jQydfr suwqy rhy koeI kfrvfeI nf kIqI ikAuN? 10[ 1994 ivc joDF mnsUrF
ivKy nvIN iswK rihq mrXfdf iqafr krky jfrI kIqI geI. srbjoq isMG bydI qy tksfl
vfly mohrI sn. koeI kfrvfeI nhIN kIqI. pr ikAuN jQydfrF cuwp vwtI? (AusdI kfpI
hfjLr hY) 11[ tksfl vfly afpxIaF ikqfbF ivc kUV pRcfr krdy hn, koeI aYksLn
nhIN ikAuN? Poto kfpIaF hfjLr hn. 12[ vIh sfl qoN tksfl vfly lokF nUM gumrfh
kr rhy hn ik jrnYl isMG jIvq hY afKky ikAuN? 13[ ky[pI[aYWs[ igwl aqy Ausdy
sfQIaF nUM tksfl vfilaF mihqy isropy idwqy duwD Ckfieaf. ky[pI[aYWs[ igwl jo
iswKF dI nslkusI krn vflf puils aPLsr hY. akfl qKLq KfmosL ikAuN? 14[ iswKF
dI qbfhI krn vfly, byaMq isMG muwK mMqRI, ky[pI[aYWs[ igwl, ajIq isMG sMDU nUM
pMQ ivcoN Kfrj nf kIqf igaf ikAuN? 15[ BfeI gurdyv isMG kfAuNky dy kfqlF nUM
bfdl ny sjf nf hox idwqI irport dbf leI. jQydfrF ny bfdl ivruwD kfrvfeI ikAuN nf
kIqI? 16[ jsvMq isMG KflVf dy kys nUM bfdl ny koeI aihmIaq nf idwqI kfql bc
gey. ies kys bfry qKLqF dy jQydfrF nUM bfdl qy dbfE pfAuxf cfhIdf sI pr kuwJ nf
kIqf igaf ikAuN? 17[ bydoisLaf nUM kql krn vfly pulsIaF nUM bfdl ny bcfieaf.
jwQydfr suwqy rhy.ikAuN? 18[ jsits kuldIp isMG vwloN kfiem pIpl kimsLn bfdl
ny bMd krvfieaf ikAuN? 19[ akfl qKLq qy bixaf akflI dl qoV ky bfdl ny pMjfbI
pfrtI mogy bxf idwqI ikAuN? 20[ 1994 ivc akflI dlF nUM KLqm krky iewk dl
bxfieaf igaf, myl nf hoieaf. sgoN BfeI mnjIq isMG jQydfr nUM byiewjLq kIqf igaf
ikAuN? 21[ 1999 ivc pMQk eykqf vfsqy bfdl ny iPr huknfmy dI AulMGxf kIqI.
koeI aYksLn nf ilaf igaf ikAuN? 22[ bfdl dI srkfr dy vjLIrf-cyarmYnF ny
irsLvq dy irkfrz qoV idwqy. jQydfr GUk suwqy rhy ikAuN? 23[ blbIr isMG pMnU
sInIar mIq pRDfn aYWs[jI[pI[sI[ dI gwzI ivcoN sLrfb imlxI (XU[pI[) ikAuN? 24[
bfdl ny cMdrf suafmI qoN hvn krfey iqlk lgvfey, pYrIN ipaf, mUrqIaF pUjIaF.
kfrvfeI ikAuN nhIN kIqI? 25[ bIbI suirMdr kOr (pqnI bfdl) afsLUqosL
nUrmihlIey dy pYrIN peI. ikAuN? 26[ keI akflI lIzr Binafry vfly nUM mwQf tykx
gey. ikAuN? 27[ pMj sfl duhrfn pMjfb dI koeI mMg nf mnvfeI, sB Bulf
idwqIaF.ikAuN? 28[ iBRsLtfcfr dy dosLF ivc Psky pMQ KLqry ivc hY df hokf dy
irhf hY, jQydfr spwsLt krn ky bfdl qy kys bxn nfl pMQ KLqry ivc hY ikvyN? 29[
bfdl dI 35 arb rupey dI jfiedfd ikvyN bxI? jQydfrF kdI nhIN puwiCaf.
ikAuN? 30[ DnvMq isMG dy kys ivc jQydfr vydFqI KLud ienvflv hY (sLfml irsLvq
ivc) ikAuN? 31[ pUrn isMG vwloN ivsLv iswK kOsl df KLfqmf kIqf igaf.
ikAuN? 32[ BfeI mnjIq isMG vwloN awjqwk ivsLv iswK kONsl df ihsfb nhIN idwqf
igaf. ikAuN? 33[ anMdpur sfihb vflf mqf akflI dl ny ikAuN
Cwizaf? purfqn gRMQF
bfry 34[ purfqn ieiqhfsk gRMQF ivc bhuq
imlfvt hY soDx df koeI Auprflf nhIN hY. ikAuN? 35[ iesy kfrn ig[ pUrn isMG
iswKF nUM lvkusL dI aOlfd kih irhf hY. Aus nUM roikaf ikAuN nhIN? 36[ ig[
pUrn isMG ny nfnksLfhI kYlMzr do sfl leI lyt krvf idwqf, iPr lfgU ikvyN
hoieaf? 37[ bIbI jfgIr kOr, ig, kyvl isMG, BfeI mnjIq isMG ivruwD pUrn isMG
vfly hukmnfmy vfps ikvyN ho gey? 38[ pUrn isMG nUM akfl qKLq qoN qurMq htf ky
drbfr sfihb df hYWz gRMQI ikvyN lf idwqf igaf? 39[ ig[ pUrn isMG awjqwk
jQydfrF dIaF mIitgF ivc sLfml ikAuN nhIN huMdf? 40[ akflI qy iesy df
iewk ihwsf aYws[jI[pI[sI[ akfl qKLq nUM afpxy inwjI muPfd leI vrq rhy hn, ikAuN
? 41[ aYWs[jIpI[sI[ df pRDfn jF mYNbr rfjsI ahudy lYNdy hn? ikAuN? 42[
rfjsI bMdy Dfrmk bMidaF dI inXukqI ikAuN krdy hn? ikAuN? 43[ dsm gRMQ bfry
inrxf krn leI jQydfr ny aYWs[jI[pI[sI[ nUM hukm idwqf sI. iqMn sfl pihlF pr
AuhnF koeI kfrvfeI nf kIqI. jQydfr qy (ny) aYksLn ikAuN nf ilaf? 44[
aYWs[jIpI[sI[ dy hukm idqy jfx dy bfvjUd jQydfrF dI inXukqI brKfsqgI aqy ividak
Xogqf bfry inXm ikAuN nhIN bxfey ? 45[ aYWs[jIpI[sI[ vwloN iswKI dy pRcfr
vfsqy pMjfbI, ihMdI qy aMgryjLI aKLbfr ikAuN nhIN kwiZaf jFdf. sYtylfeIt cYnl
ikAuN nhIN ilaf jFdf? 46[ piqqpuxy aqy nisLaF nUM rokx leI aYWs[jIpI[sI[ nUM
afdysL ikAuN nhIN idwqf jFdf? 47[ drbfr sfihb dI mrXfdf iswK rihq mrXfdf
muqfbk ikAuN nhIN hY? 48[ drbfr sfihb ivc bIbIaF nUM kIqrn aqy sPfeI syvf
ikAuN nhIN krn idwqI jFdI? 49[ jQydfrF leI vwKo-vwKry ivisLaF dy mfhr qy pUrf
ivBfg ikAuN nhIN hY? 50[ idwlI dIaF duKafrIaF iswK bIbIaF nfl jQydfr ny KLud
burf slUk kIqf ikAuN? 51[ zyrdfrF vwloN Cpy gutky, poQIaF ivc byaMq mnmq hY
pfbMdI ikAuN nhIN lfeI jFdI? 52[ kwcIaF DfrnfvF lf ky zyrydfr gurbfxI df
inrfdr kr rhy hn ikAuN? 53[ dsm gRMQ, gurU gRMQ dy brfbr pRkfsL krn vfilaF
ivruD kfrvfeI ikAuN nhIN kIqI ? 54[ iswK ieiqhfs dy somy lyKk sohx isMG sIql
(5 Bfg, 1981, lfhOr buwk sfp luiDafxf) ies ikqfb ivc guriblfs pfqsfhI 6 bfry sKq
itwpxIaF krdf hY, Aus ivruwD koeI kfrvfeI nhIN hoeI ikAuN? 55[ 1993 ivc zf[
ipafr isMG dI ivvfdq pusqk vfsqy BfeI mnjIq isMG jQydfr ny ivdvfnF dI kmytI
bxfeI sI. pr vydFqI ny ivdvfnF dI kmytI ikAuN nhIN bxfeI? 56[ zf[ psLOrF isMG
kYnzf invfsI dy ivvfdq QIss bfry zf[ KVk isMG, gurqyj isMG qy gurdrsLn isMG
iZwloN nUM swdky ivcfr kIqI jQydfr ny, pr hux ikAuN nhIN ies qrHF kIqf
igaf? 57[ amrjIq isMG gryvfl dy ivvfdq lyK dI pVcol vfsqy XUnIvristI dy
ivdvfnF dI kmytI bxfeI sI. zf[ gurmfn kOr pMjfbI XunI[ zf[ drsLn isMG pMjfb
XUnI[ zf[ blvMq isMG gurU nfnk dyv XUnI[. iPr vydfqI ny aijhf ikAuN nhIN
kIqf? 58[ s[ gurbKLsL isMG kflf aPgfnf dIaF pusqkF dI prK vfsqy ivdvfnF dI
kmytI bxfAux qoN ienkfr iks afDfr qy kIqf igaf? 59[ aYWs[jIpI[sI[ dy nfmjd
kIqy s[ gurqyj isMG jdoN 10 meI nUM akfl qKLq puwjy qF jQydfrF AuhnF aqy sfQI
ivdvfnF nUM imlx qoN ienkfr kIqf ikAuN? 60[ ds pusqkF ivcoN kyvl Cy lfeInF
ieqrfjXog lwBIaF pr pfbMdI sfrIaF ikqfbF qy ikAuN ? 61[ kYnyzf ivKy vIzIE
kfnPrMs krn leI KLud hI ikhf qy KLud hI mukr gey ibnF kfrn dwsy, pr ikAuN?
62[ gurbKLsL isMG dI skfieq krn vfilaF dy nfm dI ilst mMgI geI pr nhIN idwqI
geI pr ikAuN? 63[ 10-4-2003 nUM s[ gurbKLsL isMG df poqrf ieMdrbIr isMG hor
smF mMgx vfsqy igaf. jQydfr dy pI[ey[ ny icwTI lY ky jQydfr nUM idqI pr jQydfr
ny koeI gwl nf suxI. ikAuN? 64[ s[ gurbKLsL isMG df isDFqk kfrj BfeI kfnH
isMG nfBf dy lYvl df hY. cfhIdf qF ieh sI ik jQydfr AunHF nUM snmfinq krdf. pr
isqm jrIPI vyKo isDFqkfr guriswK nUM ienfm imilaf pMQ ivcoN Kfrj.
ikAuN? 65[ jQydfr vydFqI dI sMpfdq kIqI pusqk guriblfs pf[ 6 ivc Gor
apmfn siqgurU jI df. qy vydFqI iPr BI mhfn hY. ikAuN? 66[ sfry jQydfrF dI
jfiedfd agr pVqflI jfvy qF ieDr BI bhuq kflK njLr afvygI. pVqfl ikAuN nhIN kIqI
jFdI? 67[ s[ gurqyj isMG koloN pRoPYsr dI pdvI vfps lYx bfry ibafn ikAuN?
gurqyj isMG ny aysf koeI vI burf kMm nhIN kIqf, iPr Aus ivdvfn guriswK nUM
apmfnq ikAuN kIqf jf irhf hY. (pusqkF pypr sbUq hfjLr
hn)
|
. |