|
BfrqI iesqrI aqy mrd pRDfn smfj dI ajokI siQqI
blbIr isMG sUc, aYzvokyt, luiDafxf
BfrqI iesqrI dy brfbrqf dy hwkF dI gwl rsmI qOr ‘qy
jLor-sLor nfl cwldI rihMdI hY:
ies ivc bhuqIaF jfgrUk iesqrIaF aqy mrd pRDfn vrg ivcoN hI
mnuwK vwD cVH ky Zol-Zmwkf vjf rhy huMdy hn. pr inwjI mulfkfqF dy afDfr ’qy
iehI dyKx qy smJx ƒ imldf hY ik Auh iesqrI pRqI nf Kud aqy nf hI iesqrIaF afpxy
afp ivc iesqrI dy hwk ivc pUrn rUp ivc KVHn leI PYslf krn dy smrwQ hoeIaF hn.
ieh Bfrq dI ajokI siQqI ivwc bhuq guMJldfr mslf hY.
awj ieAuN lwg irhf hY ik ijvyN iesqrI dy brfbr dy hwkF dI gwl
krnI BfrqI smfj ivc PYsLn vjoN jLrUrI ho igaf hY. ieQy iek gwl Tok-vjf ky kihxI
bxdI hY ik ijnHF iesqrIaF dy hwk kucly jf rhy hn AunHF ƒ awj rotI df vwD qy hor
hwkF df AuWkf hI igafn nhIN ik ieh iks blfa df nF hn? Auh qF mjLbUrI bs hI kdI
JUT qy kdI swc bolI jf rhIaF hn. pr Zol-Zmwkf vjfAux vfly iesqrIaF dy hwkF dy
muwdy nMU AuBfr ky afpxI cVHq bxfAux qoN ibnF hor kuwJ vI suDfr krdy njLr nhIN
af rhy hn. aOrq dy hwk ivc sYmInfr jF hor azMbr afpxy inwjI muPfdF dI pUrqI leI
hI kIqy jf rhy hn.
ieh sB kuwJ qoN ieAuN sfP njLr afAuNdf hY ik BfrqI iesqrI dy
hwk Aus leI inaFpUrx afriQk siQqI qy suqMqrq ivcfrF dI KulH nfl juVy hoey hn.
ijAuN-ijAuN Aus dI afriQk siQqI ivc suDfr hoeygf Auh afpxy iensfnI hwkF bfry
jfgrUk ho skygI. pr svfl pYdf huMdf hY ik awj dy aprfDI mrd pRDfn smfj qoN pIVq
iesqrI ies rfh ’qy kdI qurn-Xog hovygI ik nhIN? ikAuNik mrd pRDfn smfj awj
aprfDI mrd pRDfn smfj ivc qbdIl ho cuwkf hY.
awj jMmdI bwcI ƒ jF Ausdy jnm qoN pihlF hI Kqm krn df ruJfn
sfP sMkyq krdf hY ik ajy vI BfrqI pirvfrF dI mfVI afriQkqf kfrn kuVI ƒ iek boJ
smiJaf jf irhf hY. BfvyN aOrqF dI BuwK ies mrd pRDfn smfj ƒ idnoN idn vD rhI
hY. ienHF dovyN gwlF df afps ivc pUrn rUp ivc tkrfa hY. ies nfl aprfD / jLulm
’c vfDf ho irhf hY. awj iesqrI dI vkflq krnf mrd pRDfn smfj leI iesqrI ƒ
afpxy vwl isrP iKwcx leI iek hiQafr vjoN vriqaf jf irhf hY.
iek sLrfrqI ZMg nfl iesqrI dI afpxy kyNdr ibMdU qoN tuwt ky
bfhr ƒ Bwjx dI cfhnf ƒ AuqsLfhq kIqf jf irhf hY. asl muwdf Bfrq dI mfVI
afriQkqf aqy grIb dsLf hY. ies nkfrfqmk muwdy dI afV ivc iesqrI dI afjLfdI dI
pukfr krky Aus ƒ asl ibMdU qoN tuwtx leI mjbUr kIqf jFdf hY qF jo Auh afriQk
KusLhflI vfly awizaF df hI isLMgfr bx ky rih jfvy.
afriQk KusLhflI vfly awzy iks afsry cwldy hn?
ieh afm krky pUMjI-pqIaF dI dyx hY. pUMjI-pqIaF ƒ BulyKf hY
ik Auh iesqrI dI durvrqoN/ sLosLx, iesqrI dI afjLfdI dy nF nfl lMmy smyN leI kr
pfAuxgy. aijhf ivsLvfs rwKxf smfj leI qF Gfqk hY hI ieh pUMjI-pqIaF dy pirvfrF
ƒ vI AuKfV mfrygf. ikAuNik aijhy pUMjI-pqIaF dy pirvfr ivc rih rhIaF iesqrIaF
AunHF dIaF mfVIaF hrkqF bfry pUrI qrHF jfxMU ho cuwkIaF hn. hux KLbrF muqfbk
grIb qy drimafny pirvfrF dIaF lVkIaF jF iesqrIaF dI durvrqoN hI nhIN ho rhI sgoN
hor KusLhflI dy nF nfl pUMjI-pqI pirvfrF ivcoN vI iesqrIaF ny Gr dy kyNdr ibMdU
qoN tuwtxf sLurU kr ilaf hY. BfvyN hux qwk qF hukmrfn ies gwl ƒ iksy hwd qwk
CupfAux ivc sPl rhy hn. pr ieh idnoN-idn gwl hor KuwlH ky bfhr afAux lwgI hY aqy
pMj qfrf hotlF ivc vwzy Grfixaf dIaF lVkIaF dI aYsLo-iesLrq krn dIaF vI KLbrF
imlx lwg peIaF hn. iewDr juVy pUMjI-pqIaF ƒ ieh kdI iKafl vI nhIN hovygf ik
iksy grIb jF drimafny pirvfr dI mfVI afriQk siQqI ƒ BFpidaF, AunHF dIaF
iesqrIaF ƒ hwkF dI pRfpqI dy nF nfl Ausdy asl kyNdr ibMdU qoN qoVnf, afKr AunHF
leI Kud vI musIbq dI GVI sfbq hox lwgygf ijvyN ik hux dyKx ivc af irhf hY.
awj gwl ainaFpUrx qy afriQk mfVI siQqI, bysmJI qy anpVHqf dI
hY ikAuNik afm krky pirvfrF ivc aijhI koeI pUrn Xogqf nhIN rhI ik Auh afpxy
pirvfr dy bwicaF ƒ smfijk sImf ivc rihx df pfT pVHf skx. bwicaF dI afpxy
mF-ipAu pRqI ieh inrfsqf, AunHF ƒ kyNdr ibMdU qoN dUr iljfx leI bhuq burI qrHF
shfeI ho rhI hY. ieh BfrqI smfj df bhuq hI mfVf pihlU hY. jy ies pihlU dI
ivdysLF nfl qulnf krIey ijwQy iesqrI afpxI pUrn afjLfdI mfx rhI hY qF BfrqI pwK
iblkul hI vwKrf qy Ault hY ikAuNik AuWnq ivdysLI mulkF ivc aOrq ƒ mfVI afriQkqf
krky kyNdr ibMdU qoN tuwtx dI loV nhIN pYNdI sgoN AunHF df pirvfr jF afpxy pqI
nfloN vKryvF afpxI mfnisk afjLfdI jF suBfa nfl vwD juiVaf huMdf hY nf ik afriQk
mjbUrI nfl.
awj BfrqI mrd pRDfn smfj ivc afm krky pUMjIpqI afpxI afriQk
KusLhflI dy afsry dUijaF ƒ iensfnI hwk idvfAux dy nfary hyT durvrqoN ’qy
quilaf hoieaf hY. ies ivc sB qoN vwD pIVq iPr Auh iesqrI hI hY jo afpxI afjLfdI
leI afpxy kyNdr ibMdU qoN ibnF socy smJy tuwtx leI mjbUr huMdI hY qy ieh
pUMjIpqIaF df iKzOxf bx ky rih jFdI hY. aijhf vrqfrf hr jfgrUk pwDr ’qy dyKx
ƒ iml irhf hY ijvyN ik huxy-hux aijhIaF KLbrF imldIaF rhIaF hn ik ividak
adfiraF ivc AuWc pdvIaF ’qy bYTy mrd iks qrHF iesqrIaF nfl hI iml ky iesqrIaF
df sLosLx kr rhy hn. ies ivc isafsqdfn, vpfrI, aPsrsLfhI Kfs krky puils aiDkfrI
iksy qoN ipwCy nhIN hn. hux qF gwl ieQoN qwk KulH ky sfhmxy af rhI hY ik BfrqI
smfj ivc puils dI imlI-Bugq qoN ibnF koeI aprfD ho hI nhIN skdf.
hux mfVI afriQkqf, mfVy surwiKaf pRbMD, anpVHqf qy GrylU
muwZoN hI slfh-msLvry qy soJI dI Gft ny mrd ƒ hI Gyry ivc lY ilaf hY. awj ijs
qrHF iesqrI ƒ Aus dy hwkF dI pRfpqI leI hr hIly-vsIilaF rfhIN guwJf mMqv rwK ky
BVkfieaf jf irhf hY Aus nfl hux mrd vI iek qrsXog siQqI ivc KVHf njLr af irhf
hY. ies df qwq jF mUl iswtf afKr mrd vloN iesqrI df ijnsI qy afriQk sLosLx kIqf
mrd dy Ault hI jf irhf hY. mrd vrg df ieKlfkI qOr ‘qy pUrn rUp ivc idvflf inkl
cuwkf hY. iswty vjoNy ies dy nqIjy dyKx ƒ af rhy hn qy pirvfr buinafdI qOr’qy
idno idn hor tuwt rhy hn. iesdf pRBfv ieh hY ik smfj ƒ hux iek lVI ivc ipro ky
nhIN rwiKaf jf skdf. iesqrI Gr qy smfj dI buinafd hY. jdoN buinafd ƒ hI Jtkf
af jfvy qF Gr qy smfj df bcxf bhuq hI musLikl jfpdf hY.
hukmrfnf ‘qy pihlF hI dysL ivroDI qy byeImfn hox dy dosL
hn. hfl dI GVI aprfDIaF rfhIN rfj-pfT jrUr clfieaf jf irhf hY. pr hux dysL dI
eykqf qy aKMzqf qy dysL BgqI dy nfhiraF dI sfriQkqf df aMdfjLf lfAuxf aOKf nhIN
hY. mUl kfrnF ƒ lFBy rwK ky iesqrI dy hwkF dI gwl krI jfxI, smfj ivc iek prlo
ilafAux vflI gwl jfpx lwg peI hY. inaFpUrx afriQk afjLfdI qoN ibnF aOrq dy hor
hwkF dI pRfpqI dI gwl krnf inrmUl hY. ies qoN vgYr iksy pRkfr vI ies dI qulnf
ivdysLI aOrqF dy hwkF nfl krnf PjLUl hY. jdoN qusIN Gr qoV ilaf qy smfj vI ies
qoN mukq nf irhf qF dysL dI eykqf qy aKMzqf dIaF gwlF vI QoQIaF hI hn.
awj BfrqI smfj dI loV hY:-
- aOrq nMU jfiejL afriQk surwiKaf;
- jIvn ivc inaFpUrx iewksfrqf nfl brfbr dy hwk ikAuNik awj dysL aMdr aprfD
dI rucI df kfrn jfiejL qOr ‘qy afriQk brfbrqf qy rojLgfr dy mOikaF dI Gft
(
Lack of justifiable economic equality and
opportunity of employment )
hI hY.
- mfnisk iewCf aqy suBfa dy myl muqfbk ivafhuqf sfQI nfl jIvn gujfrn dI
KuwlH; aqy
(s) kfnMUn-pRbMD ( Law and order)
pRBfvsLflI nf ik iewk pfsV qy pwKpfqI hovy.
iek mhfn pwCmI ivcfrvfn, plYto dy iPlfsPr ikMg dI 50
qoN 55 sfl qk dI Aumr
isrP ividaf qy qjLrbf hfsl krn qwk dI hI imQI geI hY. Aus qoN bfad Aus dy qjrby
ƒ afDfr bxf ky kfƒn dy bdl vjoN Aus qoN kMm lYx dI gwl socI geI sI. BfvyN Auh
vI asPl rhI. aksr alHVpxy ivc ilKIaF ilKqF aiBafs qF krfAuNdIaF hn pr afm krky
qjrby dy afDfrq nhIN huMdIaF. iesy qrHF hI bhuqy buZypy ivc ilKIaF ilKqF bwcy dI
socxI vFg hI huMdIaF hn aqy AunHF ivc inrfsLf vI Jlk rhI huMdI hY. ienHF sqrF dy
lyKk dI Aumr lgBg 55
sfl hox vflI hY qy ies leI socdf hY ik ipCly qjrby ƒ afAux vflIaF pIVHIaF leI
vriqaf jfvy. pr Bfrq aMdr smfjI kdrF-kImqF dI sMBfl dI afV ivc afm krky bhuqf
JUT ilKx nMU hI AuqsLfhq kIqf jFdf hY.
iewk sYmInfr gwl sfl 1977-78
dI hovygI, pMjfb XUnIvristI ivc ‘kfnMUn qy blfqkfr’ ivsLy ‘qy hoieaf sI.
ies ivc bhuq mfihr kfƒndfn, puils Kyqr ivc qjrbf rwKx vfly mihlf aiDkfrI qy hor
ivdvfn afpxy ivcfr pRgt krn leI phuMcy hoey sn. ies sYmInfr ivc ieh gwl ivcfrI
geI ik hmysLf blfqkfr leI dosLI mrd ƒ hI Tihrfieaf jfvy jF nf? Aus vyly awj vFg
kfrn kuJ vI ikAuN nf hox, aOrq dy hwk ivc qy mrd dy ivruwD sKq qoN sKq kfƒn
bxfAux dI gwl cwlI sI. ies sYmInfr ivc ihwsf lYx afey do-iqMn ivdvfnF dy ivcfr
hmysLf idmfg ivc aOrq qy mrd dy irsLqy ƒ mwdynjLr rwKdy hoey hux vI quhfzy nfl
sFJy krn leI gUMjdy hn.
iek AuWc mihlf puils aiDkfrI ny bVI bybfkI nfl ies sYmInfr
ivc ieh kih idwqf sI, "ik pqf nhIN aOrqF ƒ ies mulk ivc kdoN qk JUT
bolxf pvygf ikAuNik ies dI iek mrd nfl sMqusLtqf rih hI nhIN skdI qy nfl hI kih
idwqf sI ik puils ƒ 13
jF 13 sfl qoN Gwt
jdoN koeI lVkI ijnsI (sexual)
sLosLx dI isLkfieq kry qF kys drj kr lYxf cfhIdf hY nhIN qF hmysLf ies ƒ sLwk
dy dfiery ivc rwK ky socxf hI jfiejL hovygf". ieh
sux ky iek sMnftf ijhf Cf igaf sI qy sYmInfr ivc hfjLr afey sroqy bysbrI
nfl Aus dy agly bol suxn leI Auqfvly ho gey sn. Aus mihlf aiDkfrI ny sfP kih
idwqf sI ik aOrq mjbUrI ivc afm krky JUT boldI hY. ieh blfqkfr df sLor qy mrd df
Dwkf afm krky awj BfrqI smfj dI mjbUrI dI insLfnI hY. Ausny imsfl idMidaF ikhf
ik purfxy smyN ivc biTMzf, aruxFcl pRdysL afid ielfikaF ivc ijwQy vI iekwlI aOrq
hI Gr dI pRDfn sI aqy Gr ivc mrd kMvfry / CVy vD huMdy sn, kdI vI jvfn
iesqrI ( Sex-kitten-jo
iesqrI afpxI ilMg-iKwc qoN Pfiedf AuTfvy ) ny afpxy srIrk sLosLx dI isLkfieq
nhIN kIqI sI. Ausny imsflF idMidaF ikhf ik Aus vyly mrdF dI ijLMmyvfrI aOrq
lgfAuNdI sI qy afpxI iewCf anusfr dwsdI sI ik ikhVf mrd ikhVy idn Gr df kMm
inptfeygf qy ikhVf bfhrlf pRbMD sMBflygf afid.
Aus vyly aOrq Aus ielfikaF ivc afpxf kMm afpxI mrjLI nfl qYa
krdI hox kfrn, ieh afpxI ijLMmyvfrI qoN Kud asPl hoeI hY. ies nMU Gr dy pRbMD
ivc byprvfhI kfrn asPlqf dyKx ƒ imlI ikAuNik ijQy hI ies ƒ mfx-snmfn imldf
AuQy hI ruk jFdI qy Gr df pRbMD Buwl jFdI. awj Pyr sMsfr dy nyVy afAux nfl Bfrq
aMdr idKfvy leI hI aOrq ƒ pRbMD sMBflx dI hfl-duhfeI mc rhI hY. ieh isrP pwCmI
dysLF ƒ KusL krn leI qy AunHF qoN BIK mMgx dy ierfdy nfl kihx leI hY ik Bfrq
aMdr iesqrI aqy pursL dy smfnFqr / brfbr aiDkfr hn qF ik Auh dysL sfƒ awj dy
Xwug dy aswiBak (uncultured)
nf smJx. jdoN ik jLmInI hkIkq iblkul hI aOrq dy hwkF dy Ault hY. aOrq aqy mrd dI
afpsI soc df vKryvF sPl jfxy jFdy iekfeI pirvfrF ƒ vI qxfa aqy iKcfa dI siQqI
ivc ilaf cuwkf hY. sMXukq pirvfr qF imsfl dyx leI hI ikqy kqfeIN rih gey hn.
asl gwl ieh hY ik mrd aOrq ƒ aOrq nfl hI iml ky iblkul brfbr dy hwk dyx ƒ
iqafr nhIN. imsfl vjoN pfrlImYNt ivc ‘aOrqF pRqI rfKvyNkrn df ibwl’ lMmy
smyN qoN ltkdf af irhf hY. koeI vI aOrq sMsd aMdr sfPidlHI nfl ibnF ikMqU-pRMqU
kry ies dy hwk ivc Bugqx leI iqafr nhIN hY.
Ausy sYmInfr ivc hI iewk hor bulfry ny ikhf ik ieh aOrq-mrd
df sbMD afm krky gupq hMudf hY jdoN blfqkfr df dosL lgdf hY qF ies dy leI iekwly
mrd nMU iewk dm hI dosLI nhIN mMn lYxf cfhIdf hY.
AuwQy hI iewk hor kfnMUnI mfihr ny dwisaf ik ieh aprfD mnuwK
dI sLfn (Self dignity-afpxI
sLfn df pRsLn bxf ky jIvn ijAux nfl hY, jdoN ik keI ieh kih ky rihMdy hn ik sB
cldf hY) nfl juiVaf
hoieaf hox krky hr pihlU qoN GoK lYxf cfhIdf. Aus ny hor spsLt kridaF ikhf ik hr
mnuwK df afpxf imafr hMdf hY. kOx ikqnf nIvF igr skdf hY qy ikANu ? afid sfry
pihlU blfqkfr dI jFc smyN jfx lYxy cfhIdy hn. isLkfieq krn vflf vI ies Gyry qoN
bfhr nhIN smiJaf jfxf cfhIdf.
aOrq ny mrd dI sLuwDqf qy asLuwDqf (imafr)dI prK krnI pihlF
qoN hI sLurU kIqI hoeI hY. Prk isrP ieMnf hI hY ik pihlF Auh pUrn qOr ’qy dbI
qy cuwp rhI pr hux Auh Gr qoN bfhr vI dyKx lwg peI hY. Aus ƒ ieh BulyKf pYx lwg
igaf hY ik vkqI afsrf dyx qy sLosLx krn vfly Aus leI sQfeI sfQI vI sfbq ho skdy
hn. ijQy vI aOrq afriQk qOr ’qy suqMqr jF aijhf koeI hor afsrf dyKdI hY, AuQy
Auh pqI dI gLulfmI Jwlx jF Aus qoN Gwt rih ky jIvn gujfrn leI iqafr nhIN hY.
iek dPf iek bhuq sUJvfn ivakqI afpxy irsLqy ‘coN jvfeI dI
KuwlH ky inMdf kr irhf sI qy afpxI BqIjI dI isPLq. pr jdoN Aus ƒ siQqI spwsLt
kridaF dwisaf igaf ik "AunHF dI BqIjI df KuwlHyafm pRcfr hY ik Aus dy mrd
dI idwK Aus qoN Gwt sohxf hox krky bhuq BYVI hY qF aijhI jlIlpuxy dI siQqI ivc
quhfzy jvfeI df bqOr vPfdfr pqI rihx df ikMnf ku rol rih jFdf hY?" ieh sux
ky Auh hYrfnI ivc zuwb igaf aqy kihx lwgf ik, "awj qoN bfad myrI BqIjI myry
Gr pYr vI nhIN pfvygI". ilKx qoN Bfv ieh smwisaf df hwl nhIN sgoN aOrq qy
mrd dy hwkF dI rfKI krn smyN socx vflI gwl hY. iesy sdMrB ivc hor pirvfrF dI
dsLf nMU vI smiJaf jf skdf hY.
pwCmI mulkF ivc afriQk qy ivcfrF dI suqMqrqf hox kfrn
pqI-pqnI afpxI ivafhuqf irsLqf BfvyN QoVHy smyN leI hI rwKx pr afpxI iewCf
anusfr qy vPLfdfrI nfl rwKdy hn. dUsry pfsy BfrqI pqI-pqnI leI iek dUjy nfl
hmysLf rihxf dy idmfgI qOr ’qy qMg hoxf iek smfijk mjbUrI bxI hoeI hY. ies
pRqI adflqF df vI ruwK bhuqf pRysLfn krn vflf hI hY nf ik idmfgI pIVf qy smfijk
mjbUrI nMU hwl krn df hY. smfijk bMDn dI pIVf, mrd aqy aOrq nMU vI afpsI hwl krn
qoN rokdI hY. kI BfrqI afriQk mjbUrI, smfijk bMDn dI pIVf qy ivcfrF dI gLulfmI
ies smwisaf ƒ bxfeI rwKygI? ieh svfl qF hux dysL dy hfkmF aqy pRbMDkF dy
ivcfrnXog hY jo hux qwk ies qy prdfposLI krdy af rhy hn.
asl ivc mrd aOrq dy mukfbly KuwlHyafm ijLafdf byeImfn njLr
afAuNdf hY. iek pfsy qF ieh mrd pRDfn smfj tI[vI[ afid pRogrfmF ivc aOrq df
nMgyj idKf ky bfhrly dysLF qoN vfh-vfh KwtxI cfhuMdf hY aqy dUsry pfsy AuhI mrd
aOrq dy hwk ivc mrd ƒ pIVf dyx vfly sKq kfƒn bxf ky aOrq dI vfh-vfh qy hor
isafsI lfhf lYx dI qfk ivc rihMdf hY. ies mrd dI bdnIqI kfrn,
awj aOrq leI iek zFisMg hfAUs (Dancing
house) aqy Dfrimk asQfn (Religious
places) ieko ijhy njLr afAux lwg pey hn:
iswK Drm vI hukmrfnF dI kuqfhI kfrn iesqrI-mrd dy irsLqy ivc
bhuqf suDfr nhIN ilaf sikaf ikAuNik bhuqy Dfrmk asQfn aKOqI inhMgF, sfDF qy
krmkFzIaF qy aprfDIaF dy kbjLy ivc hn. ieh kfbjL srkfr qy ies dIaF eyjMsIaF
rfhIN hI huMdy hn. ies bfry kOmFqrI pVqfl qoN qF bhuq kuwJ sfhmxy af skdf hY pr
iewQy Gwto-Gwt iewk imsfl dyxI bxdI hY. ho skdf hY ieh kuwJ lokF leI nvIN gwl hI
hovy pr srkfr leI nvIN nhIN hY, Auh hY puils dy isrkwZ "tfAUt" inhMg
pUhlf, qrnf dl dy muKI dI imsfl ijs nMMU aprfD jgq coN cux ky Dfrimk zyiraF,
gurduafiraF ‘qy njfiejL kbjy krvf ky, njfiejL iksm dy qy afm afdmI nMU nf dyx
vfly hiQafrF nfl lYWs krky, rwiKaf qy pfilaf hoieaf hY. ies nfl iPrdI hyV dI qF
gwl hI Cwzo, Auh ikvyN bwsF afid qy pbilk QFvF ‘qy nsLy dI hflq ivwc afm dyKy
jfFdy hn. ies nfl Drm nMU bdnfm krn df mksd qF pUrf kIqf hI igaf hY blik ies nMU
mrjLI nfl kql krn dI vI KulH dy rwKI hY ijs nMU mfJf aYks srivsmYn ihAUmn
rfeIts PrMt dy cyarmYn krnl jI[ aYs[sMDU (syvfmukq) dI dlyrI kfrn bhuq lMmI
jwdo-jihd bfad igRPqfr krvfAux ivc sPlqf imlI hY. "krnl sMDU ny dwisaf
ik pUhlf kql hmysLf dfrU dy nsLy ivc Duwq ho ky krdf
sI.."[[[[[[[[[[[[[[[[[[ pMjfbI itRibAUn, 14
agsq 2004
"tfAUt" sbMDI aKLbfrF dIaF purfxIaF KLbrF ‘coN
kuwJ tUkF (Extract):
mfnXog hfeI kort dy jsits vI[ky[JFjI ny iek drKfsq dy sbMD
ivc PYslf suxfAuNdy hoey ikhf sI Aus idn sfrf kmrf inhMgF nfl Biraf ipaf sI aqy
ieQoN qk ik vkIlF dy adflq ivc jfx jogI jgHf vI nhIN sI. ies sUrq ivc
sI[afr[pI[aYP[ ƒ bulf ky adflq ƒ KflI krfAuxf ipaf. ienHF inhMgF dy muKI ajIq
isMG pUhlf dy sRI sumyD sYxI nfl cMgy sbMD hn. mfxXog jwj ny ieh vI ikhf ik iek
idn jdoN Auh jsits aYm[aYs[ ilbrfhn nfl izvIjLn bYNc ivc bYTy sn qF Aus smyN
pMjfb dy aYzvokyt jnrl jI[ky[ cqrQ ny adflq df kMm rok ky ikhf ik Auh adflq ƒ
koeI jLrUrI jfxkfrI dyxI cfhuMdy hn pr KuwlHI adflq ivc nhIN. jwjF dy cYNbr ivc
jf ky sRI cqrQ ny AunHF ƒ dwisaf ik AunHF (sRI cqrQ) kol pUrI jfxkfrI hY ik
jsits JFjI dI jfn ƒ Kqrf hY aqy ieh jfxkfrI AunHF (cqrQ) ny cIP jsits ƒ vI
idwqI hY. mfxXog jwj ny ieh vI ikhf ik AunHF ƒ iek guMmnfm tYlIPon vI afieaf.
tYlIPon krn vfly ny DmkI idwqI ik ijs qrHF AunHF iqMnF (ivnod kumfr, asLok kumfr
qy AunHF dy zrfeIvr muKiqafr isMG) aqy kfr qy skUtr ƒ BwTI ivc suwitaf igaf,
Ausy qrHF jwj ƒ vI suwitaf jfvygf. "ieh sfrI kfrvfeI mYƒ zrfAux leI kIqI
geI hY qF ik mYN ies kys qoN ht jfvF. hux ieh drKfsq kIqI geI hY[[[[[[[[." pMjfbI
itRibAUn, 23
dsMbr, 1995
Indian Express Chandigarh, Saturday, December 23, 1995
Faced with threats, blackmail judge posts case to SC
Express News Service
Chandigarh, Dec 22, Faced with threats and blackmail while
adjudicating the infamous case relating to the disappearance of two Ludhiana
based businessman and their driver, Mr Justice V.K. Jhanji of the Punjab and
Haryana High Court today posted the matter to the Supreme Court for
directions.......
Threatening Calls: his 20 page order, Mr Justice Jhanji
revealed that no more than one occasion, attempts were made to browbeat the
court as "anonymous" callers threatened him on the telephone asking
him to wash his hands off the case. He said that one caller even told him that
he could be picked up and thrown in a furnace like the three had been thrown
along with their car and scooter. "Their modus operandi thus, has been
to create fear psychosis," he has stated.
Bid to Misuse Law:
The judge termed it yet another attempt to misuse the process
of law. Elaborating further, he said that on one occasion, the then Advocate
General, Punjab, Mr G.K. Chathrath, accompanied by an AIG of police, Mr S.
Chatopadhya, approached him while attending a division bench to pass important
information. The two met him in the chamber saying that there was danger to his
personal security.
On another occasion, a retinue of Nihangs considered close to
Mr. Saini thronged the court room and had to be evicted with the help of CRPF
personnel. The same was brought to the notice of the Chief Justice of the High
Court.
Indian Express, Chandigarh Newsline
Kudos and brickbats for the judiciary
Rajinder S. Taggar: - (Extract from) The most sensational
revelation of the year coming from the High Court was that Mr. Justice V.K.
Jhanji had been "threatened" and an attempt was made to
"blackmail" him. The reason cited by the judge was that certain police
officials of Punjab wanted him to take off his hands from the case related to
mysterious disappearance of two Ludhiana based businessmen and their driver. The
matter was posted to Apex court.....
IN ANOTHER EARLIER CASE: Same modus operandi-
to create fear psychosis:-
Indian Express Friday October 20, 1995
Taruna Dal Chief creates ruckus in court
Poonam Batth
Chandigarh, Oct 19: The Taruna Dal Nihang Chief, Ajit Singh
Puhla, created a ruckus in the district courts yesterday and today when he
forcibly took his armed Nihangs into the complex despite resistance by a jawan
of the Central Reserve Police Force (CRPF).
According to sources, the lone CRPF jawan was pushed aside by
armed guards of the Baba and a gun was allegedly put on his temple. They
succeeded in reaching the threshold of the court of the judge concerned.
The immediate cause of provocation is learnt to be issuance
of warrants of Baba directing him to appear in the court as a prosecution
witness, in the infamous Kanwar Singh Dhami case.
It is learnt that the Baba used abusive language against the
judge outside the court premises ........ He later went to "meet" the
judge in his chamber. It is not known what transpired between to two.
The judge concerned immediately summoned a senior police
officer in the court and apprised him of the developments.
Despite the advance information to the local police about the
Baba’s second appearance today in the same court laxity in security of the
courts was apparent. The Baba along with his armed men, though less in number on
the second day, managed to transgress into the court building.
The armed Nihangs today roamed freely in the courts complex
with their arms and even got the chamber of one of the lawyers vacated for
making room for themselves, it is learnt. Interestingly, one of the Nihangs was
also carrying a walkie talkie wireless set in his hand.
ies sLrfbI srkfrI "tfAUt" ny Dfrimk zyiraF,
gurduafiraF ivc rih ky kI kuwJ nhIN kIqf hoxf? puils dI Auh aPsrsLfhI ijs dI
lgfm ajy qk KwulHI CuwzI hoeI hY. ies afpxy "tfAUt" dI igRPqfrI
drimafn vI dihsLq pfAux dy ierfdy nfl ‘pRYWs kfnPrMs’ krvf rhI hY.
iehI puils toly ny ies "tfAUt" qy ies dI hyV nMU hyTlI adflq qoN lY ky
AuWc adflqF dy jwjF nMU zrfAux leI vriqaf. hor kI kuWJ ies tfAUt ny lokF nMU
iswK Drm qoN dUr krn leI kIqf hoxf hY? hfl dI GVI ikhf nhIN jf skdf?
blfqkfr qy kql dy dosLI nMU 14
sfl bfad 4.30 qVky
imqI: 14 agsq 2004
PFsI idwqI geI:
ies DnMjX nMU mOq dI sjLf ivruwD kIqI vkflq df mqlb bhu-arQk
hY. kI srkfr vwloN gujrfq ivc muslmfn qy AunHF dIaF aOrqF, pihlF idwlI aqy dysL
dy hyr BfgF ivc iswKF qy AunHF dIaF aOrqF df krvfieaf kqlyafm qy bypqI nMU iesy
kVI ivc pVHnf cfhIdf hY? Bfrq aMdr ieh sB kuwJ XojnfbwD ZMg nfl ikAuN krvfieaf
jFdf hY. jLrf soco qy PYslf kro. DnMjX dy khy afKrI sLbd kI aprfDI hukmrfnF nMU
koeI sunyhy dy rUp ivwc qF nhIN hn?
"rwb quhfzy ‘qy imhr kry".
nvIN idwlI: DnMjX nMU
mOq dI sjLf ivruwD pI[XU[aYP[zI[afr dI vrkr postr cuwkI.[[[[[jwg bfxI, jlMDr 14
agsq 2004
sLnIvfr-pMnf-1 ( JAG
BANI, Jalandhar ) :-
( pMjfbI AulQf:
asIN lokF nMU ikAuN mfrdy hF ijhVy bMdy
mfrdy hn lokF nMU dwsx leI ik bMdy mfrnf burf hY?!)
Why do we DnMjX dy khy afKrI sLbd:-
kill people "rwb quhfzy ‘qy imhr
kry"
who kill people pMjfbI itRibAUn,
cMzIgVH, aYqvfr,15
agsq 2004
to tell people
that
killing people is
BAD?!
ieh siQqI iks ny bxfeI hY? kI ies df koeI hwl hY? ijQy awj
aOrq dy hwkF dI rfKI dI gwl cwldI hY AuQy awj aijhI afvfjL vI afAux lwgI hY ik
mrd ƒ aOrq qoN ikvyN bcfieaf jfvy? awj ijvyN BfrqI aOrq ƒ pwCmI siBaqf nfl
imlf ky afpxI KuwlHidlI pRgtfAux leI tI[vI[ afid dy pRogrfmF ivc idKfieaf jf
irhf hY ik ieh Bfrq dy hr pwKoN kmjLor smfj ƒ aprfD leI AuqsLfhq krn qoN Gwt
hY. kI ieh aMgRyjI dvfeI BuwKy pyt dyx brfbr nhIN hY?
aijhf vI suxn nMU imldf hY ik bhuq KusLhfl aOrqF afpxI vfDU
ijnsI-iqRpqI leI hor mrdF ipwCy hn. Auh Aus ƒ awj dy Xuwg ivc afpxI pUrn
afjLfdI df nF dy cuwkIaF hn. kOx jfxy AuwQy bwicaF dy zI[aYn[ey[ tYst kI hoxgy?
qy AunHF nMU ies dI kI pRvfh! smfj jfxy. aijhy mfmilaF ivc qF iksy mrd ƒ dosLI
Tihrfieaf hI nhIN jf skdf. dUsry pfsy mfVy ansrF vloN aOrq nfl KuwlHyafm CyVKfnI
ies qrHF kIqI jFdI hY ijvyN kfƒn dy rKvfly hI AunHF ƒ aijhf krn dI KuwlH dy
rhy hox. hr qrHF dy idK rhy iensfnI PYlfey jf rhy pRdUsLx dy bfvjUd vI srkfrI
qMqr mUk-drsLk bx ky rihMdf hY.
awj ivgVy hflfq aOrq ƒ afpxy GrylU kyNdr-ibMdU qoN bfhr vwl
vyKx ƒ mjbUr kr rhy hn iksy ƒ QoVHf qy iksy ƒ bhuqf. ies ƒ aOrq dI afpxI
mrjLI nfl kIqI axgihlI jF axgihlI leI shfiek ( contributory
negligence) kih lE qF aiqkQnI nhIN
hovygI. iPr aijhy hflfq ivc jy mrd lCmx-ryKf pfr vI kr jfvy qF aOrq ƒ pUrn rUp
ivc dosL mukq krky mrd ƒ mOq dy Gft Auqfrnf pUrn inaF nhIN ikhf jfvygf. ijvyN
ik pihlF hI AuWpr mihlf aiDkfrI vloN khI gwl dI imsfl idwqI jf cuwkI hY ik 13
sfl qoN Gwt Aumr dI lVkI jy ijnsI sLosLx/blfqkfr dI isLkfieq kry qF Aus dy khy
ibnF sLwk kIqy kys drj kr lYxf cfhIdf nhIN qF jldI sLwk df Gyrf nhIN htfAuxf
cfhIdf. keI ivsysL (Exceptional)
kys ijvyN toly vwloN kIqf blfqkfr (Gang rape)
afid ivc sKLq sjLf dI hI loV hY. asl ivc scfeI jfnxf qy shI ZMg nfl adflq ivc
kys pysL krnf qPqIsLI aPsr (Investgating officer)
dI Xogqf qy iemfndfrI ‘qy qF inrBr krdf hI hY, ies dy nfl hI ieh vI jrUrI hY
ik pVqfl smyN iksy iksm dI isafsI dKlaMdfjLI nf hovy.
ieh idRVqf nfl ikhf jf skdf hY ik jdoN vI koeI aprfD huMdf hY
qF aprfDIaF ivcoN iksy nf iksy dIaF qfrF vwzy aprfDIaF rfhIN srkfr nfl juVIaF
hoeIaF huMdIaF hn . awj iBRsLt aPsrsLfhI
vI aprfDIaF nfl afpxI imwqrqf dwsxf jrUrI smJdI hY qF jo afm afdmI AunHF dy
iKlfP AunHF dy iBRsLt hox sbMDI ikDry ilKqI rUp ivc isLkfieq nf kry. ieh idKfvf
BfvyN aiswDy ZMg nfl hI kIqf jFdf hY. afm nfgirk nMU pRysLfn krn, iBRsLtfcfr dy
leI gYr-kfnMUnI mnmfnI krn leI pcIdgIaF qy rukfvtF hor vDf idwqIaF jFdIaF hn.
afm krky aprfDI (Criminals)
qy ivcolIey (Brokers) AuhI
srgrm rihMdy hn. ieh kMm ieAuN hI cl irhf hY srkfr BfvyN iksy dI vI ikAuN nf
afAuNdI jFdI rhy. awj iehI aprfDI tolf BfrqI mrd pRDfn smfj hY. hux mrd pRDfn
smfj vI dm qoV cuwkf hY . mOjUdf iesqrI dI idsLf ies hflfq ivc kI ho skdI hY?
aMdfjLy qoN bfhr dI gwl hoeI lgdI hY.
pr iPr vI afs nhIN CwzxI cfhIdI. inrmfxsLIl Buimkf
inBfAuNdy rihxf cfhIdf hY. awj 15
agsq 2004 vfly idn (58vF
afjLfdI idvs) Bfrq dy pRDfn mMqrI zfktr mnmohn isMG ny idwlI dy lfl ikly qoN
dysL vfsIaF nMU srkfr df dysL pRqI idRsLtI-Kyqr dsidaF qy lfgU krn vflIaF skImF
df ijLkr kridaF purfxI vfady krn dI rvfieq qoN ht ky ikhf hY, " awj asIN
vfady krny nhIN sgoN vfady inBfxy hn"
ieh BfsLx ivc XkIn krn vflI nvIN gwl sI.
vwloN:
BALBIR SINGH SOOCH, ADVOCATE, LUDHIANA
Human Rights Activist
15 August 2004
|