. |
ipRM: igafnI surjIq isMG
|
30 agsq 2004 nUM nyVy
af rhy ‘rWKVI’ dy iqAuhfr smyN ivsLysL
qF qy koeI vI axK gLYrq vflf gurU nfnk df isWK ieh iks qrHF
brdfsLq krygf ik AusdI BYx apxI Kud-dfrI nUM iqafg ky hr sfl purK rUp Brf koloN
kyvl ies vfsqy apxI riKaf leIy qrly kZdI iPLry ikAuNik Auh iesqrI vrg qoN hY?y.
iesy qrHF ikhVI hY gurU nfnk dy dr dI Auh isWK bWcI jF bIbI, ijhVI iek akfl purK
df lV CWz ky apxI riKaf vfsqy ies vfsqy BWtkdI iPLry ik Auh iesqrI jfq qoN hY
aqy AusdI riKaf iksy purK qoN hI hoxI hY?
rwKVI aqy isWK Drm
ipRNMsIpl
igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI
rwKVI ieWk purfqn bRfhmxI iqAuhfr hY. ies df mUl nfm ‘rKsLf
bMDn’ Bfv ‘riKaf (rKLsLf) df bMDn’ hY.‘rKsLf bMDn’ df pMjfbI rUp ‘rWKVI’
hYY. BYx, apxy vIr dI guWt ‘qy ‘rWKVI’ bnH ky, hr sfl vIr qoNN apxI riKaf
df pRx lYNdI hY. ies iqAuhfr df arMB kdoN aqy iksqrHF hoieaf, ies bfry TIk pqf
nhIN lgdf. cUMik hr iksy iqAuhfr jF rIqI irvfj df sMbMD iksy ivsLysL smfj,
ivcfrDfrf aQvf Drm nfl jLrUr huMdf hY. qF qy jdoN ivcfrDfrf pKoN ies nMU GoiKaf
jfvy qF smJdy dyr nhIN lgdI ik ieh iqAuhfr Ausy hI ivcfrDfrf dI Aupj hY ijWQy
ieWsqrI vrg nMU hr pKoN pursL afsLrq, Ausdy aDIn,‘ablf’ jF apxI riKaf dyy
aXog aqy kmjor hI sfbq kIqf igaf hY. ies iqAuhfr dy bRfhmxI iqAuhfr hox df iek
hor vWzf sbUq ieh vI hY ik iqAuhfr smyN hr sfl bRfhmx vrg dy hI kuJ lok hWQF ivc
rWKVIaF, mOlIaF pWkVy Gr Gr phuMcdy aqy rWKVIaF bnH ky bdly ivc dfn-dWCnf lYNdy
njLr afAUNdy hn.
rWKVI bfry ivcfr jLrUrI ikAuN? isWK
Drm df jnm Bfrq ivc hI hoieaf hY. ipWCly hjLfrF sflF qoN ieWQy bRfhmxI ivcfrDfrf
Gr Gr df isLMgfr bxI peI hY. kuWdrqI hY ik jdoN kdy vI gurU kIaF sMgqF qIk
gurmwq ivcfrDfrf TIk qrHF nhIN pujdI qF cfry pfsy PYlI hoeI bRfhmxI ivcfrDfrf
apxy kWdm pWky krny sLurU kr dyNdI hY. nqIjf huMdf hY ik iehI gurU kIaF sMgqF
nMU gurU pfqsLfh dI isWKI qoN dUr lYjfx df kfrx bx jFdI hY. TIk aj iehI hflq bxI
peI hY. qF qy hWQly rWKVI vfly gurmWq pfT dI loV hor vI vWD jFdI hY.
rWKVI bRfhmxI iqAuhfr ikvyN?-
vYsy qF purK pRDfn smfj ny sMsfr pWDr qy ieWsqrI jgq nMU kdy vI brfbrI nhIN
idWqI. iPLr vI ieWsqrI nMU dyvIaF kihn vfly bRfhmxI smfj dI jykr ies pKoN cIr
PfV kIqI jfvy qF smJdy dyr nhIN lgdI ik iesqrI vrg df ijWqnf sLosLn ies smfj ny
kIqf hY sMsfr dy hor iksy vrg ny nhIN kIqf. rIqI-irvfj, Dfrmk iqAuhfr aqy hor
anykF pRkfr dy sgLx-apsgx, vihm-Brm GVHky ieWsqrI nMUU Ausdy jnm qoN hI mfno
gulfmI dI jwkV ivc dboicaf igaf hY. Drm dy nfm hyT rcy gey ajyhy hI iqAuhfrF
ivco rwKVI vI iek iqAuhfr hY. ijAuN ijAuN agy clFgy ieh ivsLf apxy afp pUrI qrHF
spsLWt huMdf jfvygf.
bRfhmxI smfj aMdr iesqrI vrg dy mukfbly hr pKoN pursL vrg nUM
hI AuWqmqf pRfpq hY. iesqrI vrg apxy afp nUM hr smyN kmjLor mihsUs kry ies vfsqy
kyvl rWKVI hI nhIN hor vI kfPLI iqAuhfr aqy rIqI irvfj GVy gey hn. jykr ies sfry
pWK dy vyrvy ivc jfvIey qF sB kuJ AuWGV ky sfhmxy af jFdf hY. iPr vI ies ivsLy
nUM smJx vfsqy ieQy kyvl kuJ iesLfry hI idWqy gey hn.
ivcfr df ivsLf hY ik ies smfj aMdr muMzy dy jnm qy ivsLysL
KusLIaF mnfeIaF jFdIaF hn pr lVkIaF nMU jMmidaf mfr dyn dIaF glF vI aj qIk
sfhmxy hn. GuMz dI pRQf, dyvdfsI Bfv jMmidaF dyviqaf dy nfm qy arpx kr dynf aqy
iPr AuQy Ausdy jIvn df BrvF sLosLn. sqI pRQf-pqI dI mOq dy nfl hI jINdI jfgdI
nMU Ausdy pqI dI icwqf ivc iswt ky sfV dyxf. sqI dy nfm qy mMdr kfiem krky hornf
nUM vI ies ‘vDIaf’ kMm vfsqy Auqsfhq krnf, ieh vI sB iesy hI smfj dI ‘Dfrmk’
dyx hn. bRfhmxI pusqkF nUM pVHky dyKo! AuQy sB kuJ iml jfvygf. ieWsqrI dI mOq ho
jfvy qF icWqf TMzI hox qoN pihlF hI dUjI sLfdI pr jykr afdmI mr jfvy qF ivWDvf
bMdsLf, afzMbrf rfhIN Ausdf bfkI df sfrf jIvn hI nrk bxf idWqf jFdf hY. pqnI hI
‘Ksm nUM KfxI" aqy kulwKxI huMdI hY, Aus vfsqy dobfrf sLfdI df qF suafl
hI pYdf nhIN huMdf. mMnU ismrqI anusfr qF lVkI nMU pVHx df vI hwk nhIN aqy hor
bhuq kuJ. krvfcOQ afid dy vrq vI iesy lVI ivc hn jdON cMdRmf dyvqy pfsoN pqI dI
lMmI Aumr leI mMg kIqI jFdI hY. dUjy pfsy "pqnI ivcfrI qF hY hI vfDU dI
cIjL, iek mr geI qF dUjI af jfvygIy. AusdI ijLMdgI vfsqy Blf ajyhy vrqF dI kI
loV?"
inrol ‘rWKVI" dI qrjL qy hI iek hor bRfhmxI iqAuhfr
‘BeIaf dUj’ vI hY ijsnUM pMjfb ivc ‘itWkf’ kihNdy hn. ‘itWky smyN’
vI hr sfl vIr dy mwQy qy itwkf lgfky BYx apxy iesLt pfsoN, vIry dI lMmI Aumr dI
mMg krdI hY. iesdy Ault ajyhf koeI iqAuhfr nhIN jdoN ieh mMg vI hovy ik AusdI
ByYx dI Aumr vI lMmI hovy. ieQy hI bs nhIN ‘BeIaf dUj’ jF ‘itWky’ vflf
iekWlf iqAuhfr hI ies scfeI nUM Aujfgr krn vfsqy kfPLI hY ik rWKVI inrol bRfhmxI
iqAuhfr hY . hor lvo! muMzy BfvyN ijWQy mrjLI Kyh Kfx ikAuNik Auh qF muMz-KuMzy
hn. iesdy Ault jykr AuhI BuWl lVkI koloN ho jfvy jF Aus nfl koeI smfijk ByVIaf
vfD-Gftf kr dyvy, qF smfj pRvfr ivc AusdI jo hflq huMdI hY, vfihgurU hI myhr
kry. bhuq vfrI qF AusnMU afqm hWiqaf qIk krnI pY jFdI hY jF iPLr smfj ivcoN hI
kwZ idWqf jFdf hY. sWj ivafhI apxI pqnI nUM syjf sjf ky, hfr isLMgfr sihq pihlI
rfq bRfhmx pfsoN sMBog krvfky AusnMU ‘pivq’R krn dIaF glF aj vI Bfrq dy kuJ
ihwisaF ivc bfkI hn ijsdf ijLkr gurbfxI ivc Bgq nfmdyv jI iesqrHF krdy hn "ishjf
nfrI BUim dfn" (pMnf 973).
ieh hY bRfhmxI ivcfrDfrf dy purK pRDfn smfj dI kyvl QoVI jhI Jlk. rWKVI df
iqAuhfr vI iesy lVI df ‘cmkdf’ mxkf hY jdoN vIr dy rUp ivc purK smfj nMU
qfkqvr aqy BYx dy rUp ivc iesqrI vrg nMU ‘ablf' Bfv apxI riKaf dy aXog sfbq
krky AusnUM hr sfl afqmhIxqf dy ieMjYksLn lgfey jFdy hn.
bRfhmxI smfj aqy kMinaF dfn?-
ies CotI ijhI Jlk qoN bfd, ies smfj aMdr lVkI aqy lVky ivWckfr pYdf kIqy hoey
PLfsly dI iek hor qsvIr pysL krnI cfhuMdy hF qfik kuJ hor aslIaq vI sfhmxy af
jfvy. ies sMbMD ivc ies smfj ivWckfr ho rhy lVky-lVkI dI sLfdI df ivsLf lYxf
cfhFgy. ieQy lVkI dI sLfdI df nIXm nhIN blik ‘kMinaf df dfn’ kIqf jFdf hY.
ies qrHF kMiMnaF nUM iensfn GWt aqy dfn dI vsqU vWD pRgt kIqf jFdf hY. ‘kMinaf
dy dfn’ smyN iekWlI kMinaF hI nhIN, Aus nfl hor byaMq dfj-dhyj vI dyxf pYNdf
hY. ies smfj df nIXm hY ik ‘jnm ipqf dy Gr, arQI pqI dy Gr’. ikAuNik dfn
idWqI vsqU kdy vfps nhIN leI jFdI. jykr sLfdI dOrfn rIqI irvfjF dy vyrvy ivc
jfieaf jfvy qF hr jgHf qy muMzy vfilaF df drjf AuqWm aqy pWqnI df drjf nIvyN qoN
vI nIvF hI imlygf. ieQy pqI qF pRmysLvr hY aqy pWqnI AusdI dfsI. pqI ijvyN
cfhvy, dfn ivc leI apxI iesqrI nfl ijWqnf mrjLI jLulm-DWkf kry. afp BfvyNy
klwbf-mihKfinaF-mihPLlF dI Kyh KFdf iPLry, pr pWqnI ny qF BuKy AunINdry AusdI
AuzIk krnI hI hY. iPLr Gr prqx qy pqI BfvyN nsLy ivc DuWq izWgf hOvy pr pWqnI ny
Aus dI syvf krnI hI krnI hY. AusnUM pWKf Jlnf, AusdIaF juWqIaF AuqfrxIaF, AusnUM
Bojx KuafAux qoN bfd qF jfky afp Kfxf hY.
pqI sLrfbI-ivWBcfrI hI nhIN BfvyN dgLfbfjL, dusLt, nKWtU jF
kuJ vI hovy aqy pWqnI rWjky susLIl; qF vI pqIbRqf hox dI gfj kyvl pWqnI Aupr hI
igrdI hY. ienHF glF nUM dirV krvfAyx vfsqy nl-dmXNqI afid dy iekFkI iesy smfj dI
hI dyx hn. bfr bfr agnI pRIksLf dI bMdsL sIqf vfsqy hY rfm vfsqy nhIN. ieWqnf hI
nhIN gl lVkI dy kMinaF dfn qIk vI sImq nhIN, bwcI df dfn krn qoN bfd bwcI dy
mfqf-ipqf aqy pRvfr vfly iek qrIky, muMzy vfilaF dy sfrI Aumr vfsqy krjLyeI vI
ho jFdy hn. bWcI dI ies ‘dfn numHF’ sLfdI AuprMq bWcI dy pRvfr ivWclf jMmnf-mrnf,
KusLI-gLmI Bfv hr smyN kuVI vfilaF ny muMzy vfilaF nUM kuJ n kuJ dynf jF AuQy
phuMcfxf jLrUr hY. ieQo qIk ik jykr bWcI vfilaF ny kdy bwcI dy Gr jfxf hY qF kuJ
n kuJ Aus pRvfr vfsqy hWQ ivc lYky hI jfxf hY, KflI hwQ Auwkf nhIN jfxf. AuQy
jfky AunHF ny kuJ Cwkxf vI nhIN ikAuNik ieh qF AunHF dI lVkI df Gr hY. AunHF dy
dyx dI jgHf hY, lLYx dI nhIN. ies vfsqy Auh Blf AuQy kuJ Kf iks qrHF skdy hn?
dUjy pfsy muMzf jvfeI-BfeI hY aqy bWcI dy mfipaF pfsoN AusnUM hriek mfn siqkfr
df pUrf hWk pRfpq hY. AunHF rfhIN kIqI geI afv-Bgq ivc koeI kmI nhIN afAuxI
cfhIdI. muMzy vfilaF rfhIN qF hr smyN kuVI vfilaF nUM AulHfmyN dyx df vI pUrf
pUrf hwk hY. ikAuNoik Auh muMzy vfly hn aqy AunHF ny iksy dI kuVI nUM vsf ky Aus
pRvfr Aupr bVf BfrI iehsfn kIqf hY.
ies dfj (dhyj pRQf) aqy muMzy vfilaF dy bhuqy ivgfVy gey
idmfgL df hI iswtf hY ik aj anykF susLIl, swj ivafhIaF bwcIaF nMU sohry pRvfr
ivc inwq tfrcr aqy jLlIl kIqf jFdf hY. keI vfrI qF bWcI df jIxf hI musLkl kIqf
huMdf hY. anykF bwcIaF nMU ies dhyj vfly rfksLs dI blI qIk cVHf idWqf jFdf hY jF
afqm hwiqaf vfsqy mjbUr kr idWqf jFdf hY. sLfdI lVkI dI hovy qF sMbMDIaF qIk sB
df isr nIvF.‘muMzy’ vfly jFjI hn aqy kuVI vfly ‘mFjI’ Bfv muMzy vfilaF
dy BFzy mfMjn vfly. lVkI dI sLfdI huMdI hY qF Ausdf jnm jfq, gOq sB bdlky muMzy
dI bx jFdI hY. ikAuNik Auh hux muMzy dI jfiedfd hY ijvyN AusnUM dfj ivc imilaf
hor sB kuJ.
isWK Drm ivc ieWsqrI df siqkfr- iesqrI
vrg nUM jykr iksy brfbrI idWqI hY qF kyvl gurU nfnk pfqsLfh ny. ieiqhfs dy
pMinaF qy iesqoN pihlF ikwDry vI ieh swc df sUrj pRgt nhIN sI hoieaf. isWK Drm
apxy afp ivc nvyklf, inrml aqy inafrf Drm hY. bRfhmxI rihxI jF ivcfrDfrf nfl
iesdI AuWkf sFJ nhIN. gurbfxI anusfr ieWsqrI aqy purK, dovyN iek-dUjy dy pUrk
aqy brfbr snmfn dy hWkdfr hn. isWK Drm ivc Auh qmfm iqAuhfr, rIqI irvfj, socxI,
rihxI, krnI ijhVI iek dy ruWqby nUM dUjy qoN vWD jF GWt sfbq krdI hovy, AuWkf hI
pRvfn nhIN. ies vfsqy jLrUrI ho jFdf hY ik ieWsqrI vrg bfry ienHF donF ivcfr
DfrfvF dI vWK vWK soc nMU afhmxy sfhmxy ilaFdf jfvy.
isWK aqy bRfhmxI ivcfrDfrf afhmxy sfhmxy-
scfeI qF ieh hY ik gurU dr qy iek akflpurK, iek gurU, iek Drm
aqy ieko hI mnuKI BfeIcfry df ivDfn hY. jdoNik bRfhmxI ivcfrDfrf aMdr
anykF dI pUjf, mnuK mnuK ivcfly vrx vMz, axigxq dyvI dyviqaF aqy afp imWQy
BgvfnF dI pUjf. iPLr dyvI dyviqaF dI pUjf qoN pYdf hoeI suwc-iBwt, jfq-pfq,
sLgn-rIqF, ieWsqrI-purK ivcfly Byd Bfv, iQwq-vfr, svyr-sLfm dy vihm-Brm.
iesyqrHF cONky-kfrF, mflf -iqlk, hom-jwg-blIaF, iksmq-mhUrq, tyvy-jnm pRqIaF,
igRh-nKqR, rfsLI Pl bRhmx mWq dy jLrUrI aMg hn. ienHF hI dyvI-dyviqaF dI pUjf
aqy vydF-sLfsqRF rsqy pYdf kIqy gey hn- mrno bfd Drmrfj-jmrfj, ipWqr
lok-jmlok-surg lok-nrk lok-ieMdrlok, ibsLnpurI, isLvpurI, bRhmpurI afid dy byaMq
ivsLvfs. jnm aqy mrn smyN nfl joVy gey sUqk-pfqk, pRyq afqmfvF vfly Brm-BulyKy,
cOQy, igXfrHvyN-qyrHhvy, sqfrHvyN, iekIvy, cflIvyN, sLrfD-nrfqy, mMgl-snIcr afid
dy axigxq ivcfrF df mUl vI ieQy hI hY. hor qF hor mUrqI pUjf rsqy sB qoN vWzf
guxfh, bRfhmx dy rUp ivc sLrIr dI pUjf mnuK smfj dI qbfhI df sB qoN vWzf kfrx
hY. ies sfry dy Ault gurU nfnk pfqsLfh dy dr Aupr ies sfry leI koeI QF hY hI
nhIN. isWK Drm ivc qF kyvl gurbfxI igafn dI hI pUjf hY ijsdy arQ hn, Aus rsqy qy
jIvn nUM clfAuxf ijsdI syD gurbfxI igafn qoN pRgt huMdI hY. ieh vI iek scfeI hY
ik gurbfxI igafn pUrI qrHF bRfhmx aqy Aus dy dsy jIvn rfh nUM nkfrdf hY. spsLWt
hY ik isWK Drm aqy bRfhmx mWq, dovyN ivcfrDfrfvF pUrI qrHF svY ivroDI hn.
sMsfr pwDr qy kyvl gurU nfnk pfqsLfh df hI dr hY ijWQy iesqrI
df drjf mrd qoN GWt nhIN. iesqrI aqy purK ivWckfr koeI aMqr nhIN. pfhul CWkx aqy
pfhul CkfAux df hWk donF kol ieko ijhf hY. ieQy qF " krmI
afpo afpxI" (bfxI jpu pM:8)
df isDFq hY. PLYsl hY ik ieWsqrI-purK
donF ny imlky hI smfj dI spUMrn qfkq bxnf hY. mflk dI byaMq rcnf ivc sMsfr cWkr
nUM clfAux vfsqy, ieh kyvl srIr dy hI do rUp hn . myl-PLImyl vflf nIXm sfrI
pRikRqI ivc aqy hriek sLRyxI ivc cl irhf hY. gurbfxI df PLYslf hY "so
ikAu mMdf afKIaY ijqu jMmih rfjfn"
(pMnf 473)
pUrI gl smJx vfsqy pUry slok aqy iesdy arQF vl vI iDafx dyx dI loV hY. bfxI df
PYslf hY "iksu qUM purKu jorU kAux
khIaY srb inrMqir riv rihaf" (pM: 350)
aqy "purK mih nfir nfir mih purKf
bUJhu bRhm igafnI"(pM:879)
isWK Drm ivc jykr purK dy nfm dy nfl ‘isMG’ lPLjL joVx df nIXm hY qF ieWsqrI
dy nfm nfl ‘kOr’ joVxf vI jLrUrI hY. gurU dr qy qF Gr ivc muMzf hovy jF
kuVI, ieWsqrI hovy jF purK-donF dy nfm ieko jhy hI huMdy hn pihcfx kyvl
"isMG-kOr" vfly lPLjL qoN hI hY. isWK Drm dy cfry sMskfrF ivc
bwcI-bwcy jF iesqrI-purK vfsqy ikWDry vI koeI aMqr nhIN.
BYx-Brf df pivqR ipafr aqy rwKVI-
rwKVI dy iqAuhfr bfry ieh pRcfr kIqf igaf hY ik rwKVI BYx-Brf dy pivqR ipafr df
bMDn hY. ipkcwrF, tIvI sIrIal, nfvl, nftk aqy hr pRkfr dy mIzIey nMU vrqky ies
BYx-Brf dy pivqR ipafr vflI gl nMU bhuq AuCfilaf aqy pRcfiraf jFdf hY. ies ivc
sLk nhIN ik akflpurK dIaF byaMq bKLsLsLF ivcoN BYx-Brf df irWsLqf, scmuc hI bVf
imwTf aqy ipafrf irsLqf hY. iesy rWbI scfeI df nqIjf hY ik bRfhmxI vfqfvrx ivc
pRvrsL pf rhy keI dUjy DrmF dy lok vI ies bRfhxmxI kuitlnIqI df isLkfr ho jFdy
hn. ibnF ies iqAuhfr dI gihrfeI ivc gey aqy apxy isWKI ivrsy nMU icqfry, anykF
isWK pRvfr vI ies dOV ivc vI sLfml ho jFdy hn.
ijnHF lokF df ieh iqAuhfr hY Auh iesnUM jMm jMm mnfAux aqy
ies vfsqy apxI pnIrI ivWckfr koeI vI dlIlF dyx, iksy nMU koeI ieqrfj nhIN ho
skdf. pr ieh ikWqnI ajIb Kyz hY ik sMsfr Br ivc bhuqf krky kyvl bRfhmxI iqAuhfr
hI hn ijnHF df aWgf-ipWCf hI nhIN imldf. jF ieh mosmI jF smfjk iqAuhfr bxky dUjy
DrmF vfilaF nUM apxI lpyt ivc lY lYNdy hn. ieh kutlnIqI dunIaf pWDr qy iksy vI
Drm ny nhIN vrqI. dyiKaf jfvy qF jdoN jdoN vI gurmWq df pRcfr kWcy hWQF ivc jFdf
hY, ies kutlnIqI df pihlf isLkfr bhuqy isWK hI huMdy hn. kfrx iehI hY ik isWK
Drm df jnm hI iesdy coigrdy PYly hoey bRhmx Drm dy Gyry ivc hoieaf hY. iesqrHF
jdoN isWK vI ies KMz cVHI kutlnIqI df isLkfr huMdy hn qF ies iqAuhfr ivWclI
BYx-Brf dy ipafr aqy Brf rfhIN BYx dI rfKI krn vflIaF glF nMU GoKxf hor vI vWD
jLrUrI ho jFdf hY. mnuKI smfj dy vWzy ihwqf ivc ieh iek mnuKI PrjL vI bx jFdf
hY.
kI ‘rKVI’ scmwuc BYx Brf dy ipafr dI jLfmn hY?-
jy scmuc hI rwKVI dy iqAuhfr df afDfr BYx Brf df afpsI ipafr hI hY, qF qy Bfrq
dI afjLfdI qoN bfd ies bfry ijWqnf aj qIk pRcfr hoieaf hY, insLcy hI hux qIk ieh
sMsfr pwDr df iqAuhfr GosLq ho cukf huMdf. ikAuNik BYx Brf ivWcly afpsI ipafr
vflI gl qF hr Drm, hr dysL, hr kom blik sMpUrn mnuK smfj ivWckfr hI hY. BYx Brf
vflf jjLbfqI irsLqf[sMsfr pWDr qy ikWDry vI dUjy nMbr qy nhIN afAuNdf.ies vfsqy
ieh iqAuhfr, aj qIk pUrn qOr qy smfijk iqAuhfr ho inWbVxf cfhIdf sI. pr ajyhf
ikWDry vI nhIN ho sikaf.
blik sMsfr dy vWzy ihWsy ivc aj bhuqy lok ies iqAuhfr qoN
anjfx qF nhIN rhy. iPr vI iek aMdfjLy muqfbk sMsfr dy 98%
qoN Aupr lok rwKVI df iqAuhfr nhIN
mnfAuNdy. aj sMsfr df lgBg iek iqhfeI ihwsf iesfeI mwq nMU Dfrn kr cuwkf hY.
sMsfr ivc muslmfn vIr vI anykF dysL vsfky rfj kr rhy hn. pr ienHF donF vWzy DrmF
dy lokF ivcoN koeI vI rWKVI df iqAuhfr nhIN mnFdf. iPLr vI ienHF ivcly BYx-BrfvF
ivWckfr iksy qrHF vI ipafr dUijaF qoN GWt nhIN. hor qF hor Bfrq ivc hI anykF
iPrikaF aqy pRFqF dy ihMdU lok vI ies iqAuhfr nMU AuWkf nhINM mnFNdy. sMsfr Br
dy AunHF lokF ivc rih ky dyKo ijhVy ‘rKVI’ dy iqAuhfr nUM jfxdy qF hn pr
mnfAuNdy nhIN. bhuq vfrI qF AunHF ivcly BYxF-BrfvF ivWckfr ipafr, rwKVI mnfAux
vfilaF qoN vI keI guxF vwD huMdf hY. jy scmuc rwKVI dy iqAuhfr qoN hI BYx Brf dy
ipafr df jnm hY qF qy rwKVI nf mnfAux vfly BYxF-BrfvF ivckfr afpsI ipafr bhuq
GWt jF hoxf hI nhIN sI cfhIdf. ieh vI jLrUrI hY ik mnfAux vfilaF ivc ieh ipafr
bhuq vWD hoxf cfhIdf sI. ikAuNik Auh qF hr sfl rwKVI mnf rhyy hn, pr ieh vI sWc
nhIN.
rwKVI aqy BYx BrfvF ivcfly mn mutfv- ieh
vI iek scfeI hY ijhVI ik keI vfrI rWKVI smyN dyKx ivc afeI hY. rwKVI df iqAuhfr
anykF vfrI BYx BrfvF dy afpsI ipafr dy bdly, vDyry ivWgfV df kfrx vI bx jFdf hY.
ieQoN qIk ik keI vfrI BYx Brf dI hWd qoN tWp ky rWKVI mnfAux vfilaF dy pRvfrF
ivWckfr afpsI mn mutfv, pRvfrk JWgiVaF aqy iKwc-DU afid df kfrx bxdf vI dyiKaf
igaf hY. jy scmuc ies iqAuhfr ny hI BYx-Brf vflf ipafr aqy sFJ vDfAuxI sI, qF
Gwt qoN Gwt Ausdy mnfAux vfilaF ivWckfr qF ieh mn-mutfv, iKwcf qfxI jF lVfeI
JWgiVaF vflI gl qF nf huMdI.
rWKVI bfry ieh nIXm hY ik jdoN qIk BYx rwKVI nf bMnH lvy, vIr
mUMh jUTf nhIN kr skdf. ajyhy mOky vI dyKy hn jdoN vIr qF dUr dUr, cfrF koinaF
ivc PYly huMdy hn. ies vfsqy BYx sfiraF kol ieko smyN VF puj nhIN skdI. vIr kyvl
ies vfsqy BYx kolo nfrfjL ho igaf ik AusnMU do vjy duiphr qIk BuKy bYTxf ipaf.
BYx vI sfiraF kol iekwTI ikvyN pujdI? nqIjf BYx Brf df ipafr ies rwKVI dy
iqAuhfr kfrx ‘ieWqnf viDWaf’ ik dUijaF ny ivc pYky sflF bfd, sulHf krvfeI.
ikWqnIaF BYxF nMU afpxy vIrF nfl ies pKoN nfrfjL huMdf dyiKaf hY, jdoN AunHF dy
vIr ny, AunHF dy ihsfb nfl iek BYx aqy dUjI BYx ivWckfr, rWKVI bnHx bfd mfieaf
afid dyx ivWckfr ivwqkrf kr idWqf jF iPr rwKVI vyly AusdI mrjLI dI jF mMgI hoeI
cIjL nhIN idWqI. ieh hY rwKVI dy iqAuhfr qoN AuBr rhI BYx aqy vIr ivcly ‘ipafr’
dI iek qsvIr.
ajyhy mOky vI dyKy hn jdoN iekWly pqI dyv jF iPr pUry sohry
pRvfr vloN bwcIaF nMU mjbUr kIqf igaf ik Auh rwKVI qy Brf koloN AusdI jF AunHF
dI mMg dI vsqU lYky afvy nhIN qF vfps Gr nf prqy. afKr ieh iqAuhfr vI qF Ausy
soc ivco hI pYdf hoieaf hY ijs ivWc dfj-dhyj dI ipVHq vI mojUd hY. ijWQy lVky
vfly hI lVkI vfilaF nUM lutWx dy pUrI qrHF hWkdfr hn. ghu nfl dyiKaf jfvy qF ieh
dysL aqy smfj vfsqy iek ajyhI KWqry dI GMtI hY ijsdf smyN isr nots nf ilaf igaf
qF smfj vfsqy ‘dhyj’ numHf iek nvF rfksL pYdf ho skdf hY.
bRfhmxI iqAuhfr aqy bRfhmxI kutlnIqI- dunIaF
Br ivc hr kOm, Drm aqy dysL dy apxy apxy idn-idhfVy aqy iqAuhfr huMdy hn aqy
apxI apxI pwDr qy hr koeI mnFdf vI hY. pr iqAuhfrF dy nfm qy kdy iksy nUM DoKf
nhIN idWqf jFdf. sMsfr pWDr qy kyvl iek bRfhmx mWq hI ajyhf mWq hY ijsny iek
pfsy qF afpixaF nUM hI KwqrI, vYsL, sLUdr dWs ky apxf gulfm bxf riKaf hY.
iesqrHF AunHF sfiraF nMU apxy apxy ZMg nfl ncf irhf hY? iek krqy dI gl nf krky,
jjmfn koloN ieh afpxI hI pUjf krvf irhf hY. dyvI-dyviqaF dy nfm hyT Ausny anykF
vihm-Brm pYdf krky mnuKI mfniskqf nMU gulfm bxfieaf df hY. iesy qrHF Ausny afpxy
hriek iqAuhfr nMU iswDy lPjLF ivc apxf iqAuhfr nf kihky mOsmI jF sfmfijk afid
iqAuhfr df nfm dy riKaf hY.
isWK Drm df nfks pRcfr pRbMD aqy rWKVI- iesy
df nqIjf hY ik ieh BfAU dUijaF nMU apxI ivcfr Dfrf dy jfl ivc AulJf ky apxy ZMg
nfl vrqx ivc bhuq mfihr hY. ijvyN ik lohVI, idvflI, holI afid iqAuhfrF nUM ieh
mOsmI jF sfmfjk iqAuhfr kihky pRcfrdf hY pr hYx sfry hI bRfhmxI iqAuhfr.
iesyqrHF rwKVI df iqAuhfr vI Ausy hI lVI ivcoN hY. cUMik isWK Drm df jnm bRfhmxI
mfieaf jfl dI jkwV ivc rihMdy hoey Bfrq ivc hI hoieaf hY. iehI kfrx hY ik
gurbfxI KjLfny ivc mnuK nMU pRBU imlfp vfsqy, bRfhmxI jIvn ZMg aqy rihxI qoN
pUrI qrHF bWc ky rihx leI bfr bfr sucyq kIqf igaf hY. sfzy muslmfn, iesfeI afid
hor DrmF dy sWjx apxy apxy DrmF dy vWDIaf pRcfr pRbMD kfrx, bRfhmx dI lpyt ivc
nhIN afAUNdy. dUjy pfsy ies vWkq isWK Drm df nfks pRcfr pRbMD hox kfrx, isWK
sMgqF ivWckfr gurbfxI soJI dI bhuq Gft bxI peI hY. iesy df nqIjf hY ik aj sfzy
isWK vIr aqy BYxF ‘clqy pfCY jg clY’ anusfr rWKVI dy ies iqAuhfr ivc bhuq
ijLafdf AulJy hoey dyKy jf skdy hn. ies leI hwQly gurmwq pfT dI loV hor vI hor
vwD jFdI hY.
‘rKVI’ BYxF dI riKaf jF kuJ hor?- iek
vfrI iPLr ies pfsy iDafn puafAuxf jLrUrI
smJdy hF ik rwKVI df iqAuhfr BYx aqy vIr dy ipafr df jLfmn disaf jFdf hY. sfl dy
sfl BYx afpxy vIr dy guwt qy rwKVI bMnH ky, Aus pfsoN pRx lYNdI hY ‘vIr qUM
myrI riKaf krIN’ bdly ivc vIr BYx nUM kuJ mfieaf afid dy ky iek ZMg nfl BYx
nUM apxy vloN AusdI riKaf df vfieDf dyNdf hY. iqAuhfr df mUl nfm ‘rksLf bMDn’
hY, ‘rwKVI’ Ausdf pMjfbI rUp. iesqrHF BYx apxy vIr pfsoN jIvn Br aqy hr sfl
apxI riKaf df vfieDf-pRx lYNdI rihNdI hY. aj mIzIey rfhIN dysL-ivdysLF ivc ies
df BrvF pRcfr vI kIqf jf irhf hY.
dyKxf qF ieh hY asl ivc iqAuhfr dy pVHdy ivc ho kI irhf hY?
iesdf mfrU pWK ieh hY ik iek qrIky BYx nMU hr sfl cyqf krfieaf jFdf hY ik ‘ieh
myrI BYx iesqrI hox dy nfqy qUM ablf hY aqy qUM apxI riKaf dy kfibl nhIN. dUjy
lPLjLF ivc mfnO BYx hr sfl apxy vIr nUM kihNdI hY "ik aY myry vIr! qUM myrI
riKaf krIN ikAuNik mY qF ‘ablf’ hF aqy apxI riKaf dy kfibl nhIN. qUM purK
hYN aqy myrI riKaf qUM hI kr skdf hY". spWsLt hY ik rWKVI dy pVHdy ivc
iesqrI hox dy nfqy BYx nUM hr sfl ieh iehsfs krfieaf jFdf hY ik ieWsqrI jfq ‘ablf’
hY aqy purK smfj qoN ibnF AusdI riKaf sMBv nhIN.
smJx dI gl hY ik rwKVI df iqAuhfr qF Bfrq df iek bhuq purfxf
iqAuhfr hY. qF iPr rwKVI bnHvfAux vfly vIrF dIaF BYxF gjLnI dy bfjfrF ivc tWky
tWky qy ikAuN ivWkdIaF rhIaF? abdflI dy hmly smyN jdoN Bfrq dy 20,000
bWcy-bwcIaF nMU abdflI dIaF POjF luWtky
kfbl iljf rhIaF sn, qF hr sfl ‘rWKVI’ bnvfAux vfly AunHF dy vIrF ikWQy sn?
blik AunHF nMU vfps Koh ky siqkfr sihq Gr-Gr phuMcfAux vfly kOx sn? ieh sn gurU
nfnk-klgIDr pfqsLfh dy isWK ijhVI ik ies rWKVI ivc ivsLvfs nhIN sn rKdy blik
apxf isWKI PLrjL inBf rhy sn. sO sO jF zyVH zyVH sO dI igxqI vflIaF bfrfqF
ivWckfroN zoly lutWx vyly kyvl do-do pTfn hI huMdy sn. qF Aus vwkq Auh hr sfl
rWKVIaF bnvfAux vfly vIr AunHF nUM ikAuN nf bhuVy? ikAuNik Auh vI qF ienHF brfqF
ivc hI sLfml sn. bIbI sLrn kor afid dIaF sfKIaF gvfh hn luWty hoey zoly vfps
CuzfAux qoN bfd Auh bWcIaF, isMGxIaF qF sWj geIaF pr bRfhmxI smfj ivc vfps nhIN
prqIaF. ‘moVI bfbf kwC vfilaf’ kihx vflIaF kOx sn? afiKr hr sfl rWKVI
bMnHvfAux vfly vIrF dIaF hI BYxF sn, koeI hor nhIN. pr ikWQy sn AunHf dy AudoN
Auh vIr? smyN isr AunHF qoN rWKVI bMnHvfAux vfly vIr qF kdy nhIN sI bhuVy. qF
iPLr rWKVI ny riKaf ikAuN nf kIqI? ikAuNik aslIaq qF kuJ hor sI. rWKVI qF Aus
vfsqy iek bhfnf sI.
kihx qoN Bfv BYx-BfeI df irsLqf kihky smfj nMU AulJfAux dI
ieh iek gihrI cfl hY. vIr rfhIN BYx dI riKaf krn vfly lybl dy ipWCy ‘rWKVI’
iesqrI jgq ivc afqm hInqf Brn vflI, purK pRDfn smfj dI bVI gihrI Kyz qoN ibnF
hor kuJ nhIN. cfl vI clI geI qF Auh vI ipWCly drvfjLy qoN, BYx Brf dy jjLbfqI
irsLqy nUM iqAuhfr dy nfm hyT vrqky. asl ivc ieh iqAuhfr vI dfm-sfm-kfm dMz vflI
bRfhmxI kutlnIqI dI hI Aupj hY. hr iek Auh socxI aqy krnI ijs anusfr iesqrI vrg
nMU kmjLor, kMinaf dfn jF dhyj-dbfAux dI vsqU disaf igaf hY, gurU dr dI
ivcfrDfrf nfl ibldul myl nhIN KFdI. gurU kIaF sMgqF nMU ajyhI socxI, krnI qoN
pUrI qrHF sucyq rihn dI loV hY. sfbq ho cukf hY ik rwKVI jF rksLfbMDn, Ausy hI
bRfhmxI soc dI Aupj hyY.
qF qy koeI vI axK gLYrq vflf gurU nfnk df isWK
ieh iks qrHF brdfsLq krygf ik AusdI BYx apxI Kud-dfrI nUM iqafg ky hr sfl purK
rUp Brf koloN kyvl ies vfsqy apxI riKaf leIy qrly kZdI iPLry ikAuNik Auh iesqrI
vrg qoN hY?. iesy qrHF ikhVI hY gurU nfnk dy dr dI Auh isWK bWcI jF bIbI, ijhVI
iek akfl purK df lV CWz ky apxI riKaf vfsqy ies vfsqy BWtkdI iPLry ik Auh iesqrI
jfq qfN hY aqy AusdI riKaf iksy purK qoN hI hoxI hYo? 0 89S02.2S040
Including this Gurmat Lesson No 89
rWKVI aqy isWK Drm
For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh
Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily
available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of
Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in
rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat
Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S
Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808
web site- www.gurbaniguru.com
|
. |