keI vfrI mn ivc iKafl afAuNdf hY ik isWKF nUM ihMdU ikAuN ikhf
jFdf hY. ieh mYN AudoN df hI suxdf af irhf hF jdoN dI surq sMBflI hY. ieWQy
knyzf ivc vI pihlF sB nUM gory nPrq nfl ihMdU hI kihMdy sn. sMn 1984 qoN bfad
mIzIey ivc isWKF dIaF kfPI KbrF afAux dy kfrx ieWQoN dy rihx vfly lok ieh qF
smJx lwg pey ky isWK ihMdU nhIN hn vwKry hn pr hYn awqvfdI rucIaF dy mflk. ipCly
18 sflF qoN eyar ieMzIaf hfdsy dI jdoN vI koeI Kbr afAuNdI hY qF knyzf ivc hux
qwk sB qoN iGnfAuxF kfrnfmF dws ky isWKF df nfm ilaf jFdf hY. hux jo kys cwl
irhf hY, jo kuJ kort ivc ho irhf hY Aus nUM sux ky hr sUJvfn isWK sLrm mihsUs
krdf hY.
KYr! gwl hor pfsy cly geI. hux vI jdoN koeI mIzIey ivc DrmF dI
iksy cMgI vIcfr vfry crcf cwldI hY qF isWK Drm df nfm bhuq Gwt suxn nUM imldf
hY. kuwJ sfl pihlF mn ivc vIcfr afieaf ik dunIaF dy iensfeIklopIzIaf ivc dyKxf
cfhIdf hY ik isWK Drm vfry kI iliKaf hY. iqMn iensfeIklopIzIey myry kol sIzI rOm
vfly sn aqy kuwJ lfiebryrI ivc jf ky dyKy, qF kI dyiKaf? qkrIbn sB ivc rldf
imldf iehI iliKaf sI ik isWK Drm N ihMdU Drm dI hI ieWk brFc jF tfhxI hY. sLfied
hfly vI iesy qrHF hI hovy. lwg-pwg sfry ihMdU lIzr aqy Kfs krky afr[ aYWs[ aYWs[
vfly isWKF nUM ihMdUaF df hI iewk ihwsf mMndy hn. ies qrHF dy AunHF dy ibafn afm
hI aKbfrF ivc Cpdy rihMdy hn. hfly kwl hI qogVIaf df ies qrHF df ibafn Cipaf sI
aqy akflI lIzrF ny rsmIN qOr qy ies dI inKyDI vI kr idWqI sI. Auh dsm gRMQ df
pRcfr vI bVy jor sLor nfl krdy hn. Auh ieh gwl bVy mfx nfl kihMdy hn ik pMjfb
qoN bfhrly do qKLqF Aupr dsm gRMQ df pRkfsL huMdf hY. ies leI isWK ihMdU hI hn,
ikAuNik dsm gRMQ ivc ihMdUaF dy 24 avqfrF dI kQf hY aqy bicWqr nftk ivc qF gurU
goibMd isMG jI ny afp hI afpxf ipCly jnm df sMbMD rfm cMdr jI dI kuwl ivcoN hoxF
iliKaf hY.
jdoN igafnI pUrn isMG nUM akfl qKLq df syvfdfr (jQydfr) bxfieaf
igaf qF afr[ aYWs[ aYWs[ dIaF qF pON bfrF ho geIaF, AunHF nUM qF ieAuN jfpdf sI
ijvyN ik AunHF dIaF pMjy AuNglHF iGE ivc hovx. igafnI pUrn isMG qF pihlF vI afr[
aYWs[ aYWs[ dy smfgmF qy jf ky boldf huMdf sI, hux qF Aus ny sLryafm hI ieh
kihxF sLurU kr idwqf ik myry nfl koeI bihs krky dyK lvy, "isWK lAU kusLU dI
aOlfd hn". aqy ieh sfrf kuWJ dsm gRMQ dy bicWqr nftk ivc iliKaf hoieaf hY. ieh
gwl qF Aus dI ibWlkuwl TIk sI. pr hYrfnI dI gwl qF ieh hY ik sfry dsm gRMQ nUM
dsmyN gurU dI ikRq mMnx vfly vI ihWk qfx ky Aus dy hwk ivc nhIN Kloey. ieh qF kI
Aus dy leI mfVf motf hF df nfhrf vI nF mfiraf. bhuqy ivdvfn aqy mYgjLIn ijhVy
dsm gRMQ dy hwk ivc ilKdy sn, AunHF ny vI ies dI ivroDqf hI kIqI, pqf nhIN
ikAuN? ieh sLKsL hux vI sfzy sB qoN pivWqr kyNdrI sQfn ivc hYWz gRMQI hY ijs qoN
qusIN afp hI aMdfjf lgf skdy ho ik afr[ aYWs[ aYWs[ dI GuspYT ikWQoN qwk ho
cuwkI hY aqy sLRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI nUM kOx clf irhf hY aqy hukmnfimaF
ipCy iks df hwQ hY.
hyTF dyKo afr[ aYWs[ aYWs[ df pRcfr aqy igafnI pUrn isMG jI,
ijhVf ik kuwJ smF pihlF mIzIey ivc Cipaf hY.
kI bicWqr nftk gurU goibMd isMG jI dI rcnF hY? ies vfry asIN
kuwJ hvfly hirMdr isMG mihbUb dI ikqfb �sihjy ricE Kflsf� ivcoN ilK rhy hF, soc
vIcfr qusIN afp hI kr lYxIN.
1[ dsm gRMQ dI kwcI bfxI nUM dsm ipqf nfl sMbMDq krn dy aprfD
dy ivruwD KLflsf jI ny avfjL qF AuTfeI, pr ies nUM pwky qOr AuWqy dUr krn leI
koeI shI kdm nFh AuTfieaf. BfvyN sfry pMQ ny iek avfjL ho ky kdy vI �dsm gRMQ�
nUM klgIaF vfly df dYvI afvysL nhIN mMinaF. myry iKafl ivc ieh Aus dy ijAuNdy
hox dI insLfnI hY. pMnF 700.
2[ �bicWqr nftk� df krqf muhMmd sfihb nUM gorK nfQ aqy rfmf nMd
qoN ipCoN hoieaf mMndf hY, hflFik AunHF df jnm ieslfm dy pYgMbr nfloN keI sdIaF
ipCoN hoieaf hY. gorK nfQ aqy rfmf nMd vyly qF muhMmd sfihb dy mjHb ny ihMdosqfn
ivc afpxIaF isafsI jVHF vI lf leIaF sn, pr bicWqR nftk dy krqf afpxy aigafn vws
aijhf PrmfAuNdy hn. pMnF 717 .
3[ �bicWqR nftk� df krqf gurU arjn sfihb jI dI sLhIdI qoN pUrI
qrHF anjfx hY. pMnF 717 .
4[ �bicWqR nftk� dy krqf nUM gurU hirgoibMd sfihb aqy muglF
ivckfr hoeIaF lVfeIaF vfry jF qF iblkul pqf nhIN, jF jy Aus nUM QoVI bhuqI Kbr
hY, qF Auh Aus leI aWD-suxI gwl vFg hY. pMnF 719 .
5[ �bicWqR nftk� df krqf BulyKy vws ieh smJ irhf hY, ik
afnMdpur ivc gurU sfihb BMgfxI dy XuwD ipWCoN af ky vsy sn. pMnF 721 .
6[ �bicWqR nftk� ivc vrixq BMgfxI dy XuwD ivc AunHF pTfxF df
smfcfr sfPL qOr AuWqy imldf hY, ijhVy gurU sfihb nUM DoKf dy ky phfVI rfijaF nfl
jf imly sn. XuwD df nksLf afid qoN aMq qwk pUry ivsQfr nfl iKWicaf igaf hY, pr
ies ivc pIr buwDU sLfh dI sLmUlIaq df ijLkr sMkyq mfqr vI nhIN idWqf igaf.
BMgfxI dy XuwD ivc pIr horF dy swq sO mrId aqy do puwqr dusLmxF nfl lVdy sLhId
hoey sn. --- ieh ho nhIN skdf, ik hjLUr BMgfxI dy XuwD dIaF svf sO sqrF ivc
mfmUlI XuwD nfiekF qk df ijLkr krn, pr pIr buwDU sLfh dy puwqrF aqy ipafry
murIdF dIaF sLhIdIaF vfry iek awKr vI nFh ilKx. scfeI ieh hY, ik �bicWqR nftk�
df asl krqf iek quwC kvI hox dy nfl nfl sLKsLIaq pwKoN vI bhuq quC hY. Aus dI
ibpr-sMskfrI cyqnF leI ieh sMBv nhIN, ik Auh jMg ivc iek muslmfn PkIr df rUhfnI
jlfl icqRx dI dlyrI kr sky. --- ieQoN ieh scfeI qF jLfhr huMdI hY nFh, ik
�bicWqR nftk� dy krqf gurU goibMd isMG nhIN sn, koeI hor sn. pMnF 721-22 .
7[ �bicWqR nftk� dy krqf nUM gurU aMgd sfihb aqy gurU amrdfs dy
gurU bnx qoN pihlF dy goqF dI jfxkfrI nhIN. pMnF 722 .
kihMdy hn ik isafxy nUM qF iesLfrf hI kfPI hY pr mUrK nUM ijqnF
mrjI smJf lE Aus ny nhIN mMnxf huMdf. isafxy pfTk qF Aupr idWqIaF kuwJ imsflF
nfl hI smJ gey hoxgy ik ieh ilKq gurU goibMd isMG jI dI nhIN, iksy ibpr dI hY.
bhuqy ivdvfn ilKfrI ieiqhfs ilKx ligaF ibnF iksy Koj qoN hI keI vfrI pRclq
iKaflF anusfr ilKI jFdy hn aqy jdoN aslIaq df pqf lwgdf hY qF AunHF dy iKafl vI
bdl jFdy hn. ijhVy ies sMsfr ivc nhIN rhy AunHF vfry qF kuwJ nhIN ikhf jf skdf
pr ijhVy hfly hn AunHF ivcoN iek dI imsfl mYN ieQy ilKdf hF, hornF vfry qF mYN
kuJ kih nhIN skdf. jdoN gurbKsL isMG kflf aPgfnF nUM gurmiq df koeI bhuqf igafn
nhIN sI qF Auh dsm gRMQ nUM aqy jrnYl isMG iBMzrF vfly nUM TIk kihMdf sI. Auh
dsm gRMQ dI kQf vI suixaF krdf sI. knyzf af ky Aus ny iBMzrF vfly dy hwk ivc keI
lyK vI ilKy sn. hux Aus dy kI iKafl hn, ieh pfTkF ny AunHF dIaF ikqfbF ivc aqy
ieMtrinWt qy pVH hI ilaf hovygf.
drasl dsm gRMQ aqy Kfs krky bicWqr nftk isWKF nUM ihMdU bxfAux dI
iek bhuq vwzI sfijsL hY. iewk pfsy qF asIN ieh kihMdy hF ik isWK ieWk vwKrI kOm
hY aqy dUjy pfsy sfrf jor sfry dsm gRMQ nUM gurU jI dI rcnF isWD krn qy lwgf
hoieaf hY. gurU nfnk dyv jI rfm cMdr nUM roNdf ilKdy hn: