afr[aYs[aYs[ dy muKI sRI[ ky[ sudrsLn ny aMimRqsr ivc 31 jnvrI,
03 nUM pwqrkfrF nfl gwl-bfq kridaF ikhf ik �iswKF dy pMj qKqF ivcoN do qKqF,
ptnf sfihb aqy hjLUr sfihb ivKy dsm gRMQ dy rojLfnf pfTF ny ieh gwl iswD kr
idwqI hY ik iswK, ihMdUvfd dy aMg hn� Bfv iswK ihMdUaF df hI iek ihwsf hn. ies
ibafn nfl kuJ iswK hlikaF ivc qlKI afAuxI suBfivk hY. Dfrimk pwKoN sfzIaF kuJ
kmjLorIaF aqy sfzy mfzrn rUp nUM dyK ky hI, pMQ-ivroDI sMsQFvF vwloN aijhy ibafn
dfgy jf rhy hn. ieh pihlI vfr nhIN hoieaf, pihlF BI iswKI AuWqy ies qrHF
dy keI vfr hmly ho cuky hn. ienHF lokF df mMqv sfzI ivlwKxqf nUM Kqm krky sfnUM
afpxy ivc hI imlf lYx df hY. iswK bfhrly rUp kr ky hI ihMdUaF nfloN vwKry nhIN
hn sgoN dohF DrmF ivc isDFqk Prk BI bhuq hn. ies leI, ienHF hmilaF qoN bcx leI
iswKF nUM �bfxy� aqy �bfxI� dohF dI hI mhwqqf nUM smJx dI loV hY. afE pihlF,
gurbfxI dI rosLnI ivc ienHF dohF DrmF dy isDFqk PrkF df aiDaYn krIey :-
1[ihMdU Drm ivc, iek pRmfqmf dI bjfey, avqfrF nUM iesLvr
mMn ky AunHF dI pUjf kIqI jFdI hY. ies mwq anusfr Bgvfn afpxI mrjLI nfl koeI
srIr Dfr ky avqfr dy rUp ivc DrqI qy pfpIaF df nfs aqy Drm dI riKaf krn afAuNdy
rhy hn ijvyN ikRsLn Bgvfn, rfmcMdr afid. ies dy Ault, iswK Drm avqfrvfd nUM nhIN
mMndf pr smyN smyN qy afey mhFpursLF df siqkfr jLrUr krdf hY. iswKI ivc isrP aqy
isrP iek akflpurK dI hI pUjf krnI dwsI hY. gurU sfijb ny mUl mMqr ivc spsLt kr
idwqf hY ik pRmfqmf iek hY, ijs df nfm hoNd vflf hY, jo isRsLtI df rcxhfr hY, BY
qoN rihq hY, vYr-rihq hY, ijs df srUp nfs-rihq hY, jo jUnf ivc nhIN aAuNdf, ijs
df pRkfsL afpxy afp qoN hoieaf hY aqy jo siqgurU dI ikRpf nfl imldf hY. gurbfxI
ivc avqfrvfd bfry hukm ies qrHF hn :
jugh jugh ky rfjy kIey gfvih kir avqfrI]iqn BI aMqu n pfieaf qf
kf ikaf kir afiK vIcfrI]m: 3, pMnf 423] ies dy arQ hn ik pRmfqmf ny rfm,
ikRsLn afid afpxy afpxy smyN dy rfjy pYdf kIqy sn pr lok AunHF nUM avqfr mMn ky
AunHF dy soihly gfAux lg pey. ijnHF nUM lok Bgvfn kih rhy sn, AunHF nUM BI
pRmfqmf df aMq nhIN sI lwBf. mYN ivcfrf kI afKky pRBU dy guxF dI ivcfr kr skdf
hF.
aMsf aAuqfru AupfieAunu BfAu dUjf kIaf]ijAu rfjy rfju kmfvdy
duK suK iBiVaf]eIsru bRhmf syvdy aMqu iqnHI n lhIaf]m:3, pMnf 516] Bfv hY ik
dyvqy afidkF df BI jnm pRBU ny afp hI kIqf qy mfieaf df moh BI afp hI
bxfieaf.Auh dyvqy BI rfijaF vFg rfj krdy rhy qy duKF suKF dI Kfqr lVdy rhy.
bRhmf qy isLv pRBU nUM ismrdy rhy pr AunHF BI Aus df Byd nhIN lwBf.
2[ihMdU Drm anusfr smfj nUM cfr vrxf (bRfhmx,KwqrI vYsL aqy
sLUdr) ivc vMizaf igaf hY aqy ienHF vrxf dy sfry mnuwK brfbr nhIN mMny jFdy .
bRfhmx nUM bhuq AuWcf aqy sLUdr nUM bhuq nIc mMinaf jFdf hY. sLUdr nUM qF gRMQF
ivc kuwqy dy brfbr iliKaf hY. ies dy Ault, iswK Drm ivc AUc-nIc , jfq-pfq afid
leI koeI QF nhIN aqy sfry iensfn brfbr hn. ies sbMD ivc gurU gRMQ sfihb ivcoN
hyT ilwKy sLbd pVHo :
eyku ipqf eyks ky hm bfirk qU myrf gur hfeI] �����[] m:5, pMnf
611
avil alh nUru Aupfieaf kudriq ky sB bMdy]eyk nUr qy sBu jgu
Aupijaf kAun Bly ko mMdy]kbIr pMnf 1349]
cfry vrn afKY sBu koeI]bRhm ibMd qy sB Epiq hoeI] m:3, pMnf
1127] ies dy arQ hn ik hryk mnwuK iehI afKdf hY ik bRfhmx, KwqrI, vYsL aqy
sLUdr ieh cfr hI vrn hn, pr ieh lok ieh nhIN smJdy ik pRmfqmf dI joiq-srUp asly
qoN hI sfrI isRsLtI pYdf huMdI hY.
3[ihMdU Drm ivc dyvI dyviqaF dIaF mUrqIaF sQfpq krky, swuK
aqy mn dIaF murfdF dI pUrqI leI ienHF dI pUjf kIqI jFdI hY. iswKI ivc ieh krm
ivvrijq hn aqy gurbfxI ivc ienHF dI KMznf kIqI geI hY. gurvfk hn :
dyvI dyvf pUjIaY BfeI ikaf mfgAu ikaf dyih]pfhxu nIir pKflIaY
BfeI jl mih bUzih qyih]m: pMnf 637]
jo pfQr kAu khq dyv]qf kI ibrQf hovY syv]jo pfQr kI pfeIN pfie]
iqs kI Gfl ajfeI jfie] m:5, pMnf 1160
4[ihMdU Drm ivc XwgF aqy hvnF dI Kfs mhwqqf hY aqy ienHF
krmf duafrf sB kfrjF dI iswDI mMnI geI hY. XwgF aqy hvnF sbMDI gurU jI dy bcn
irs qrHF hn:-
hom jg jp qp siB sMjm qit qIriQ nhI pfieaf]imitaf afpu pey
srxfeI gurmuiK nfnk jgqu qrfieaf]m:5, pMnf 1139]] Bfv:hy nfnk! hom,jwg jp-qp
sfDnf nfl,ieMdrIaF nUM vs ivc krn vfly sfry sfDnF nfl, iksy pivwqr ndI dy kMZy
AuWqy,iksy qIrQ AuWqy iesLnfn kIiqaF prmfqmf df imlfp nhIN ho skdf. ijhVy mnuWK
prmfqmf dI sLrn pYNdy hn AunHF dy aMdroN afpf-Bfv imt jFdf hY. hy nfnk! prmfqmf
gurU dI sLrn pf ky jIvF nUM sMsfr-smuMdr qoN pfr lMGf idMdf hY.
hom jg siB qIrQf piVH pMizq Qky purfx]ibKu mfieaf mohu n imteI
ivic hAumY afvxu jfxu] m:3, pMnf 1417]Bfv:- pMizq lok hvn krky,jwg krky,sfry
qIrQ iesLnfn krky, purfx pVH ky Qwk jFdy hn pr mfieaf moh nhIN imtdf aqy hAumY
ivc Psy rihx kfrn jnm mrn bixaf rihNdf hY.
hom jg qIrQ kIey ibic hAumY bDy ibkfr]nrku surgu duie BuMcnf
hoie bhuir bhuir avqfr]m:5 pMnf 214] Bfv:-hy myry imwqr!pRmfqmf dy nfm df
ismrn Cwz ky ijnHF mnuwKF ny inry hvn kIqy, jwg kIqy aqy qIrQ iesLnfn kIqy, Auh
ienHF kIqy krmF dI hAumY ivc Psdy gey, AunHF aMdr ivkfr vDdy gey. ies qrHF nrk
aqy surg dovyN Bogxy pYNdy hn qy muV muV jnmF df ckwr cldf rihMdf hY.
5[ ihMdU Drm anusfr qIrQF qy iesLnfn krn nfl ies jnm ivc
kIqy pfp imt jFdy hn pRMqU gurbfxI ies Dfrnf dI KMznf krdI hY. qIrQ iesLnfnF
bfry gurU jI dy Purmfn hn:-
nf qU afvih vis qIrQ nfeIaY]nf qU afvih vis DrqI DfeIay]m:5,
pMnf 962
qIriQ nfvx jfAu qIrQu nfmu hY]qIrQu sbd bIcfru aMqir igafnu
hY]m:1, pMnf 687]
iliK iliK piVaf qyqf kiVaf]bhu qIrQ Bivaf qyqo livaf]m:1, pMnf
467]ies dy arQ hn ik ijqnf koeI ividaf ilKxI pVHnI jfxdf hY, Auqnf hI Aus
nUM afpxI ividaf df mfx hY, ijqnf hI koeI bhuqy qIrQF dI Xfqrf krdf hY, Auqnf hI
QF QF qy dsdf iPrdf hY, so qIrQ Xfqrf BI hMkfr df hI kfrn bxdI hY.
6[ Ks idhfiVaF ijvyN iekfdsLI, jnm astmI, krvf cOQ afid qy
bRq rKxy ihMdU Drm df aMg hn. iswK GrfixaF ivc BI bIbIaF dyKo �dyKI ieh bRq afm
hI rKdIaF hn pRMqU ieh gurmiq ivruD hn.
Cozih aMnu krih pfKMz]nf sohfgin nf Eih rMz]���]aMnY ibnf n
hoie sukflu]qijaY aMin n imlY gupflu]kbIr, pMnf 873]
aMnu n Kfih dyhI duKu dIjY]ibnu gur igafn iqRpiq nhI QIjY]m:1,
pMnf 905]Bfv:-ijhVy bMdy aMn nhIN KFdy, ies qrHF Auh koeI afqmk lfB qF nhI
Ktdy, AunHF dy srIr nUM hI ksLt imldf hY, guru qoN imly igafn qoN ibnf iqRpqI
nhIN ho skdI.
7[ ihMdU Drm ivc cMgy-mfVy idnF dI vIcfr aqy sLgn-apsLgn
mMny jFdy hn pr iswK Drm ienHF krmF nUM mfnqf nhIN idMdf. gurbfxI ivc AupdysL
ies qrHF hn:-
iQiq vfr siB sbid suhfey]siqguru syvy qf Plu pfey]iQiq vfr siB
afvih jfih]gur sbdu inhclu sdf sic smfih]��[]siqgur bfJhu aMD gubfru]iQiq vfr
syvih mugD gvfr]m:3,pMnf842]
Bfv:-hy BfeI!sfrIaF iQwqF sfry vfr qdoN hI sohxy hn jy
mnwuK gurU dy sLbd ivc juVy rihx. ieh iQwqF ieh vfr sfry afAuNdy hn aqy lMG jFdy
hn. gurU df sLbd hI awtl rihx vflf hY���guru dI sLrn afAux qoN ibnf mnwuK afqmk
jIvn vloN pUry qOr qy aMnHf hoieaf rihMdf hY, gurU df afsrf-prnf Cwz ky mUrK
mnwuK hI iQwqF qy vfr mnfdy iPrdy hn.
sgun apsgun iqs kAu lgih ijsu cIiq n afvY]iqsu jmu nyiV n afveI
jo hir pRiB BfvY] m:5, pMnf 400 ]Bfv :-cMgy mMdy sLgnF dy sihm Aus mnwK nUM
cMbVdy hn ijs dy icwq ivc prmfqmf nhI N vsdf, pr ijhVf mnwuK pRBU dI Xfd ivc juV
ky hir-pRBU nUM ipafrf lgx lg pYNdf hY, jmdUq BI Aus dy nyVy nhIN Zukdf.
gurbfxI ivc jMqrF, mMqrF, sUqk afid dI BI KMznf kIqI geI hY aqy
iswKF nUM ieh krm kFz krn aqy mMnx dI afigaf nhIN hY. ies qoN ibnf, iswKF dIaF
jnm, mrx, ivafh afid dIaF rsmF BI ihMdUaF nfloN iblkul vwKrIaF hn.
ies AuWpr idwqI sMKyp ivcfr qoN ieh iswD huMdf hY ik iswK Drm
isDFqk qOr qy ihMdU Drm nfloN iblkul vwKrf Drm hY. ies leI iswKF nUM kysfDfrI
ihMdU jF ihMdUaF df hI iek ihwsf kihxf iksy pwKoN BI TIk nhIN hY.
ies dy Ault, aj dy hflfq ivc ijs qrHF iswK BfeIcfrf ivcr irhf
hY aqy bfhrlI aqy aMdrlI rihq mirXfdf CwzI jf irhf hY, Aus nUM dyK ky qF
sLRI[sudrsLn dy ibafn ivc kfPI hwd qk scfeI njLr afAuNdI hY. ikhVI ihMdU- rIqI,
rsm-irvfj vihm-Brm, krm-kFz, afid, jo iswK Drm ivc ivvrjq hn, asIN nhIN kr rhy?
jy ieh sfrf kuwJ asIN krdy hF aqy iswKI-srUp vI CwzI jf rhy hF, iPr ihMdU
BfeIcfry nfloN asIN vwKry ikvyN hoey? ies leI, bjfey iesdy ik aijhy ibafnF bfry
iksy hor nUM burf- Blf khIey, sfnUM pihlF afpxy aMdr afp hI JfqI mfr lYxI cfhIdI
hY.
aslIaq qF ieh hY ik sfnUM bhuiqaF nMU gurbfxI dI TIk smJ hI nhI
hY ijs kfrn asIN gurmiq dy aslI rsqy qoN Btk ky muV ihMdU-rIqI anusfr krm-kFz
krn lg pey hF. sfnUM krm-kFzF ivc PsfAux leI zyrydfrF, sfDF, sMqF afid ny BI
koeI ksr bfkI nhIN CwzI. AunHF ny gurbfxI dy afpxI afpxI mrjLI nfl glq arQ krky
BolIaF sMgqF nUM keI qrHF dy vihmF BrmF ivc pf idwqf. aKMz pfT suKxy, vwK vwK
iksmF dy vwK vwK ivDIaF nfl pfT krny jF krfAuxy, ienHF dI hI dyx hn.
sfzy aMimRqDfrI iswK BI nvIN pIVHI leI rol
mfzl nhIN bx sky ijvyN purfxy simaF ivc hUMdy sn. mfstr qfrf isMG ijhy lIzr aqy
pRo[ sfihb isMG ijhy AuWGyy ivdvfn ihMdU GrfixaF ivcoN hI isMG sjy sn. awj nvyN
iswK qF kI bxny sI, afpxy hI vIr iswK Drm CwzI jf rhy hn. kfrn spsLt hY ik bhuq
sfry aMimRqDfrI iswK gurimq anusfr smfj ivc nhIN ivcr rhy. QoVHf smf pihlF pMjfb
ivc aijhy hI iswKF ny rfmfiex dy pfT aqy hvn krvfey sn. iek akflpurK dI pUjf Cwz
ky, keI isMG aKOqI bfibaF (srsyvfly, nUrmihlvfly, Binafrfvfly afid) dy sLrDflU
bxy hoey hn. iswKF ivc jfq-pfq BI Kqm nhIN hoeI. iswK GrfixaF ivc BI bIbIaF
ihMdU rIqI anusfr bRq rKdIaF hn aqy pUjf BI krdIaF hn. ikhVf iswK Gr hY ijs ivc
gurUaF dIaF qsvIrF nhIN rKIaF jFdIaF? keI iswK qF ienHF qsvIraF nUM DUp-bwqI
krky mwQf BI tykdy hn. ipMzF ivc iswK BI pwQrF (KyiVaF) nUM pUjdy hn. kI ieh
mUrqI pUjf nhIN? ipMzF ivc keI vfr mINh nf pYx jF psLUaF ivc bImfrI PYlx vyly
lokIN afm hI Xwg jF hvn krfAuNdy hn. iPr aijhy iswK kysfDfrI ihMdU nhIN qF hor
kI hn?
sihjDfrI iswK, ksy vyly, sfzI kOm df iek vzmlf ihwsf hMudy sn
aqy ienHF ivcoN hI aMimRqDfrI isMG sjdy sn. ienHF ivcoN hux aMimRq qF iksy ny kI
Ckxf sI, bhuq sfry, inwqnym dIaF bfxIaF dy pfT aqy aMimRq CkfAux bfry ikMqU-
pRMqU krn lg pey hn. keIaF ny qF iswKI srUp hI iqafg idwqf hY. ies nfl
aMimRqDfrI aqy sihjDfrI iswKF ivc gMBIr ivvfd sLurU ho igaf hY. sihjDfrI vIr keI
vfr ieh BI kihMdy suxy gey hn ik hux bfxy dI kI loV hY, iswKI qF aMdr dI hI hY.
ienHF vIrF dI ieh QoQI dlIl iblkul glq hY. ieh bhuqy vIr kys BI nhIN rKdy aqy
krm kFz BI ihMdUaF dI qrHF krdy hn. aijhy sihjDfrIaF aqy ihMdU vIrF ivc iPr
Dfrimk qOr qy kI Prk hoieaf?
aMimRqDfrI aqy sihjDfrI vIrF nUM ieh jfx lYxf cfhIdf ik iswK
Drm nUM bcfAux leI dohF, aMdrlI aqy bfhrlI mirXfdf rKx, Bfv bfxy aqy bfxI dI loV
hY. kyvl aMdrlI jF bfhrlI iek mirXfdf iswwwKI nUM bcf nhIN skygI. ieh pwkI gwl
hY ik iswK Drm dI hoNd sfzy kkfrF nfl hI hY. ijs idn asIN kkfrF krky bxI afpxI
vwKrI pCfx iqafg idwqI, iPr iswKI nUM koeI bcfAux vflf nhIN hovygf. ies leI afpF
sfiraF nUM afpxy mwq-Byd imtf ky aqy afpxI mwq iqafg ky gurU gRMQ sfihb jI dI
iswiKaf anusfr ijLMdgI jIAUx dI jFc isKx leI swcy idloN Auprfly krny cfhIdy hn.
jy asIN aijhI ijLMdgI jIaFgy iPr iksy ivc iswKF nUM kysfDfrI ihMdU kihx dI ihMmq
nhIN hovygI.