mYnUM iswKI qy mfx hY
(iksLq dUjI)
po: ieMdr isMG
'Gwgf'
"nfnk siqguir ByitaY purI hovY
jugiq]
hsMidaf KylMidaf
pYnMidaf KfvMidaf ivcy hovY mukiq]"(522)
myry siqgurU jI vwloN jo inrml pMQ
sLurU kIqf igaf hY, Auh kyvl afpxy qwk sImq nhIN hY sgoN ieh qF srbwq df Blf
locdf hY. afpxy-afp bfry qF psU-pMCI qy jIv-jMqU vI socdy hn. iPr mnuwKqf ivc
kfhdI ivsLysLqf hoeI ? sfihb jI df bcn hY:-
jgqu jlMdf riK lY afpxI ikrpf
Dfir]
ijqu duafrY AubrY iqqY lYhu
Aubfir] (853)
koeI Blf cfhuMdf hY pirvfr df,
koeI Blf locdf hY ipMz df jF dysL df. pr AupkfrI siqgurU jI ny sfrI lokfeI df
Blf mMigaf hY. mYnUM siqgurU jI ny ieh nhIN isKfieaf ky koeI ivakqI kyvl iswK
hox krky hI mhfn hY. nhIN sgoN jIvn ivc kIqy gey kMmF anusfr nbyVf hoxf hY. awgy
DMn, ahudf, jLfq, jF rUp nhIN jfvygf. sgoN akfl purK dI Xfd, ismrx aqy kIqy gey
nyk kMm hI jfxgy. ies gl qy jLor nhIN idqf igaf ik qusIN iswKI nUM apxfE qF hI
pfr lMGogy. blik bVI PrfK idlI nfl afiKaf, scy muslmfn bxo, scy ihMdU bxo. asl
ivc Auh kih rhy hn ik swcy iensfn bxo. mnuKqf nfl ipafr kro, rjLf ivc rfjI rho,
prAupkfr qy sfdgI vflf jIvn bqIq kro. afpxy Drm dy guxF nUM smJo, ies qrHF shI
mfihinaF ivc scy DrmI purK bxo. jo mn ivc hovy AuhI jLubfn qy hovy, jo jLubfn qy
hovy AuhI mn ivc hovy. PrybI qy pfKMzI koeI njLr nF afvy. iehnF Kuly zuly ivcfrF kfrn hI mYnUM iswKI qy mfx
hY.
prQfie sfKI mhf purK boldy sfJI sgl
jhfnY ]
gurmuiK hoie su BAu kry afpxf afpu
pCfxY ] (648)
awj ivigafn df Xug hY, asIN hr ivcfr jF vsqU
nUM ivigafn dI awK nfl vyKxf prKxf cfhuMdy hF. ies nvyN idRsLtIkox qoN vyiKaF
sMsfr dy bhuq sfry DrmF dy inXm prK dI ksvwtI qy Kry nhIN Auqrdy. inwq idn dIaF
nvIaF lwBqF ny Drm muKIaF nUM gMBIr socF ivc pf idqf hY. sdIaF qoN iek bld ny
DrqI nUM afpxy isMgF qy cuikaf hoieaf sI. awj Auh bld DrqI dy hyTF AuproN GuMm
ky vyiKaF BI lwiBaf nhIN. sBy murfdF awK dy Por ivc pUrIaF krn vflI kfmDyn gAU,
kyvl purfixk khfxIaF qk suMgV ky rih geI hY. smuMdr dy zUMGy pfxIaF ivc itikaf,
ivsLnUM jI dI syvf ivc hfjLr sLysL nfg, AuzfrI (?) mfr igaf hY. hnUmfn ijhf
AuWzxf jfnvr, jo ihmflf prbq nUM iKzfAuxy vFg cuwk lvy, sUrj nUM cwuk ky mUMh
ivc pf lvy, pUCl nUM mIlF qk lMmI kr lvy, awj klH tfrc lY ky lwiBaF BI nhIN
lwBdf. vfDU dIaF igxqIaF, ijvyN:- iqMn lok, cOdF qbk, jF cOdF hjLfr aflm dI soc
bhuq ipwCy rih geI hY. siqgurU jI ny sfP afK idqf "kyqy ieMd cMd sUr
kyqy…pfqflf pfqfl lK afgfsf afgfs…lyKf hoie qf ilKIaY lyKY hoie ivxfsu."
iksy ikhf DrqI GuMmdI hY, iksy akl dy GoVy duVfey qF kih idqf sUrj cwkr kwtdf
hY. siqgurU jI ny sfP kih idqf ik sfry afpo afpxy inXm ivc gqIsLIl hn. pfvn
gurbfxI ivc pRmfxU (aYtm) dI mhfn sLkqI bfry, isRsLtI rcnf bfry, cMdF, qfiraF,
sUrjF bfry, imwtI dy iek jLwry qoN lY ky bRihmMz dI ivsLflqf qk siqgurU jI ny jo
anuBv kIqf, Aus nUM rwbI ilv ivcoN, akflI bfxI dy rUp ivc, Auqfr idqf. ijQoN qk
hflI ivigafn dI awK nhIN vyK skI, gurbfxI ny Auh sB bhuq pihlF hI ivKf idqf."
afDuink jLmfny dIaF sfrIaF loVF pUrIaF krn vflf, smucy sMsfr nUM ipafr-klfvy ivc
lYx vflf. BivwK df jy koeI sFJf Drm ho skdf hY qF kyvl gurU gRMQ sfihb ivc
drsfieaf Drm hI ho skdf hY." ieh ivcfr sMsfr pRiswD ivdysLI ivdvfn aYc aYl
bRfzsLfh dy hn. ies dI BivwK muKI soc qy afAux vfly jLmfny nUM Xog agvfeI dyx dI
smrQf dI ikDry imsfl nhIN imldI. iPr aijhy guxF kfrn mYnUM
iswKI qy mfx hY.
BIqir agin bnfspiq mAulI sfgr pMzY pfieaf]
cMdu sUrju duie Gr hI BIqir aYsf igafnu n
pfieaf](1171)
myry siqgurU jI ny pRvfr qy smfj dIaF
sfrIaF ijLMmyvfrIaF inBfAuNidaF vfihgurU nUM sdf Xfd rwKx vfsqy ikhf hY. Gr
iqafg ky jMglF phfVF ivc Btkx dI jLrUrq nhIN. snfqnI pRcfr pRcfr aDIn lokI
ijLMmyvfrIaF qoN Bwj rhy sn. dysL AujV irhf sI. iewjq rul rhI sI, bwcy ivlk rhy
sn, Gr luwty jf rhy sn qy ieh pwQrF (mUrqIaF) nUM pUjx vfly lok ieMny kTor ho
cuky sn ik qVp rhy dysLvfsIaF, Drm BrfvF BYxF dI kurlfht iehnF nUM suxfeI hI
nhIN dyNdI sI. Pfky kwtxy, qn nMgy rwKxy, juwqI df iqafg aqy hor hr qrHF dy
srIrk ksLtF qoN siqgurU jI ny mukq kr idqf. aYlfn kr idqf sfDF, jogIaF,
iqafgIaF, sinafsIaF nfloN iek ikrqI iensfn hjLfr drjy Auqm hY, cMgf hY. Kud hI
rwb awgy ardfs kro, jo mMgxf hY vfihgurU jI qoN mMgo, iksy azMbr dI loV nhIN hY.
myry ipqf siqgurU jI ny ieh BI smJf idwqf ik jMmxf mrnf sB rwb jI dy hwQ ivc hY.
rfm qy rfvx, kOrv-pFzv, bRhmf-ivsLnU-ikRsLn jF isLvjI vrgy BI nhIN rhy. ies leI
kdI ZihMdI klf ivc nhIN jfxf cfhIdf. sMsfr aKfVy ivc Gol kridaF vzyrIaF
ijLMmyvfrIaF inBfAuNidaF, myry sohxy pMQ qy bhuq vfrI vwzy-vwzy sMkt afey. gurU
sfihbfn dIaF lok kilafx ihq ihrdy vyDk sLhfdqF hoeIaF. Coty vwzy GlUGfry isr
AuproN dI lMGy. jYqo ivKy qy nnkfxf sfihb ivKy isKF df kqlyafm hoieaf. sMn 1984
ivc drbfr sfihb qy jLflmF vloN iPr mfrU hmlf kIqf igaf. Bfxf mMnidaf hr duK drd,
jr ilaf. "anMdu Bieaf myrI mfie siqgurU mY pfieaf…pVky kVfh pRsLfd vrqfieaf
igaf. gurbfxI qoN syD pRfpq kIqI-
syvk kI EVik inbhI pRIiq ]
jIvq sfihbu syivE apnf clqy rfiKE
cIiq ] (1000)
aijhy mhfn guxF vfly
Drm nUM mYN ikAuN ipafr nf krF?
son icVI Bfrq dys 700 sfl qoN
bdysLI jrvfixaF dy pYrF dI KLfk bx cuikaf sI. Dn aqy rUp Qok ivc bdysLI luwtky
bfhr iljf rhy sn. mqI sivqrIaF nUM, kuafrIaF kMjkF nUM, gjnI dy bjLfrIN nIlfm
kIqf jf irhf sI. myry siqgurU jI ny murdf lokF ivc axK gYrq dI nvIN rUh PUk
idqI. josL jvflf dy BFbV bfl idqy. svYmfx rihq ijLMdgI nfloN sUrimaF vflI mOq
kbUl krn dI vMgfr pfeI. QF QF srvpwKI jIvn jfc isKfAux vfly kyNdr KolH idqy gey.
jo dysL dIaF juafnIaF ByzF bkrIaF bxIaF hoeIaF sn, AuhI inmfxIaF ijMdF siqgurU
jI df QfpVf lY ky, bwbr sLyrF vFg dhfVdIaF, sIs qlI qy rwK ky, hwQF ivc KMzy pkV
ky, jYkfry gjfAuNidaF mYdfn ivc jUJx leI kuwd peIaF. myry siqkfrXog bhfdr
puriKaF ny hjLfrF mfsUm ablfvF nUM, jLflmF dy by rihm KUnI pMjy ivcoN mukq krvf
ky, pMQ dIaF bytIaF bxf ky, siqkfr sihq vfps Gro-GrI qoiraf. dysL dI lwQ cukI
dsqfr muV qoN isr qy bMnfeI. JMzy JulfAuxy, GoVy dI svfrI krnI, hiQafr rwKxy,
mMdr skUl bxfAuxy, ivwidaf pVHnI, sfry sKqI nfl mnF kr idqy gey sn. myry sUrmy
siqgurU jI ny sfrIaF pfbMdIaF qoV ky, lMmI jMg lVky, axK afn sLfn muV qoN bhfl
krvfeI. dysL vfsIaF nUM iPr qoN ijLMdgI ijAUx df vwl isKfieaf. aijhI guxkfrI prAupkfrI iswKI mYnUM ikAuN nf lgy
ipafrI.
"
Pfhy kfty imty gvn Piqh BeI min jIq ]
nfnk gur qy iQq pfeI iPrn imty inq nIq
]" (259)
iek binAuN lMmI KUnI jMg lVky Kflsy
ny dysL nUM mukqI idvf idqI, pr smuMdrI rsqy hor lutyrf PrMgI afx puwijaf. iksy
Bfrq vfsI nUM Ausdf rfh rokx dI ihMmq nf peI. Ausny afpxI cqurfeI dI aijhI cfl
cwlI ik kuJ hI smyN aMdr, sfrf Bfrq Aus dI gulfmI ivc clf igaf. ibnF iksy vwzy
jMg qoN Auh bhuiqaF dy mflk bnx ivc kfmXfb ho gey. jdoN ajLfdI df ibgl vwijaf
mYN goiraF nUM dysL ivcoN kZx leI isr DV dI bfjLI lf idqI. mYN kdI gdrI bfbf
bixaf, kdI krFqIkfrI XoDf bixaf. kdI koeI bwbr akflI bxky buwkx lwigaf. kdI bwj
bwj dy Gft qy KUn dI holI KyzI. kdI hws hws ky PFsI dy rwsy gl pvfAuNdf irhf.
jurmfny Brny jfiedfqF jbq krfAuxIaF, AujfVy qy srvnfsL huMdy rhy, pr mYN afpxy
ierfdy qoN ipCFh pYr nf htfieaf. ihmflf prbq ijwzIaF musIbqF myry qy afeIaF. pr
mYN siqgurU dI bfxI pVidaF, ibnF Gfbry awgy hI awgy vDdf clf igaf. dysL ivc 2%
vsoN hox dy bfvjUd BI asIN 86% kurbfnIaF kIqIaF. nPy nuksfn df kdI bhuqf iPkr nf
kIqf. KUn df afKrI kqrf qk lyKy lf idqf. ieh inrBYqf aqy isrV mYnUM siqgurU dI
bfxI ny bKisLaf hY. iPr mYN ikAuN n aijhI isKI qoN kurbfn jfvF.
" sUrf so pihcfnIaY ju lrY dIn ky hyq
]
purjf purjf kit mrY kbhU n CfzY Kyqu
]" (1105)
afjLfdI qoN bfd myry vIrF ny
dysL dy nv inrmfx ivc sB qoN vD Xogdfn pfieaf. sMn 47 dy AujfVy aqy brbfdI qoN
bfad, muV pYrF qy KVy hoxf afsfn nhIN sI. asIN sMBly, jIa jfn lf ky imhnq kIqI.
dysL dy BuwKy ivlkdy lokF leI asIN aMn dy BMzfr Br idqy. asIN vrHdI awg qy izwg
rhy kohry dI pRvfh nF kridaF, rfqF jfgidaF swpF dIaF isrIaF imwDidaF, KUn psInf
iek krdy rhy. ieqnf anfj pYdf kIqf ik bdysLF qoN mMgvfAuxf qF bMd hoieaf hI sI,
sgoN sfBxf aOKf ho igaf. iPr mYN icwty ienklfb vwl mUMh Pyiraf, qF duwD dIaF
ndIaF vgf idqIaF. mYN apxf jfx ky hr iek qy ieqbfr kr lYNdf irhf. BfvyN anyk
vfrI mYnUM DoKy idqy gey, apmfnq kIqf igaf. imhnq df pUrf muwl BI nf idqf igaf.
keI lukvyN ZMgF nfl bdnfm qy sfhshIx krn df pfp BI kIqf jFdf irhf. mYN siqgurU
jI qoN ihMmq qy agvfeI lYNidaF ziraf nhIN. JwKV Juwly, qUPfn vgy kflI bolI rfq
afeI…. mYnUM inscf hY afpxy vfihgurU dy pivwqr iensfP qy. Auh swc df prcm jLrUr
bulMd krygf. qy pfp df isr jLrUr nIvF hovygf. ies sLfnF mwqy
ivrsy kfrn hI mYnUM iswK hox qy mfx hY.
---cldf