mYnUM iswKI qy mfx hY
(iksLq qIjI)
po: ieMdr isMG
'Gwgf'
"dfnµ prf pUrbyx BuMcMqy mhIpqy ]
ibprIq buD´M mfrq lokh nfnk icrMkfl
duK Bogqy ]" (1351)
myrI vrdI dy pMj kkfr, aqy sIs qy sjI
suMdr dsqfr gurdyv jI vloN bKsLy anmol qohPy hn. siqkfr Xog bfxI dy rcYqf Bgq
sfihbfn, gurU nfnk sfihb qoN lY ky dsm pfqsLfh hjLUr qk dI sfrI BgqI, suMdrqf,
prAupkfrF aqy isafxp smyq sUrmgqI mYnUM bKsL idqI hY. lMmy kysF nUM sMvfr ky
Aupr sjLfeI dsqfr, PwbvIN rohbdfr dfhVI vfly srUp kfrn, hjLfrF dI BIV ivcoN hI
mYN nvyklf pCfixaf jf skdf hF. brfq ivc sj rhy lfVy vFg, sB dIaF njLrF myry qy
af ky atk jFdIaF hn. myry aMg sMg sFBI ikrpfn inrBYqf df pYgLfm idRV krvf rhI
hY. afpxI svY rwiKaf dy nfl nfl grIb mjLlUm aqy DIaF BYxF dI riKaf BI mYN krn
leI sdf iqafr hF. myry swjy hwQ pihinaf lohy df kVf, mYnUM Brm nfsk bxf irhf hY.
iksy mMgl buwD jF sLnI afid df BY mYN pry vgfh mfiraf hY. lwk pihinaf kCihrf
jq-sq df prqIk hY. dunIaf dy lok eyzjL vrgy iBafnk rogF ivc grkdy jf rhy hn,
mYnUM siqgurU jI ny hwQ dy ky bcf ilaf hY. prfey rUp dI hvs kfrn mhFBfrq dI
iBafnk jMg hoeI. iesy rUp dI ckfcOND kfrn rfm qy rfvx lVdy mrdy rhy. lwKF lok
iesy kfrn mOq df gRfs bx gey. ies ivBcfr kfrn ijQy qn rogI huMdf hY, AuWQy mn
ivkfrI qy kmjLor ho jFdf hY. vwsdy KusLIaF mfxdy Gr AujV jFdy hn. myry siqgurU
jI bhuq dUr qk dI soc rwKx vfly sn. AuhnF sKqI nfl ies pfp krm qoN vrj idqf.
"ibMdu n rfKih jqI khfvih ] mfeI mfgq
qRY loBfvih]" (903)
nfl hI prfeI aOrq df snmfn krn
vfsqy afdys idqf -" vyK prfeIaF cMgIaF mfvF BYxF DIaF jfxY" (Bfgu) mYN qF
QoVHf Kfx ivc QoVHf sOx ivc ivsvfsL rKdf hF. iesy ivc cMgI ishq df rfj Cuipaf
hoieaf hY. gurU drsfey sohxy mfrg qy clidaF, ivkfrF qoN bcy rihxf hI aslI sucwjI
ijLMdgI hY. iehnF guxF kfrn hI mYnUM iswKI qy mfx
hY.
"siqguru syvin so sohxy hAumY mYlu
gvfie ]
sbid rqy sy inrmly clih siqgur Bfie
]" (233)
surq sMBflidaF hI mYnUM dsm
pfqsLfh hjLUr dI Kfs dyx KMzy dI pfhul Ckx df hukm hoieaf hY. ies ivDI rfhIN mYN
iswKI mMzl ivc pRvysL krdf hF. qy afpxy inrfly pMQ df aMg bxdf hF. myry aMdr sMq
vflI inmrqf qy ispfhI vflf josL TfTF mfr AuWTdf hY. aMimRq vyly jfg ky iensfn
krky, vfihgurU mMqr df ismrn aqy inqnym dI bfxI df pfT krky myrf idn sLurU huMdf
hY. mYN ijLMdgI dI sfrI agvfeI gurbfxI qoN pRfpq krdf hF. corI, TwgI, inMdf,
vYr, ivroD afid qoN sdf bc ky rihMdf hY. jfdU mMqr, Dfgy qvIq, puwCxf-dwsxf,
tyvf pwqrI, joiqsL, iQq vfr, mhUrq, sLgn, apsLgn, vrq afid leI myry mn ivc koeI
QF nhIN hY. mYN iek akfl purK dy Brosy hI sLFq icwq ijLMdgI ibqfAuNdf hF. iehnF mhfn guxF kfrn hI mYnUM iswKI qy mfx
hY.
"igafnu iDafnu sBu gur qy hoeI]
sfcI rhq sfcf min soeI ]"
(831)
cfr bwjr kurihqF dI qfVnf rfhIN
siqgurU jI ny mYnUM sKq hukm kIqf hY ik mYN ivsLy ivkfrF qoN sdf bcky rhF. kys
siqgurU jI vloN bKsLI Kfs (insLfnI) mohr hn. mnuwK vFg iksy hor jIv dy isr qy
lMmy kys qy ichry qy dfhVI nhIN huMdI. pRmysLr vloN iksy Kfs mksd leI hI ieh
pYdf kIqy gey hn. dfVI kysF nfl mrdfAU puxy vflf rohb, keI guxF vD jFdf hY.
siqgurU sfihbfn df apxf jo Kfs rUp sI-dfhVI kys qy dsqfr vflf AuhI rUp ipafrI
insLfnI Kflsy nUM bKsL idwqI. siqgurU jI dI KusLI hukm dI pflxf krn ivc hI ho
skdI hY. ies bfry bhuq hI BfvpUrq bcn, sMsfr pRiswD ivdvfn, DrmF df KojI, aTfrF
ijldF ivc sMsfr dy DrmF df ieiqhfs ilKx vflf, afrnolz tfienbI iswKF bfry ilKdf
hY- "agr sMsfr df sB qoN suMdr mnwuK iksy ny vyKxf hovy qF
gurbfxI df rsIaf, rihqF ivc pUrf, gurU nfnk, gurU goibMd isMG jI vloN vrosfey
hoey iswK dy drsLn kr lvo. pr hF Auh lgdy hwQ ieh BI ilK igaf hY ik iswKI qoN
BgOVf, nsLeI ivkfrI aqy piqwq iswK, dunIaf df sB qoN krUp iensfn hY. iPr mYN
krUp aqy bdsLklf ikAuN bxf, sohxf ikAuN nF bxf? afpxy lKqy ijgr sLhId krvf ky
sfnUM afpxy DIaF puwqr bxfieaf sI. srdfrIaF nvfbIaF bfdsLfhIaF bKsLIaF sn."
Kflsf myro rUp hY Kfs kih ky invfijaf sI. iesy leI mYnUM iswKIqy mfx
hY.
"vfihgurU jI ko suq BieE Kflsf su
nIkf aiq,
vfihgurU jI kI iml Piqh su bulfeI
hY."
Drm sQfpby ko, pfpn ky Kfpby ko,
gurU jfpby ko, neI rIq XO clfeI
hY." (sUrj pRkfsL)
dunIaf ivc Auqny lok awj jMgF juDF
ivc nhIN mrdy ijMny nisLaF kfrn qbfh ho jFdy hn. sfrI dunIaf dy ivcfrvfn jvfnI
nUM nsLy vflI zUMGI KfeI ivc grkidaF vyK ky zfZy iPkrmMd ny. nsLy kfrn brbfdI
pYsy dI, ishq dI, iewjLq dI qy Gr pirvfr dI. sMsfr df ieiqhfs piVHaF pqf lgdf hY
ik nsLeI ivsLeI lokF ny rfj, dys qy smuwcy Kfndfn qbfh kIqy hn. nsLy df afdI
iensfn afpxy afp nUM hI nhIN sMBfl skdf, pRvfr nhIN pfl skdf, dysL jF Drm df kI
sMvfrygf? ijnF purfqn mhFpurKF joiDaF qy awj asIN mfx krdy hF, jLrf soco. jy Auh
nsLy ivc afpxy afp nUM zob lYNdy kI prAupkfr vfly mhfn kfrj kr skdy sn? awj dy
jLmfny ivc ijvyN afdmI nisLaF dI burfeI df isLkfr ho cuikaf hY, jLrf idl qy hwQ
rwK ky soco. agr sfzIaF suafxIaF, nUMhF, DIaF BI nsLy dIaF afdI ho jfx, iPr ies
smfj df ichrf mohrf ikho ijhf hovygf ? kI afAux vflI nsl surwiKaq rih skygI ?
pUrI mnuwKqf df srbnfsL hI nhIN ho jfvygf ? soc ky rUh kMb jFdI hY. mYN qF
siqgurU jI dI aMimRqmeI bfxI dI iswiKaf qoN bfr-bfr kurbfn jFdf hF, ijsdI bdOlq
mYN ieh hukm pRfpq krdf hF:-
durmiq mdu jo pIvqy ibKlI piq kmlI ]
rfm rsfiex jo rqy nfnk sc amlI]
(399)
iequ mid pIqY nfnkf bhuqy KtIaih
ibkfr ] (587)
ieh pivqr AupdysLF kfrn mYN brbfd
hoxo bc igaf hF, iehI bcfieaf pYsf nyk kMmF qy Krc krdf hF. iesy kfrn mYnUM isKI
qy mfx hY. vfh! smfj syvf dI kYsI anUTI ivDI bKsLI hY, siqgurU sfihb jI ny. jdoN
iswK gurduafry af ky pfT, kIrqn, kQf srvx krdf hY, qF nflo nfl hQIN syvf krky
gurU dIaF KusLIaF df pfqr bxdf hY. ieQy afqmf dy kilafx vfsqy sLbd df lMgr, qy
srIr dI loV vfsqy Bojn pRsLfdy df lMgr iqafr huMdf hY. afey XfqrUaF leI
gurduafrf iek rYx bsyrf hY. mrIjLF leI muwZlI shfieqf df kyNdr hY. smfj ivc cMgy
iensfn bxky ivcrn dI isiKaf gurduafry ivcoN hI imldI hY. lMgr ivc Aucy nIvyN vzy
Coty nfl koeI ivqkrf nhIN kIqf jFdf. ieQy vzy vzy qfjLdfr bfdsLfh BI inmfxy syvk
bxky dfKl huMdy hn. mhfrfjf rxjIq isMG qF isWK hox dy nfqy, ieQy inmrqf sihq
sMgqF nfl lMgr Ckdf hI sI, sgoN sLkqIsLflI muslmfn bfdsLfh, akbr BI gurU drbfr
ivc sMgq ivc bYT ky prsLfdf Ckky inhfl hoieaf. jfq pfq dy kohV nUM jVoN Kqm krn
vfsqy lMgr dI sFJI pRxflI nUM sfrI dunIaf ny slfihaf hY. rYz krfs sMsQf qF hflI
1864 ivc hI bxI hY. jd ik gurU nfnk sfihb jI ny lMgr clf ky rogIaF dI syvf krky,
ieh kfrj pMj sO sfl pihlF afrMB kr idqy sn. siqgurU goibMd isMG jI hjLUr ny qF
BfeI knHeIaf jI rfhIN dusLmxF dI syvf sMBfl BI krvfeI sI.
"KqRI bRfhmx sUd vYs sB eykY nfim
qrfnQ]
guru nfnku Aupdysu khqu hY jo sunY so
pfr pRfnQ ]" (1001)
jIv df sMsfr qy afAuxf jfxf jMmxf
mrnf pRmysLr dI rjLf ivc mMinaf igaf hY. gurbfxI df spsLt hukm hY ik vfihgurU dy
bxfey nymF dI pflxf kridaF rjLf ivc rfjLI rihxf hY. jnm vkq bhuqy Aucyc krn dI
jLrUrq nhIN, BMgVy pfAuxy, sLrfbF vMzxIaF, hor anyk Krcy krny, iehnF PjLUl
KrcIaF qoN mYnUM siqgurU jI ny bcx df hukm kIqf hY. nfl hI agr jIv dI mOq ho
jFdI hY, vYx pfAuxy, isafpy krny, PuhVI swQr qy bYTxf, iehnF qoN BI sfihb jI ny
mnHf kIqf hY. mYnUM moey pRfxI dIaF asQIaF hirduafr jF kIrqpur lY ky jfx dI koeI
mjLbUrI nhIN hY. ikAuNik inbyVf kIqy krmF qy hoxf hY. jF vfihgurU dI Xfd nfl
inBxI hY. BfvyN hflfq ikho ijhy hox mYN qF gurbfxI pVHky ieh isiKaf leI hY ik
sdf sihj avsQf ivc rihxf hY. rwb dy Bfxy nUM iKVy mQy svIkfr krnf hI gurmiq hY.
Poky sMskfr vfDU dy rIqI irvfjL, PjLUl rsmF ivc nf pYxf hI gurisKI hY. anMd kfrj
dI mirXfdf BI iswKF ivc sfdgI aqy gurU ipafr dI hI lKfiek hY. ijs ivc by-mfihny
Krcy qy vfDU dIaF rIqF rsmF qoN bcx df hukm hY. ieh kfrj sfdgI BrpUr qy agMmI
KusLI dyx vflf hY. iPr ies nUM gurU hukmF dI AulMGxf krky dUisLq ikAuN kIqf
jfvy? aMimRq vyly jfgx vkq iesLnfn krky bfxI pVHn nfl myrf jIvn sLurU huMdf hY.
mYN idn ivc iek vfrI pivqr gurU gRMQ sfihb jI dy AupdysL rfhIN drsLn krdf hF.
idn Br sfry kMm kridaF, vfihgurU nUM aMg sMg jfxdf hoieaf iksy nfl DoKf Pryb,
corI TwgI nhIN krdf. sLfmI sodr df inqnym qy sOx ligaf soihlf jI dI bfxI pVHIdI
hY. gl kI svyry qoN sLfm qk jnm qoN mrn qk, pRvfr dIaF qy smfj dIaF sB
ijLMmyvfrIaF inBfAuNidaF mYN gurbfxI anusfrI jIvn ibqfAux df jqn krdf hF. gurmiq
ivc hr kfrj ieMnf sOKf qy Gwt KrcIlf hY qy afDuink hY, ik gurisKI dI cfry
bMinAuN qfrIP hI qfrIP hY. qIrQF qy tury iPrnF, smF qy Dn brbfd krn qoN mYN bc
igaf hF. vfihgurU jI df nfm qy imwTI Xfd hI Ausdf hukm isr mQy svIkfr krnf hI
asl qIrQ hY.
iehu mnu kfsI siB qIrQ isimRiq siqgur
dIaf buJfie ]
aTsiT qIrQ iqsu sMig rhih ijn hir
ihrdY rihaf smfie ](491)
iehnF suMdr guxF kfrn hI mYnUM iswKI
qy mfx hY.
imlx vkq jF ivCVn vkq afm ivakqI rfm
rfm jF nmsqy, guwz mfrinMg jF iPr jY ihMd boldf hY. ieh gwlF ivakqIgq hn jF
sQfnvfcI hn. mYnUM siqgurU jI ny dysL kfl dIaF hwdF qoN bhuq agy phuMcf idqf hY.
mYN ivakqIaF df pujfrI nF ho ky akfl dI Piqh gjfAuNdf hF. isRsLtI dy krqf
vfihgurU jI nUM hI afpxI inq dI jIvn ikiraf ivc snmuK rKdf hF. myry pYgMbr
(siqgurU) ny afpxy nfm df jYkfrf lfAux leI nhIN afiKaf. Auh hukm dy skdy sn ik
isKo afiKaf kro-"bol gurU nfnk dyv kI jY, bol gurU goibMd isMG kI jY." iksy
jQydfr iksy iswK mhfrfjy, iswK jrnYl dI jY jYkfr BI nhIN krIdI. iksy nfmI
AupkfrI jF sfD sMq dI jY krn dI BI afigaf nhIN hY. ieQy qF smucf jIvn vflf Kflsf
pMQ hI siqkfr df pfqr hY. iehnF lfsfnI guxF dy GVnhfry siqgurU jI nUM bfrMbfr
pRxfm hY. Gt Gt ivc rmy hoey, jIvn dfqF bKsLx vfly vfihgurU jI nUM anMq bfr
nmskfr hY. jdoN BI iswK (iesqrI jF pursL) afps ivc imldy hn, siqkfr sihq,
"vfihgurU jI kf Kflsf, vfihgurU jI kI Piqh" gjfAuNdy hn. sfzy jMgI nfhry "boly
so inhfl, siq isrI akfl" aqy vfihgurU jI kI Piqh, ijwq dI jfmnI (grMtI) bx geI
hY. hfr rhIaF POjF ivc josL Brn Kfqr bhuqI vfrI gYr isKF nUM BI ieh nfhry
gujfAux leI hukm idqf jFdf irhf hY. pfvn gurbfxI aqy aijhy bulMd jYkfry mYnUM
aiq dIaF aokVF ivc BI ihMmq bKsLdy rho. mYN azol awgy vDdf irhf. iehnF sucy guxF
kfrn hI qF mYnUM isKI qy mfx hY.
"so siqguru Dnu DMnu ijin Brm gVu
qoiVaf ]
so siqguru vfhu vfhu ijin hir isAu
joiVaf ]" (522)
mYN cfhuMdf hF ik ieh sohxy guxF vflI
iswK ivcfrDfrf myry hor BYxF BrfvF nUM BI ipafrI lwgy. mYN nhIN cfhuMdf ik ieMnI
Auqm vsqU myry qk sImq rhy. ies mhfn KjLfny nUM qF sfiraF nfl sfJF krnf bxdf hY.
gurmiq dI KusLbU aqy cfnx kul kfienfq ivc Pylxf cfhIdf hY. gurmiq bfry ijnHF nUM
igafn nhIN hY, nf smJI kfrn jo kurfhy pY gey hn, mYN cfhuMdf hF iehnF jIvn dfn
dyx vfly asUlF nUM pVH sux ky siqgurU jI dI sLrn ivc, iswKI pirvfr ivc sLfml ho
jfx. gurbfxI ivcoN ijLMdgI df swc aqy qwq pRfpq kr lYx. iswK ieiqhfs dy lfsfnI
kfrnfmy, gOrv vfly vfikafq sfzy sfiraF dI sFJI mflkI hn ivrfsq hn. afpxy afp nUM
qvIaF qy qf ky, sIs ktvf ky, dygF ivc Aubfly Kf ky, puwqr sLhId krvf ky…siqgurU
jI kol jo kuJ sB qoN kImqI sI, sfzI JolI ivc pf idqf. jy "nfm jipaf, vMz Cikaf,
dyg clfeI qyg vfhI…". rfj Bfg dy mflk bxy siqgurU jI dI rihmq, isiKaf
sdkf.
"hm rulqy iPrqy koeI bfq n pUCqf
gur siqgur sMig kIry hm
Qfpy]" (168)
siqgurU smrQ hY, imhrvfn hY, loV hY
qF siqkfr sihq ardfs krn dI, afpf Byt krn dI, gurUbfxI anusfrI jIvn Zflx dI.
siqgurU afpxy syvkF dI avwsL bhuVI krygf, bFh Pvygf.
apuny siqgur kY bilhfrY]
afgY suKu pfCY suK shjf Gir anMdu
hmfrY] (609)